SNEEKER COURANT (67* Jaargang) WYMBRITSERADEEL (14de Jaargang)
10
LDAALDERS
No, 41.
29e Jaargang.
Officieel Orgaan der Gemeente Snoek.
Nieuwst ijtlingen.
RECL AMEKO LOM.
l
Uitgevers: Firma H. BRANDENBURGH
Ged. Poortezijlen, - Hoek Kleinzatld - Sneek.
TELEFOON No. 150.
Woensdag 19 Februari 1913.
Verschijnt Dinsdags- en Vrijdagsavonds.
ANNEX
/1.50
1 Kilo
1 Ons
18 ets.
L
ABONNEMENTS-PRIJS
Per jaar f 1.franco per post f 1.50, buitenland f 5.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
ADVERTENTLE-PRIJS
15 regels 35 cent, elke regel meer 6 cent.
Bij abonnement belangrijke korting.
Ingezonden Mededeelingen 10 cent per regel.
Wilt gij vertrooBten, zoo overleg niet vooraf
hoe gij spreken zult. Het hart dat lijdt,
vraagt warmte en meegevoel geen over
leg. Tracht het leed te peilen en de ziel die
het dragen moet. Gevoel wat krenkt en
kwetst en spreek niet veel. Gij zult ver
staan zijn.
tijd onaangenaam geweesthetgeen de oude
Wilthelm indertijd daarover had gezegd,
had hij geweldig slecht opgenomen. Thans
verlangde hij daarnaar. Wat zijne vrouw
hem in haar laatste uren had toevertrouwd,
was hem niet uit het hoofd gegaanhet
was hem toen zwaar genoeg gevallen, die
belofte te geven. In den eersten tijd had hij
ernstig gevreesd, dat Marie dadelijk met
hare wenschen voor den dag zou komen.
Toen zij echter zoo strak bleef zwijgen en
zelfs eene toespeling, die hij maakte, ge
heel onopgemerkt liet, was hem dat ook
niet aangenaam. Wat wilde zij dan eigen
lijk? Had. zij zich voorgenomen om nu in
’t geheel geen te nemen? Met nadruk had
hij haar toen geantwoordzij zou dat kun
nen doen zooaïs zij wilde, hem was dat ge
lijk. Thans was ’t hem toch niet onverschil
lig, en menigen slapeloozen nacht bracht
hij door met er over te denken. Lust in
zijn schoone bezitting, dat later in God
weet welke handen zou vervallen, had hij
niet meer. Ook zijn gezondheid werd min
der. De lieden in ’t dorp verwonderden
zich over zijn vervallen uiterlijk en lieten
hem dat bij gelegenheid ook genoeg merken.
„De wagen*1 zeide hij dan, wil niet verder.
De as is gebroken, en dan mag men de ra
deren nog zooveel smeren als men wilhet
haalt niets uit“.
Hij had gelijk, nog een korten tijd sleepte
hij zich voort.
Marie had nauwelijks het rouwkleed voor
hare moeder afgelegd of reeds moest zij het
voor haren vader weder gaan dragen. In
doffe smart zag zij den langen, donkeren
stoet na, die in zoo’n korten tijd ten tweede
male zich op de hoeve in beweging stelde.
Eens in haar leven had Marie gemeend, dat
zij voor smart niet meer vatbaar zou zijn.
Doch gevoel laat zich niet dooden. Juist
thans, nu het een troost voor haar zou zijn
geweest, voor iemand te leven, nu de toege
vendheid harer ouders haar dezen dubbel
dierbaar had doen worden, was hij haar
ontrukt. Het gevoel van troostelooze een
zaamheid vervulde al meer en meer haar
hart; het laatste sprankje van warm ge
voel scheen het te ontvlieden. De menschen,
die achter de doodkist gingen, vermoedden
niet, hoeveel meer zij was te beklagen dan
andere weezen. Zoo ook allen goed van den
doode spraken, die ondanks zijne kleine
zwakheden een algemeen bemind ongeacht
man was geweest, zoo ook menigeen zijn
heengaan oprecht betreurde, hij had toch
de jaren gehad, waarin ieder voor den an
der, slechts niet voor zichzelf, het natuurlijk
vindt, dat hij scheiden moet. De dochter
had ook reeds de jaren bereikt, waarin de
mensch alleen kan staan. De wereld be
klaagt zelden iemand, die in ’t ongestoorde
bezit komt van een zoo omvangrijk eigen
dom, als de hoeve van Schnittler met zijne
uitgestrekte akkers en goed belegd kapitaal.
