De Europeesche Oorlog.
I
i.
Rechtbank Heerenveen.
Nieuwstijdingen.
I
I
o
28 ffilWBl ra flï NIEUWE SNffl COURANT Ml. 105 n ffi »*M5
i
hier
voor de Britsche
Oe
de oorlogskosten
lieden
lieden van de kanongieterij te Coventry ge
zegd, dat indien alle geoefende werklieden in
het geheele land zeven dagen in de week dag
en nacht werkten, zij nog niet genoeg oor
logstuig zouden produceeren, om in de be
hoefte van Engeland’s leger en vloot en die
zijn bondgenooten te voorzien. Daarom
de ongeoefende werklui meehelpen.
HEMELUMER OLDEPHAERT c.a., 23
Sept. 1915. In deze gemeente is 136431/»
Ï.G. wol opgevorderd, waarvoor f20359.70
is betaald.
HEMELUMER OLDEPHAERT c.a., 23
Sept. ’15. Tengevolge van de intrekking
der aanwijzing van verscheidene tusschen-
personen ingevolge de Invaliditeitswet is in
iet rentedistrict Sneek voor deze gemeente
nog alleen alszoodanig werkzaam de heer
P. de Jager te Koudum.
KOUDUM, den 23 Sept. ’15. Het Be
stuur der Onderlinge Verzekerings-Maat-
schappjj van Paardenhouders in den Zuid
westhoek van Friesland gevestigd te Kou
dum benoemde in zgn heden gehouden
vergadering tot Inspecteur (tweede inspec
teur) over ’t Noordwesteljjk deel van den
kring, omvattende Stavoren, Hindeloopen,
Workum, Noordwestelgk deel van Hemelu-
en Noordwolde, Zuidelijk
Wonserad'eel en Zuidwestelijk Wijmbritse-
radeel de heer B. P. de Boer te Koudum.
JOURE, 23 Sept, Heden werd alhier
de bekende jaarmarkt gehouden. Het bezoek
was zeer groot. De aanvoer van koeien
was ongeveer 200, die van paarden pl.m.
openbare lagere school te Lutkewierum
onze stadgenoote mej. J. Schotanus, thans
tijdelijk onderwijzeres aan school no. 3
alhier.
[De gezonken stoomboot.
Uit de Maandagavond j.l. in het Hee-
germeer gezonken stoomboot >Meppel IV"
is thans 25 ton van de lading, bijna alles
balen veevoeder, gelicht, waarvan ongeveer
de helft droog is gebleven. Tot de lading
behooren ook kachels en een orgel.
De grootte van het lek is niet bekend.
De Zeppelins.
In het „Bloemendaalsch Woekbl.’’ betoogt
de heer T(ideman) met groote stelligheid dat
de herhaalde bezoeken van Duitsche luchtsche
pen aan ons land niet anders dan met het
doel om waarnemingen te doen, kunnen worden
verklaard. De. versehillende gevallen welke in
de dagbladen werden medegedeeld, vermelden
de, vooral dat van 8 September dwars over
ons land, zegt de Schrijver:
„Wil de regeering eenige gegevens die ze
wellicht nog niet bezit uit deze buurt
Boven het fort Kudelstaart zweefde
Woensdag der vorige week een luchtschip
een der schildwachten heeft duidelijk waar
genomen dat daarboven gefotografeerd werd,
het luchischip ging heel laag. Aan datzelfde
fort is in het voorjaar van 1914 door een
vreemd officier in politiek, voorzien van
stafkaarten, een bezoek gebracht; in een kof
fiehuis vlak bij Aalsmeer bestudeerde hij
daarna zijn kaarten, vroeg of het fort was
bezet. Twee Duitschers met kaarten en in
strumenten in een boot, hebben later de
plassen nabij het fort geruimen tijd bevaren.
