SNEEKER COURANT (67ste Jaargang}WYMBRITSERADEEL (14de Jaargang)
Lappen Lappen Lappen
Japonstof, Gordijnstof, Fantasiekatoen.
T. R. T JERKSTR A
I
^DAALDER?
Restanten tegen zeer lage prijzen.
Geheimrat Exz. VON LEYDEN.
Hl
.0
No, 55.
Woensdag 9 April 1913.
29e Jaargang.
Officieel Orgaan der Gemeente Sneek.
RECLAMEKOLOM.
Deze week
Uitgevers: Firma H. BRANDENBUBGH
Ged. Poortezijlen, - Hoek Kleimand - Sneek.
TELEFOON No. 150.
Verschijnt Dinsdags- en Vrijdagsavonds.
Nieuwstijdingen.
d-
ANNEX
h-
a
/1.5O
1 Kilo
1 Ons
18 ets.
)1
ABONNEMENTS-PRIJS
Per jaar fl.franco per post fl.5O, buitenland f5.
Afzonderlijke nummers 2 cent.
ADVERTENTLE-FRIJS
15 regels 35 cent, elke regel meer 6 cent.
Bij abonnement belangrijke korting.
Ingezonden Mededeelingen 10 cent per regel.
Sedert het bestaan der
koffie „Hag”, de caffein-
vrije boonenkoffie, behoeft
het koffiegenot niet meer
verboden te worden.
Koffie jj H a g” veroor
zaakt geen hartopwindin-
gen.
tevredenheid, te weten de verschijnselen van
ontaarding of degeneratie.
Tot het wetenschappelijk onderzoek der
degeneratie droegen verschillende stroomin-
gen bij. In de jaren tusschen 1860 en
1880 vonden Fransche psychiaters (Morel,
Magnan, Féré) dat onder de familiebetrek
kingen van de groote meerderheid (ruim
75 der krankzinnigen veelvuldig voor
kwam idiotie, krankzinnigheid, drankzucht
of zenuwlijden en dat deze erfelijke vor
men van krankzinnigheid te herkennen wa
ren aan bepaalde lichamelijke en vooral
geestelijke verschijnselen.
In de jaren 18751895 vonden vooral
Italiaansche psychiaters (Lombroso) en ju
risten (Ferri) deze zelfde verschijnselen (de-
generatie-teekens) terug bij een groot aan
tal misdadigers, wier verwanten, eveneens
in grooten getale behept waren met boven
genoemde ziekten, zoodat ruim de helft
der boeven eveneens erfelijk belast geacht
moest worden.
Een derde strooming tot het onderzoek
der ontaarding ging uit en gaat uit van
de drankbestrijders. Volgens Prof. Krae-
pelin, de Nestor der Duitsche psychiaters,
iemand met een reuzenervaring op het ge
bied van het drankmisbruik, was 75 °/0 der
alcoholisten, die hij waarnam, op een of
andere wijze erfelijk belast.
Zoo wordt dus door zeer ervaren en ge
zaghebbende geleerden de degeneratie aan
gewezen, als de belangrijkste oorzaak van
het sombere drietalkrankzinnigheid, drank
zucht en misdadigheid. Deze hooge cijfers
behoeft men niet zoo precies te nemen,
want tusschen een volmaakt gezonden aan
leg en de verstgaande ontaarding vindt
men de meest vloeiende overgangen. De
natuur maakt immers geen sprongen.
Er is meer. Men kent van bijna alle
organen van den mensch erfehjke ziekten,
waarvan Spr. enkel nog wil noemen de doof-
stomheid. Het feit der toeneming der ont
aarding in ons land en nog meer in de
omringende staten is een reden te meer,
die haar onderzoek zoo belangrijk maakt.
Dit feit blijkt vooral uit de volgende cij
fers. In 1880 kwamen in de 13 krankzin
nigen gestichten van ons land 4200
verpleegden voor, in 1912 in de 31 ge
stichten 12600; in dertig jaren een ver-
driedubbeling. Daarnaast zijn talrijke zenuw-
sanatoria in dien tijd opgericht. Ten deele
komt déze toeneming, doordat een aantal
verpleegden vroeger in de gevangenissen
terecht kwam of bleef. (Door Dr. Scher
men op ongeveer 100 per jaar meer ge
schat.)
In 1871 kwamen in de gezamenlijke
gevangenissen bij afwisseling 40.000 gevan
genen voor, in 1890 53.000, welk cijfer
in 1900 51000 bedroeg en sindsdien nog
verder gedaald schijnt te zijn. Die daling
komt ten deele van het overbrengen naar
de krankzinnigengestichten, ten deele door
het verminderen van het alkoholmisbruik.