Het meest hielden de menschen zich met
de vraag bezig, hoe ’t er nu mee zou gaan,
nu Marie de meesteres was geworden. Nog
voor zij van het kerkhof waren teruggekeerd,
hadden de meesten reeds een of anderen
goeden raad gereed.
Ook juffrouw Walmuth, die haar vriendin
op dien dag niet alleen had gelaten, had
een geheel plan uitgedachtMarie moest
vooreerst maar bij haar komen en zich bij
haar wat opmonterengedurende den oogst
kon Walmuth nu en dan naar Wiezen gaan,
of zij konden hunnen inspector zenden, op
dat alles geregeld zou geschieden. Maar
Marie was niet te bewegen, van dit aanbod
gebruik te maken. Zij meende, dat juist de
rust haar goed zou doen. Wat was ook die
uiterlijke eenzaamheid tegenover de inner
lijke, welke zij gevoelde 1 Zij gruwde voor
het gezelschap met menschen, voor hunne
over deze liefde, die zich in smaad had ver
anderd. Met een heftige beweging maakte
zij zich los uit de armen harer moeder
geen woord vermocht zij te antwoorden.
Doch ook op ’t zelfde oogenblik bemerkte
zij, hoe dat moederlijk gelaat door smart
werd verrtrokken en zij erkende de in
nigheid der liefde, welke zij tot nog toe te
gering had geschat. Met haren laatsten adem
had hare moeder nog voor haar gezorgd en
gewerkt.
Dubbel warm omsloten thans de armen
der dochter de moeder, en feeder, als sedert
lang niet was geschied, rustte zij aan haar
hart, Marie wilde hare moeder elke verdere
opwinding sparen; zij kon ook niet alles
ophelderen daarom dankte zij haar slechts
en smeekte haar, zich niet verder bezorgd
daarover te maken. Juffrouw Schnittler be
greep niet, waarom het meisje niet eenvou^
dig en duidelijk zeide, of zij Dietrich Wilt
helm nog wilde nemen of niet. Maar het
was haar te zoet, zich door hare dochter te
voelen omarmen en zeker van hare liefde
te zijn. Zij was thans zeker, dat haar kind
haar met liefde zou gedenken.
Spoedig leefde juffrouw Schnittler op aarde
nog slechts in de gedachten der menschen,
een nagedachtenis, beter dan waarin velen
zich kunnen beroemen. Wanneer een wel
willend karakter, een warm hart en een
werkzame hand van ons scheiden, blijft
steeds een leegte achter. Niemand ondervond
dat beter dan de oude Schnittler. Zijn brave
vrouw had altijd slechts voor hem geleefd,
slechts voor hem gezorgd. Ook Marie was
goed voor hemmaar zij dacht wel aan an
deren.
Ware Marie frisch en opgeruimd geweest,
hadde zij bruiloft gehouden, zoo zou het
huis met nieuw leven bezield zijn geworden.
De gedachte, een schoonzoon in huis te ne
men, was den ouden Schnittler vroeger al-
vragen en vorechende blikken. Zij besloot
daarom, slechts een oud familielid, dat zij
tegelijk eene weldaad daarmee bewees, bij
haar in huis te nemen.
De menschen meenden na eenigen tijd,
dat Marie bijzonder snel de smart over den
dood harer ouders had overwonnen, daar zij
schijnbaar zoo rustig en kalm hare huiselijke
plichten waarnam. Eenigen tijd later oor
deelden zij geheel anders en verwonderden
zich over den langen duur der smart, die
zij over het verlies harer ouders scheen te
gevoelen en dat niets haar meer vreugde
verschaffen kon. Met bitterheid dacht Marie,
hoe juist hare groote bezitting de opmerk
zaamheid van Dietrich op haar had getrok
ken en zij thans met al haar geld en grond
zelfs geen gedachte van vertrouwen terug
kon koopen. Wat was haar er nu aan ge
legen, of de hoeve iets meer dan wel iets
minder opbracht.
