f2000
Westerhof’ s Koffie
k,
SNEEKER COURANT (67* jaargang) WYMBRITSERADEEL (14* Jaargang)
No. 43.
Lezing Dr. G. A. Wumkes.
RN'
Woensdag 25 Februari 1914.
30e Jaargang.
Officieel Orgaan der Gemeente Sneek.
RECLAMEKOLOM.
N ieu wstijdingen.
Fijne Mokka 80 ct.
per pond.
Sedert het bestaan der
Koffie „Hag”, de caffeïn-
vrije boonenkoffie, be
hoeft het koffiegenot niet
meer verboden te wor
den. Koffie „HAG” ver
oorzaakt geen hartop-
windingen.
Uitgevers: Firma H. BRANDENBURG!!
Ged. Poortezijlen, - Hoek Kleinzand - Sneek.
en,
Q K
Verschijnt Dinsdags- en Vrijdagsavonds.
De Abonne’s op dit blad worden op aanvraag Ofstis verzekerd tegen de gevolgen van Ongelukken voor onderstaande
bedragen. (Risico gedekt door de Hollandsche Algemeene Verzekeringsbank te Schiedam.)
biiXenge f 700 o f ISO uLTv^f 75 f S0 bI~ f 75
Invaliditeit. «fVlz O v e i ij d e n. of O o g. f yj van een Duim. Wijsvinger.
it in
ii en
‘e-
bij verlies
van een Duim.
bij verlies van
elke andere
V ing e r.
bij
O v e r 1 ij d e n.
UW
)ac.
Hit
t.
ANNEX
0.
I
iagd
jioje.
Kan-
jaar,
1MA
ge
ir.
in
ar bij
de
idend
«tra.
E of
Ban
ITS,
steeg
f35.
oruik
bruik
I.
ster
man,
Geheimrat Exz. VON LEYDEN.
(Vortrag „Herzneurose u. deren Behandluna”)
aanl
i van
f60.
W
Oud(
>NG,
n.
Lerv.
1
Jan had een
veel strijd over
ontwaakte ook
een
laris,
en
NIEUWE SNEEKER COURANT
TELEFOON No. 150.
Prof. Hertz zeide van Hunyadi Janoa-
bitterwater: „Ik heb mij overtuigd van de
voortreffelijke werking van het Hunyadi Janos-
bitterwater en geef daaraan de voorkeur bo
ven andere bitterwateren’’. (Adv.)
een stuk van de levens-
»14
teeg,
rprijs
slaagden Zaterdag te Groningen de dames
D. Struiksma en P. Dgkstra te Wommels,
R. v. d. Meulen te Joure en H. de Vries
te Stavoren.
Handen uit de zakken!
Een Hollander mag graag met de han-
Wlld fietsen.
Een wielrjjder, die de vorige week op
het Jans-Kerkhof te Utrecht een couranten
rondbrenger oveireed, welke aanrijding den
dood tengevolge had. is door de politie aan
gehouden.
veevoeder geleverd over het tjjdvak April
Jan.
De geheele omzet der afdeeling behaalde
het cjjfer f 597.040.426.
Er was een saldo in kas van f462.31.
De contribution van 4275 leden hadden
bedragen f 3633.75.
Bp de rondvraag kwam weer ter sprake
de aanplanting van vruchtboomen door de
afdeeling.
Na eenige bespreking, waarbij enkele af
gevaardigden de wenschelgkheid uitspraken
van een commissie van onderzoek in dezen,
werd besloten de gelegenheid open te stel
len de vruchten naar de commissie te Leeu
warden te zenden, die dan den afzet op
zich neemt.
Voorts zal het bestuur de zaak nader
overwegen.
Het Friesche paard.
In eene te Leeuwarden gehouden verga
dering van de vereen. Het Friesche Paard*,
werden statuten en reglement behandeld
en aangenomen. Het verplichte renteloos
voorschot voor toetredende leden werd ver
laagd van f25 tot f10, in de verwachting,
dat meerdere leden zich zullen aansluiten.
