f75
f50
f2000
ek.
R
ge
1 SNE EKER COURANT (67ste Jaargang) e„ WYMBRITSERABEEL (14de Jaargang)
Officies? Orgaan dsr Semennte Sneek.
fc-
Woensdag 22 December 8915.
onderstaande
REGLAMEKOLOM.
Nieuwstijdingen.
nt.
Uitgevers: Firma H. BRANDENBURG!!
Ged. Poortezijlen, - Hoek Kleiüzaod Sneek.
TELEFOON No. Ï5O.
De Abonne’s op dit blad worden op aanvraag Gratis weifasekerd tegen de gevolgen van Ongelukken voor
bedragen. (Risico gedekt door de Bollandsche Algemeene Verzekeringsbank te Schiedam.)
bij levenslange C
geheele
24. Woensdag 22 December 1915. N 32e Jaargang.
Verschijnt Dinsdags- en Vrijdagsavonds.
bij
O v e r 1 ij d e n.
bij verlies
van een Duim.
pak.
bij verlies van
elke andere
V i n g e r.
ia,
sr
1
bij verlies
van een
W ij s v i n g e r.
bij verlies van
Hand, Voet,
of Oog.
Invaliditeit. v
- AI1EX
dus
TJU6S
den
I
bij de wet geregeld
w
Ct.
waarden der maatschappelijk zwakkeren be
vorderd
van
een
JJ
rine
i
5
Groote Advertentiën kunnen uiterlijk tot Maandags
avonds ingezonden worden, kleine tot Dinsdags- en
morgens 16 uur.
gemeente heeft een
en Donderdags-
Vrijdags»
Micschlcn maakt uw dagdljkcch
werk u ziek.
Er zijn veel ambachten. die de nieren
te veel inspannent.
Sleept gij u naai en van uw werk, u afvra
gend wat die pijnen in den rug, dat vermoei
de gevoel, die hoofdpijn, duizeligheid en urine-
stoornissen veroorzaakt
Misschien hebt gijaan een nierkwaal ge
dacht, maar vraagt gij uzelf af waarmede gij
u te buiten zoudt gegaan zijn, dat uw nieren
aangetast zijn.
Welnu, vele ambachten die binnenshuis moe
ten worden verricht, in gebogen houding, in
wisselende temperaturen, op vochtige plaatsen,
te midden van chemische stoffen, of op schok
kende voertuigen, werken nadeelig op de nie
ren. En wanneer de nieren eenmaal van streek
zijn, komen zij niet van zelf tot rust.
Gij kunt haar helpen door uw werk lichter
op te vatten, door minder zwaar te eten, door
alle buitensporigheden en zorgen te vermijden,
door toe te zien dat gij voldoende lichaams
oefening en rust krijgt, en door FostersjRug-
pijn Nieren Pillen te gebruiken.
Foster's Rugpijn Nieren Pillen helpen ont
stoken en verzwakte nieren, en staan haar bij
in haar gewichtig werk, het filtreeren van het
bloed. Zij verwijderen opgehoopt water bij
waterzucht en voorkomen gat de urine de
erin opgeloste vaste stoffen neerslaat, zooals
bij niergruis, niersteen en rheumatiek. Foster s
Pillen dienen alleen voor de nieren en blaas
zij kunnen volkomen veilig door iedereen,
mannen en vrouwen, oud on jong, gebruikt
worden.
Te Sneek verkrijgbaar bij Joh. W. Meijer.
Toezending geschiedt
franco na ontvangst van
postwissel k f 1.75 voor één
of f10.voor zes doozen.
Eischt do echte Foster’s
A. Rugpijn Nieren Pillen, wei-
Sjë&gort elke doos, die niet
voorzien is van neven-
«w* staand handelsmerk.
Ongeregeldheden te Leeuwarden.
In den laatsten tjjl is het Ziterd«gs-en
Zondagsavonds vrjj rumoerig te L«euward'?n.
