f2000
Erwten
Boonen
bij WESTERHOF.
TROUWKAARTEN.
l-I
SNEEKER COURANT (67ste Jaargang) e. WYMBRITSERADEEL (14de Jaargang)
Firma H. Brandenburgh,
bl]‘Xièange f2000 f HOhLTv™,f 75 f ea f25
Woensdag 14 April 1915.
No. 56.
RECLAMEKOLOM.
Nieuwstijdingen.
Uitgevers: Firma H. BRANDENBURGS
Ged. Poortezijlen, - Hoek KleiflZaod - Sneek.
TELEFOON No. 150.
Verschijnt Dinsdags- en Vrijdagsavonds.
31e Jaargang.
SNEEK.
Grauwe
Groene
Split
Capucijners
Bruine
Witte
Officieel Orgaan dar Gemeente Sneek.
De Abonne’s op dit blad worden op aanvraag Gratis verzekerd tegen de gevolgen van Ongelukken voor onderstaande ""^(1
bedragen. (Risico gedekt door de Hollandsche Algemeene Verzekeringsbank te Schiedam.)
en
bij verlies
van een Duim.
SOORTEN
Vlugge Levering.
bij verlies van
elke andere
Vinger.
bij
O v e r 1 ij d e n.
I
I
ABONNEMENTS-PELIJS
Per jaar fl.50, franco per post f2.buitenland f5.
Afzonderlijke nummers 3 cent.
ADVERTENT1E-PRIJS
1 5 regels 35 cent, elke regel meer 6 cent.
By abonnement belangrijke korting.
Ingezonden Mededeelingen 10 cent per regel.
ANNEX
S. J. SCHMIDT, Achterom
R. SMALLENBURG, Woudvaart
S. van KONINGSVELD, Ijlst.
A. WIJNTERP, Hommerts.
J. BOEIJENGA, Woudeend.
J. J. de JONG,
D. K. ZIJLSTRA, Heeg.
R. G. de BOER, Oppenhuizen.
E. v. ZANDBERGEN, Idskenhuizen.
T. ZIJLSTRA, Oudega (W.)
en Donderdags-
Vrydags-
Groote Advertentiën kunnen uiterlijk tct Maandags
avonds ingezonden worden, kleine tot Dinsdags- en
morgens 10 uur,
gevolgd door Bavo Gaitsma, die 22 Novem
ber 1692 stierf. Tijdens den eersten kerkbouw
van 1695 stond er pastoor Lambertus Kramer,
van wien in 1723 nog melding werd gemaakt.
In de 18e eeuw werd aan den pastoor der
parochie te Sneek „het Dekenschap over Fries
land” opgedragen, „hetgeen de kerk aldaar
geen kleyn gezach bijzet”, vertelde Napjus.
(Wordt vervolgd.)
In de Leeuwarder Courant zet de heer Jan
zen zijn artikelen over oud-Sneek voort. Hij
schrijft
Het Stadshuis is op de oude plaats, waar
het „Huys der Gemeynte” sedert eeuwen stond,
na den vervallen toestand waarin het zich in
het begin der 18e eeuw bevond, tusschen de
jaren 1730 en 1736 belangrijk verbeterd en
vervolgens in 1760 aan de Marktstraatzijde in
Style Louis XV verbouwd. Het daarnaast lig
gend huis was reeds in 1639 met het Stad
huis vereenigd en bestemd voor Zittingzaal
voor de Gildmeesters en Officieren der burger
wacht, alsmede voor rechtzaal voor de grie
tenij Wijmbritseradeel. De hardsteenen stoep
dagteekent van 1745. In het mooie gebouw
bevinden zich vele kostbaarheden, als schilder
en beeldhouwwerk in hout en in steen. Prinses
van Anhalt is in 1696 bij haar bezoek aan
Sneek begiftigd met het Burgerrecht, een bloote
formaliteit en weinig kostbaar voor de stad,
maar de Prinses kwam deze onderscheiding
duurder te staan, want beleefdheidshalve moest
zij „een tegengeschenk als erkentenisse den
Magistraat aanbieden, bestaande uit twee ver
guld zilveren bekers, wier grootste drie bou-
teltjes wijn kan bevatten.”