Bij Knijpe, liggende nabg Heerenveen, is
een luchtvaartuig, waarschijnlijk een Zep
pelin zelfs aan het werk geweest met een
Zoeklicht. Boven een andere plaats in ons
land zijn 6 Duitsche luchtvaartuigen te za-
men geweest, en zijn van daar uit ieder een
eigen richting ingeslagen. Wgst niet dit
alles op militaire verkenningen
wond of vermist opgegeven.
Van de vloot zijn 2 officieren gesneuveld.
Men krijgt uit generaal Hamilton’s rap
port betreffende de strijd aan de Dardanellen
een indruk van de groote verliezen der Tur
ken echter ook van die der Britten op
het schiereiland geleden. Twee Turksche regi
menten verloren op 10 Mei 600 dooden en
2000 gewonden. En op 18 Mei werd gemeld,
dat 3000 Turksche lijken
loopgraven lagen.
In Hongarije is de lichting
veulens minder, in runderen tameljjk vlug.
Veulens f150f275, enters f200f400,
twenters f450—f600, werkpaarden f 200—
f 500, trekpaarden f 500f750, kalve koeien
f200f350, melke koeien f 150f250.
Zitting van 27 Sept.
Hillebrand D. te Sneek, werd wegens
wederspannigheid veroordeeld tot f 10 boete
of 20 dagen hechtenis.
LEMMER, 23 Sept. Gisterenmiddag viel
de 73-jarige visscher A. Visser alhier van
de steiger van de Westeljjke havendam, in
onze haven. Gelukkig was de schildwacht
van het detachement Landweer alhier F.
Klgnsma, in de nabjjheid, die met de hulp
van den heer Woudhuizen die aldaar juist
voorbg wandelde, de oude man nog juist
bjjtgds wist te redden. Hg bleek zich ech
ter bg de val bloedend aan zgn gezicht te
hebben verwond.
Petitionnement Vrouwenkiesrecht.
Woensdagmiddag is het hoofdbestuur van
de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht, ter
aanbieding van het door deze vereeniging
in 1914 op touw gezette volkspetitionnement
voor grondwettelgke gelijkstelling van man
en vrouw, door den minister van Binnen-
landsche Zaken aan diens departement in
audiëntie ontvangen.
Op de Ijjst is getsekend door 164,696
mannen en vrouwen. Bg de aanbieding
bracht de waarnemende voorzitster der ver
eeniging, mevrouw van Balen Klaar, o. a.
onder ’s minister aandacht, dat reeds na drie
maanden werkens de oorlog een einde aan
het werk had gemaakt en zjj deed een
krachtig beroep op den minister, om de
wettelgke gelijkstelling van man en vrouw,
het kiesrechtvraagstuk, voor goed tot een
oplossing te brengen.
Mej. van der Moer van Kuchelen vroeg,
of de regeering eventueel bereid zou zgn,
amendementen te aanvaarden voor het be
oogde doel. De minist er beloofde volle aan
dacht te zullen schenken aan het door de
vereeniging aangeboden adres?
Voorzitter van de Tweede Kamer.
Bg Kon. besluit van 22 dezer is benoemd
tot voorzitter van de Tweede Kamer der
Staten-Generaal, voor het tgdperk der tegen
woordige zitting, M r. H. Goeman Borgesius,
lid van die Kamer.
Do bemanning van de Noordzee V.
In een persgesprek heeft de gezagvoerder
van de Professor Buys, het schip, waarmede
5 leden van de waanzinnige bemanning van
de Noordzee werden aangebracht, meegedeeld,
dat Maandagavond 9 uur 5 leden van de be
manning van de Noordzee, A. Vlieland, L.