De Koninklijke goedkeuring zal worden
aangevraagd.
De aanleg van een stamboek voor paar
den van inlandsch ras zal door het bestuur
nader worden overwogen.
Tot bestuursleden werden gekozen de
heeren J. Timmer te Kimswerd, K. D.
Hibma te Sexbierum. dr. H. Molhuysen te
Leeuwarden, IJ. P. Veldhuis te Oppenhnizen
en T. Popma te Bolsward.
Derde Friesche
Elfsteden-Rijwieltoch*.
In de gehouden vergadering der regelings-
commissie te Bolsward is besloten, dit jaar
weer een E'fsteden-Rjjwieltocht te houden
op Pinkster-Maandag 1 Juni a.s.
Eers'daags zal het programma verschij
nen, bevattende de voorwaarden voor deel
name aan den tocht.
Reeds nu kunnen aangiften geschieden
bij den heer S. Terpstra te Bolsward.
Voor het examen nuttige handwerken
bruik
in de
lama.
weinig koemelkerij. Hij ging na
naar de afgescheidenen. Toen
weer in hem de begeerte naar
het predikambt. Hij ontving zijn eerste lessen
bij Ds. Pieterse. En 6 jaren lang werkte hij
daags voor zijn brood, terwijl de avonden en
nachten voor de studie waren. Hij kreeg niet
meer dan 4 uren slaap.
In 1861 werd hij toegelaten om een stich
telijk woord te mogen spreken. Hij preekte
toen in de herberg te Tzum, te Welsrijp en
ook eens te Franeker’ op een biddag. En zijne
predikatiën maakten een grooten indruk.
Twee maanden later vertrok hij naar Doc-
tinchem.
Daarna sprak Dr. Wumkes over
Waling Dijkstra,
die zich in groote populariteit mocht verheu
gen, maar over wien nog geen critisch oor
deel, noch bezonken waardeering verscheen.
En daarop heeft hij toch recht.
Spr. schetste hem eerst als den vermaner.
Waling Dijkstra had het niet begrepen op
de predikanten, vooral niet op de fijnen. En
toch was hij zelf altijd een moraal-preeker.
Zonder zedeljjke toepassing kon hij nooit aan
het eind komen Dat blijkt uit zijn Friesche
„Tyl Ulespegel", zijn „Winterjounenocht", zijn
tooneelstukjes en zijn prenteboeken. Vaak nam
hij een tekst tot uitgangspunt. En vrijzeker
is hij ook de schrijver van een vragenboekje
geweest, een soort catechismus.
Eerst vernam men wel orthodoxe klanken
van hem, maar later openbaarde hij zich als
eën volbloed moderne. Vandaar dat de ortho
doxen zoo weinig met hem op hadden. In de
laatste jaren is dat gelukkig veel veranderd,
gelijk bij zijn graf ook bleek.
Waling Dijkstra was verder verteller.
Geen dichter, hoewel hij aardig kon rijmen,
en enkele liedjes van hem zeer goed zijn. Maar
in vergelijking met Beitje Halbertsma en
Pieter Jelles, vinden wij bij Waling D. ner
gens eene aandoening van verheven schoon.
Ook kan men hem niet bij de romanschrijvers
tellen. De „Zilveren Rinkelbel" hangt van te
veel toevalligheden aan elkaar. Zoo ook „Tyl
Uilenspiegel."
Maar als verteller is hij eenig, leverde hij
meesterstukjes, schilderijtjes, echt natuurlijk.
Vandaar, dat hij na 60 jaren nog zoo met
graagte werd aangehoord. Zijne vertellingen
tintelen van humor en geven blijk van rijke
mensehenkennis, hoewel hij wel wat aan den
buitenkant blijft staan.