Woensdag 26 Maart sprak Dr. H. Klein
voor bovengenoemd genootschap over Li-
chamelijkej. en geestelijke ontaarding.
In tegenstelling met het opwekkend 'ex
celsior in de ontwikkeling van het planten
en dierenrijk, stemmen de afwijkingen der
erfelijkheid bij den mensch allesbehalve tot
SNEEK. De heer K. van Lunzen, thans
stationchef te Suameer, maar vroeger alhier,
zal morgen, 9 April zjjn 25-jarig jubileum
by de Ned. Tramweg-Mjj. gedenken.
De heer W. Schuil, onlangs als rjjks-
ting, o.a. een krachtige uitvoering van de
Woningwet.
Tenslotte komt Spr. tot het kinderen
krijgen van gedegenereerden. Hiertegen be
staat een afdoend middel, dat steeds meer
op den voorgrond gebracht wordt, n.l. de
huwelijksonthouding van ontaarden.
Zoo is er onlangs een vereeniging opge
richt, om tegen dergelijke onberaden hu
welijken te waarschuwen.
Met deze huwelijksonthouding loopt het
tot dusver nog zoo’n vaart niet, noch goed
schiks, noch met behulp van door sommi
gen (b.v. prof. H. Treub) verlangde wet
telijke waarborgen. Dit hangt af van de
doorslaande beweegredenen, die al of niet
tot een huwelijk leiden, en daartoe be
hoort, zooals de ervaring leert, tot dusver
niet de vrees voor de gevolgen der ont
aarding, zelfs niet bij hen, die volkomen
de beteekenis van die gevolgen beseffen.
Het alkoholgebruik in Nederland is in
den loop der 19e eeuw op en af gegaan.
In 1910 werd het laagste punt bereikt. In
de jaren 1885/89 werd per hoofd der be
volking 5,90 L. alkohol, herleid op 100
gebruikt, in 1910 3,96 L.
In Frankrijk steeg dit cijfer van 15,69
L. in 1885/89 tot 23,73 L. in 1904/09.
In de Vereenigde Staten, in België en Italië
nam het gebruik in dien tijd eveneens toe,
in Engeland en Duitschland bleef het on
geveer gelijk, in eenige kleinere landen
(o.a. Zweden en Noorwegen) nam het af.
Ondanks de intensieve propaganda tegen
den alcohol is in het algemeen het verloop
van het alkoholgebruik onbevredigend.
Het getal doofstommen hier te lande in
1870 nog 1200, was in 1910 gestegen
tot 2300.
Spr. vertoont nu eenige lantaarnplaatjes
van lichamelijke degeneratieteekens bij idio
ten, krankzinnigen en misdadigers.
Voor de ontstaanswijze van de erfelijk-
heidsafwijkingen hebben vooral Nederland-
sche geleerden (Prof. Hugo de Vries, Dr.
Cox) ons verwezen naar de kiemcel, het
uiterst kleine bolletje levende stof, waaruit
telkens elke plant, zoowel als mensch en
dier, zijn oorsprong neemt en zich ontwik
kelt. De kiemcel is de samensmelting van
het vaderlijk en moederlijk erfdeel, welke
ouderlijke bestanddeelen gevormd worden
door klierachtige organen, die aan het
bloed, dat ze doorstroomt, hun voedsel ont
trekken.
Zijn deze organen ziek of is het bloed
vergiftigd, dan kan geen gezonde kiemcel
ontstaan. Een ziekte van de kiemcel is de
bron van de latere ontaardingsverschijnselen.
Tot de oorzaken der ontaarding behoo-
ren eerstens de ontaarding der ouders, want
dit brengt ontaarding van de bedoelde or
ganen en van de kiemcel mee verder hygië
nische wantoestanden en slechte voeding,
die alle weefsels der ouders ondermijnen
grovere stoornissen dier klierachtige orga
nen (b.v. door tuberculose)vergiftiging
van het bloed der ouders door bacterieele
ziekten (b.v. typhus en syphilis,) door meel-
bederf (b.v. beri-beri en pellagra,) door
bloedziekten (b.v. suikerziekte, jicht) of
door lood, opium, alkohol, enz.