Vlieland, J. P. van der Plas, T. Heemskerk en
J. Kuyt, door de Engelsche politie aan boord
van de Prof. Buys werden gebracht. Hij had
den Nederlandschen consul gevraagd een zie
kenoppasser tijdens de ruis mede te krijgen,
doch dit werd hem niet toegestaan. Wel kreeg
de kapitein vijf stel boeien mede om bij even
tueel verzet te kunnen gebruiken. Voorts had
de kapitein een geladen revolver bij zich, die
gelukkig niet gebruikt werd, daar de beman
ning zich gedurende de reis zeer rustig gedroeg.
Eenige agenten van politie bewaakten de
bemanning, zoolang het schip nog aan wal lag,
om te voorkomen, dat een van de mannen het
schip zou verlaten.
Des morgens om 6 uur verliet de Prof. Buys
Hull. De bemanning van de Noordzee kreeg
toestemming zich vrij op het schip te bewe
gen. Al spoedig knoopte A. Vlieland een ge
sprek aan met den gezagvoerder, wien hij me
dedeelde, dat hij Christus was en dat hij, op
de Noordzee varende, des nachts plotseling
wakker werd en toen met God gesproken had,
die hem opdracht gegeven had het schip van
duivels te zuiveren. Onmiddellijk is hij dan
ook daarmede aangevangen. Inmiddels waren
L. Vlieland en Van der Plas wakker gewor
den, die mededeelden, dat zij dienzelfden nacht
een roode ster gezien hadden en nu een inge
ving hadden ojn Christus bij te staan bg het
verrichten van zgn Goddelijk werk. De overige
leden van de bemanning waren nog ter ruste,
toen zeilen, masten en .touwwerk reeds ver
nield en over boord waren geworpen. Deze
drie mannen zijn groote, zwaar gebouwde zee
lieden en hadden blijkbaar door hun kracht
tembergsche verlieslijsten en 49 van de marine.
Naar aanleiding van een vraag, die ons werd
gesteld, merken wg op, dat de bovenvermelde
getallen natuurljjk niet weergeven het totaal
aantal mannen, die voorgoed buiten deelne-
aan den oorlog zijn gesteld. Een zeer
van de als verwond vermelden
na korter of langer tijd weer naar het
(N. R. Ct.)
Blijkens de Engelsche verlieslijsten van
13 en 14 Sept, zgn 39 officieren gesneuveld,
65 gewond. Bovendien worden d.d. 3 en 4
Sept. 4889 manschappen- als gesneuveld, ge
voel invloed op de andere personen. Om 8
uur des morgens bleek de geheele bemanning
op drie na onder den invloed van de drie aan
voerders te zijn gekomen.
Allen togen nu aan het werk om het schip
te zuiveren, zoodat na korten tijd niets anders
overbleef dan 85 ton haring, die als voedsel
dienen moest. De leden der bemanning had
den allen slechts oude kleeren aan en liepen
op klompen. In drie leden van de bemanning
had de duivel zijn woonplaats gekozen, dus
moesten ook deze drie onschadelgk worden
gemaakt. Eerst moesten zij bij wijze van straf
op commando dansen en dan weer stokstijf
blijven staan. Den daarop volgenden nacht
werd een hunner het hoofd afgeslagen en ver
volgens het lijk onder het zingen van psalmen
over boord geworpen. De twee anderen wer
den overdag met méssen toegetakeld en hun
de buiken opengesneden, opdat men zekerheid
zou hebben, dat de duivels niet meer daar
binnen zaten. Toen ook deze lijken in zee
geworpen waren, nam het tiental plaats om
een tafel beneden in het schip en werden ge
beden aangeheven.
Een Noorsch stoomschip pikte toen de Noord
zee op, die hulpeloos rondzwalkte. De beman
ning werd aan boord overgenomen, hetgeen
zonder verzet geschiedde. Aan boord van de
Prof. Buys vroeg A. Vlieland den kapitein of
deze een bijbel bezat, daar hij bidden moest,
doch aangezien deze niet aanwezig was, bad
bij gebeden, welke hij uit het hoofd kende.
