lor.
ek
f2000
;en,
ns.
bij WESTERHOF.
Preanger Koffie
70
1
NESTLÉ
(KINDERMEEL)
SNEEKER COURANT (67ste Jaargang) en WYMBRITSERADEEL (14de Jaargang)
Hl f200 O.A.. f 150 V- f 75 f 50 f 25
F”
LACTÉE
MEUBELFABRI
.AEDERLANDV
Van de Leeuwarder Rechtbank.
36k.
Officieel Orgaan der Gemeente Sneek.
De Abonne’s op dit blad worden op aanvraag Gratis veraeekerd tegen de gevolgen van Ongelukken voor onderstaande
RECLAMEKOLOM.
ZUIVERE
Nieuwstijdingen.
ES
tgd
SNEEK.
a.
Uitgevers: Firma BRANDENBURGS
Ged. Poortezijlen, - Hoek KleioZJfid - Sneek.
TELEFOON No. 150.
24.
Verschijnt Dinsdags- en Vrijdagsavonds.
bedragen. (Risico gedekt door de Hollandsche Algemeene Verzekeringsbank te Schiedam.)
r/A-o Nï\G.e,N vz\
AEHflNGCPZ
LG.
15
ur.
van
tot f15 of 15 dagen
870.
IN.
vorige
reek
echt
bij verlies
van een D u i m.
2481
563
735
18,617
3489
1355
359
6392
502
6141
6597
2762
3559
2765
2930
bij verlies van
elke andere
V ing e r.
5538
7279
5417
5771
4962
5025
1070
1501
39,130
6820
2732
751
13,291
1005
12,162
13,058
l.m.
bij
O v e r 1 ij d e n.
uwe
ruik
te j
2776
3738
2652
2141
2471
2544
507
766
20,513
3331
1377
392
6899
503
6021
6461
)t in
en Donderdags-
Vrgdags-
Groote Advertentiën kunnen aiterlijk tet Maandags
avonds ingezonden worden, kleine tot Dinsdags- en
morgens 10 uur.
aar
,TE,
ANNEX
mannen
372,625 inwoners.
Deze cijfers waren voor
Baarderadeel
Bolsward
Doniawerstal
Gaasterland
Hemelumer-Oldeph. 2491
Heanaarderadeel
Hindeloopen
IJlst
Leeuwarden
Lemsterland
Rauwerderhem
Sloten
Sneek
Stavoren
Wymbritseradeel
Wonseradeel
Op den vergadering van den Frieschen
Bond van anti-revolutionnaire Gemeente
raadsleden te Leeuwarden heeft de heer
J. H. II. Piccardt, burgemeester van Won
seradeel de kwestie >visch als volksvoedsek
behandeld.
Nederland is wel een groote vischpro-
dueent, maar helaas geen vischconsument.
En toch, het betreft hier werkeljjk een
volksbelang, daar visch veel eiwit bevat en
dus een uitnemend voedsel is. In ons eigen
land moet daarom een afzetgebied van de
visch worden verkregen, die thans voor een
groot deel (3/4) over de grenzen gaat.
Spreker zette uiteen, hoe de zaak in Won
seradeel is aangepakt. Op raad van den
ABONNEMENTS-PRIJS
Per jaar fL50, franco per post f2.buitenland f5.
Afzonderlijke nummers 3 cent.
ADVBB.TBNT1B-PRIJS
1 5 regels 35 cent, elke regel meer 6 cent.
Bij abonnement belangrijke korting.
Ingezonden Mededeelingen 10 cent per regel.
Zitting van Woensdag 5 Mei.
Beklaagde was Wilhelmus K., 21-jarig
tapytwever, geboren te Eindhoven hg
is nu gedetineerd en was in den laatsten
tgd zwervende. Hy heeft heel wat by el
kaar gestolen; 1. een rywiel, toebehoorende
aan J. A. v. d. Mei, op den 5 Februari;
2. een haan, het eigendom van A. van Krug-
ten, op den 14den dier maand3 verschil
lende kleedingstukken, toebehoorende aan
J. Douma, op 16 Februari; 4. een konijn,
dat op het erf van P. Bieze in een hok
zat, op den 18 Februari; 5. een ry wiel van
C. Tenhaefï, op den 23 Februari i 6.
heeft hg beproefd, diefstal te plegen in het
kantoor der coöperatieve zuivelfabriek, aan
de Emmakade, in den nacht van 19 op 20
Februari, nadat hy te voren dat gebouw
door een raam was binnengedrongen.
Vyf van deze feiten, aldus de L. C., be
ging Wilhelmus te Leeuwarden en het zesde,
den diefstal van het eene rjjwiel, te Huizum.
