VOOR SN» KJ (IKTllEKEJ.
I
W&
ZONNESTRAAL.
Zaterdag; 26 November 1910.
65e Jaargang.
No. 95.
Uitgever: B. FALKENA Mzn., Singel, Sneek.
Feuilleton.
Een eigenaardige groote
mogendheid.
I
A
Dit blad verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
ABONNEMENTSPRIJS voor Sneek 10,40 per 3 maanden,
franco per post f0,50.
Abonnementen worden te allen tijde aangenomen.
Bensen, een oogenblik
De gastheer nam den jongen officier onder den arm
en bracht hem dwars door de feestelijk versierde zaal
naar een vensternis. Bensen liet zich behaaglijk in
een gemakkelijken stoel vallen.
Ziezoo, ik zit hier best. En nu vooruit maar Riedl,
zeg wat je op je hart hebt. Als ik Riedl heette en
niet Friedl, Friedl met de leege portemonnaie, en jij
waart mij, dan zou ik me kunnen voorstellen wat dit
ernstige onderhoud had te beteekenen een poging om
geld van me te leenen. Maar nu
De gastheer kauwde zenuwachtig op zijn blonde snor.
Het spijt me, waarachtig, ik vind het vervelend, en
jij zult het wel willen gelooven, dat ik niets persoon
lijks bedoel, maar om kort te gaan ja, wat ik
zeggen wilde die je meegenomen hebt
Bensen was verbaasd. Wel, dit is de eerste maal,
dat een gast op het slot Riedlsheim niet welkom is.
Bovendien heb ik behoorlijk gevraagd, of ik den ander
mocht meenemen, en de barones heeft me zelf geant
woord
Riedl trommelde zenuwachtig tegen het raam. Vol
komen juist, natuurlijk, en ik verwijt je ook niemendal.
Je hebt heel correct gehandeld, daar niet van. De
fout, als er ten minste van een fout kan worden ge
sproken, ligt geheel aan mijn kant. Ik heb sinds lang
ingevoerd, dat mijn vrouw de correspondentie en alles
Wat daarmede in verband staat, waarneemt.
Bensen duurde het gesprek al veel te lang. Veilan-
f
Toen Napoleon naar St. Helena gezonden
was, had men vijf groote mogendheden: Rus
land, Engeland, Oostenrijk, Pruisen en Frank
rijk. Daarvan was vooral Pruisen niet bijzon
der groot, maar ’t had meegedaan om den over
weldiger te verslaan, had ’t meest geleden en
dus ook ’t recht zich ’t meest te wreken. Aan
de landen buiten Europa dacht men toen nog
niet zooals nu.
Later kwam Italië bij de groote machten.
Toen was Pruisen, door denzelfden oorlog van
1866, ook grooter geworden, had Oostenrijk
uit den Duitschen statenbond gestooten, Han
nover, Hessen-Kassel, Frankfort en Sleeswijk-
Holstein opgeslokt, terwijl Italië nog slechts
Rome behoefde om zijn, door revoluties ver
kregen, eenheid te zien verwezenlijkt.
In die jaren begonnen de Vereenigde Staten
reeds geducht mee te tellen. Maar aan ande
re staten dacht men nog niet.
Sedert is er echter veel veranderd. De Uni
ted States zijn een nog veel grooter macht
geworden, doordat de bevolking zoo snel
toenam en ze een koloniaal rijk veroverden op
Spanje.
Een paar Europeesche machten zijn nog
grooter geworden.
Haastig, bijna onbeleefd, baande hij zich door de
dansende en wachtende paartjes een weg naar ’t hoekje,
waar zijn vrouw en de Japanner samen zaten. Zij
knikte hem toe en zei, ga bij ons zitten, de gasten
kunnen het nu wel een oogenblikje zonder onze tegen
woordigheid doen! Luister eens naar hetgeen meneer
Kitasats vertelt van zijn geboorteland.
O, wat moet het daar verrukkelijk wezen! Een land
van bloemen, zonneschijn en levensvreugde.
Maar jij kent het immers. Riedl knikte, maar zei
geen woord. De fonkelende oogen van den Japanner
schenen het bleeke gelaat van den gastheer te willen,
doorboren, terwijl diens echtgenoote verder sprak: Stel
u eens voor, mijn man heeft drie jaar lang in Japan
gewoond, als attaché bij het gezantschap. Maar met
geen woord heeft hij mij ooit over uw prachtig land
gesproken. Ik mocht het zelfs nimmer aanroeren. En
’t is toch een land van zonneschijn, bloemen en liefde,
zooals u daareven zei.
