Os Europeesche Oorlog.
Westerhof’s Koffie.
SNEEKER COURANT (67* Jaargang) m WYMBRITSERADEEL (14de Jaargang)
Woensdag 22 Maart 1216»
No« 50.
RECLAMEKOLO^
9
1
32e Jaargang^
Onze prijzen zijn per pond:
Preanger 85 ets.
Java 75
Kwaliteit B 65
No. 1 62
N ieuwstijdinge a
raat
r>
i
Q
l-
d.
1.
1
e
i.
moties
is
bedoeld
T>
I
een
niet
terdam
pedaerd.
overtuigingsstuk is er
In twee monsters zout werd reep. 8.5 es
7 pCt. water aangetroffen. AUe onderzochte
monsters los boekweitenmeel bleken te zgn
voeren en welke in Februari leidde tot de
aankondiging van do z.g. verscherpte duikboo-
tenactie. Op dat oogenblik achtte de Duitsehe
marine zich waarschijnlijk tiogerust met vol
doende duikbooten en onderzeescha mgnenbg-
gers om dezen oorlog ten volle te gaan voeren.
Hjj zou bestaan in het omringen van Enge
land met Duitscho duikbooten an het in den
grond boren van elk vijandelijk, misschien ook
wel neutraal schip, dat. deze onderzeesche blok
kade trachtte te doorbreken.'
Er kwam een kink in de kabel: tegen de Duit-
sche mededeeling dat elk gewapend vjjandeljjk
koopvaardijschip zonder waarschuwing door
do Duitsehers in den grond zou worden ge
boord, verzette zich onmiddelljjk Amerika door
mede te deelen dat het zgn onderdanen niet
zou waarschuwen te reizen met ecu
schip wanneer het de wapenen ter verdediging
voerde.
Dit maakte voor de Duitsehe marine, wilde
zij met Amerika rekening houden, het voeren
van de duikbootenoorlog met volle scherpte
reeds ónmogelijk. Wanneer zij niet meer zon
der voorafgaand onderzoek mag torpedeeren, dan
verliest de duikbootenoorlog de grootste kans
op succes, wanneer dat al werkelijk te behalen is.
Immers de duikboot, die oen bewapend koop
vaardijschip wil onderzoeken stelt zich bij hit
aan de oppervlakte komen bloot aan vernie
tiging.
Verloor dus hierdoor de duikbootenoorlog
kans op succes, er waren nog andere redenen.
Want moeilgk is het te gelooven, dat het in
de kringen der Duitsehe marine in de bedoe
ling lag alleen gewapende vjj andelijke koop
vaardijschepen in den grond te boren. Een
doorgevoerde blokkade van Engeland met duik
booten, eischt niet alleen het torpedeeren van
alle vijandelijke schepen zonder waarschuwing
maar ook van alle onder neutrale vlag varende,
daar Engeland anders toch toevoer van levens
middelen zou krijgen van neutrale schepen.
Een aanhouding van die schepen is eenvoudig
in de buurt van Engeland niet mogelijk, de
onderzeeërs zouden te veel kans loopen met
een Engelsche oorlogsschip kennis te maken
Volkomen doorvoering van het stelsel der
duikbooten-blokkade, zooals von Tirpitz en zgn
mannen zich dat hebben voorgesteld en waar
naar zeer waarschjjnlyk het Duitsehe vloot-
program tijdens den oorlog is ingericht zou
dus tot een conflict met Amerika en de an
dere zeevarende neutrale mogendheden moe-,
ten leiden.
Daarvoor nu zijn de leiders der Duitsehe
politiek thans teruggeschrokken, de hoogste
Duitsehe kringen, die van den keizer en de
bondsvoreten, die van den rjjkskaoselier wen-
schen zooals het schjjnt voorloopig geen ver
dere conflicten met neutrale stater, zjj hebben
zich verzet tegen de plannen van de Duitsehe
marinestaf en de leider daarvan is heengegaan.
Hjj vindt echter steun by eéa deel der volks
vertegenwoordiging, zoowel ais bij de vloot.
Dat deel der volksvertegenwoordiging uitte
zich met ^jet aanbieden van moties welke nog in
den "rijksdag moeten worden behandeld en waar
in wordt aangedrongen op het ten volle door
voeren van den verscherpten duikbootenoorlog.
