las
HGI
I
;S
A,
R
ir
f2000
lOi
1.
ZIJN MOORDENAAR.
SNEEKER COUR ANT (óïv.J.ia raaruO n WYMBR1TSERADEEL (14de Jaargang)
bii f 200 o f 150 H™o“f 75 f 50 b“ f25
Bericht.
te
DE JONG’S
Hagelslag-
Woensdag 8 October 1913.
30e Jaargang.
No. 3.
cent
Officieel Orgaan der Gemeente Sneok.
De A bonne’s op dit blad worden op aanvraag Gratis verzekerd tegen de gevolgen
>ST'
RECL AMEKOLO M.
tjes
Nieuwstijdingen.
RST
l et.
Chocolade.
Verschijnt Dinsdags- en Vrijdagsavonds.
Uitgevers: Firma H. BRANDENBURGH
Ged. Poortezijlen, - Hoek KleillZafld - Sneek.
i van Ongelukken voor onderstaande
bedragen. (Risico gedekt door de Hollandsche Algemeene Verzekeringsbank te Schiedam.)
95.
kunst inspanning en toew^j-
de Christelijke
aan
J.
Groote Advertentiën kunnen uiterlijk tot Maandags- en Donderdags-
avonds ingezonden worden, kleine tot Dinsdags- en Vrijdags-
morgens 10 uur.
bij
O v e r 1 ij d e n.
op, dat wetenschap, wjjs-
godsdienst tot de hoogere
y Kilo ƒ1-
1 Ons 0.24
361
362
bij 'verlies van
elke andere
V i n g e r.
administratie voortaan alles
per kwartaal
zullen innen.
(v.)
(v-)
(r.)
(r.)
(r.)
(r.)
A
WIJDj
l’RAA'
r
n
H
n
D.
K,
krijger
(Schrijver van „De dochter van den Spion”’)
EEK.
rendak vermocht te breken. In ontelbare
menigte rijpten daar de zoete bessendaar
fladderden de bonte kapellen, daar schetter
den duizenden vogels. Dan was ’t schoon
in ’t bosch van Trunzow I Ook wanneer des
winters de takken hun kale armen ten he
mel strekten, wanneer geen bloem bloeide,
geen vogel zong, had zij het dikwijls be
zocht. In plaats van den vollen bladerentooi,
droegen takken en twijgen dan de zilveren
rijp de witte sneeuw nam de plaats in van
het bloementapijt, het geklingel van haar
slede verving het vroolijk vogelengezang.
Doch wanneer, gelijk thans, de bladeren
fonkelden als goud, als het zomergroen slechts
spaarzaam nog tussohen de twijgen door
keek en de zwarte en roode bessen reeds
waren gerijpt, dan had zij het heerlijke, het
goddelijke woud wel willen omarmen.
Hoe frisch, hoe versterkend was de lucht
Hoe lieflijk speelde de zon verstoppertje
met de oude stammen! Wat heerlijke geu
ren stegen op uit de bladeren, die knetterden
onder haren voet! En heerlijk een
windvlaag nog een tweede hoe lustig
danst het afgevallen gebladerte! De specht
klopt luidedaarboven krijscht de valk, en
lustig springt het kaboutermannetje van het
bosch, het vlugge eekhorentje van tak tot
tak. Clarissa voelt de bekoorlijkheid van
den herfst zij wandelt verder en verder
en wordt niet moede.
Een doekje om het hoofd geslagen, dat
licht door den wind wordt bewogen, een
ruikertje op den boezem, zoo wandelt zij
heen
Het ruischt, het waait; een stil gefluister
in alle twijgenClarissa blijft staan en leunt
tegen den stam van een koninklijken beuk.
Het woud spreekt geheimzinnig, wonder
baar geheimzinnig is ’t, wat ’t twijgje het
twijgje, het blad het blad heeft te vertellen.
Clarissa luistert naar het keuvelen der
boomen en blikt dan omhoog, waar tussohen
de opening in het bronzen bladerdak de
blauwe hemel zichtbaar wordt.
Geen schaduw verduistert hare trekken
n
o
n
(r-)
i
357
358
359
360
358
359
359
359
358
de h.h.
DE ADMINISTRATIE.
■■■■■■■■■■■■■EB
wij kunnen nu te zamen genieten van
de pracht van het woud.”