De menschen hadden geen ongelijk, wan
neer zij zeiden, dat het bestuur op de hoeve
immer slapper werdjonge, ongetrouwde
vrouwen waren niet in staat om groote boer
derijen te besturen; de oude Schnittler zou
zich in zijn graf omkeeren, zoo hij had kun
nen zien, hoe zijn beste landerijen voor een
spotprijs werden verpacht en verwaarloosd.
Weder was de zomer gekomen en op een
Zondagmiddag was het zeer stil in ’tdorp
Wiesen. Men was in groote scharen uitge
trokken naar een naburige parochie, waar
het feest van den patroon der kerk werd
gevierd. Volgens oude gewoonte kwamen
op uien dag vrienden en familieleden uit
den omtrek daar te samen. Ook van Marie’s
hoeve was al het volk heengegaan om aan
het feest deel te nemen. De jonge meesteres
was alleen thuis gebleven.
Wordt vervolgd.
Groote Advertentiën kunnen uiterlijk tot Maandags- en Donderdags-
avonds ingezonden werden, kleine tot Dinsdags- en Vrijdags-
morgens 10 uur.
—o
F M i 11 t O BI.
Bij den Paal der Heidenen.
Uit het Duitsch van
Ferdinande Freün von brackel
door N. en A. VAN DER STEELE.
47.)
Door deze belofte was juffrouw Schnittler
echter een zware last van ’t hart genomen.
Zij wist, dat haar man zich aan zijn belofte
zou houden, en tot grootere zekerheid ver
trouwde zij den pastoor dit alles toe, opdat
deze haren man ter rechter tijd hieraan zou
kunnen herinneren. Zelfs wilde zij hare doch
ter dien troost geven om daarvoor den dank
van het kind te oogsten. Zij liet dan op
zekeren dag Marie dicht bij zich komen en
fluisterde haar toe, dat, zoo haar vroegere
hartewensch nog bestond, zij dien slechts
had te volgen zij, hare moeder, wilde baar
thans reeds haren zegen geven, ook voor
i Dietrichmet haar vader had zij reeds daar
over gesproken en alles was geregeld.
Maar wanneer zij gehoopt had, dat bij
deze woorden een vreugdestraal het gelaat
van haar kind zou verhelderen, zoo bedroog
zij zich. De moeder had niet vermoed, welk
een scherpen angel zij in ’t hart harer doch
ter stak. Wreed scheen het Marie, bijna als
hoon, dat zij juist thans haren zegen gaf
Ik heb mij er dikwijls
tuigd, dat de koffie „H AG”, de
caffeinvrije boonenkoffie, geen invloed
uitoefent op de werking der maag.
van over-
<3
NIEUWE SNEEKER COURANT
I
Rede W. J. C. van Santen.
i
A
i
l
1
i
i
i
Lr*
r
1
tegen het staatspensioen te velde getrokken:
’t is uit den booze, immoreel en demoralisee-
rend, maar dezelfde dr. Kuyper, die dit thans
schrijft, schreef vroegerEen pensioen voor
den ouden werkman is eene terugbetaling voor
het tekort, dat hij heel zijn leven heeft ge
leden".
En „onchristelijk’’ noemt Spr. juist dit ontwerp
dat aan de weduwe, wier man van zijn 16e
tot 69e jaar heeft betaald, niets uitkeert bij
overlijden van den echtgenoot. En toen de
heer Patijn, een amendement indiende om ook
de weduwe in zoo’n geval pensioen te geven
1
Tegen die meerderheid dient krachtig den
strijd te worden aangebonden: tegen dit mini
sterie dat 5 jaar heeft geregeerd met een
groote meerderheid in beide kamers en niets
heeft tot stand gebracht. En dat tot overmaat
van ramp nu nog komt met een grondwether-
ziening, zoo reactionnair, dat ze ons een heel
eind achteruit zal brengen.