Wij gelooven niet dat ook wanneer in den
rijksdag een meerderheid voor deze moties
wordt aangetroffen de Duitsehe regeering zich
daarvan veel zal aantrekken. Aan de mea
ning van het parlement moest dan door de
regeering al heel wat meer waarde worden go
hecht, dan voor den oorlog het geval was.
Vooralsnog zal de Duitsehe marine haar plan-
NIEUWE SNEEKER COURANT
1810
men gels van boekweit, rgst en mais, boek
weit en tarwe, boekweit en rgst.
Onder de margarinemonsters was er
met 20 pCt. watergehalte enz. enz.
De heer D. zegt aan het eind van zgn
rapportVeel behoef ik hier niet aan toe
te voegendoch overtuigd ben ik dat een
keuringsdieuat hier op zgn plaats zal zgn
en de burgers zeer ten voordeele zal komen.
Steun aan miliciens.
Vigdasavond j.l. hield de aldeeling Sneek
van de Vereeniging tot Steun aan Miliciens,
in Amicitia alhier haar jaarlgksche alge
meene ledenvergadering.
Uit het jaarverslag over 1915 bleek, dat
hulp was ingeroepen door 5 personen, waar
van 3 aan werk werden geholpen en 2
financieel gesteund.
Door samenwerking van de vereeniging
Algemeen Steuncomité, Middenstands Cre-
dietbaek, Nederlandsche Arbeidsbeurzen en
de Vereeniging tot Steun aau Miliciens is
het te voorzien, dat bg demobilisatie weinig
stagnatie voor werkzoekenden zal ontstaan.
Het resultaat van een te Leeuwarden ge
houden vergadering is geweest, dat thans
in elke gemeente van Fsiesland een corres
pondent der Leeuwarder Arbeidsbeurs is
gevestigd.
Ten einde de noodige maatregelen te kun
nen bekostigen heeft de afdeeling 600 cir
culaires om geldelgken steun aan de bur
gemeesters in het landweer district Saeek,
omvattende 20 gemeenten, verzonden, met
verzoek, ze te doen uitreiken aan de meestge-
goeden hunner gemeente en het bedrag op
te zenden. Bedroevend was de uitkomst,
die slechts f 47 opleverde, niettegenstaande
het goede voorbeeld van H.M. de Ko-
wat tot haar succes kon leiden is toegepast.
Dan een nieuw wapen voor devloot Een
versterking vun de slagvloot waarschijnlijk niet,
want uit hetgeen zich thans in Duitsehland
afspeelt mag men de conclusie trekken,- dat
men de Duitsehe slagvloot niet in staat acht
zich met die van de vijanden te meten. Ware
dit het geval, Tirpitz ware waarsehijnlyk niet
afgetreden. Als hij een goede kans gezien had
met de door hem ontworpen Duitsehe vloot
de Engelsche met groote kans op succes te
lyf te gaan, zij het nu of in de naaste toe
komst, men moge er van verzekerd zijn dat
Tirpitz er op gestaan had zgn triomf als lei
der aan het departement van marine mede te
maken.
Men had reeds eerder die conclusie kunnen
trekken uit» hetgeen in het Engelsche Lager
huis dienaangaande kortgeleden is gezegd.
Daar werd door een lid aan den minister van
marine gevraagd of de Engelsche vloot in staat
was weerstand te bieden ook aan alle nieuwe
wapenen waarmede de Duitsehe slagvloot tjj-
dens den oorlog mocht zijn uitgebreid. De mi
nister van marine antwoordde dat men niet
precies wist waarmede de Duitsehe vloot tijdens
den oorlog was uitgebreid, dat hij van meening
bleef dat de Engelsche vloot tegen de Duitsehe
opgewassen was, maar dat hot lang niet zeker
was dat de Duitsehe vloot juist in de richting
van de zware schepen geweldig was versterkt.
Vermoedelijk wist men bij de Engelsche
maripe wel dat Duitsehland zich tijdens den
oorlog vooral had toegelegd op den aanbouw
van meer volmaakte onderzeeërs, een wapen,
dat niet in do eerste plaats als aanvalswapen
tegen een groote slagvloot als de Engelsche,
toegerust met de meest moderne verkennings-
en afweerschepen, in toepassing is te brengen,
maar groote waarde heeft in den handelsoorlog.