Voor het eten knielden zij allen en zongen
in koor een psalm, den Heer dankende voor
zijn ingeving. Toen de zon fel scheen, liep
Vlieland naar het dek en bleef met de oogen
wijd open naar de zon kgken, zeggende; „Die
kracht heeft God mij gegeven”.
Herhaaldelijk zeide Vlieland, dat hoe dich
ter hij bij de Nederlandsche kust kwam, hoe
angstiger het hem om het hart werd. „Zoo
zijn de menschen nu eenmaal” voegde hij daar
aan toe.
Van der Plas zeide eenige malen, dat men
hen voor moordenaars zou houden en dat er
tien jaar op zat, doch dat zgn geweten zuiver
was en hij geen schuld droeg.
Toen het schip IJmuiden binnenkwam, wer
den allen geboeid door de politie weggebracht.
Vlieland weigerde echter geboeid te worden
en met de armen over elkaar gekruist zeide
hij „God heeft mij reeds geboeid”. Bij het
verlaten van het schip hebben de beide broe-
ders Vlieland en Van dór Plas den kapitein
i hartelijk bedankt voor zijn goede behandeling.
Zij zullen uit IJmuiden naar Den Haag wor
den overgebracht.
De kapitein deelde nog mede, dat het laat-
i ste middagmaal van de 5 personen van de
Noordzee aan boord van de Prof. Buys be-
stond uit 14 pond aardappelen, 2 pond uien
en 3 pond vleesch. Twee der opvarenden,
beiden kinderen, bevinden zich thans te Rot-
1 terdam. Deze werden met de Caledonia al
daar overgebracht.
De krankzinnige vlsschers.
Acht der opvarenden van het visschers-
vaartuig >Noordzee” zgn gisteren in het
huis van bewaring te ’s Gravenhage inge
sleten en hebben een verhoor van den rech-
ter-commissaris ondergaan.
Het verdronken meisje.
Donderdagmorgen te 11 uur zou de be
grafenis plaats hebben van het Igk van het
te Leeuwarden thuis behoorend meisje, dat
dezer dagen in een sloot onder Marssum is
gevonden. Toen de Igkwagen uit het dorp
daar was aangekomen, om het Igk naar
het sterfhuis te vervoeren, is het stoffelgk
overschot in beslag genomen en naar het
stadsziekenhuis te Leeuwarden overgebracht.
Men brengt dit in verband met het reeds
vroeger gerezen, doch toen losgelaten ver
moeden, dat het verdrinken geen ongeluk
is geweest.
Uitvoerverbod van paarden.
De minister van Landbouw maakt be
kend, dat het voornemen bestaat om op
30 September 1915 de grenzen te sluiten
voor den uitvoer van hengstveulens en rui
nen, die den leeftgd van 20 maanden nog
600 stuks. Handel in paarden vrg stug, in
De Russen op hun kleine paarden zijn onver
moeid ’t is erg moeilijk hen te naderen, want
de paden, waarover eskadrons en batterijen
zich moeten bewegen, zijn smal. Men moet
elk deel van een bosch van kozakken zuiveren,
teneinde geen patroeljes in den rug te krijgen.
Met taaie volharding trachten detachementen
kozakken het „doorwaden" van Polesië tegen
te houden.
De Pruisische verlieslijsten No.’s 320
t.m. 329 (6 September16 September) ver
melden de namen van 58.455 gesneuvelden,
gewonden en vermisten. Het totaal aantal der
op de Pruisische lijsten vermelde verliezen
bedraagt thans 1.852.680. Daarbij komen dan
ming
groot deel
keert
den kunnen bevatten van een heel bataljon, front terug,
Schapenplein alhier. Er was veel belang
stelling. Het corps heeft ook dit jaar velen
genot bereid en wg twgfelen er niet aan
of het zal onder zgn bekwamen leider ook
in de toekomst nog veel presteeren.
Benoemd tot onderwgzeres aan de
niet hebben bereikt.