Ook ditmaal weder had de politie de han
den vol. Overal waren er vechtende mili
tairen en burgers te zien. Een agent werd
door een Rotterdamsch militair ernstig aan
het hoofd gewond, doch werd gearresteerd
evenals zjjn helper: esn sigarenmaker uit
Kampen die een andere agent met een bier-
fleschjf» op het hoofd sloeg.
Bij een bezoek aan de woning van een
bewoonster van da Bontepapesteeg, werdt
«enige militairen da deur gewezen door den
burger F. B. Deze werd echter met esn
mes door den militair K. uit Enschedé zoo
toegetakeld en bewerkte op zjjn beurt zgs
tegenstander zoo met een bgl dat beiden
op het politiebureau moesten worden ver
bonden.
Bg eeu vechtpartg op de Nieuwestad
werd een varensgezel door den milicien B.,
afkomstig uit ’s Hertogenbosch, met een
tries in de hand en het hoofd gestoken.
Het dienatwelgeringsmanifest.
De rechtbank te Assen sprak we-
g«ns gebrek aan bewjj», vrjj dr. L. Ba bier
re Paterswolde en ds. Hugenholtz te Vled-
der, die terecht hadden gestaan inzake het
bekende manifest der dienstweigeraars. Het
O. M. zal van dit vonnis in hooger beroep
gaan.
NIEUWE SNEEKER COURANT
ABONNEMENTS-PRXJS
Per jaar fl.50, franno per post fl.—buitenland f5.—
Afzonde.riijke summers 3 cent.
ADVBHTHlTTlB-FHIJe
4-5 regels 85 cent, elke regel meer 6 cent.
Bij abonnement belangrijke korting.
Ingezonden Mededeelingcra 10 cent per regel.
1.
2.
3.
gers.
De
bestuur, en is onderworpen aan de Rijks wetten.
Toch heeft ze een groote mate van vrjjheid.
Ze blijft autonoom, al wordt door Rijk en
Provincie de laatste 50 jaren veel aan de zelf
standigheid der gemeenten geknabbeld. Omdat
ze echter een factor van groote waarde is, mag
men niet toelaten, dat die gemeentelijke auto
nomie wordt ingekort. Daarom is het noodig
den publieken geest wakker te houden.
De gemeentelijke arbeid is administratief,
maar ook daadwerkeljjk. Het laatste komt hier
aan de orde. Zij is in het economisch en
zedelijk belang der gemeente. Gemeente-politiek
is niet anders dan werken volgens een bepaald
plan.
Eerste plicht van een goed beleid is in te
grijpen, als de harmonisch vrpe ontwikkeling
dit vordert. Bij elke handeling staat deze
vraag voorop: worden de ontwikkelingsvoor-
atomming van rechts tegen links besloten,
het raadslid J. H. Piet (v.-d.), die sind»
zjjn intrede in den raad een. felle oppositie
voert tegen het beleid van burg, en w<4h.,
in den laatsten tgd tegen den wethouder
van onderwas, wegens het bevoorrechten
van protege’s van hoofden van scholen bg
sollicitaties, als raadslid te schorsen, wegens
het verrich en van handelingen, in strip
met art. 24 der Gemeentewet. (D* h»er P.
s commissaris der Apeldoornsche C t., h-t
ffieieel orgaan deir gemeente, waaruit d--
meerderheid van den raad concludeerde dat
deze heer aan de gemeente levert en
geen raadslid mag zijn.)
Congres soar Watersport.
Op het congres voor Watersport is aan
genomen eene motie waarin gezegd wordt,
dat het congres als zjjn meening uitspreekt.
dat de opheffing van de belemmeringen van
de verkeersmiddelen te water, dringend nood-
zakrijjk is.
Dit de debatten bleek, dat men in het
algemeen wilde aansturen op het afsehaffen
van verschillende provinciale wetten en ge
meentelijke verordeningen en te kernen tot
een rjjkswet.
Ook werd de wenscheljjkbeid uitgesproken
tot verbetering van do opleiding van de
motorschippers.