Door welke van deze oorzaken is de
degeneratie toegenomen P
Gaat men het voorgaande lijstje na, dan
blijkt het de eerstgenoemde te zijn, het
feit, dat meer dan vroeger gedegenereerde
ouders kinderen krijgen. Dit komt, door
dat zooveel meer dan vroeger zwakke kin
deren door kunst- en vliegwerk in het le
ven gehouden worden en hunne degene
ratie op hun kroost overbrengen. Het is te
verwachten, dat door deze oorzaak de ont
aarding in de toekomst nog meer zal toe
nemen, als de bestrijding niet krachtiger
en doeltreffender wordt.
Deze bestrijding kan tweeërlei zijn
men kan de gedegenereerden, die eenmaal
geboren zijn, van kindsbeen af trachten in
den band en in evenwicht te houden en
men kan pogen het ontstaan van gedege
nereerden te voorkomen.
Dit laatste heeft mee; zin, omdat men
anders bij ieder nieuw geslacht opnieuw
moet beginnen. Spr. beperkt zich tot het
nagaan van de laatste methode en verwijst
daarvoor wederom naar het oorzakenlijstje.
Wat de alcohol betreft, ongeveer 30
50 °/o van onze idioten hebben één of
twee drankzuchtige ouders gehad. Vraag
het aan onderwijzers, hoeveel achterlijke
en nerveuse L-- -b
De drankstrijd is dus een krachtig wapen j Spoorw. Mjj.
tegen de degeneratie. BOZUM, 5 April. Hedenavond werd in
het café Bos de jaarvergadering gehouden
van de kaatsvereeniging »Bozum”.
De vergadering was slechts matig bezocht.
De rekening sloot met een batig saldo van
f5.876. Besloten werd, in den loop van dit
jaar zoo mogeljjk twee kaatspartyen te hou
den.
klerk 3e klasse tjjdeljjk aangesteld alhier,
is met ingang van 1 April definitief werk
zaam gesteld aan het kantoor der directe
belastingen en accynzen.
Tot leerlinge aan de Christelijke
kwaekschool te Leeuwarden is o. m. toe
gelaten Gezina Dethmers, alhier.
De afd. »Sneek« van de Ned. Ver. t.
Afsch. v. Alc. Dr. hield Zondagavond in
Amicitia een feestavond ter herdenking van
’t 70-jar;g bestaan dier Ver.
Reden tot feestvieren is er voor de leden
wanneer ze om zich heen ziende bemerken
hoe hun Ver., de laatste jaren vooral, is
gegroeid en vooral de beweging, die door
haar gedragen wordt, de onthouders-bewe-
ging, die tot een heerlijke hoogte is ge
komen.
Maar toch is ’t nog geen tjjd van rus
ten, er is pog heel wat te strjjden tegen
het moderne alcoholisme, dat onzen tijd
teistert, getuigde de Spr. dr. H. T. de Graaf.
En Spr. somde eenige der kwade gevolgen
van dat alcoholisme op en wees de hoor
ders er op waarom het hun plicht was dat
alcoholisme mee uit de wereld te helpen.
De zangver. De Korenbloem* zong, lang
niet onverdienstelijk, eenige propaganda
nummers. Het koor is de laatste tjjd aan
merkelijk vooruitgegaan
Na een paar voordrachten van 2 leden
werd als slot door de tooneelclub >For
yens neiste* opgevoerd het blyspel >De
Frye Feinteboun*, dat heel wat succes had,
dank zy het goede spel en de vermakelyke
inhoud.
En voorts heeft de Jonge Sneeker Or-
chestvereeniging met haar alleraardigste
muziek de avond prettig opgevroolykt. Het
eerste optreden van dit orchestje was een
bepaald succes
Aan het slot werd een collecte gehouden
voor de uitgesloten sigarenmakers.
IJLST, 5 April. By de heden ten over
staan van notaris Wierda gehouden finale
veiling werd de winkelhuizinge van F. Pas
ma voor f 2300 toegewezen aan den heer
H. Sietsma te Goutum, de huizinge met
slagershok en erf van wjjlen S. v. d. Veen,
na cumulatie, voor f 1961 aan den heer C.
Nauta te IJlst.
IJSBRECHTUM. De heer dr. E. van
Welderen baron Rengers alhier werd be-
kinderen datzelfde lot deefen. [I noemd tot commissaris van de Nederl. Centr.
Groote Advertentiën kunnen uiterlijk tot Maandags- en Donderdags- -
avonds ingezonden worden, kleine tot Dinsdags- en Vrijdags-
morgens 10 uur.
De bestrijding der bloedziekten en bac
terieele ziekten kan men veilig aan de dok
ters overlaten. Dit geldt ook voor de gro
vere stoornissen der klierachtige organen.