DIphtherltls.
De opperbevelhebber van land- en zee
macht heeft bepaald, dat aangezien te Zuid-
Scharwoude (N.-H.) veel gevallen voorko
men van diphtheritis, voorloopig naar die
plaats geen verloven meer zullen worden
verleend.
De algemeene toestand.
Aan de Duna-linie, uit de richting van
Friedrichstadt zijn de Russische troepen tot
den aanval overgegaan en hebben zij de
Duitschers iets teruggedreven bij Lenne-
waden.
Een paar weken geleden berichtten de
Duitschers dat zij hier een bruggehoofd
hadden veroverd. Daar de Duitschers se
dert dien tot aan den linkeroever van de
Duna vooruitdrongen en zij thans zelf mel
den dat er bij Lennewaden weer gevochten
wordt, volgt hieruit dat zij voor de aanval
lende Russen ongeveer 7 K.M. hebben
moeten terugtrekken. Het laatste Duitsche
legerbericht meldt omtrent de gevechten
aldaar dat zij „nog voortduren”, waaruit
volgt dat de aanval der Russen nog niet
is tot staan gebracht.
Vermoedelijk is het doel der Russen niet
zoozeer door de Duitsche linies heen te
breken zij hebben daarvoor waarschijn
lijk niet genoeg troepen dan wel een
poging om naar dit gebied Duitsche troe
pen van andere gedeelten van het front te
lokken. Zoo bijv, van de streek voor Duna-
burg, waar de Russische troepen het thans
zeer benauwd hebben, zooals wel uit hun
eigen bericht blijkt, waarin zij melden dat
de Duitschers met „ware wolkbreuken van
projectielen werken.” Hier melden de Duit
schers een paar successen, zij zijn in de
voorste Russische stellingen doorgedrongen
en hebben daar de laatste dagen 4 a 5
duizend Russen gevangen genomen en een
twintigtal machinegeweren veroverd. Duna-
burg wordt dus ernstig bedreigd.
Om aan de dreigende omsingeling te ont
komen trekken de uit Wilna komende Rus
sen zeer snel terug. Tot dusver is het
omsingelingsplan der Duitschers hier dan
ook niet gevorderd, integendeel, het gevaar
is voor de Russen kleiner geworden een
poging van de Duitsche legers onder veld
maarschalk von Eichhorn om door een
snellen stoot in de rug der Russische legers
te komen, wordt geleidelijk minder waar
schijnlijk, al.is er nog altijd kans dat zij
gewaagd zal worden.
Verder Zuidelijk is de toestand de laatste
dagen zoo goed als onveranderd gebleven.
Bulgarije mobiliseert.
Bulgarije heeft de algemeene mobilisatie
afgekondigd en reeds zgn regimenten uit
de hoofdstad vertrokken met onbekende
bestemming. Algemeen verwacht men, datl hij zijn „Inferno” schreef!
die bestemming de Servische grens zal zijn
en dat Bulgarije dus de zijde van Duitsch-1
land en zijn bondgenooten zal kiezen, en
Servie zal aanvallen, om de Duitschers den
weg naar Constantinopel te openen. De be
richten van den Balkan zijn schaarsch, van
Griekenland hoorde men tot nog toe alleen
dat daar groote opwinding heerschte toen
men van de Bnlgaarsche mobilisatie ver
nam er is ministerraad gehouden, enz.
Uit Roemenie geen enkel bericht. Of deze i
staten, gaat Bulgarije werkelijk Servie te
lijf, het laatste land zullen bijstaan is dus
nog niet bekend.
Het Servische leger is ongeveer 300.000
man sterk, het Bulgaarsche ongeveer even
groot. Griekenland beschikt over 250.000
man, Roemenie over 400.000 man.