Ten slotte teekende de Spr. Waling Dijk
stra nog als verzamelaar. Hij hield voe
ling met het volk. Overal had hij het oor te
luisteren gelegd. En toen heeft hij, in een
tijd, dat Friesland in uiterlijk eene geheele
verandering onderging, toen ook de taal ach
teruit ging, nog juist bijtijds weggeborgen
wat anders dreigde verloren te zullen gaan.
Twee standaardwerken zijn aan hem te dan
ken „Uit het Friesche Volksleven” en „Het
Friesch Woordenboek”.
En hoe zal Friesland nu dezen man eeren?
Allereerst door een tweeden steenen man op
den zeedijk bij Holwerd, die den blik keert
naar de Friesche landouwen, staande op een
hecht voetstuk van graniet Maar laten we
geen grafsteden bouwen voor onze profeten,...
terwijl hun geest verre is.
Na een oogenblik pauze teekende de ge
leerde spreker ons nog het leven en den ar
beid van
ABONNEMENTS-PRIJS
Per jaar fl.50, franco per post f2.buitenland f5.
Afzonderlijke nummers 3 cent.
ADVERTENT1E-PRIJS
15 regels 35 cent, elke regel meer 6 cent.
Bij abonnement belangrijke korting.
Ingezonden Mededeelingen 10 cent per regel.
den in zijn zakken ronddrentelen. Het »staat«
echter niet Maar wat is er aan tc doen
Een politieverordening is er moeilgk voor
te maken.
Iets anders is het, wanneer een jeugdig
Hollander in dienst komt. Dan met handen
in Je broekzakken rond te loopen, komt
met een goede militaire houding niet over
een. En om nu dit euvel te bestrijden,
heeft de commandeerende officier van een
onzer corpsen de order uitgevaardigd, dat,
wie in deze anti-militaire houding rond
loopt, gestraft wordt voor den tyd van min
stens 6 weken metdichtgenaaide
broekzakken.
Een dure fiets.
Met rooken een fiets verdienen. Dat heeft
een 18-jarige jongen te Dordrecht hem ge
leverd. Hg leverde daarvoor bg een siga
rettenhandelaar 12.000 coupons in, die een
hoeveelheid van ongeveer 120.000 sigaretten
vertegenwoordigen. Laten die nu eens een
cent per stuk hebben gekost, dan komt de
fiets op meer dan 1000 gulden. Een dure
fiets toch.
De heer P. Reitsma, Adj.-Commies
ter Secretarie alhier, heeft als zoodanig
ontslag aangevraagd, tegen 15 April 1914.
Een oplichter.
Zaterdagmiddag werd alhier aangehou
den de reiziger O. v. d. Wal, en gevanke
lijk naar Leeuwarden overgebracht.
Vandaar werd hg ter beschikking ge
steld van de Haagsche politie, omdat hg
zich aldaar had uitgegeven voor collectant
van eene Evangelisatie-vereeniging, terwgl
hg de gelden voor zich zelf hield.
UITWELLINGERGA, 21 Febr. Onze
amateur-vissehers A. F. de J. en H. H. Z
gingen op een goeien dag des namiddags
met hunne schakels naar de Jaringsloof,
smeten hunne netten uit en hadden na 2
uren plonsen gevangen 200 pond visch, v.nl.
blei. Eén schakel bevatte zelfs eenmaal 54
pond.
OPPENHUIZEN, 20 Febr. Uitslag van
den heden en gisteravond gehouden maats-
biljartwedstrgd, in het Café Bos alhier.
Prgzen luxe voorwerpen.
Deelnemers 22. Prijswinnaars: H. Wgnja
alhier en U. de Jong te Uitwellingerga
premiewinnaarsA. F. de Jong te Uitwel
lingerga en R. Doting, alhier, terwgl cadeaox
werden gewonnen doorH. H. Zglstra, alhier
en Joh. de Jong te Uitwellingerga.
Er moest zwaar gewerkt worden, vooral
den tweeden avond.
Menige vinnige kampstrgd werd in adem-
looze stilte door het belangstellend pub-iek
gevolgd.