Een motie werd
luidende
gehoord de in het rapport der heeren
’t Hooft en Meesters neergelegde motieven,
welke zich met nadruk verzetten tegen een
zoo hoog opgevoerde belasting op pleizier-
vaartuigen
overwegende, dat zulk een belastirg d«
financieels draagkracht van tal van beoe
fenaars der watersport ver zal te boven
gaan
dat die sport onder zoo bezwarende om-
staadigheden vrgwel onmogelgk wordt ge
maakt en naar aller gevoelen zou gedoemd
zjjn onder te gaan
dat het verval van de watersport zou
moeten worden betreurd, daar zg ons volk
in nauwer aanraking brengt met het ele
ment, hetwelk door alle eeuwen heen zulk
een grooten en krachtigen invloed op het
volkskarakter heeft gehad;
dat verschillende bedrijven nauw verbon
den met den bouw vaa pleiziervaartuigen
door aanneming van het ministerieel voor
stel zwaar worden bedreigd, evenals de be
langen der lendsverdediging, koopvaardij en
veiligheid ter zee
spreekt de verwachting uit, dat dejninis-
ter van Financiën alsnog bereid zal zjjn om
het tarief van de pleziervaartuigen aanzien
lijk te verlagen en niet hooger te stellen
dan de tegenwoordige belasting, en
verzoekt het congresbeetuur bjj zgn excel
lentie de belangen vas de watersport in
deze te bepleiten.
De heer van Kampen vatte de conclusies
van zjjn drie rapporten betreffende zciljach
ten enz. samen in de volgende motie:
Het Congres enz. acht het zeer gewenscht
en geeft dus ia ernstige overweging aan
alle vereenigingen in Nederland, die zich
met zeilwedstrijd bezig houden
le. Om bg voorgiftwedstrijden de rege
ling to volgen als aangegeven in het des
betreffend rapport, zoowel wat aangaat de
kkssen-indeeling als het verplichtend stel
len van een meetbrief en de regeling van
den voorgiften zich, wat deze laatste be
treft te onderwerpen aan de in het leven
te roepen Algemeene Handicap-commissie.
2e. Bg haar wedstrijden steeds ook
nummers uit te schrgven voor de in het
desbetreffend rapport uitgevallen nieuwe
klassen van wedstrgdvasrtuigen, en dus
bouw van jachten passend in deze klassen.
3e. De regeling van wedstrjjdnummers
over te nemen als bedoeld in het desbe
treffend rapport.
Ea verzoekt het bestuur er voor te zor
gen, dat deze uitspraak aan de betrokken
vereenigingen worde bekend gemaakt.
Oe noclale iaak
is van zeer groot belang. En waar tijden en
omstandigheden veranderen en telkens nieuwe
problemen zich voordoen, is het eisch daarmee
te rekenen. Het program van den Bond, dat
al 12 jaren oud is, eischt dan ook herziening.
Maar de actieve beginselen blijven onveranderd.
Spr. wijst voorts op de groote uitbreiding
der steden. Jndustrie-centra worden gevormd,
en een wgziging in de volksverhoudingen ont
staat.
Dö trek naar de groote steden nam de laatste
jaren sterk toe. Stelt men de bevolking van
de 4 grootste steden in 1830 voor door 100,
dan verkrijgt men voor Amsterdam thans 279
Rotterdam 578, den Haag 483 en Utrecht 274.
Voor kleinere gemeenten geldt hetzelfde.
Onder den sociaal daadwerkeljjken arbeid
dor gemeenten valt drieërlei1. de economische
belangen ;,2. de hygiënische belangen en 3. de
algemeen ontwikkelende belangen.
Het woningvraagstuk en de grondpolitiek
zijn van hoog zedolijke beteokenis. Volksge
zondheid en het zedelgk peil dor inwoners kan
men er door verhoogen. De laatste 25 jaren
staan dan ook deze vraagstukken op den voor
grond. De woningwet van Goeman Borgesius
bracht groote verbetering, doordat ze de ge
meenten verplichtingen oplegt. Voel afdoende
maatregelen worden echter belemmerd door de
geringe draagkracht van den arbeider. Daar
moet moe gerekend worden Maar de woning
toestanden blijven de aandacht vragen, want
hot gaat om vermeerdering of vermindering
van volkskracht.