Intusschen is het gevecht tusschen de
Oostenrijksch-Duitsche troepen en het Ser
vische leger tot nog toe beperkt gebleven
tot eenige schermutselingen aan de Donau-
oevers. Misschien willen zij eerst wachten
tot Bulgarije zgn leger bijeen heett. Het
zal een harde strijd worden in het Ser
visch bergland, met de winter in het voor
uitzicht. De verbindingsweg door Servie
naar Bulgarije, welke de Oostenrijksch-
Duitsche legers zouden willen veroveren,
loopt door nauwe dalen over een afstand
van meer dan 500 K.M.
Uit Engeland.
De Engelsche regeering heeft de tweede
oorlogsbegrooting over dit dienstjaar inge
diend. Ter dekking van de oorlogskosten
worden een geheele reeks belastingverhoo-
gingen voorgesteld, als een verhooging van
de inkomstenbelasting, een belasting op oor
logswinst, eene verhooging van de rechten
op suiker, thee, koffie, cacao enz., enz., een
wijziging in de posttarieven, enz. De totale
opbrengst zal in een jaar 102 milloen pond
bedragen. De uitgaven over het jaar wor
den geraamd op 19 milliard gulden. Wan-
neer men bedenkt dat de inkomsten bedra
gen nog geen 5 milliard gulden krijgt men
er eenig begrip van welke enorme lasten
Engeland, en natuurlijk ook de andere oor
logvoerenden op zich nemen.
De nieuwe belastingen werden met al
gemeene stemmen door het Lagerhuis goed
gekeurd. Zonder veel debat gingen deze
„zwaarste belastingen uit Engelands ge
schiedenis” er door.
Staalsteden In Frankrijk.
De correspondent van het Handelsblad te
Parijs heeft een bezoek gebracht aan tal van
In Hongarije is de lichting van de in
1897 geborenen tegen 15 October a.s. opgeroe
pen.
Op den Servischen vlaggedag te Londen
zijn gisteren ongeveer 3 millioen Servische
vlaggetjes verkocht.
Veldmaarschalk von Mackensen heeft aan
een ouden kameraad en vroegere ondergeschik
te geschreven: „Soldatengeluk is Gods genade,
mijn eigen verdienste gering. Veldmaarschalk
op het slagveld geworden te zgn en nog een
moeder te hebben, die dezen tijd mede beleeft,
lijkt mij een bijzondere wijding van dat geluk.”
De moeder van den veldmaarschalk woont te
Gieglenfelde, bij Hammerstein, in West-Prui-
s?n zij is bijna 90 jaar en beheert hare uit
gestrekte landgoederen nog zelve.
Uit St. Petersburg wordt aan een Fransch
blad gemeld, dat in Rusland de klassen 1916
tot 1912 (tweede reserve) en de klassen 1916
tot 1898 (eerste reserve) Maandag zijn gemo
biliseerd, behalve in Polen, Cholm, den Kau-
kasus en het Amoergebied.
Volgens een officieel Fransch bericht
heeft een Noorsche visscher te Stavanger ge
rapporteerd dat een Duitsche duikboot in open
zee bij het eiland Utsine een andere Duitsche
duikboot bij vergissing getorpedeerd heeft
doordat ze als een Engelsche duikboot was
beschilderd.
Volgens mededeeling van den Duitschen
marinestaf staat het, in tegenspraak met een
verklaring van de Engelsche admiraliteit, thans
vast, dat er bij (jen aanval op de Hesperian,
van geen Duitsche duikboot sprake is.
Sneeker Muziekcorps.
Het Sneeker Muziekcorps gaf gisteren
zgn laatste openbare uitvoering op het
industriesteden in Frankrijk, waar thans ka
nonnen en munitie voor de legers worden ge
fabriceerd. Ditmaal schrgft hij over Montlu-
con en Commentry, waar particuliere geschut-
en granatenfabrieken zgn.