Na afloop bleef man nog een tgdlang
zeer gezellig bgeen. Er werd getoast, ge
schertst en gelachen en toen eindeljjk het
klokje van gehoorzaamheid sloeg, ging elk
een opgewekt en frisch van geest huiswaarts.
STAVOREN. Op de voordracht voor
onderwijzer aan de O. L. S. alhier zijn ge
plaatst de heeren: A. Luiting te Klooster
haar, H. Smeding te Drachten en S. Wier
sma te Joure.
Hieruit is de heer A. Luiting benoemd.
STAVOREN, 23 Febr. Eindilijk dan is do
Koebrug gereed, ’t Is waar nog zijn er een
paar kleinigheden aan te brengen, maar dat
ziet men zoo niet. De brug maakt den in
druk klaar te zijn en een mw slanke brug
is het, daar gaat niets af.
Zoo zal dan de nieuwe weg doer den Noor-
dermeerpolder naar Warns in gebruik kunnen
worden genomen. Hoog rijst hij uit boven
de lage velden. Uit zal het zijn met poelen
en plassen. Ook voor koeien en schapen is
geen plaats meer langs de bermen. Een vrije
weg zal het zijn, de weg van en naar Stavoren.
WOUDSEND, 23 Febr. Benoemd als 2e
kaasmaker aan de Coöp. Stoomzuivelfabriek
„de Samenwerking" alhier de heer Wijnia,
thans le kaasmaker aan de speculatieve stoom
zuivelfabriek te Wommels.
V. P. N.
In de te Leeuwarden gehouden vergade
ring van de afd. Friesland der V. P. N.
bleek, hoe deze in bloei steeds toeneemt.
Het afgeloopen jaar traden 5 nieuwe on-
derafd. toe, en na 1 Jan reeds 8, w.o. Sta
voren, Oosterend, Rien en Hindeloopen.
Van 85 veizamelplaatsen werden einde
1913 eieren verzonden. De handel in dit
artikel was bevredigend en de prgzen gin
gen die van het vorge jaar te boven.
Aan kippeneieren werden geleverd uit
Friesland 197.928 K.G., uit Groningen
86,937 K.G. en uit Oveigsel 10.111 K.G.,
samen 663,522 K.G., die een bruto-som
opbrachten groot f518,922.87. Het vorige
jaar waren deze cgfers "587,547 K.G. en
f452,700.88.
Aan eendeieren werd aangevoerd 21.212
K.G. met een bruto ontvangst van
f 13.361.65.
De pigs variëerde van f0.60 tot f 1.34
per K.G.
De uitvoer naar Engeland, Duitschland
en België bedroeg 549.493 K.G.
Aau pluimvee werd aangeveerd 60.845
dieren ter waarde van f 50.266.99.
Aan de leden werd voor 1 14.488.916 aan
Worp van Peyma
te Ternaard en zijne drie vriendenRinse
Posthumus, predikant te Waaxens en Brant-
gum, Roelof Hessels Hannema, timmerman en
later beroemd werktuigkundige, hersteller
van uurwerken, die van vensterglas brillen
sleep, de vervaardiger van bliksemafleiders en
de eerste graanzeven van blik.
Toen zijn boerderij te St. Anna achteruit
ging, werd hij grutter, maar bleef onvermoeid
sljjpen, polijsten en metaaldraaien. Hij elec-
triseorde de hengsels der emmers, om de kat
het snoepen af te leeren.
De vierde was B. Willems Wassenaar, land
bouwer te O. Bildtdijk en baanbreker op land
bouwgebied.
Het arbeiden en streven dezer intellegente
mannen, den tijd waarin zij leefden, en zoo
veel meer, had Spr. opgediept uit brieven, die
zij wisselden met den Leeuwarder boekver-
kooper Willem Eekhof. Een 1000-tal van
diens brieven zijn door aankoop eigendom ge
worden van onze provincie.