Op Nieuwjaarsavond „na de jaarlijkse elec
tie” (of Vroedschapsverkiezing) kwamen hunne
Achtbaarheden feestelijk bijeen en werden ge
noemde bekers gebruikt, alsook wel bij andere
plechtige gelegenheden. Had de mooie bordes
trap de jaloerschheid van de Bolswarders op
gewekt, het prachtige goudleer behangsel stak
den Franekers „de oogen uit” en daar zij
volstrekt „niet minder” wilden wezen, besloten
zij ook tot den aankoop van zoo mogelijk nog
mooier, desnoods duurder behangsel. Het zat
er aan, en zoo werkte kleinsteedsche eigen
liefde op tot kunstzinnigheid, waarvan de koop
man profiteerde.
koken en daarna naar bed is gegaan zonder
de hoofdkraan te sluiten, zoodat gas door
openstaande kraantjes kon ontsnappen.
Men vond toen men de deur openbrak,
daar zjj ’s morgens niet voor den
dag kwamen, de beide meisjes bewusteloos
te bed liggen en inderdaad was overal in
het huis een sterke gaslucht.
De jougste, de 17-jarige Albertina, bleek
reeds overleden te zjjn zooals door een
geneesheer uit de buurt geconstateerd werd.
By haar zuster waren nog teekenen van
leven aanwezig. Zy werd in allerijl naar
het O. L. Vrouwe-Gasthuis vervoerd, maar
is daar eveneens overleden.
Op de algemeene ledenvergadering der
coöperatieve boerenleenbank >Balk*. is de
rekening en balans over 1914 definitief
goedgekeurd. Aan spaargeld was ontvangen
f 67,383.08 en terugbetaald f 60,945.92.
Op 1 Januari bedroeg het saldo der
spaargelden f50,791.40, op 31 December
dus f57,228.56.
Aan voorschotten was uitgegeven f 15,200,
terugbetaald f 13,550. Begin 1914 was te
vorderen f21,850, aan het eind dus f23,500.
In loopende rekening is uitgegeven
f 79,573.62 en ontvangen f 71,063.841/2.
Het tegoed bt droeg hier by het begin des
jaars f 44,741.16, de schuld f 19,800.48
aan het eind het tegoed f 43,963.91, de
schuld f10,513.4573.
De zuivere winst bedroeg f 396.187s»
waardoor het reservefonds steeg tot
f 835.65y2.
Het salaris van den kassier is met f100
verhoogd.
De heer A. Keuning te Rys is tot be
stuurslid, de heer B. M. van der Goot te
Sondel tot lid van den raad van toezicht
herkozen.
Uit het jaarverslag van den Bond van
Coöperatieve Zuivelfabrieken in Friesland
over 1914 blykt, dat het aantal aangesloten
fabrieken steeg tot 85.
Omstreeks 12 Mei 1914 werd aan de
bondsfabrieken door 12.800 veehouders de
melk geleverd van 118.500 koeien de hoe
veelheid melk bedroeg iuim 449 millioen
kilogram of ruim 40 millioen K.G. meer
dan het vorige jaar. Giekerk staat boven
aan met 10.399.525 K.G. verwerkte melk,
Kimswerd onderaan met 794.734 K.G.
De exploitatierekening wyst aan ontvang
sten en uitgaven aan een bedrag van
f27.180.517.08. Onder de ontvangsten komt
als de opbrengst van 11.920.139 K.G. ge
maakte boter voor f 15.805.527.66, als die
van de kaas f 10.561.948.69, van de melk
f 813.040.73.
De kaasproductie nam aanzienlijk toe.
Aan volvette en halfvette cheddar en
cheshirekaas werd in 1914 geproduceerd in
EERSTE kwaliteit
Volgens oude berichten zou Karei Stuart,
zoon van den onthoofden koning Karei den
len, omstreeks 1651 voortvluchtig uit Enge
land, bevreesd als hij was voor den konings-
beul Cromwell en diens aanhang, zich op een
schip, dat naar Harlingen voer, verstoken heb
ben. Een aanbevelingsbrief, gericht aan Cor
nells Hautbois of Haubois, burgemeester van
Sneek en afgevaardigde wegens Friesland ter
Staten-Generaal, deed Karei Stuart naar Sneek
reizen, waar hij zich onder bescherming van
den heer Hautbois stelde. Dikwijls vreesde de
verdreven vorstenzoon verraden of opgelicht te
zullen worden door de vijanden zijns vaders,
maar de burgemeester, zijn gastheer, stelde
hem gerust en zeide„Friesche trouw en
Sneeker gastvrijheid worden nimmer geschon
den.”