De begroeting tussohen de beide broeders
was zeer hoffelijk. Men wisselde vragen met
elkander, besprak de gebeurtenissen van het
laatste halfjaar na de bruiloft en deelde el
kander de vooruitzichten van den oogst
mede. Zoo bereikte men Trunzow, dat als
haar lief gelaat heden werd het der vrouw
duidelijk, welke zoete hoop de hemel voor
haar had bewaard.
„Clarissa
„Richard! Mijn God!”
„Waaraan dacht gij
Een donkere blos overtoog geheel haar
gelaatzij sloeg de blikken neder. „Gij hebt
mij schrik aangejaagd. In ’t minst dacht ik
niet aan u
„Vroeger was ’t anders,” en uit Richards
fonkelend oog vloog een blik over de schoone
gestalte van Clarissa.
De schoone vrouw richtte zich op haar
statig voorkomen maakte indruk op den
jongen Glatbeck, want het vuur uit diens
oog was gebluscht en thans was hij het.
„Vergezel mij naar huis. Hebt ge mijn
echtgenoot reeds gezien?”
„Neen 1” antwoordde Richard, terwijl hij
haar zijn arm bood.
„Dank u alleen loopt het wel zoo ge
makkelijk I”
Richard beet zich op de lippen. „Ook dat
was vroeger andersI” fluisterde hij zacht
Clarissa hield zich, alsof zij zijn woorden
niet had verstaan.
„Hoe komt ge hier, Richard? Waarom is
Ludmilla niet meegekomen? Of is zij reeds
op ’t slot
Wederom beet Richard zich op de lippen.
Een nieuwe Chocolade
voor de Boterham
in bussen van
1 Kilo 1.80
Kilo 0.55
Blgkens een advertentie in dit blad zal
de heer H. Martin uit Leiden, dezen winter
hier een cursus in kunstgeschiedenis geven.
De heer Martin, die jaren lang in Den
Haag dergeljjke cursussen leidde, wil be
proeven ’t kunstleven ook hier ter stede
eén beetje te doen opleven, althans belang-
j te wekken voor de studie van
’t schoone, wat niet beter kan geschieden
dan door kritische kunstbeschouwingen aan
de hand van de oude kunsten.
De cursus zal bestaan uit 20 a 25 avon
den, eens per week, telkens ll/2 a 2 uren.
Het lesgeld zal van ’t aantal deelnemers
afhangen, waarschijnlijk 15 a 20 gulden
per cursus.
De avond wordt in overleg met de deel
nemers vastgesteld,
De kunstperioden, die behandeld zullen
worden zjjn Egypte, Mesopotamië, Grieken
land, Rome, Oud-Christelgke enByzantjjnsche
kunst, Islam, Romaansch, Gothiek, Renais
sance.
Wjj twijfelen niet of er zal voldoende
belangstelling voor zjjn.
HEEG. Met ingang van 1 November
wordt de heer B. Rjjks, commies 2e klas
bjj de posterijen alhier, overgeplaatst naar
Sneek. In zjjn plaats komt de commies 2e
klasse S. Lijklema van Roosendaal naar hier.
MOLKWERÜM. De Staatsct. no. 232
bevat o.m. de statuten van
Schoolvereeniging alhier.
De commissie voorhet volkspetitionement
voor plaatselijke keuze is met haren voor
bereidenden arbeid gereed. In deze maand
zullen overal de plaatselpke comité’s worden
opgericht, terwjjl dan van 15 Januari tot
15 Maart 1914 de gelegenheid voor onder-
teekening zal worden opengesteld.
In eene bioscooptheater te Kassei wei
gerde de machine een oogenblik. Een der
talrijke bezoekers had toen de onvoorzich
tigheid te roepen «Brand I Brand l< In
wilde vlucht stormden de aanwezigen naar
de uitgangen. Vele menschen raakten onder
den voet. Een vrouweljjke arts werd daarbij
ernstig gewond. Het personeel stond mach
teloos tegenover de opgewonden menigte.
Geen ofler heeft waarde, dat het hart niet
na strijd en moeite gewillig brengt.
o
Feuilleton.
25).
Het testament van den ouden voorvader
Kiliaan, dat luiddedat ieder bezitter jaar
lijks op Trunzow een bepaald aantal boomen
zou planten, was onnoodig geweest. Geen
wonder dus, dat Trunzow de schoonste bos-
schen uit geheel de omgeving bezat. Geheim
zinnig, als het slot uit een tooversprookje,
lag het tussohen het groen verscholen. Geen
weg bereikte het, die niét het woud door
sneed; uit alle vensters staarde men op de
toppen van eiken en beuken. Slechts voor
de kamers van Clarissa was met veel moeite
den blik een vrij uitzicht gegeven op de zee
en de duinen.