De Japanner wendde geen oog van den gastheer af.
Correct, maar met een vreemd accent, zeide hij: o ja,
mijn land is wél een land van liefde.
Bij ons sterft men zelfs wel eens aan de liefde, wat
hier, naar ik hoorde, niet meer moet voorkomen. Ook
mijn zuster, mijn eenige zuster, is het slachtoffer van
haar liefde geworden.
Oh! De oogen van de barones werden groot. Bijna
had ze uitgeroepen: Hoe interessant. Op het laatste
oogenblik bedwong zij zich nog en zeide op deelnemen-
den toon Hoe droevig'.! Was zij nog jong
Zeer jong. Zestien jaar nog maar. Zonnestraal was
haar naam, want wij houden er van den meisjes poëtische
namen te geven. En ze was voor ons een zonnestraal,
voor mijn ouders, mijn broeders. Toen kwam er een
man, die ons haar af nam. Wij treurden, maar wjj
ADVERTENTIëN 4 cent per regel. Bij abonnement van 500
regels 3 cent en van 1000 regels 21/, cent. Groote letters naar
plaatsruimte.
Engeland heeft zijn reusachtige bezittingen
nog verbazend uitgebreid en met veel takt de
steeds vrijer wordende koloniën aan zich ver
bonden gehouden. Frankrijk, vernederd door
1870, heeft zich als modernste staat gehand
haafd en zeer groote uitbreiding aan zijn be
zittingen in Afrika en Azië gegeven. Pruisen
is Duitsch Keizerrijk geworden en nam in an
dere werelddeelen de landstreken in bezit, waar
’t kans toe zag.
Zelfs Italië, dat slechts door anderen, niet
door eigen kracht, grooter werd, heeft getracht
aan koloniën te doen, doch ook op dit gebied
wist ’t slechts nederlagen te behalen.
Japan is intusschen machtig geworden, heeft
zijn gebied uitgebreid en den Rus, die steeds
verder in Azië doordrong, teruggeworpen.
Intusschen is in ’t hart van Europa een eigen
aardige grootmacht blijven bestaan, die zich
zelfs nog op ’t Balkanschiereiland heeft weten
uit te breiden.
We bedoelen natuurlijk de tweelingstaat
aan den Donau, OostenrijkHongarije.
Vreemder combinatie is wel niet denkbaar.
Waren de Oostenrijksche erflanden oorspronke
lijk de eigen bezittingen van den Duitschen
keizer, die over de andere staten van ’t Heilige
Roomsche Duitsche Keizerrijk steeds minder
te zeggen kreeg, werd Hongarije aan die eigen
bezittingen toegevoegd, sedert Napoleon de
ontbinding van dat oude Duitsche keizerrijk
tot een feit maakte, bleven de Habsburgers
slechts op die erflanden aangewezen en duwden
de steeds machtiger wordende Pruisen ze uit
den Duitschen statenbond: er konden geen twee
groote masten op één schip zijn.
Zoo staat daar dan op zich zelf de groote
dubbelstaat der oude Habsburgers.
Wat al stormen heeft dit keizersgeslacht
niet doorleefd.
In de eeuwen na de reformatie drongen de
Turken steeds heftiger van den Balkan naar
’t hart van Europa, zoodat Weenen, de oude
keizersstad, tweemaal de Halve maan en de
dreigende kromzwaarden voor zijn muren zag.
Maar de Turken werden steeds weer terug
gedrongen, al kostte dit ook geweldige in
span n in g.
Zeer zwaar waren ook de jaren, toen Napo
leon steeds weer aan ’t hoofd zijner legers te
gen de Habsburgers optrad; zoowel in Italië als
aan den Donau werden de Oostenrijksche le
gers verslagen, al kostte dit Napoleon ook de
grootste inspanning. Maar toch, de Oosten
rijksche monarchie bleef bestaan.
In 1815 kwam de vergelding. De Habs
burgers herkregen al hun erflanden, bleven
meester aan den Donau en beheerschten Noord-
Italië.
Doch alle leed was nog niet doorstaan. De
revolutie in Italië, geholpen door Frankrijk en
Pruisen, wist de oude keizersfamilie naar de
Alpen terug te dringen, zoodat Milaan en Vi-
netië zich bij de overige deelen van ’t Apen-
nijnsche schiereiland moesten voegen.