Toen Karei naderhand door gewijzigde tijds
omstandigheden koning van Engeland werd,
herinnerde hij zich dadelijk, dat hij „his old
friend” Mr. Hautbois moest beloonen voor zyn
aan hem betoonde gastvrijheid. Een zijner ka-
merheeren werd met gevolg naar Sneek ge
zonden en verleende hem namens Karel II een
hooge ridderorde en een brevet, waarbij hij in
den adelstand werd verheven.
Op het eind van de Wip op Kronenburg
stond in 1752 „een ganschelijk vernieuwde
Kaak
Dit toestel diende tot openbare strafplaats
voor de al te vroolijke vrouwen van Sneek, die
het met de zeden niet zoo nauw namen. Het
provinciaal gerechtshof had er op aangedron
gen, het vervallen schouwtooneel voor Siinkige
Weiber volgens de Wet te herstellen. Maar,
ofschoon het bevel daartoe werd opgevolgd, de
ostentatie van de „te pronkstelling" bleef den
Sneekers bespaard. In 1785 werd dit middel-
oeuwsch overblijfsel van lijfstraffelijke rechts
pleging afgebroken, omdat men inzag, „dat de
Kaak het rechte middel niet is tot verbetering
van het euvel, waartegen het object was op
gericht.”
Wij ontvingen een prach
tige collectie van vele
NIEUWE
Billijke Prijzen.
Vraagt Modelboek ter inzage bij:
GED. POORTEZIJLEN,
(Hoek KLEINZAND.)
Monsterboekjes liggen tevens ter in
zage bij
C. SCHOTANUS, Kloostersfr. Sneek.
In het begin der 16e eeuw had Sneek een
beroemde latijnsche school, waaruit verschei
dene geleerde mannen zyn voortgekomen. Het
gebouw stond tegen de binnenzijde van den
stadswal ten westen van de kerk.
De bekwame Joachim Hoppers genoot hier
zijn opleiding. Keizer Karel V benoemde hem
als rechtsgeleerd Raad-Adviseur en later tot
president van den Koninklijken Raad te Brus
sel. Onder koning Philips was hij lid van
den Grooten Raad te Mechelen en Zegelbe
waarder. Bij de Hervormden stond Hoppers
natuurlijk slecht aangeschreven, evenals Wigle
van Aytta, zijn vriend, die het ook had ver
korven bij zijne gereformeerde landgenooten.
Bij doorvoering der nieuwe religie in 1566
en later kwamen de Katholieken van Sneek in
het gedrang. „Sy moesten zich gelyk alomme
eerst op zolders en in achterhuizen of schuren
behelpen”! Na het uitsterven van de onver
draagzaamste puriteinen kregen zij meer vry-
heid. In 1695 werd een reeds vroeger door
hen aangekocht huis aan het Singel tot kerk
verbouwd, dat in 1766 werd afgebroken, daar
het huis te klein werd voor de aangroeiende
parochie. Ook dat gebouw verdween, om
plaats te maken voor een waardiger bedehuis,
waaraan nog steeds een bijpassende toren ont
breekt, maar die er toch eens komen zal naar
mij werd verzekerd.
Na het verdrijven van den ouden gods
dienst hadden de priesters tot het einde van
de 17e eeuw veel te lijden van de hatelijke
vervolgingen der puriteinen. Daarna kwamen
betere tijden.
Als eerste pastoor na de Hervorming, die
oogluikend geduld werd, wordt genoemd pater
Pol, „een kapucijn, die zijne ziel ten tijde
van zijne bediening in zijne handen heeft ge
dragen” gelyk van hem vermeld is. Vóór
1657 stond hier pastoor Andreas Sylvius, die
naar Texel is gezonden. Daarna kwam te
Sneek Eduardus Sostra, een Sneeker van ge
boorte, die er in 1673 overleed. Hij werd op
ben Jonkmans, Frans Krips te Wommels,
Jelte v. d. Meulen, Tryntje Blauw te Joure,
Hansje de Boer te Tims, IJke Foppema,
IJmkje v. Gosliga te Bolsward, Gerritje
Jagerlengh, Grietje Kramer te Lemmer,
Gesina Postmus, Tietje Sweris te Ijlst,
Eelkje Tuinstra, Fokeltje Venema te Wieu-
werd. Afgewezen 5.
De personen achter wier namen geen
plaatsnaam voorkomt wonen alhier.