Daarom verdient thans de concentratie aller
steun.
Minister Heemskerk heeft er van gezegd
dat ze is een roode vaan in de mist: hij deed
dit om de kiezers bang te maken, want de
sociaal-democraten zijn nu eenmaal het spook
beeld voor alles wat rechts is.
Maar, min. Heemskerk Jis kleurenblind. De
vlag der coalitie is niet rood, maar groen
het beeld der hoop dat in Juni a.s. een eind
moge komen, aan dit ministerie, dat de reac
tie vertegenwoordigt.
De strijd zal moeilijk zijn besluit Spr., maar
zal innige voldoening geven, wanneer we er in
Voor de Vrijzinnige Kiesver. Sneek trad Vrij
dagavond de heer W. J. C. van Santen van
Goes op met het onderwerp„V ij f jaar
Christel ij k bewind.”
Spr. begon met het optreden te schetsen
van het tegenwoordig ministerie Heemskerk
in 1908. Toen kenmerkte het zich door een
zeer gemoedelijk, gematigd optreden, waardoor
de rust in ’t land terugkeerde en de groote
kleurlooze middenstof, die van rust en gemoe
delijkheid houdt, vond hierin een reden in 1909
het ministerie Heemskerk weer zijn vertrou
wen te schenken. En zoo kwam men met de
groote meerderheid 60—40 uit de bus.
Toen echter is plotseling ’t blaadje omge
keerd. De oude gemoedelijkheid verdween en
maakte weer plaats voor een felle antithese
politiek en wat dit wil zeggen weet ieder die
zich de jaren 1901’05 herinnert.
En wat is ’t resultaat geweest van dit chris
telijk bewind Wanneer we de balans opma
ken staan wij voor een hopeloos tekort.
Speciaal „christelijke11 wetten zijn er niet
gemaakt men zal de zedelijkheidswet toch
niet willen noemen zegt Spr. terwijl ook
voor het volk niets is gedaan.
Alleen debijzondere scholen hebben
van dit bewind geprofiteerd, door hooge sub
sidies, die niet altijd op de meest eerlijke
wijze werden verkregen.
En de onderwijzers De regeering die be
greep iets voor hen te moeten doen, komt met
plannen vooreen kindertoeslag. Maar als
er traktementsverhooging voor officieren wordt
gevraagd, dan vraagt men niet „hoeveel bin
ders heb je
Wat definantieele politiek betreft,
valt dit ministerie sterk te laken. Toen in
dertijd de minister De Meester met ’t voor
stel kwam voor een tijdelijke heffing van 10
opcenten op de bedrijfs- en vermogensbelas
ting, stemde heel de rechterzijde op advies
van den heer Kolkman tegen, omdat dit een
averechtsche finantieele politiek zou zijn. En
toen min. De Meester de drankaccijns wilde
verhoogen mede om de suikeraccijns te
verminderen bezwoer de heer Kolkman
hem „geen geld te putten uit een volkszonde.”
Maar toen 2 jaar later de heer Kolkman
zelf minister van financiën was, kwam hij met
een stalen gezicht dezelfde opcentenverhoo-
gingen, dezelfde drankaccijns voorstellen, de
laatste nog wel zonder verlaging van de sui-
ker-accijns.
En om de maat vol te maken komt min.
Kolkman nu nog met de Tariefwet, geheel in
strijd met 't beginsel van een belasting naar
draagkracht, en die bovendien onze handel
en nijverheid zal nekken.
Nu komt men wel tot de arbeiders met
mooie smoesjes, dat er meer werk zal komen
en dus meer verdiend zal worden, maar wat
geeft het als men ’t aan de andere kant weer
uit moet geven doordat alles duurder wordt
Dr. Med. SEMI MEYER, Qanzia.
Zeoht. f. physik. u. diatet. Therapie 1910 Bd. XIII.
Inderdaad is een tariefwet dan ook een be
lasting voor de armen en geen wonder is ’t
dat men ook in rechtsche kringen ex' meer en
meer huiverig voor wordt.
En thans het belangrijkstede sociale
wetgeving. De minister Talma is uitge
gaan van het standpunt, dat de sociale wet
geving moet rusten op een goede grondslag.