Hij vertelt o.a. dat in enkele Montlu^on-fa-
brieken de productie verdrievoudigd is en dat
de fabrieken waar duizenden arbeiders werken
maar 6 uur per week stil staan om de ma
chines schoon te maken. De correspondent be
schrijft dan het werk in de ijzersmelterijen,
waar de hoogovens zoo heet zgn, dat zelfs in
een daarvan nog onlangs vuur gevonden werd,
toen zij een vol jaar had stilgelegen.
Uit het hier verkregen gietijzer worden gra
naten gemaakt met kleiner weerstandsvermo
gen dan de stalen. Zij zijn goedkooper en die
nen voor het inschieten der artillerie of wor
den op marcheerende troepen afgeschoten, waar
tegen ze met succes kunnen worden aangewend
omdat ze in veel kleiner stukjes springen.
De correspondent schrijft dan verder
Bij een volgenden oven gaan ze juist gie
ten, staal-gieten dus nu. De mannen die deze
geweldige hitte van nabij moeten trotseeren,
hebben er hier een bijzonder costuum voor
aan een hoed met een voor het gezicht han
gende kap van fijn gzergaas, ruige leeren hand
schoenen, die tot den elleboog reiken, en een
groot leeren voorschoot. Toeh hijgen ze en
loopt het zweet hun tappelings van het ge
zicht eer ze met hun lange stang de prop heb
ben ingestooten, en daarmee het gesmolten
staal aan het uitvloeien hebben gebracht.
Woest, met veel meer vonken en veel sterker
lichtglans dan daarstraks het vreedzame ijzer,
stroomt het omlaag, in een schrikbarenden
schenkpot. Een paar mannen die op eenigen
afstand op een verhooging staan, mikken er
naarmate de pot volloopt handig stukken als
zilver blinkend metaal inaluminium, een
van de vele bijmengsels die de qualiteit van
het gietsel moeten verhoogen. Is de pot vol,
dan rijdt een andere kraan hem tot boven de
gietvormen, die we nu achtereenvolgens in een
regen van vonken zien rondloopen.
Terwijl dit in een van de hoeken van het
haast onafzienbare fabrieksgebouw gebeurt, -s-
spelen zich in de andere gedeelten niet min- nog 221 Beiersche, 194 Saksische en 264 Wur-
der fantastische tooneelen af. Hier is een oven,
nauwelijks minder reusachtig van omvang dan
de vorige, die eensklaps om zijn lengte-as
draaien gaat, en zichzelf automatisch in den
ervóór geplaatsten schenkpot "ledigt. Ginds
grijpen werklieden met dubbele tangen van
misschien tien1 meter lengte witgloeiende
smeltkroezen «van grafiet aan, die de soep zou-
C -
en schenken het lichtende vocht over van den
eenen kroes in den anderen alsof ’t gewoon
water was. Daartusschendoor zeulen overal
mannen rond met grootere en kleinere
stukken vurig metaal, die ze elkaar toe
gooien met rustige onvervaardheid... Helsch
is dit alles, in het oorverdoovende, onophou
delijke gerucht, dat elk geschreeuw overstemt,
helsch en prachtig, van een woeste, over
weldigende pracht. Zulke tooneelen moet Dante
gezien hebben in zijn fantastischen geest toen
----- T -
I Verder weer gaat het, naar een volgend
I fabrieks-gebouw, de werkplaatsen waar de
I grootste stoomhamers en persen opgesteld
staan van de laatste, die om hun rustigheid,
hun geruischloosheid en hun grootere kracht,
meer en meer den „marteau-pilon” gaan ver
vangen, zijn er die een druk kunnen uitoefenen
van 8000 ton, acht millioen kilogram Hier
moet het staal; worden samengeperst, alweer
om de qualiteit te verbeteren, het weerstands
vermogen nóg grooter te maken. Met een stel
enorme takels, waarin een soort van gigantisch
stalen handvat hangt, manoeuvreeren de man
nen om een „bloom”, een blok staal van
’k-weet-niet-hoeveel duizenden kilo’s, uit den
oven te halen, waar het, na eerst afgekoeld
te zijn, opnieuw tot wit-gloei-hitte verwarmd
is. Hébben ze het, dan mikken ze het met
de willig gehoorzamende kraan onder een der
persen, tot het eindelijk op de plaats ligt waar
ze het hebben willen. Dan komt kalm en rus
tig het logge bovenstuk van de pers neer en
drukt het blok ineen of ’t boter was, terwjjl
de brokken van de zich reeds afkoelende korst
brekend omlaag storten... Om en om wordt de
„bloom” gewenteld, en nog eens en nog eens
ingedrukt. Dan snijdt een geweldig mes de
weeke metaal-koek in stukken, die liggen blij
ven waar ze vallen, en afkoelen voor ze hun
eerstvolgende verwarming zullen ondergaan.