Een der conclusiën van het Alg. Ned. Werkl.
Verbond is dan ook, dat gemeentelijke woning
bouw noodig is. De gemeento-besturen moe
ten daartoe gedwongen worden. Kleine ge
meenten kunnen samenwerken. Ook op de wo-
ningverhuurders moet invloed worden uitge
oefend. Het oprichten van bouwvereenigingen
kan men op velerlei wjjze bevorderen. Ont
eigening is een doeltf< ffend middel, dat der
gemeente geen groote financieele offers vraagt.
In tal van gemeenten heerscht echter nog
te veel een geest van lamlendigheid en klein
zieligheid.
Ten opzichte van de grondpolitiek beval
Spr. aan een grondbezit in de onmiddellijke
nabijheid met afzonderlijke administratie. De
gemeente kan het aanbod van bouwterrein ver
meerderen, wat haar ook zelf te stade kan ko
men. Onteigening is ook hier de gemakkelijkste
weg.
Zet men deze zaak onder een afzonderlijk
instituut, dan is geregeld verslag, benevens
gedurige taxatie noodig.
Kleine gemeenten moeten hier voorzichtig
zijn, want het blijft speculatie. Uitgifte in erf
pacht verdient do voorkeur. En men kan de
risico beperken door het stichten van een amor-
tisatie-fonds. Is hypotheek moeiljjk te krjjgen,
dan kan een gemeentelijke hypotheekbank
hierin voorzien.
Over het nemen van
bedrijven in eigen beheer
merkte Sgr. op, dat dit nog veel tegenstan
ders heeft. Doch Spr. juichte het toe, dat men
het oud-liberale standpunt heeft verlaten. Het
toenemend gemeenschapsgevoel leidde hier tot
exploitatie van bedrijven ter wille der ge
meentenaren. Winstbejag mag niet vooraan
staan. De belangen van de bevolking komen
eerst. Maar dan acht Spr. het maken van winst
niet ongeoorloofd, mits men binnen bepaalde
grenzen blijft. De druk der belastingen wordt
er door verzacht, doch men noeme die winst
geen verkapte belasting. Zoo kan de gemeente
elk bedrijf ten slotte exploiteeren. De wet legt
hier geen beperking op. Een duidelijke boek
houding moet eiken tak van dienst belichten.
Daaróm wilde Spr. ook een in rekening
brengen van hetgeen aan de gemeente wordt
geleverd.
Ten opzichte van de tarieven is het bezwaar
van een uniforme regeling, dat ze de minderen
drukt. Zoo is het muntmeterbedrijf een on
rechtvaardig drukkende last. Benige ontlasting
zou wenschelijk zijn.
Ook omtrent loon, arbeidstgd, gezondheids
maatregelen, enz. geve de gemeente een voor
beeld en men gronde zich hierbij op econo
mische, maar ook op zedelgke motieven.
De onderwijsbemoeiïng der gemeente neemt
ook steeds toe. En op dit gebied kan zg veel
doen. Spr. prees hier b.v. aan een fonds voor
meestbegaafde leerlingen van onvermogende
ouders. De gemeenten kunnen de verlenging
regl»nj«,'t v»gi te «tollen voor
voeren 75 en 45 M. klass-n 'en
in ddenzw d klasien:
De tot Htandk' m ng va-’.jto Etogea-
over de
scherpe
deze in
van den leerplicht tot het 14e jaar in de hand
werken. Voor het verstrekken van voedsel en
kleeding, dient meer gedaan. In reeds 100 ge
meenten subsidieert men het particulier ini
tiatief. De lichamelijke opvoeding mag dan
ook niet verwaarloosd worden. Geregelde school
vergaderingen dienen gehouden. De salarieering
der onderwijzers moet in vele gemeenten nog
verbeterd worden.
Ter bevordering der volksgezondheid heeft
de gemeente mede groote bevoegdheid.
Armoede is een dreigend spook. Daarom
ligt ook hier een gewichtige taak, waarvoor
het Elberfelder stelsel uitnemend kan werken.