Wel had het oude keizersgeslacht veel te
verdragen. Want in 1848 woedde de revolu
tie in de groote hootdstad en de 18-jarige
Frans Jozef zag zijn regeering in revolutietoe-
stand beginnen.
In ’66 werd zijn rijk door Pruisen vernederd
en steeds benamen de Hongaren hem zijn rust.
Maar na de nederlaag van ’66 verzoende de
keizer de Hongaren, door zich apart als koning
van Hongarije te laten kronen. Nog bleef te
Weenen de gedachte zetelen, dat Hongarije
slechts een inferieur gedeelte van ’t rijk uit
maakte, maar de Hongaren hielden vol en
wilden geheel de gelijkwaardige met Oosten
rijk zijn.
Zoo heeft zich dan deze staat, thans geheel
een dubbelstaat, ontwikkeld.
De Habsburgers zijn nooit rechte zeevaarders
geweest en aan koloniseeren hebben zij nooit
gedaan. En zelfs na ’66 dachten zij er niet
aan, zich in andere werelddeelen schadeloos te
stellen voor op eigen terrein geleden verlies.
Terwijl van uit Berlijn, na de consolidatie van
’t nieuwe Duitsche rijk, al spoedig getracht
werd koloniën te erlangen, hield men zich in
Weenen terug; de Habsburgers waren te oud
om nog aan dat nieuwe werk te beginnen.
Toch hebben de Oostenrijkers op zee geen
slecht figuur gemaakt. Bij Lizza versloegen
zij de Italiaansche vloot, Triest werd een zee
haven van beteekenis en een Oostenrijksche
expeditie drong ver in de Noordelijke Ijszee
door en vond 't Frans Jozefsland.
Intusschen bleef Frans Jozef te Weenen re-
geeren, revoluties overlevende, stormen van
buiten trotseerende.
Nieuwe strevingen begonnen duidelijker
zich af te teekenen. Rusland scheen steeds
sterker naar Konstantinopel te staren. Door
meer dan één oorlog wist ’t den Turk te ver
nederen en langzamerhand vormden zich vrije
ze ook kunnen hebben? Ik zie dien man voor den eersten
keer, den allereersten keer.
Neem me niet kwalijk, maar dan begrijp ik het
heelemaal niet.
Met een wanhopig handgebaar wreef Riedl zich over
het voorhoofd.
Kerel, pijnig me niet langer. Ik zeg je immers, dat
ik je toch geen opheldering kan geven.
Ik kan dat gele ras niet verdragen; noem het dom,
gek van me, goed, maar ’t is zoo. Ik weet dat die gele
kerels sedert den laatsten oorlog in de mode zijn,
maar het is me niet mogelijk die mode te volgen.
Vroeger, tien, twaalf jaar geleden, toen ik nog attaché
in Japan was, was dit ook heel anders. Kort en goed,
Bensen, ik verzoek je, ik smeek je, zorg dat die man
uit mijn huis komt.
Er klonk een geheimzinnige angst, iets van afschuw
in zijn stem, die Bensen een rilling door de leden
jueg. Snel nam hij een besluit.
Nu als je dan bepaald wilt, de zaak zal wel zoo
opgelost kunnen worden, dat zij niet al te veel opzien
verwekt. Men kan immers een uitvlucht bedenken.
Laat dat maar aan mij over, ik zal wel iets vinden.
Maar waar zit toch die Japanner?
Zoekend keek hij door de zaal. Kijk daar zit hij,
heel genoegelijk met je vrouw te praten.
Hoe opgewonden is hij aan het vertellen! Nog nooit
heb ik dat ventje zoo beweeglijk gezien.
En wat luistert je vrouw met aandacht! Wacht maar
ventje, je gesprek is gauw afgeloopen. Laat dat maar
aan mij over, Riedl; binnen vijf minuten staat hij aan
den anderen kant van de deur.
Laat het maar. De stem van den gastheer klonk
heesch en zijn gelaat was bleek. Laat het maar, het
baat nu toch niets meer.