IJLST, 12 April 1915. Onze vroegere
plaatsgenoot, de heer D. G. Minkema, thans
melkcontroleur te Koekange (Dr.) is be
noemd tot assistent aan de Zuivelfabrieken
te Noordlaren en Kolderveen (Dr.)
HEERENVEEN, 12 April. De handel
op de heden gehouden nuchteren kalveren-
markt verschilde veel met dien op de vo
rige. Zoowel voor Engeland als Duitsch-
land werd druk gekocht tegen hoogere pry-
zen, van f7 tot f20 per stuk. De aanvoer
bedroeg 125,
GAUW, 12 April. Tot onderwijzer aan
de christelijke school alhier is benoemd de
heer D. S. van der Wal te Molkwerum.
IRNSUM-POPPINGAWIER, 12 April.
Op het 4-tal voor predikant by de Doops
gezinde gemeente alhier komen voor H.
J. Busé te Ijlst, W. Hilwerda te Zyldyk,
M. J. Kosters te Hallum en H. J. Woel-
ders te Baard.
KOUDUM, 12 April. De heer F. de
Boer alhier is benoemd tot tydelyk assistent
aan de zuivelfabriek te Akkerwoude.
WOUDSEND, 12 April. Aan ’t verslag
uitgebracht op de ledenvergadering van de
Coöp. Boerenleenbank alhier ontleenen wy
’t volgende.
De geheele omzet over 1914 bedroeg
f 100368.96s. Aan spaargelden is ontvangen
f33527.62 en terugbetaald f32046.44. Ver
leende voorschotten f 30600, terugbataald
f 10900. Ontvangst in loopende rekening
f 50484.845. Uitgaaf f 34871.44.
Aan rente is ontvangen f 1833,72
betaald f 1433.10.
De zuivere winst bedroeg f268.93.
STAVOREN, 12 April. In ’t geheel
werd hier door onze visschers aangevoerd
550 tal haring, waarvoor besomd werd
f 2.40 per tal.
De helft daarvan werd gevangen op
Paaschmaandagde overige dagen was de
vangst alzoo zeer gering.
STAVOREN. Tegen 1 Mei a.s. werd
ontslag aangevraagd als brievengaarder al
hier door den heer P. Tienstra.
WOMMELS. Van wege de afdeeling Hen-
naarderadeel” der Friesche Maatschappij
van Landbouw zal hier in den aanstaanden
zomer een cursus worden gegeven voor
dochters en vrouwen van leden. Het leer
plan zal omvatten: koken, huishoudkunde,
voedings- en gezondheidsleer, boekhouden,
plant-, schei- en natuurkunde, groenten-,
vruchten- en bloementeelt, kennis der melk,
benevens (facultatief) knip- en naailessen.
Naar men verneemt hebben zich een vijf
tigtal deelneemsters voor deze cursus aan
gegeven.
RAUWERDERHEM. De raad heeft
zonder stemming aangenomen een voorstel
van burg, en weth. tot het instellen van
damescommissiën van toezicht op het hand-
werkonderwys aan de openbare lagere
scholen.
De directeur der Zeevaartschool in het
Zeevaarthuis te Amsterdam, de heer P.
Tjebbes, wil in de groote vacantie na 1
Augustus, in Gaasterland naby het Sloter-
meer een groot kamp organiseeren voor 100
a 150 jongens en daaraan verbinden een
vloot van 15 a 20 vaartuigen van diverse
tuigage. Deelnemers zullen zyn die leer
lingen van Zeevaartscholen, Hoogere Bur
ger scholen, Gymnasia e.d., die zich aan
melden, een leeftijd van 16 jaar hebben
bereikt en goed kunnen zwemmen. Allerlei
oefeningen en tochten op de Friesche me
ren zullen worden ondernomen, afgewisseld
door fietstochen en marschen in Gaasterland
en door verschillende soorten sport te wa
ter- en te landeen en ander natuurlijk
onder deskundige leiding en toezicht.
Zaterdag zyn te Amsterdam 2 Duitsche
meisjes, de 20-jarige Anna W. en een 17-
jarig zusje, in een huis in de 2e Boerhave
straat door gasverstikking om het leven
gekomen.
Uit mededeelingen van de buren bleek,
dat de bewoonster, Anna W., de onvoor
zichtige gewoonte had, des avonds vóór het
naar bed gaan alleen de hoofdkraan van
de gasleiding te sluiten, zonder dan tevens
de andere gaskranen ook dicht te doen.