Wéér gloeiend gemaakt lijden ze nieuwe
martelingen. Keer op keer worden ze geduwd
tusschen de rollen van een staal-mangel, uit
welks druk ze steeds langer en dunner maar
toch nog rood en lichtgevend te voorschijn
komen, tot ze ten slotte vervormd zijn tot een
lange stalen staaf van nog altijd vele centi
meters in doorsnee. Die staaf sjouwen de man
nen tot voor een woest rondsuizende cirkel
zaag, die ’t water waarmee ze voortdurend
afgekoeld wordt wijd om zich heen sproeit.
Ze drukken de staaf tegen de zaag. Krrrk
knerpen de tandjes door het reeds koelende
staal. En daar ligt dan nu eindelijk de „lopin”,
de korte, gedrongen staal-cylinder die elders
tot granaat zal worden verwerkt, ’t Heeft me-
nigen zweet-druppel gekost, en ’t zal er nog
menigen kosten
Onze tocht door de haast eindelooze reeks
van werkplaatsen vol hitte en gerucht, met
alle denkbare werktuigen van metaaLbehan-
deling, werd besloten door een verademing
brengend bezoek aan een heerlijk-rustig labo
ratorium, waar scheikundigen in lange witte
jassen door microscopen stonden te turen op
minuscule gaatjes, die ze moeizaam in groote
granaten geboord hadden. Ze keken of het
staal toch wezenlijk wel sterk genoeg was.
„Luistert het dan voor zoo’n granaat zóó
nauw vroeg ik den directeur.
En hij antwoordde (vrg vertaald) met een
lachje
„Waarde heer, het béste is voor onze vijan
den niet goed genoeg
Oorlogstuig.
Herbert Samuel, de Engelsche postmeester-
generaal, heeft in een vergadering van werk-
van
moesten de ongeoefende werklui meehelpen.
Op het oogenblik stonden ’s nachts 85 pCt.
van de machines, die overdag werken, stil.
Als die dag en nacht aan den gang konden
blijven, zou men 200 kanonnen of 200 grana
ten kunnen maken tegen 115 nu. Het was de
plicht vaïi den geoefenden werkman om zijn
kennis onder zulk een groot aantal ongeoefende
of half-geoefende kameraden te verspreiden,
als maar in de fabrieken plaats konden vin
den. Een bekwaam werkman kon tien of vgf-
tien ongeoefende opleiden en het toezicht op
hen houden.
De strijd In Rusland.
Een uit Polesië komend officier geeft in de
Vossische Ztg. het volgende beeld van de moei-
Igkheden der eavaleriegevechten in het moe-
rasgebiedHet voorwaarts komen in de Ro-
kitno-moerassen vergt van de ruiterg onge
hoorde inspanning. De moerassen en de sedert
weken vallende regen maken een opmarsch
bijna onmogelijk. Toch is een sterke linie ca
valerie en artillerie door de geheele zone, on
der voortdurend vechten met kozakken en
Tjerkessen, erin geslaagd vooruit te komen.