Alles wjjst er dan ook op dat deze officieuss
mededeeling betrekking heeft op het gebiuik
van duikbooten en misschien ook van lucht
schepen in den handelsoorlog.
Het is deze handelsoorlog welke de Duitsehe
marine-leiders zich sedert het begin van de
De duikbootenoorlog.
Eenige met officieus nieuws bevoorrechte
Duitsehe bladen hebben Vrijdag het Duitsehe
publiek met de volgende mededeeling verblyd,
verrast of hoe men het ook noemen wil.
„Op grond van alles wat men hoort, moet
men tot de overtuiging komen, dat onze ver
antwoordelijke staatslieden, in volkomen over
eenstemming met de militaire leiders, op dit
oogenblik heel anders tegenover den algemeenen
toestand staan dan ten tijde, dat de rijkskan-
selier uit een gevoel van kracht en in een
bewustzijn van meerderheid onze bereidwillig
heid tot vredesonderhandelingen onder be
paalde hoofdvoorwaarden uitte. De weerklank,
die deze woorden in het vijandelyke buiten
land vonden, toonde, dat de leidende mannen
in het vyandelijke kamp alle oog voor het
bereikbare en alle begrip voor de onomstoote-
Ijjke feiten misten.
Reeds toen^ liet de rykskanselier geen twijfel
over, dat, indien zgn verlangen om verder
bloedvergieten zonder zin te vermijden, ver-
geefseh mocht zyn, wy besloten zijn, onze
krachtsinspanningen te verdubbelen, om ook oorlog hebben voorgesteld tegen Engeland te
den*meest verblinden vijand de oogen te ope
nen. Zonder dreigend gebaar, doch met on
wankelbare boslistheid, kondigde de rykskan
selier toen aan dat elke voortzetting van den
strijd de voorwaarden, waaronder wy ons ge
noodzaakt zien vergoeding te eischen voor de
het Duitsehe volk opgedrongen offers, moest
verscherpen.
Het lydt geen twyfel, dat elk, tot onze be-
schikking staand machtsmiddel onvoorwaarde-
lyk gebruikt moet worden. Daaromtrent be
staat, naar wij mcenen, nergens benig mee-
ningsverschil. Wel is waar is het thans nog
niet mogelyk in het openbaar gegevens te
verstrekken over de onderscheidene strijdmid
delen en over vraagstukken v.tn binnenland-
sche organisatie. Immers, die gegevens zouden
natuurlyk ook onzen vjjanden van nut zyn.
Deze plicht, den sluier niet voorbarig op te
lichten, dwingt de verantwoordelijke personen
veel weinig gegrond gepraat, waardoor men
seten met weinig weerstandsvermogen licht in
verwarring geraken, voorloopig onweersproken
te laten.
Maar wy kunnen er voorgoed gerust op zyn
dat alle aan het hoofd staande mannen heel
de scherpte van den tegen ons ontketenden
vernietigingsoorlog ingezien hebben en vast
besloten zyn, om hem met alle beschikbare
wapens zegevierend door te zetten. Op welken
tyd, op welke plaats en in welke mate deze
wapens gebruikt zullen worden, moeten wy
overlaten aan hen, die in staat zyn óp grond
van al het ter beschikking staande materiaal
hun oordeel te vormen.
Iedereen zou een zwaro schuld op zich la
den, als hg de noodzaak tot geheimhouding
bezigde om den schijn te wekken, alsof op
deze of gene plaats de kracht tot het laatste
besluit en de uiterste energie ontbrak, welke
deze groote stryd om het bestaan stellig eischt.
Vooral voor onverantwoordelijke personen is
het gemakkelijk, op grond van zeer gebrekkige
gegevens, slotsommen te trekken, die, zoodra
alle bizonderheden bekend zullen zijn, de toets
eener ernstige kritiek niet zullen kunnen door
staan. Maar juist de eensgezindheid, waaraan
de regeering zooveel waarde hecht, waarborgt,
dat zulke afdwalingen do vaste lijnen, die
voor onze militaire en politieke oorlogvoering
moeten worden getrokken, niet in de war zul
len kunnen brengen, en die, wij herhalen het,
worden getrokken met den yzeren wil, om
alles aan te wenden, wat Duitsehe volkskracht
en Duitsch uitvindingsvernuft tot ons welzijn
en tot verderf des vijands, hebben opgeleverd.”