Beklaagde (recidivist) vertelt, als de pre
sident hem in verhoor neemt, dat hy uit
Eindhoven te Leeuwarden is gekomen, waar
hg kennis maakte met een meisje, Lutske
genaamd, die hy tot zgn levensgezellin koos.
Bg hare moeder woonden zg in. Hg heeft
geen kans gezien, voor hun onderhoud te
zorgen Lutske had ook een kind
zonder zich aan een anders goed te ver-
grypen. Soms gingen zy er samen op uit
en het gebeurde ook wel, dat de broer van
het meisje hen vergezelde.
Later zyn beklaagde en Lutske naar Hel
mond gegaan, waar zy gevangen is geno
men. Hy keerde na eenig omzwerven te
Leeuwarden terug.
In den tgd, dan, dat zij beiden hier nog
waren, zyn de genoemde diefstallen ge
pleegd.
En moet ge nu uw geheele leven in de
gevangenis doorbrengen? vraagt de pre
sident.
Het is niet te hopen, Antwoordt beklaagde.
Né, maar het gaat dien kant uitje
wordt nu al als een gevaarlyk inbreker
beschouwd.
Daarna het verhoor der getuigen, waarna
de subst.-officier er op wgst dat beklaagde
is een groot misdadiger en een groot egoïst
hg steelt, zooals een ander zgn vak uitoefent.
Dezen man zou een straf van 8 jaar kun
nen worden opgelegd, maar hg heeft on
langs ook te Heerenveen terechtgestaan, wat
meetelt by het maximum. De ambtenaar
vordert 3 jaar gevangenisstraf.
Volgens de toegevoegde raadsman, mr.
A. Burger te Leeuwarden is beklaagde geen
gewoon misdadiger, al is hy voor de maat-
schappg wel gevaarlyk. Niet in de gevan
genis, maar op een andere plaats hoort hy
thuis. De rechtbank late een onderzoek
naar zyne vermogens instellen.
Volgen re- en dupliek.
VONNISSEN.
Terecht hebben gestaan in een
zitting.
Jouke O., 34-jarig arbeider te IJlst,
wegens beleediging van een ambtenaar in
functie aldaar. Geëischt f 3 boete of 6
dagen hechtenis en tot f 5 of 5 dagen ver
oordeeld.
Bauke V., 21-jarig fabrieksarbeider te
Workum, wegens mishandeling en bescha
diging aldaar. Geëischt f 25 boete of 15
dagen hechtenis en
veroordeeld.
WOMMELS, 5 Mei. Bg de Gerefor
meerde Gemeente te Wouterswoude is be
roepen ds. Klaarhamer alhier.
Dinsdagavond tegen tienen heeft men
ook hier te Sneek den gloed kunnen waar
nemen van den feilen brand welke te Irn
sum de met riet gedekte olie en houtzaag
molen van den heer G. H. Ngdam in asch
legde. Spoedig was het gebouw een vlam
menzee waartegen de brandweer van het
dorp niets kon uitrichten de vlammen
vonden voedsel in 70 vaten olie (185 liter
per vat) en 10 'a 15 last Igczaad.
De brandweer bepaalde zich dan ook tot
het beveiligen der naburige huizen wat haar
gelukte.
De heer Bleeker, burgemeester van Rau
werderhem was spoedig ter plaatse van den
brand aanwezig.
De gemeentepolitie was door marechaus
sees uit Sneek versterkt.
Woensdagmorgen om halfacht kon de
brandweer inrukken. Het gevaar was toen
geweken. Oorzaak onbekend.
De molen was verzekerd by de «Onder
linge” te Wirdum en de olie en het zaad
by de Onderlinge Brandwaarborg-Maat-
schappy »de Nyverheid”.
De Nederlandsche schatkist staat thans
bij de Nederlandsche Bank weer voor 12^
millioen gulden in het kryt. Dit zou er
dus op wyzen dat het bsdrag van 275 mil
lioen gulden dat de Ned. Staat door de
5 leening ontving, reeds weer verbruikt
is. Dit is echter niet geheel juist, want een
deel van het ontvangen geld is gestoken
in aangekochte tarwe, veevoeder, in voor
schotten aan gemeenten, enz., waarvan de
gelden dus weer door het ryk worden te
rug ontvangen. Intusschen is ’s ryks kas
sedert Juli 1914 toch met 178 millioen
gulden achteruit gegaan.
In de «Staatscourantzyn opgenomen
de opgaven omtrent de bevolking, volgens
de bevolkingsregisters, van de provincie
Friesland, op 1 Januari j.l.