Slechte hygiënische toestanden, slechte voe
ding eischen maatregelen om te komen tot
een betere volksvoeding en volkshuisves-
SLOTEN. Onder het personeel der stoom-
zuivelfabriek alhier komt eene wjjziging
de assistent-directeur A. Slier is benoemd
tot directeur der zuivelfabriek te Wolvega.
In zjjn plaats is nu de heer Tj. Folmer
alhier benoemd tot assistent.
De juist 5i-jarige scharenslyper J. B. te
Franeker liep Vrjjdagmorgen het binnenpad
van Hitzum naar de stad. Toen hjj de
tramljjn wilde oversteken, naderde een goe
derentram. De man hoorde echter het luide
bellen van den machinist niet. En eer deze
kon remmen, werd B. gegrepen en meege
sleurd, zoodat zjjn linkerbeen geheel en het
rechterbeen tot de knie werd afgereden. Ook
kreeg hjj nog een wondje aan het hoofd en
aan de vingers. De man was onmid-
delljjk dood. Per tram werd het Ijjk naar
Franeker gebracht.
De machinist werd in verhoor genomen.
Vanwege den Provincialen Waterstaat zal
de geul door het Heegermeer over een lengte
van 875 en die door het Slotermeer over
een lengte van 900 M. worden 'uitgediept.
De kosten van het werk, waarvan de aan
besteding nog in deze maand zal geschieden,
zjjn geraamd op f 3150.
Onder dit opschrift wordt in de N. R. C.
mededeeling gedaan van de groote verliezen
die de visschers langs de kust der gemsenten
het Bildt, Barradeel, Harlingen en Wonss-
radeel geleden bij de stormen van 17 Maart j.l.
Er zjjn, vooral in de eerste twee ge-
meeuten visschers, die geheel broodeloos
zjjn door verlies van hun vischtuig. De
waarde der verloren fuiken alleen wordt
geschat op f 18.000.
De heeren burgemeesters der genoemde
gemeenten stellen zich gaarne beschikbaar
tot het geven van nadere inlichting.
In elk geval is spoedig hulp hier drin
gend noodig.
Naar aanleiding van aanvallen, die eenige
tjjd geleden in enkele bladen werden ge
richt op het Leger des Heils, vooral ten
opzichte van de administratie en het finan-
tiëel beheer, is door mr. E. J. Korthals
Altes, op verzoek van den commandant een
onderzoek naar een en ander ingesteld.
In het Ijjvig rapport, dat omtrent dit
onderzoek is uitgegeven komt mr. Korthals
Altes tot de conclusie, dat de tegen het
Leger des Heils geuite grieven, voor zoo
ver zy de administratie betreffen en de be
steding der ingekomen giften, volkomen
ongegrond zjjn.
Hjj is echter van meening, dat veel on-
duideljjks in de uitgegeven verslagen aan
leiding kan hebben gegeven tot het uiten
dezer grieven.
Aan den minister van Binnenl Zaken zal
een adres worden gericht, om te verzoeken
de stemmingen en herstemmingen zooveel
mogeljjk op Maandag vast te stellen opdat
daardoor aan de handelsreizigers, die daar
toe thans bezwaarljjk in staat zjjn, de ge
legenheid worde gegeven, van hun kiesrecht
gebruik te maken.
Tot de laatste wandaden der Engelsche
kiesrechtvrouwen behoort ook het in brand
steken van een kerk in het N. W. van
Londen.
Die kerk zelve was reeds merkwaardig,
daar ze de plaats van samenkomst was voor
de aanhangers van >een Christendom boven
geloofsverdeeldheid”.
De brand werd gesticht in een muurkast
en het vuur greep reeds snel om zich heen
Door de hitte smolt echter een loodenpjjp
van de waterleiding, waardoor het water
met kracht op spoot en het vuur weer
bluschte.
Toch is er eene schade aangericht van
een duizend gulden, en de dames zullen
zich hierover wel weer hebben te verant
woorden.
-
3F.
NIEUWE SNEEKER COURANT
en
A
Vortrag'"„Herz neurose u deren Behandlung.)
Iemand die zich niet wel gevoelt
kan steeds beginnen met des morgens op de
nuchtere maag een wijnglas Hunyadi Janos
water te gebruiken bijna altijd zal hij er door
herstellen. Indien het niet baat, schaadt het
ook niet, want het is zuiver bronwater.
Natuurkundig Genootschap.
K.
Feestavond.
Door de tram gedood.
Uitdiepen van vaarwaters.
Nood in Friesland.
Legep des Heils.
Handelsreizigers en Klespecht.
Een bpand die zichzelf bluschte.