Er zyn er, die hot verschijnen van deze
mededeeling beschouwen als een aankondiging
dat het Duitsch vernuft ui, uwe ontdekkingen
op militair gebied heeft gedaan, welke thans
toegepast zullen worden.
Dit is vrij onwaarschijnlijk. Wanneer men
hier met de toepassing van een nieuw Duitsch
wapen had te doen, volkomen en alleen be
stemd ter bestrijding van de vyandelijke le
gers en vloten, dan mocht men er wel zeker
van zijn dat het middel eerst toegepast zou
worden en na het behaald resultaat een mede
deeling daaromtrent in de communiqués zou
worden gedaan.
Ware het een uitvinding, welke de legers
te velde zou kunnen ten goede komen, by Ver
dun ware ze stellig toegepast. Want bij Ver
dun is ongetwijfeld het maximum van Duitseh-
lands militaire macht te land ingezet. Hier
moest getracht worden een doorbraak te ver
krijgen, welnu het is eenvoudig niet aan te
nemen dat bij deze doorbraakpoging niet alles
en het zal zeer moeilijk voor de Ned. regee-
zijn Duitsehland aansprakelijk te stellen
tegen een officieels verklaring der Duitscho
regeering. in.
Dat de Duitsehe regeering hare marine toe
stemming zou hebben verleend alles te torpe
deeren, wordt door deze verklaring weersproken.
Het Nieuws van den Dag meldt intusschen
dat de Ned. regeering reeds een zeer scherp
gestelde nota naar Berlyn zond.
De Pxiembang.
Terwijl de gemoederen nog waren veront
rust door wat met de Tubantia gebeurde, kwam
Zaterdagavond uit Engeland het bericht, dat
het Nederlandsche stoomschip Palembang, een
vrachtschip van 6600 ton, op weg van Rot-
L-Li naar Java, in de Noorzee was getor-
Het schip werd om 11 uur ’s morgens drie
maal kort na elkaar getroffen, waarschijnlijk
door een torpedo, daar men een schuimstreep
op het schip heeft zien aankomen. Bij de
derde ontploffing werd het schip aan stuur
boordzij geheel gespleten. Het schip zonk in
zes minuten. De geheele bemanning redde
zich in da booten en werd door een Engel
sche torpedojager geland in Engeland.
nen dan ook wel niet systematisch uitvoeren
De mededeeling in den aanvang van dit
overzicht genoemd, en die ook als antwoord
op de ingediende moties is bedoeld
wijst daar wel op.
Vooralsnog zeggen wij, omdat het de aandacht
trekt dat ook in het officieus communiqué fei
telijk beweerd wordt dat men zijn tijd moet
af wachten,, en dat wel eens tot de maatregelen
zal worden overgegaan.
Nu trekt het de aandacht dat de aankondi
ging van de Duitsehe verscherpte duikbooten
oorlog werd gedaan vóór de aanval bij
Verdun. Zou de veronderstelling te gewaagd
zijn dat de Duitsehe staf van marine en leger
hier in overleg werkten. Dat in do verwach
ting op een groot succes bij Verdun de verant
woordelijke autoriteiten hun toestemming tot
de aankondiging van dezen oorlog gaven in de
verwachting dat het verslaan van de Franschen
bij Verdun, waarschijnlijk door een verdere
groote nederlaag voltooid, de neutralen vrees
voor de Duitsehe macht zou inboezemen en
hen zou doen neerleggen by de te nemen maat
regelen? Dat, nu dit succes bij Verdun is uit
gebleven, de leiders van Duitschlands politiek
deze maatregelen voorloopig in alle scherpte
niet wenschen door te voeren uit vrees voor
de tegenactie derneutralen? En dat zij wenschen
af te wachten of opnieuw een tijdstip zal aan
breken dat te land de militaire toestand gun
stiger is. En dat Tirpitz, do neutralen negee-
rend, ook ondanks de militaire toestand te land
zyn plannen wilde uitvoeren, en is heengegaan
omdat hij geen steun bij de regeéring vond
De algemeene toestand.