Het was een leerrijke en tevens genotvolle
Voor het Alg. Nederl. Verbond, dat zich
ten doel steltbehartiging van de Neder-
landsche stambelangen, in het bijzonder van
de Ncderlandsche taal, trad Vrijdagavond in
„Amicitia" op de heer Dr. G. A. Wumkes,
alhier.
Spr. gaf allereerst
geschiedenis van
Os. J. van Dijk,
in leven directeur der predikantsstichting te Doe-
tinchem, die meer dan 300 jonge mannen in 50
jaren tijds voor het predikambt opleidde.
Aan hem hebben een 40-tal Friesche predi
kanten, w.o. ook Spreker, hunne pos'tie te
danken.
Ds. van Dijk was daarbij op en top een
Fries. Hij werd 16 April 1830 geboren te
Tzum, als derde kind uit het huwelijk der
echtelieden Hans Melies van Dijk en Jetske
Dirks Andringa. Hun boereplaats, de state
Heerema, later omgebouwd in de boerderij
„Welgelegen," staat nog onder den klokslag
van het dorp.
Jan werd 30 Mei 1830 gedoopt door Ds.
W. J. Tenkink, een man, die veel deed aan
astronomie, die ook als predikant velen kon
stichten, maar wien toch een persoonlijk krach
tig geloofsleven vreemd was.
Veel Tzummers togen dan ook naar Heeg,
waar toen Ds. Bekking stond. Vader van Dijk
liet zich bepraten en ook hij toog naar Heeg.
Toen was hij spoedig met hart en ziel de
orthodoxie toegedaan en werd een voorman
van de Waarheidsvrienden.
Jan onderging natuurlijk in de opvoeding
thuis de gevolgen van deze verandering bij
vader en moeder. Hij ging school bij meester
Bruinsma, die goed tevreden over hem was.
Moeder zei wel eens „Us Jan lyket wol in
Napoleon."
Had Jan al vroeg begeerte naar het predik
ambt, hij voelde daarvan echter zoozeer het
gewicht, dat hij vooreerst maar bij vader in
de boerderij bleef, ’t Schijnt echter, dat vader
meer last dan voordeel van hem had. Op ze
keren dag tenminste bracht hij Jan naar boer
Hendrik Westra, met deze woorden „Ik bring
myn jonge by jou. Bihannelje him as jo eigen.
Ik kin him net brüke."
Toen meester Bruinsma gestorven was, be
geerden vele Tzummers den ondermeester
Hanewoud als hoofd. Maar dat spande er om
En in de beweging die hieruit ontstond, was
Jan een kampioen voor meester. Hij schreef
aan de tegenstanders een formeele oorlogsver
klaring. Zelfs werd hij toen tot een jaar ge
vangenisstraf veroordeeld.
Later onttrok Jan zich, meer en meer aan
de boerderij. Hij kocht met een van zijn broers
een terp en dreef verder handel in landbouw
werktuigen.
Do familie van Dijk kerkte toen meest in
Franeker bij Ds. Pieterse. Jan huwde in 1856
met Cornelia Dirks en vestigde zich te Fra
neker, waar de vrouw een mattenwinkel hield.
Groote Advertentiën kunnen uiterlijk tet Maandags- en Donderdags-
avonds ingezonden worden, kleine tot Dinsdags- en Vrijdags-
morgens 10 uur.
avond. En dat de arbeid van dezen Friescben
historicus werd gewaardeerd, bleek behalve
uit een woord van oprechten dank van den
heer P. Sipma, uit het warme applaus van de
bijna 300 aanwezigen.
Cursus-Hulshoudkunde
van de Afd. Sneek Fr. Mij v. Landbouw.
De zaken vorderen. De vorige week waren
een 64-tal dames, beter gezegd: boerendoch
ters en boerenmeisjes opgekomen, om nu zelven
te hooren bepleiten het nut van een cursus
in huishoudkunde.
De heer K. J. v. d. Akker wees op de groote
veranderingen der laatste jaren in het boeren
bedrijf. Wat bracht Vroeger bv. de eigen-
botermakerij een drukte en beweging mee.