Op dien datum telde Friesland 187,411
en 185,214 vrouwen, in ’t geheel
1 T T'ii 1 1 J 1 TFTT 18 -s 'T A S -w-r
N
i bus
poort
het beste
k Voedingsmiddel
wk Voor Kinderen
Spaarzaam
en zuinig
In het
gebruik
Fransehe Hervormde predikanten,
de leeraars werd den „ballingen” te
jzer.
i.
l dit
van het Zuidwesten onzer provincie wenschen,
zien verder dan het uitsluitend locale belang
van deze nijvere, florissante stad, welker ge
schiedenis ik in een zestal nummers zeer be
knopt mocht beschrijven.
H In Iedere
s Apotheek or
drogisterij
voorhanden
in do
was zijn aandeel daartoe te betalen
alouden roem te handhaven,” was
schrale troost.
Met den vrede van Utrecht in 1713 vonden
de regenten dan ook de rekening onder in den
zak en de z.g. vernedering van den Zonne
koning bracht ons volk en land hoegenaamd
geen gewin.
Sneek in de 18e eeuw.
De 18e eeuw bracht Sneek veel voordeel aan,
door handel en nijverheid verworven. In het mid
den dier eeuw hadden tal van graan- en boter-
koopers er hunne drukke zaken. Een „Schippers
Compact” werd in 1748 opgericht door scheeps-
reeders tot onderlinge verzekering hunner
aandeelen en verdere bejangen van hun gilde.
Woensdags na Koppermaandag vergaderde het
Compact van 34 leden tot het doen van reke
ning en verantwoording en tot het kiezen van
bestuurders. Ook werden1 schippersknechten
voor het binnenland en varensgezellen voor de
buitenlandsche kleine vaart aangeworven of
ingehuurd. Na 167 jaren bestaat de gewoonte
tot inhuring van schippersknechten nog. Vroe
ger werden ook huisklokken en andere uur
werken in deze stad gemaakt. De ouderwet-
sche stoeltjesklokken kwamen meest van Sneek,
maar de Jouster staartstukklokken hebben
eerstgenoemde soort verdreven omstreeks 1780.
De stoeltjesklok is een uitvinding van Chris
tiaan Huygens, die in 1654 deze slingeruur
werken in den Haag door zijne medehelpers
in den handel liet brengen.
Een dezer knechten schijnt zich in 1662 te
Sneek te hebben gevestigd en deze zou de
eerste klokkemaker daar zijn geweest.
Ook had men daar Bont- en Doekweverijen,
De fabrieksbazen noemden zich „Bont- en
Boezelreeders.” Na 1685, toen men Lodewijk
XIV had bewogen het Edict van Nantes, in
1598 bezworen, op te heffen, vluchtten een
half millioen Hugenoten over de Fransche
grenzen. Ongeveer honderdduizend vestigden
zich in de Vereenigde Nederlanden en zoo
kreeg Friesland ook zijn aandeel van de om
des geloofs wille vervolgden.
De naar Friesland uitgewekenen vestigden
zich meest te Leeuwarden, waar sedert 1636
een Waalsche of Fransche gemeente bestond.
Het aantal Refugiés of uitgewekenen bedroeg
in 1687 ongeveer 2500, die over verschillende
plaatsen werden verdeeld. Met hen kwamen
hier 21
Een van
Sneek toegewezen, waar echter maar een ge
ring aantal handwerkers of weversgezellen en
NIEUWE SNEEKER COURANT
Visch als voiksvoedsel.
Geneest Uwe schele hoofdpijnen
met de Pink Pillen.
De schele hootdpijnen komen meer voor bij
de vrouwen dan bij de mannen. Dat geeft dus
reden te denken dat de storingen, eigen aan
het vrouwelijk geslacht, niet vreemd zijn aan
deze zoo pijnlijke ongesteldheid. Niets is meer
waaren bij heel veel vrouwen is da terug
keer der schele hoofdpijnen zoo regelmatig dat
sommigen bijna met zekerheid zeggen kunnen:
„Ik zal op dien dag schele hoofdpijn hebben.”
Het gebruik der Pink Pillen kan dat alles in
orde brengen, omdat de Pink Pillen een vol
maakte regelaar der lichaamswerkingen zijn
en tegelijkertijd een krachtige herschepper
van het bloed en versterker der zenuwen. De
schele hoofdpijnen gaan ook samen met slechte
spijsvertering, in welk geval evengoed mannen
als vrouwen er aan onderworpen zijn. Niet
zelden komt men personen tegen die iederen
dag aan schele hoofdpijnen lijden, gedurende
2 of 3 uren na iederen maaitijd. De Pink
Pillen kunnen alsdan met succes genomen
worden. Zij genezen de maagpijnen en ver
gemakkelijken den arbeid der spijsvertering.