Hoeveel hield Clarissa van dit uitgestrekte
boschAls kind reeds had zij hier met
Bruno en Richard gespeeld. Aan de hand
van de grootere en sterkere knapen had zij
het in alle richtingen doorkruist.
Zij kende het bosch, wanneer de eerste
groene blaadjes zich nauwelijks aan de twij
gen vertoonen en de bodem zich met dui
zenden bloemen begint te versieren zij kende
het in vollen bladertooi, zoo dicht, dat nau-
1 welijks een zonnestraaltje door het blade-
een fonkelende robijn schitterde lusschen
de roode ranken van den wilden wingerd,
omgeven door de stralen van de avondzon.
Het was vijf uur in den middag tijd
voor het diner. Eenige gasten uit de buurt,
wel wetende dat op Trunzow altijd eenige
couverts werden geplaatst voor de vrienden
des huizes, maakten van de gastvrijheid ge
bruik. Onder die gasten bevond zich ook
de ambtsraad Bollmeyer, die door Clarissa
het hartelijkst van allen werd begroet.
„Eindelijk eens teruggekomen, slechte
buurman riep zij hem toe.
„In hoelang zjjt ge niet bij ons geweest?”
„Men moet getrouwde lieden niet storen
in hun wittebroodsweken,” antwoordde de
ambtsraad vroolijk, „doch nu ben ik er en
wanneer ge mij nu niet al te veel scheld
woorden naar ’t hoofd werp1, zal ik mis
schien het genoegen hebben, eerstdaags hier
terug te komen!”
„Notabene wanneer uw oude Dcorlje
het toestaat,” schertste Clarissa, „want zij
zal het zeker ongaarne zien, dat gij door
uw afwezigheid haar kookkunst de noodige
eer niet kunt bewijzen.”
„Op mijn woord,” zuchtte Bollmeyer
„ik geloof inderdaad, dat ik min of meer
onder den pantoffel zit. Ja, ja, dat is ons
mannen nu eenmaal eigen éen moeten
„Kom, Bruno, kom! Hoe schoon is het wjj hebben, die ons regeert; dat zullen de
hier I„Wat ben ik blijde, dat ik je hier tref jonge echtgenooten ook al reeds hebben
u.. ondervonden. Halt daar schiet mij iets
te binnen, baron Richard! Dat schijnt mij
op Krieme een mooi huishoudinkje toe!
Mevrouw gaat met den jongen boschwachter
op jacht en meneer zit hier aan tafel?”
Wordt vervolgd.
gebrek aan saamhoorigheid en gemeenschaps
gevoel, zjjn jacht naar winst, die de gees
telijke atmosfeer van de maatschappij ver
giftigt, een beletsel voor den opbloei van
groote kunst.
Aan de groote massa hebben de kunste
naars nog. niets te geven de hoogste en
beste scheppingen van de menschheid kun
nen door het grootste deel niet worden ver
staan. Ontvankelijkheid, ontwikkeling, rust,
ontheffing van materieele zorgen, al deze
voorwaarden om het waarlijk schoone te
genieten, ontbreken.
Het arbeiderskind wordt al zeer vroeg
opgeëischt, en het leven brengt hen aller
minst in de sfeer van schoonheidde ver
doorgevoerde arbeidsverdeeling ontnam aan
den arbeid ook alle schoonheid. De lang
uitgerekte arbeidsdag, de strjjd om het be
staan, de afhankelijkheid, de smakelooze
woning, de bestaansonzekerheid, drukken
zoo zwaar, dat de mogelijkheid ontbreekt
het hoogste schoon te genieten..
Vandaar dat, evenals in het stoffelijke
levm, surrogaten optreden oppervlakkige
vermaken, straks verworden tot vermake-
ABONNEMENTS-PRIJS
Per jaar fl.50, franco per post f2.buitenland f5.
Afzonderlijke nummers 3 cent.
ADVEB.TENT1E-PRIJS
15 regels 35 cent, elke regel meer 6 cent.
Bij abonnement belangrijke korting.
Ingezonden Mededeelingen 10 cent per regel.