Balkanstaten. Maar er was ééne staat, die ’t
Rusland onmogelijk maakte, zijn gebied over
den Balkan uit te breiden: Roemenië bleef als
vrij land een Russische uitbreiding naar Kon
stantinopel verhinderen. Schatten aan geld en
manschappen heeft Rusland besteed, maar ’t
kon zich niet op den Balkan vestigen. In de
Krim, op eigen gebied, werd het door Frank
rijk, Engeland en Turkije verslagen en toen ’t
eindelijk, in ’78 voor de poorten van Konstan
tinopel stond, dwongen de andere mogendhe
den ’t, zijn legers terug te trekken en moest
’t zich tevreden stellen met de terugneming
van Bessarabië en een gebiedsuitbreiding over
den Kaukasus.
Het congres van
gende blikken wierp hij af en toe in de zaal, waar de
muzikanten zooeven de eerste vioolstreken lieten klin
ken. Op dat oogenblik had hij reeds den geheelen
avond gewacht en nu stond natuurlijk die lange advo
caat naast de blonde Meta en keek haar met zijn
schelvischoogen verliefd aan en hij moest hier stil
in een hoekje zitten!
Och, beste kerel, zeur nu niet zoo alsjeblieft, ga toch
recht op het doel af. Moet ik den Japanner er mis
schien uitgooien?
Het was als een grap bedoeld, maar de gastheer
keek ernstig en ernstig was de toon waarop hij zeide:
Dat had ik, eerlijk gezegd, het liefst.
Bensen begreep er niets van. Zulke woorden uit
den mond van Riedl, wiens gastvrijneid bekend was,
van wien eens was getuigd, dat hij den Arabier
overtrof, die den moordenaar van zijn zoon herbergde
om het gastrecht niet te schenden.
De gastheer zag de verbazing van zijn vriend en
wreef zich verlegen in de handen.
Ik zeg je, dat het een vervelende geschiedenis is.
Waarom, dat moet ik voor je verzwijgen, dat wil zeg
gen voegde hij er snel aan toe hier, op dit
oogenblik.
Bensen trok de schouders op.
Je hebt natuurlijk het volste recht den vreemdeling
den toegang tot je huis te verbieden, maar je moet
alleen dan ook maar dit recht uitoefenen. Ik zou me
slechts met het geval kunnen bemoeien, indien ik de
bijzonderheden kende. Ik wil natuurlijk gaarne aan
nemen, dat je goede redenen hebt, om den Aziaat,
dien ik zelf niet bijster goed ken, uit je huis te zetten,
maar
Opgewonden viel Riedl hem in de rede:
Goede redenen? Neen, die heb ik niet: Hoe zou ik
Berlijn bepaalde den nieu
wen toestand en daardoor zag Oostenrijk zich
belast met de beschaving van Bosnië en Her-
zegowina.
Sedert werd aan Oostenrijk de begeerte
toegeschreven, om zich tot Saloniki uit te
zetten, aldus de eigenlijke Balkanstaat wor
dende.
We zullen er niet over uitweiden, of Oos
tenrijk dezen kant uit wil en of de mogelijk
heid op ’t bezetten van Saloniki door de Habs
burgers bestaan heeft en nog bestaat.
Zeker is, dat Oostenrijk zich met kracht toe
legde op de beschaving van Bosnië, terwijl
't door 't verdrag van Mursteg, met Rusland
gesloten, den status quo op den Balkan hand
haafde.
Toen kwam de revolutie in Turkije en de
Jong-Turken, die den ouden sultan hadden af
gezet, brachten nieuw leven en verheffing uit
de vernedering van den ouden Turkschen
staat. Maar toen ook begreep Oostenrijk, dat
't moest toeslaan. De Jong-Turken schenen
aspiraties te hebben om halfverloren terrein te
herwinnen. Kreta was bijna onafhankelijk en
streefde naar vereeniging met Griekenland.
Bulgarije met Oost-Roemelië waren nog niet
volkomen vrij en BosniëHerzegowina heet
te immers slechts tijdelijk door Oostenrijk
bezet.
Toen kwamen plotseling harde berichten.
Vorst Ferdinand verklaarde zijn Bulgarijë
een geheel vrij koninkrijk te zijn en Oostenrijk
maakte den mogendheden bekend, dat Bosnië
voortaan een integreerend deel der Donau dub
belstaat zou zijn. Griekenland durfde niet toe
pakken, had nog te veel herinnering béhouden
van de nederlagen, in den oorlog met Turkije
MEEKER COURANT.
5;1
mws- ej iiimmTiEiiLiii