Men weet dat de slechte spijsvertering voort
komt uit een zwakheid van de maag die niet
dan onvolkomen haar werk kan doen. Deze
zwakheid wordt veroorzaakt door de slapheid
van het bloed, en nu bezorgen juist de Pink
Pillen rijk en zuiver bloed met iedere pil.
De Pink Pillen zijn verkrijgbaar f 1.75 per
doos en f 9 per zes doozen, bij het Hoofddepot
der Pink Pillen, Dacostakade 15, Amsterdam.
Voor Sneek en Omstreken bij de Firma’s
Joh. W. Meijer en B. Meindersma te Sneek, en
in alle goede Apotheken en Drogisterijen.
gegoeden onderdak en
Slot.
In zijn laatste artikel betreffende oud-Sneek
vertelt de heer Janzen in de Leeuwarder Cou
rant nog het volgende
Sneek bloeit.
Na don oorlog met genoemde volken, die
ons land millioenen guldens en duizenden
menschenlevens had gekost, brak voor Sneek
een tgdperk aan van grooten bloei door de
herleving van den buitenlandschen handel en
in het bizonder dien op Engeland, dat, gelijk
reeds vroeger, boter, kaas, vleesch, wol en
vlas van ons betrok.
Pas genoot Friesland van de zegeningen des
vredes, toen de dwaze successie-oorlog, in 1702
r U C N ,N" ilA
aangevangen, ons land daarbij betrok. Het
staatkundig verschil over de Spaansche erfop
volging deed de oorlogsfakkel in de Zuidelijke
Nederlanden ontsteken. Ter dege schold men
hier op den Franschen despoot, op den trouwe-
loozen en oorlogzuchtigen Lodewijk XIV, die
mede door onze bondgenooten werd bevochten.
Dat schelden, razen en tieren, van hoogerhand
aangemoedigd. had ten doel stemming te ma
ken voor een krijg, die ons feitelyk niet aan
ging. Men maakte het volk wijs, „dat de
vrijheid van gansch Europa” er mee gemoeid
was en dat wij niet eerder mochten rusten,
alvorens de macht van den despoot verdelgd
was en zijne legerscharen vernietigd.
Onder het volk zelf was deze opgedrongen
oorlog, die slechts prinsen en legeraanvoerders
in de gelegenheid zou stellen zich loffelijk te
onderscheiden en hun heldenmoed aan den dag
te leggen, niet populair. Men wist bij ervaring
dat dergelijke verdelgingscampagnes (al of niet
gewonnen) geld en menschenlevens kostten.
Uit Sneek klonk deswege een waarschuwende
stem tegen den krijg, maar de Staten van
Friesland, door Haagsche heeren bewerkt, heet
ten „eenstemmig gezind” om den oorlog aan
te vangen.
De zuur verdiende penningen werden schan
delijk verkwist, doordat de republiek der
Vereenigde Nederlanden gedurende 10 jaren
een leger van 40,000 tot 130,000 man op de
been moest houden. Bovendien had de Staat
gelijktijdig 50 zware linieschepen in dienst,
waardoor de al reeds hooge nationale schuld
met 350 millioen gulden vermeerderd werd.
Gewoonlijk had Friesland voor zijn aandeel
een tiende deel der oorlogslasten en andere
kosten op te brengen. Toentertijd op 130 dui
zend inwoners omgeslagen, kostte die onzinnige
oorlog ongeveer 300 gulden per hoofd, terwijl
bij de tienduizend Friezen het leven er bij in
schoten of jammerlijk werden verminkt.
Het pluimpje ons gegeven, „dat Friesland,
1- do rij der Nederlandsche gewesten, in staat
en zijnen
een zeer
Drie jaar voor 6 Diefstallen.
Beleedlging te Uiat.
De Workumer vechtersbaas.
slechts eenige meer
werk bekwamen.
In 1686 werd ten behoeve van de Hugeno
ten een algemeene collecte in den lande ge
houden. Dragers van Fransche namen in onze
provincie zijn meestal afstammelingen van de
Refugiés.
De Patriottenbev/eglng.