„Zij is thuis zij was niet welik wilde
het bezoek niet langer uitstellen, want wij
zijn reeds veertien dagen geleden, zoo al
niet langer, van onze huwelijksreis terug
gekeerd
„Komt gij te voet?”
vreeu tuuauun vciuuiaicn umc „Waar denkt ge aan Bij den houtvester
de hemel, zoo vol hoop, spiegelt zich af op steeg ik uit en heb mijn rijtuig vooruit ge-
1 zonden.”
Weer schitterde dat verraderlijke vuur in
zijn oogen. Clarissa steeg het bloed naar
’t hoofd. Zij wist, waarom hij was uitgeste
gen. Bij den houtvester, wiens zieke vrouw
zij had bezocht, had men gezegd, dat zij
dezen weg genomen had. Deze ontmoeting
zonder getuigen had bij dus gezochtBevend
van woede, schreed Clarissa zwijgend verder
en hoorde zij nauwelijks, wat haar zwager
haar van de reis vertelde.
„Bruno!” riep zij plotseling en in ’t vol
gende oogenblik stond zij naast haar echt
genoot, die onverwachts uit een zijweg te
voorschijn was gekomen. Zoo warm als thans
had zij nog nooit zijn naam uitgesproken,
oog was göuiuHuuL (ju maun wao mij mcv, Verrast zag Bruno hen aan. Een diepe
die den blik op den grond hield gevestigd, rimpel vertoonde zich op zijn voorhoofd.
Even snel echter als hij was gekomen, ver
dween deze weer, toen zacht als een kind,
dat bescherming zoekt, Clarissa aan zijn arm
és
genieten van
ding vraagt.
Spreker betoogde, dat dit geen blijvende
toestand zal zjjnde maatschappij ontwik
kelt zich in socialistische richting en de
internationale arbeidersbeweging zal de
menschheid van het kapitalisme bevrjjden.
Ze zal het leven brengen op een hooger
plan, en in waarheid de voorwaarden voor
waarachtige beschaving voor allen scheppen.
En, besluit Spr., dit is juist ’t mooie van
’t socialismedat ’t niet alleen is een strjjd
om betere matarieële omstandigheden, maar
dat het een strjjd is in de hoogste goede
ren een strjjd, die beschaving zal brengen
aan heel de maatschappjj.
Hierna speelde Sörmus op de hem eigen
wjj ze een Largo van Handel, Vioolconcert
van Mendelssohn, Solveig’s Lied van Grieg,
Nocturne van Chopin en Traumerei van
Schumann, alle uitstekend begeleid door
den Spreker, terwijl hjj zonder begeleiding
Chaconne van Bach speelde.
Waar wjj in ons verslag over ’t Kerk-
concert van hedenavond nader op Sörmus’
spel terugkomen, meenen we thans te kun
nen volstaan met de mededeeling, dat het
van
inleiding over
larteljjk applaus na elk nummer voldoende
bewees, hoe zeer de aanwezigen genoten.
Gister had de verkiezing plaats van 9
eden voor ’t kiescollege der Ned. Herv.
Kerk, n.l. 8 periodiek en 1 tusschentijds.
Het resultaat is geweest, dat de recht-
zinnigen 3 candidaten verkozen kregen, ^telliu^
terwijl voor de andere zetels herstemming -
moet plaats hebben tussohen vrijzinnigen
en rechtzinnigen.
Van beide zijden is hard gewerkt voor
deze verkiezing en dat ’t heeft gespannen,
olijkt wel uit de cijfers. De gekozenen
daalden maar juist de volstrekte meerder-
teid, terwijl 2 andere candidaten daar 1
stem onder bleven.
De volledige uitslag is als volgt:
Uitgebracht 722 stemmen.
Van onwaarde 2.
Geldig 720 stemmen.
Volstrekte meerderheid 361.
Gekozen
K. van der Brug, (r.) met 361 stemmen.
Ijjkheden geven uitspanning, terwjjl het M. Oppenhuizen, (r.)
P. Th. Potma, (r.)
In herstemming komen de h.h.
J. van Akkeren, (v.) met 360 stemmen.
J. Aukema, (v.)
W. van Gorkum, (v.)
S. Noordhoff,
P. Piebenga,
J. W. Deenik,
J. van Maanen,
L. Metz,
R. Tolsma,
P. Verbeek,
Voorts verkregen nog
Bouma, (v.) 357, Dr. D. H. Posthumus, (v.)
357 en C. Karstkarel (v.) 355 stemmen,
welke heeren niet in herstemming komen,
de beide eersten na loting met' den «•heer
Aukema.
Voor de tusschentijdsche vacature (van
Heyningen Nanninga) verkregen de h.h.