Bij Verdun is de toestand onveranderd.
Volgens de Duitsehe berichten zijn de Rus
sen tot het offensief overgegaan in do omge
ving van Dunaburg. Hunne aanvallen zijn
echter zonder resultaat gebleven en de Russen
hebben er zware verFezen geleden. De
Duitsehers melden zelfs dat zij op een gedeelte
voor hun front meer dan 9200 lijken van Rus
sen telden.
Do Russen spreken in hun officieole mede
deeling niet van aanvallen in deze streek'.
Of deze aanvallen werkelijk een doorbraak
poging voorstellen is moeilijk te. zeggen. De
politieke omstandigheden maken echter van
Russisch standpunt een poging daartoe in het
Zuiden, in de nabylieid van Roemenië meer
gewenscht en waarschijnlijk.
O® Tubantia.
Met den ondergang van dat schip is de
mogelykheid om buiten de betrokken mogend
heid om, vast te stellen van welke nationali
teit de duikboot, die do misdaad bedreef, was,
verloren g.i§aan.
Misschien had men met een ótuk van de
afgeschoten torpedo dat bewijs kunnen leveren,
maar wat nu?
dergelijk De Duitsehe regeering publiceert do vol-
gÓEC|0 verklaring:
Naar aanleiding van de offiicieelo bekend
making van het Nederlandsche ministerie van
marine over het zinken van het s s „Tuban
tia", dat blijkens onder eede afgelegde ver
klaringen van den eersten en den vierden
stuurman en den uitkijk de bellebaan van een
torpedo duidelijk is gezien, wordt hier vast
gesteld dat een Duitsehe duikboot niet in
aanmerking komt, aangezion do plaats, waar
het ongeval is gebeurd, minder dan 30 zee
mijl van de Nederlandsche kust is verwijderd
en bijgevolg binnen het gebied ligt, dat blij
kens de bekendmaking van 4 Febr. 1915 als
voor de scheepvaart niet gevaarlijk is aange
geven.
Voorts kan worden verklaard, dat daar geen
Duitsehe mynen zijn gelegd.
Het Duitsehe gezantschap te ’s Gravenhage
deelt ingevolge een officieels opdracht made
De Duitsehe marine-autoriteiten hebben na
ontvangst van het bericht van het vergaan van
de „Tubantia” een grondig onderzoek ingesteld.
Nadat alle in aanmerking komende zeestrjjd-
krachten naar baar stations waren terugge
keerd, is dit onderzoek voltooid kannen wor
den. Als resultaat staat vast, dat metbetrak-
king tot de torpedeering van de „Tubantia"
geen sprake kan zyn noch van een Duitsehe
onderzeeboot, noch van een Duitsehe torpedoboot.
Bovendien zijn in de nabijheid van de plaats
van het ongeval van Duitschen kant geen
mijnen gelegd.
Met betrekking tot de officièelo Duitsehe
verklaring, dat do „Tubantia” niet door een
Duitsehe duikboot of een Duitsehe myn ge
zonken kan zijn, verklaart de secretaris van
de Britsche admiraliteit, dat op het tydstip,
dat de „Tubantia” gezonken is, geen Engel
sche duikboot in die buurt is geweest.
Gt en van beiden dus schuld
De meeste Neder), bladen o.a. het Handel s-
blad beschouwen de Duitsehe verklaring niet
als afdoende, de schijn en het verleden is
tegen haar.
Duitóchland heeft er belang bij de koop-
vaardyvloot, ook de neutrale, waarvan Enge
land toch party trekt, schade te doen. Zeer
onwaarschijnlijk achten deze bladen het dat
Engeland de daad zou gepleegd hebben om
Nederland in een oorlog met Duitsehland te
storten. Immers Engeland hooft juist belang
bij het instandhouden van een groote koop
vaardijvloot die ook voor dat land aanvoert.
En zou zelfs gesteld dat het tot deze daad in
staat was, vermoedelyk eerder een schip mot
Amorikaansche passagiers bobben getorpedeerd
om daardoor Amerika tegen Duitsehland in ’t
harnas te jagen.
Hoe dit zy, oen
Dingia, die aan het hoofdbestuur f 25.000
deed toekomen.