Liefdadigheid vermijde men zooveel mogelijk.
Men lette op de oorzaken der armoede, waar
onder vooral werkloosheid genoemd moet
worden.
Voor do volksontwikkeling in zjjn geheel
wees spr. op volks-universiteiten, leeszalen, in-
formatie-bureau’s enz Wenschelijk is een volks
huis, waar zich die arbeid concentreert.
Ook voor den middenstand moet zorg wor
den gedragen. Hg heeft behoefte aan steun
vooral financiëel heeft hij een zwaren strgd.
Een
wettolijke winkelsluiting
in ’t algemeen eene beperking van arbeids-
vrijheid, is gerechtvaardigd, omdat zij is in hot
belang van den geheelen middenstand. Andere
landen bewijzen dit.
Tegen oneerlijke concurrentie moet gewaakt,
hypotheek- en credietbanken moeten komen in
plaats van de op vele plaatsen bestaande nood-
regelingen.
Het verzekeringsbedrjjf moet mede ter hand
genomen worden. Bij brand bv. is de arme
het grootste slachtoffer. In Zwitserland heb
ben 17 cantons een brand verzekerings-instituut.
Voor kleine gemeenten is samenwerking noo
dig; En voorts is herverzekering een middel
om te geringe draagkracht te steunen.
Voor verzekering tegen werkloosheid is nog
weinig gedaan. En toch heeft de werklooze
een zekelijk recht op steun. Een radicale op
lossing van dit vraagstuk zal bet Rijk moeten
geven, maar de gemeenten kunnen toch veel
doen. De vakorganisatie’s kunnen hierbjj niet
gemist worden.
Ten slotte sprak spr. nog óver de gemeotite-
financiën. Spaarzaam kan een gemeente, die
haar taak goed opvat, niet zijn. De jaarlijk-
sche uitgaven zullen moeten stijgen. Wensche
lijk is oen jaarlijksch overschot te reserveeren
voor tijden van crisis.
Zeer zeker is de financieele verhouding van
Rijk en gemeente een vraagstuk van veel zorg.
Maar de gemeente kan zich niet laten binden
door financiën.
Nog veel zou spr. over een en ander kunnen
zeggen. Maar doel was slechts om een goede
leiddraad te geven. Een doortastende gemeen
te politiek is vereischte.
Ten slotte hield spr. nog een krachtig pleit
voor aansluiting bij den Vrijz. Dem. Bond.
Hij waarschuwt voor opportunisme. Do Bond
staat in het werkelgke leven en daarom groeit
hij in tal en kracht.
Van de gelegenheid tot gedachtenwisseling
werd gebruik gemaakt door de heeren Meijer
(Leeuwarderadeel) en Terhenne (Bolsward.)
Eerstgenoemde vond de theorie mooi, maar
practiseh komt de Vrjjz. Dem. Bond z i op
de sociaal-democratische lijn. Veel is volgens
dezen spr. practiseh onuitvoerbaar, vooral voor
plattelands gemeenten.
De heer Terhenne betuigde zijn sympathie
met spr’s woorden, maar waarschuwde toch
om de gemeentelijke autonomie niet te veel op
den voorgrond te stellen. Voorziening in het
electriciteits-bedrgf en andere zakon is alleen
provinciaal mogelijk.
Met enkele korte woorden beantwoordde spre
ker de gemaakte opmerkingen.
Een drietal leden sloten zich aan bij de ver-
eeniging. F.
8CHARN EGOÜ1UM. Aan de rgks-uui-
versiteit te Utrecht is bevorderd tot arts de
heer H. J. Fiieringa, van hier.
LEMMER. Geslaagd voor conducteur
der brievenmalen de heer J. Klaver, brie
venbesteller alhier.
GOËNGA. Benoemd tot tgdelgk onder
wijzer aan de openbare lagere school te
Sexbierum de heer O. Wagenaar alhier.
Geschorst raadslid.
In de gen ouden vergadering
den gemeenteraad te Apeldoorn is bg
Vrijzinnig Oemccrittische
Gemeenteraadsleden.