Tijdens de Patriottenbeweging bleef Sneek
niet achteraan staan on in 1784 wérd daar,
in navolging van andere steden, een „Exercitie
Genootschap” opgericht met goedvinden zelfs
„van hunne Achtbaarheden.” Het voormalige
Stadsspinhuis op het z.g. „Klein Zuidend”
werd daartoe ingericht. Doel en streven van
dat Genootschap was «liu zich in den nutti
gen Wapenhandel te oefenen en bekwaam te
maken”, maar het bleef steeds bij het leeren
van handgrepen van de vuursteengo weren en
het marcheeren in looppas. Tot het afschieten
kwam men nooit, zoodat van schutterlijke
schietvaardigheid en weerbaarheid feitelijk
geen sprake was. Paradeeren en exerceeren
was slechts het hoofddoel der vereeniging.
Toen dan ook in de beruchte Septemberdagen
1787 de nood aan den man kwam, stoven de
mannekes Patriotten op de nadering der Prui
sische troepen als kef Ac or don wind uiteen.
Een algemeene vlucht volgde. Wie niet zoo
spoedig kon wegkomen werd door de triom-
feerende partij gevangen genomen en naar
Leeuwarden getransporteerd.
43.000 Nederlandsche Patriotten (vrouwen
en kinderen incluis) vluchtten uaar België eu
Noord-Frankrijk, waar ze met behulp der
Fransche regeeringscoriimi;,-arissen te St. Omer
en Grevelinge/i werden gehuisvest en gevoed.
In 1795 werden de kosten van dat onder
houd verhaald op de Bataafsche Republiek.
Voor de Nederlandsche uitgewekenen namjhr.
mr. C. L. van Beijma de boringen waar als
commissaris met mr. Johan Valckenaer, die,
deswege gebrouilleerd, elkaar met do heftigste
verwijtingen overlaadden. De Vrijkorpsmannen
van Sneek en een aantal vooruitstrevende bur
gers, tot de partij der Keezen behoorende,
moesten ten getale van ruim 300 do wijk naar
elders nemen toen de Prinsenpartij, gesteund
door Pruisische wapenen, overwinnaar bleef
en de republiek, naar men zeidc, weer gë-
oranjeseerd werd.
Na 1795 namen de Kcozen hun trekken
waar en wreekten zij zich op de vroegere on
derdrukkers, waarbij het vaak nog al hard en
grof toeging, hetgeen de vorige heeren aan
leiding gaf, om Sneek te schelden voor „een
patriottisch nest“.
De Fransche overheersching bracht de goede
stad steenen voor brood en zichtbaar kwam zij
in verval. Onder Lodewijk herleefde wel de
handel, vooral de sluik- of smokkelhandel,
„blinde negotie" genoemd, maar het streng
doorgedreven continentale stelsel van Napoleon
deed groote afbreuk aan de vroegere welvaart
en velen berouwde het, dat zij in Maart 1795
om den Vrijheidsboom, voor het Stadhuis op
gericht, hadden gedanst ter gelegenheid van
de komst der Fransche broeders en bevrijders,
die later tirannen en uitbuiters bleken.
De vlucht der Franschen in November 1813,
mogelijk gemaakt door de hulp en steun der
Overheid van het departement Friesland, deed
de Sneekers ruimer ademhalen en er brak na
het herstel van onze onafhankelijkheid een
nieuw tijdperk van bloei aan onder Willem I,
die alles deed wat handel en nijverheid kon
bevorderen. De aanleg van groote Rijkswegen
in ons gewest bracht Sneek wel den straatweg
van de Lemmer naar Leeuwarden, maar bij
het latere spoorwegproject vergat men dit be
langrijke centrum van Frieslands Zuidwesten
daarin op te nemen. Wel is er in 1850 .^ge
dacht aan een lijn-Harlingen, Bolsward, Sneek.
Joure, Heerenveen, maar die werd ten deele
praktisch niet uitvoerbaar en niet rendabel ge
noeg geacht, wat het traject SneekHeeren
veen betrof. Later heeft de Ned. Tfamweg-Mij.
beide bezwaren met lof overwonnen Nu nog
een tramlijn Spannenburg—Sneek, in aanslui
ting aan die van de Lemmer en een lokaal-
spoor van Sneek, Bolsward, Wommels naar
Franeker, alsmede een verbinding van Ak-
krum of Irnsum naar Sneek, en deze stad zal
groeien en bloeien, niet echter zooals door som
migen wordt ondersteld ten koste van Leeu
warden. Als het Sneek voorspoedig gaat zal
Leeuwarden er mede van profiteeren, immers:
„Tout chemin a Friesland mène a Leuvarde,"
zei wijlen Henri Havard reeds voor 40 jaren
en de Friezen, die Sneek als tweede centrum
Brand te Irnsum.
De 275 millioen.
De bewolking van Friesland.