Deze omstandigheid gevoegd by hetgeen
een onderzoek in de woning aan den dag
bracht, heeft geleid tot het aannemen van
de volgende oorzaak van het gebeurde. Op
het gasfornuis stond een pan met melk,
welke bljjkbaar in den vroegen ochtend
gekookt was. Men vermoedt nu dat het
jongere zusje is opgestaan om de melk te
In tegenwoordigheid van ’t bestuur der
Afd. Sneek van de Fr. Mjj. v. Landbouw
werd aan de landbouw-wintercursus door
genoemde Afd. alhier gehouden, de laatste
les gegeven.
Een diploma verkregen de volgende leer
lingen de hh. J.Altenburg, TimsA. Bakker,
NylandF. Dykstra, OppenhuizenJ. Hoek
stra LoëngaS. Hoekstra, IJsbrechtum
G. Hofstra, SpeersG. Jouwsma, Oppen
huizen A. Kornelis, Goënga J. G. Krook,
Sneek en P. v. d. Velde, Ijlst.
Met een gepast woord werden de diplo
ma’s door den vice-voorzitter den heer H.
de Boer te Tirns toegekend.
By monde van den hr. J. G. Kt ook te Sneek
brachten de leerlingen den leider v. d. cur
sus, den heer A. Bjjlsma te IJsbrechtum
hun dank voor ’t geleerde en vereerden
hem als bljjk van waardeering een keurig
boekenkastje. Da heer Veldhuis, secretaris
der Afd. wekte de leerlingen op de ver
kregen kennis in hun bedryf toe te passen,
alsmede tot deelname aan ’t vereenigings-
leven van den boerenstand.
„Sneek” I—„L.S.C.” I 1-2.
Zondag j.l. had aan de Kerkhofslaan al
hier op het L.S.C.-terrein onder leiding
van scheidsrechter J. v. d. Bake Callenfals
de ontmoeting plaats tusschen de plaatse-
lyke le klassers Snaek I en L.S.C. I.
Precies 2 uur nam de wedstryd een aan
vang waaraan de volgende spelers deel
namen
SneekI: Wilbers, J. Kuipers, Carsten,
Schurer, S. Kuipers, Zylstra, Langius, De
Jong, Broodwinner, Blauw, Lemstra.
L.S.C. I Vrind, S. Vellemau, Bergsma,
Mulder, Jongbloed, De Ree, Haga, Van
Rhyn, Dulfer, De Windt, E. Velleman.
Zooals uit bovenstaande namen blykt
kwamen beide elftallen sterk tegenelkaar
opmen verwachtte dan ook een spannende
kamp, doch hoe is men teleurgesteld, ’t Is
een wedstryd geweest waar niets inzat, met
L.S.C. over het geheel de sterksteechter
door haar zeer ontaktisch spel werd dit
niet in goals uitgedrukt en moest ze aan
het einde tevreden zyn met een 21 over
winning.
>Sneek<’s voorhoede had weinig in te
brengen. Doch haar verdediging was uit
nemend. Vooral J. Kuipers blonk zeer uit.
Sneek IIF.C.A. II terrein afgekeurd.
FrieslandR.G. 50 wegens niet op
komen van laatstgenoemde club.
Frisia IIIStanfries 11.
Tot onderwijzeres aan de school der
svereenigiog voor lager en meer uitgebreid
lager onderwys op Gereformeerden grond
slag* te Amsterdam is benoemd mej. C. G.
Dalman, onderwijzeres aan de Jan van
Nassauschool alhier.
Voor een benoeming tot directeur
der H. B. school met 5-jarigen cursus te
Almelo worden den raad dier gemeente
aanbevolen de heeren dr. H. J. E. Beth te
Almelo, dr. P. C. J. Euwes alhier en dr.
W. H. Staverman te Bussum (vroeger even
eens alhier.)
Toegelaten zyn tot de le klasse van de
rjjksnormaalschool alhier Simon Daum, Ate
Faber te Weidum, Wouter Hogeveen, Ger-
Invaliditeit. 1 Z,VV Overlijden, j JJV Qf-Oog_ j J van een Duim, j JU Wijsvinger.
b'
NIEUWE SNEEKER COURANT
Het Stadhuis.
Boerenleenbank Balk.
Bijna 450 mlllloen K.G. melk I
Sneeker gastvrijheid.
Openbare strafplaats voor vrouwen.
Latijnsche school.
Vacantie op het water.
Gasverstikking.
Landbouw-Wintercursus.
VOETBAL.
Rijksnormaalschool.