Thans gaat alles naar de fabriek.
In de bewerking van het land bracht de
kunstmest een groote ommekeer. En wat wist
men vroeger van melkeontróle, stamboeken enz.?
Vooral bij de toepassing van de kunstmest
bleek echter al spoedig, dat wetenschappelijke
voorlichting noodig was, wilde men niet on-
noodig geld weggooien.
Slechts enkelen kunnen de landbouwschool
te Wageningen of die te Leeuwarden bezoeken.
Beter voldoen de landbouwwintercursussen. Het
onderwijs moet niet te hoog staan.
Is er in dat opzicht veel voor de boeren
zoons gedaan, de boerendochters hadden tot
dusverre niets. En toch is huishoudkunde
ook een vak, waarin men goed onderlegd dient
te zijn. Zoovelen vragen naar het „hoe en
waarom doen zich voor.
Beider kennis moet zich aanpassen in het
bedrijf. Als de man wel leert, hoe hij het
vee moet voeden en verzorgen, maar de vrouw
verstaat hare taak niet, dan is het gevolg,
dat het vee beter wordt behandeld dan de
man.
Spi. wijst ten slotte op de resultaten der
gehouden cursussen, die de verwachtingen verre
hebben overtroffen. En hij vertrouwt, dat
ook in deze omgeving velen zich zullen aan-
geven voor den cursus, wat mee zal werken
om het huiselijk genot te bevorderen.
Daarna trad de huishoudkundige van
Fr. M. v. L.,
Mej. v. d. Knoop
op, om de inrichting van den huishoudcursus
nader uiteen te zetten.
De kern van dit onderwijs is, dat met den
dagelijkschen sleur wordt gebroken. De ken
nis, verworven op den cursus, moet op elk
gebied van bet huiselijk leven worden toege
past, vooral in verband met licht en lucht.
En dan is het een treurig verschijnsel, dat
volgens officieele rapporten van de 68000 leer
lingen, die op 12-jarigen leeftijd de school
verlaten, slechts 4000 eenig verder onderwijs
ontvangen. Dat moe} anders worden
Bij het huishoudkundig onderricht moeten
theorie en practijk hand aan hand gaan. Van
het practisch gedeelte is het klaarmaken der
spijzen van het grootste belang en eischt den
meesten tijd. De toepassing van de theorie
dient thuis te.geschieden, zooals het koken
van de verschillende groenten, vruchten en
vleesch, ziekenvoeding, het inleggen van groen
ten, het inmaken van vleesch en visch, onder
houd der meubelen, tafeldienen, enz.
De theorie der voedings- en gezondheidsleer
dient gekend te worden. Daarbij komt de be
handeling der tafel- en keukengereedschappen
van pas, de prijs der voedingsmiddelen, ver
gelijkingen van voedings- en genotmiddelen,
vervalschingen, besmetting, enz.
De gezondheidsleer omvat de kennis van
het voorkomen van ziekten, kleeding, lucht-
verversching, verwarming en verlichting.
Kennis van boekhouding, van de posterijen
en van het arbeiderscontract is niet overbo
dig. Dan volgen de vakken scheikunde en
natuurkunde, waarbij de toepassing in de
practijk, vooral bij de behandeling der melk
op den voorgrond staat.
En wie van handwerklessen gebruik wil
maken, vindt daartoe de gelegenheid. Na af
loop zal er nog een cursus in verbandmiddelen
kunnen worden gegeven.
Ook mej. v. d. Knoop besloot met eene op
wekking. En het resultaat Een 50-tal van
de aanwezigen gaven zich op voor den op te
richten cursus, die waarschijnlijk omstreeks
1 Mei een aanvang zal nemen.
Tot meester-bakker aan de Coöpera
tieve Bakkerg Werkmansbelang* alhier is
benoemd de heer G. J. Bergsma, thans als
zoodanig te Heerlen.