Zaterdagmiddag werd op de bovenzaal van
het Restaurant „Onder de Linden” alhier een o
vergadering gehouden, waar als spreker op
trad de heer A. Roest Crollius te ’s Graven-
hage, secretaris van de Vereen, van Vrjjz.
Dem. Gemeenteraadsleden. Tot deze vergadering,
uitgeschreven door het bestuur van genoemde
Vereen., waren de Vrjjzinnige Raadsleden in
Friesland uitgenoodigd om eene bespreking te
houden over het gemcenteprogram van den
Vrijz. Dem. Bond.
Leider van deze verg, was de hoer Mr. P.
C. Andreae, voorz. der afd. Sneek van
Bond.
Aanwezig waren 19 raadsleden en wel uit
Sneek (5), Leeuwarden, Leeuwarderadeel, Baar-
deradeel, Bolsward, Smallingerland, Haskerland
en Doniaworstal.
Sympathiebetuigingen waren ingekomen van
de heeren de Vos en Cohen van Leeuwarden,
Ypey van Witmarsum en D. J. Heeringa van
Holwurd, terwjjl de heer Veenbaas uit Wol-
vega bericht zond, dat hij verhinderd was de
vergadering bij te wonen.
Spreker ving zijn rede aan met te wijzen
op drie hoofdfactoren, die bij het gemeentelijk
beleid ter sprake komen
het grondgebied der gemeente
de personen, de inwoners
de gemeenschappelijke belangen der bur-
Het Congres enz. verzoekt aan de Koniek-
Iflke Nederlandschè Z tl- en Roeivereeni-
git'g, als voorzitlende yereeniging
Is. Maatregelen in h»t leven te roepen
tot instelling van een algomeehe Hand’esp
C immissiu als bedoeld in bet desbemff d
rapport
2e. E-n
de in te
voor de national
3e.
bojg-klasse, bedoeld in h«t rapport
invoering van ®ieuwe klassen van
vaartuigen, in beraad te houden en
te voeren, zood^a de omstandigheden daar
voor gunstig zgu, waarbg dan over da
vraag of in d-ze klasse al dun niet mag
worden bggebouwd, later zal worden beslist.
4e. Maatregelen te nemen tot bet in
voeren van de regeling voor de nummering
van zeilwedstigdvaartuigen als in het des
betreffend rapport voorgesteld en de daarbij
behooreade administratie op zich te nemen.
Deze moties zgn aangeaomen.
Pest op Java.
De totaalcijfers over het tgdvak 19 Nov.
tot 2 Dec. luiden 351 gevallen en 338
dooden in over het nagenoeg overeenkom
stige 14-daagsche tgdvak van het vorige
j«ar (18 November tot en met December
1914) bedroeg het aantal 312 gevallen en
274 dooden.
Godsdienstwaanzin.
Thans heeft zich een geval van gods
dienstwaanzin, dat zeer ernstige gevolgen
had kunnen hebben, voorgedaan bg een
elfjarig meisje in een familie, wonende, in
een dorp in Noord Brabant. Het meisje be
weerde o.a, dat het verschijningen had ge
had en dat een buurman met zjjn zoons de
kippen der familie zoo had behekst dat ze
zwarte eieren legden. Ze wist haar vader,
moeder en zusters zoo onder haar invloed
te krjjgen, dat ook zjj bawee/den de eieren
rwart te zien. Er speelden zich da zonder
lingste tooneelen af, waaronder sommige
niet voor openbaarheid geschikt. Ten laatste
besloot de vader zich een geweer aan te
schaffen, dum-dum kogels te maken en buur
man met zjjn zoons te dooden. Toen kwam
da zaak ter oore van den veldwachter, die
mmiddelljjk de justitie te ’«-Hertogenbosch
waarschuwde.' Het meisje werd in een krank-
zinnigengesticht opgesloten, het geweer in
beslag genomen. De familie, door de justitie
■vertuigd dat het dochtertje aan godsdienst
waanzin leed, is nu weer normaal.
voorts aangenomen,