Die zou een aangevulde ongevallen-wet vor
men, op dit fundament zou het grootsche ge
bouw der ziekteverzekering verrijzen, terwijl
het dak van de invaliditeits- en ouderdoms-
verzekering het geheel zou kronen.
Een mooi plan zeker, maar dan is min.
Talma wel zeer vreemd bouwmeester, waar hij
begint methet dak.
De bedoeling ligt er dik op. De ouderdoms-
verzekering moet klaar voor Juni om hier
mee voor de kiezers te kunnen komen.
Maar het ministerie ziet wel in, dat met dit
schamele paradepaard het volk niet tevreden
zal zijn. En daarom heeft het de oude anti
these weer voor den dag gehaald, om de chris
telijke kiezers aan den band te houden.
Minister Heemskerk heeft het zelf heel ma
tig gezegd, maan de kleine clerikale pers heeft
dit wel aangedikt tot de oude clausule voor
of tegen den Christus.
Maar de regeering rekent buiten den waard,
het volk loopt niet meer warm voor de anti
these alleen. Het vraagt naar de praktijk van
die christelijke beginselen, naar de resultaten.
Er komt kentering in christelijke kringen
en geestdrift onder de vrijzinnigen. Er is een
tijd geweest, dat de liberalen den moed lie
ten zakken. Geduwd als ze werden van links
en rechts zagen ze menig district verloren
gaan. Maar de tegenwoordige politiek heeft
een sterke reactie verwekt, de vrijzinnigen
zijn gaan inzien welke groote belangen er op
’t spel staan en hebben zich vereenigd in d e
concentratie.
Wat wil nu de concentratie
Wij komen in de eerste plaats, zegt Spr.,
met den eisch van Alg. Kiesrecht voor
mannen met de mogelijkheid van vrouwen
kiesrecht. Van geen van beide wil de regee
ring iets wetenzij komt met een gezinshoof
den kiesrechtmaar als dat gezinshoofd een
vrouw is, heeft ze geen stem.
Ten tweede wil de concentratie onverzwakte
handhaving van de openbare school
en verbetering van de positie der onderwijzers.
Ten derde strijdt ze tegen de tariefwet
en houdt vast aan ’t stelsel van vrijhandel
dat ons land heeft groot gemaakt.
En ten vierde, wat het sociale vraagstuk
betreft, vraagt ze een pre mie vrij staats
pensioen voor hen die ’t noodig hebben bv.
f 3.op 70-jarigen leeftijd. Later kan men
dan verder gaan op dezen weg en de leeftijd
verlagen.
Het gaat tegen ’t dwang-verzekering stelsel
van Talma, die de lui van hun 16e tot hun
70e jaar premie wil laten betalen, terwijl de
overgroote meerderheid, die nooit 70 jaar
wordt, niets profiteert van ’t geld. En dit
stelsel krijgen we zeker, wanneer de tegen
woordige regeering blijft.
En nu wordt thans wel in de „Standaard”
Hoe komt t dat de machtige partij die jaren
aan de regeering was, langzaam haar macht
voelt afbrokkelen en haar invloed op ’t volk
verliest. Waardoor trekt’t liberalisme de jonge
menschen met een groot idealisme niet meer
tot zich en waarom staan er geen arbeiders
meer achter haar?
Omdat de liberale idee die ontstaan is een
eeuw geleden, in de opkomst van ’t kapita
lisme en met de ontwikkeling van dat kapi
talisme is gegroeid, thans heeft afgedaan, nu
dat kapitalisme eenmaal is gevestigd.
En de maatschappelijke ontwikkeling die
toen.... stemde de heele rechterzijde tegen! niet stil is blijven staan, heeft een nieuw stel
sel in ’t leven geroepenhet socialisme. En
een nieuwe partij is opgestaan, de arbeiders
partij, die dat stelsel zal verwezenlijken.
En, t liberalisme We kunnen respect heb
ben voor wat het gedaan heeft, want het heeft
’t meestentijds goed gedaan Maar nu Der
Mohr hat seine Schuldigkeit getan, der Mohr
kan gehenEr zal misschien nog eens een
korte opleving komen, maar over ’t algemeen
kan men aannemen, dat ’t liberalisme afge
daan heeft.