K. Ruardi, (v.) 348 stemmen.
K. van der Veer, (r.) 357
zoodat ook hiervoor herstemming moet
plaats bebben.
Voor de afd. Sneek der S. D. A. P. trad
Zondagavond op de Russische violist Edward
Sörmus.
Na een openingswoord van ds. de Haas
hield eerst ds. A. van der Heide
Britswerd een korte
Vunst, maatschappjj en proletariaat.
Het verslag hierover ontleenen wjj
de L. Crt.
Spr. wees er
begeerte, kunst en
gebieden van de menscheljjke cultuur be-
hooren, ja, dat eigenlijk daar alleen van
beschaving mag worden gesproken, waar
deze geesteljjke verschjjnselen zich krachtig
openbaren. Zoeken wetenschap en wjjsbe-
geerte waarheid, betreedt de godsdienst het
terrein van hi t heilige, de kunst geeft uit
drukking aan schoonheid.
De vatbaarheid voor schoonheid is een
algemeen menscheljjke. Zeer weinigen zullen
maar onaandoenljjk bljjven voordezwjjgende
stilte van den sterrenhemel en het gefluister
der boomen, voor de schoonheid der natuur,
misschien alleen zjj, die te veel hebben ge
noten, en zjj, die door slechte levensom-
stand'gheden zóó verworden zjjn, dat hun
ontvankelijkheid voor die schoonheid ver
schrompelde.
Toch zjjn .er sommigen, die in verhoogde
mate de vatbaarheid voor schoone gevoelens
bizitten, en het vermogen bezitten op eenige
wijze aan die gevoelens en aandoeningen
een vorm te geven, dat zjjn de kunstenaars.
Spreker weidde uit over woordkunst, beeld
houwkunst, bouwkunst, schilderkunst en
muziek, welke laatste z.i. de fijnste aller
kunsten is, daar ze de subtielste aandoenin
gen verklankt en uiting geeft aan stem
mingen, te fijn, dan dat ze in woorden
kunnen worden beschreven.
De kunstenaar is dan ook een begena
digde, van fijner innerljjke geaardheid, die
in ons stemmingen wekken kan, die wjj
uit ons zelf niet vermogen te scheppen, die
ons onvermoede werkelijkheden doet zien
en tasten en ons kan opvoeren tot levens-
verheerljjking. Doordat de kunstenaars fijner
besnaard zjjn, Ijjden zjj veel in de wereld,
'doch deze smart is tegeljjk voorwaarde
tot het scheppen van hun werken: de groot
ste kunstwerken zjjn producten van door
smart verscheurde zielen.
Kunst is niet onafhankeljjk van de maat-
schappeljjke gesteldheid. Al zal de kun
stenaarsziel in haar diepste elementen niet
uit maatschappeljjke factoren te verklaren
zjjn, daar ze als alle leven een geheim
bljjft, toch is de economische structuur, ?n
de van haar afhankeljjke geesteljjke atmos
feer, van zeer veel invloed op de kunst.
Het kapitalisme bracht ook groote kunste
naars voort, geen wonderhet ontplooide
vele schoone krachten, de moderne tech
niek, d:e de wereld verovert, wekte zoovele
en zoo stoute verwachtingen, ontsloot zulke
wondere vergezichten, dat de kunst, die ook
het leven, de gevoelens in beeld brengt,
verbeeldt, wel schoon en rjjk moest zjjn.
De kunstenaars, die na 1880 in Nederland
ópstonden, waren de geesteljjke zonen van
de bourgeoisie, die in ons land, later dan
in eenig land van West-Europa, het kapi
talisme vestigde.
Toch is aan de andere zijde het kapita
lisme, met zjjn scheiding in klassen, zjjn
ANNEX
TELEFOON No. 150.
et Aan onze Abonné’s die tot dusver per
k halfjaar hun abonnementsgeld betaalden,
berichten wij, dat wij ter vereenvoudiging
onzer administratie voortaan alles
Invaliditeit. 1 XVU Overlijden, j fJU Of’0og. J van een D ni m. j JV Wijsvinger. 1 A-J
i
99
y
J
V
V
n
n
n
ROMAN VAN
E. VON WALD—ZEDTWITZ.
I
Cursus Kunstgeschiedenis.
Volkspetitionement voor plaatselijke
keuze.
Loos alarm.
Kerk-Verkiezing.
Kunstavond S. D. A. P.
NIEUWE SNEEKER COURANT