Zoo’n tijdelijke opleving schijnt nu te ko
men, nu al wat vrijzinnig is zich in een con
centratie heeft vereenigd, als een reactie te
genover de christelijke regeering.
Maar, zegt debater, indien zoo’n reactie
noodzakelijk is, dan is het ook gewenscht, dat
ze zoo krachtig mogelijk zij. En dan kan dat
niet komen van de concentratie, maar van de
de sooiaal-democratie.
Wanneer deb. het concentratie-program na
gaat, dan vindt hij daarop als de twee voor
naamste punten het algemeen kiesrecht (voor
mannen) en ’t Staatspensioen. Deb. vraagt,
wie hebben reeds altijd voor die punten ge
streden De sociaal-democratie.
En waarom komt thans deconcentratie met
die beide zakenomdat door de Soc. Dem.
met hun petitionnement en hun Roode Dins
dagen de vraag om ’t kiesrecht is gaan le
ven onder ’t volk. En omdat, tengevolge de
propaganda van de Soc. Dem. en den Bond
voor Staatspensionneering, het volk ’t staats
pensioen wil en men er dus wel mee moet
komen wil men steun vinden bij de kiezers.
Maar toen vroeger de Soc. Dem. met den
eisch voor staatspensioen kwamen, werd hen
van liberale zijde verwetendat doe je om
kiezers te vangen
Neen, zegt deb. het is de Sociaal Democra
tie geweest, die door haar propaganda de
vrijzinnigen zoover heeft gebracht, dat ze met
die eischen moesten komen. Maar wien kunt
ge dan beter kiezen, gij, arbeiders, vraagt de
bater, de Soc. Dem., die steeds voor uw be
langen zijn opgekomen en steeds hebben ge
toond vooruit te willen of de vrijzinnigen dan
steeds door ons voortgeduwd moesten wor
den, en nu komen met eischen, waarvoor wij
reeds sinds jaren streden
Maar bovendien laat men zich van de con
centratie geen illusie maken. De heer v. San
ten sprak over een pensioen van f 3 op 70-
jarigen leeftijdde heer Roodhuizen zei in
1905 toen min. Kuiper den arbeider op 70-
jarigen leeftijd een rijksdaalder wou geven:
V OLlljU ZlCVA 1AAW VA1AJ Xk ZxlJAl UÜO1U1 v upimaai
innige voldoening geven, wanneer we er in
mogen slagen het klerikale juk af te werpen.
Als eenig debater trad op de heer D s.
A. v. d. Heide van Britswerd, de candidaat
der sociaal-democraten.
Debater spijt ’t dat hier, nu t rechtsche
ministerie zoo krachtig wordt aangevallen,
niemand van die zijde zich geroepen heeft
gevoeld het ministerie te verdedigen. Maai
de liberalen doen precies ’tzelfde: als van
andere zijde het rechtsche bewind wordt ver
dedigd, zoekt men tevergeefs een vrijzinnig
debater. Steeds zijn de sociaal-democraten
de eenigsten.
Wat de rede van den Spr. betreft, met diens
kritiek op ’t rechtsche kabinet kan hij in veel
meegaan. Ook debaters eigen ideeën zijn niet
aangevallen. Maar waar hij tegen op wil
komen is dat hedenavond is gezegd, dat ieder
die ’t goed meent met de vrije ontwikkeling
en den vooruitgang, de concentratie moet
steunen.
Waar toch in dit district behalve concen
tratie en coalitie een derde groep, de sociaal-
democratie optreedt, wil deb. ’t concentratie-
program wat nader op de keper bezien en
trachten duidelijk te maken, waarom hij ook
de concentratie als een kwaad, zij het dan ook
een minder kwaad dan de coalitie, meent te
moeten beschouwen.
De Spr. heeft geconstateerd, dat tot voor
kort moedeloosheid onder de liberalen viel te
constateeren, tengevolge van langzame achter
uitgang. Wat is hiervan de oorzaak
Als eenig debater
der sociaal-democraten.
■f..