Door vertrek van den heer Koopman en
bedanken van den heer dr. Chaillet om
gezondheidsredenen zgn tot bestuursleden
gekozen de haeren Stellenboom en Prikkel
Laatstgenoemde zal als secretaris optreden.
Uit de goedgekeurde rekening en ver
antwoording van den penningmeester bleek,
dat de ontvangsten over het afgeloopen jaar
hadden bedragen f 168.91 en de uitgaven
f 149.15*. Het aantal leden bedroeg 58.
Da heer K. G. Bouma, aan de beurt van
periodieke aftreding is met op één na al-
gemeene stemmen tot bestuurslid herkozen.
De benoeming van 2 afgevaardigden naar
de aanstaande algemeene vergadering is
aan het bestuur overgelaten.
Het Gezelschap Belgen dat Zondagavond
in „Amicitia” optrad, had geen groot publiek.
Zangeres en zanger Mad. Eibers en de hr.
Gilliams hadden succes met hun liederen
beiden beschikten over een sympathiek ge
luid. Als pianist trad op de heer Junge.
De duettisten Freddy-Kennes gaven een aan
tal voordrachten.
Te Amsterdam slaagde voor het eerste
gedeelte artsexamen onze vroegere stadgenoot
de heer J. Houtman, die bestemd is tot reserve-
officier van gezondheid 2e klasse.
Krltc Snifs.
Zondag 26 Maart geeft de Krite Snits in
„Amicitia” „Libbenstriid” van Canne en 't „Pi-
kelfleisfet” van Tj. Velstra.
We twijfelen er niet aau of het zal weer
een mooie avond worden, de goede krachten
der Ver. zullen de stukken wel tot hun recht
brengen.
De Zangvereeniging „Excelsior” alhier,
die reeds sedert tal van jaren goed geslaagde
uitvoeringen gaf en het-publiek deed kennis
maken met de meesterwerken van de groote
Componisten, heeft voor dit jaar in studio ge
nomen het oratorium „die Zerstörung Jeru
salems”.
Pogingen worden aangewend, om' naast uit
stekende Solisten, dit werk mede te doen uit
voeren door een dubbel strijkkwartet, besteaudo
uit geïnterneerde leden van het Orkest der
Vlaamsche Opera.
Onderwijzersexamen.
In de commissie belast met het afnemen
van het examen voor onderwijzer(es) te Leeu
warden zijn benoemd tot deskundigen
Voor Nederlandsche taal en lezen de hoeren
H. F. Ferwerda en O. Sijtstra, beiden hoofd
eener openbare school te Leeuwarden, R. J.
Praamsma, hoofd eener bijzondere school te
Saeek en J. Monsma, onderwjjzer aan de Chris
telijke Kweekschool te Leeuwaïden. Totplaats-
vervangers de heeron G. Terpstia, hoofd der
openbare lagere school te Ternaard en A. L.
Wgtzcs, hoofd eener bijzondere school te Bols-
ward.
Voor rekenen de heeren K. Gorter, hoofd
der openbare school te Opeinde en W. Straatsma,
hoofd der byzondere school te Nyland. Tot
plaatsvervangers de heeren L. bij do Leij,
hoofd eener openbare school te Leeuwarden
en K. Schurink, onderwijzer eener school te
Sneek.
Voor aardrijkskunde: de hoeren J. Th. van
Balon Walter, hoofd der openbare school te
Oenkerk on J. Smediuk, hoofd der bijzondere
school te Beets. Tot plaatsvervangster mej. J.
Stavorman, directrice der H. B. S. voor meisjes
te Leeuwarden.
Voor geschiedenisde heeren S. Koopal,
hoofd der openbare school te Twjjzel en J. E.
van Buuren, directeur der Christelijke Kweek
school te Leeuwarden. Tot plaatsvervanger do
heer H. L. de Visser, hoofd eener byzondere
school te Bolsward.
Voor opvoedkundede heeren K. Harte,
hoofd der openbare school te Huizum (Schrans)
en L. van der Heyde, hoofd oeifer openbare
school te Dokkum. Tot plaatsvervanger de
heer S. Terp.tra, oud-hoofd eener openbare
school te Heeronveen.
Voor kennis der natuur; de heeren H. F.
Meilink, oud-onderwyzer to MeppelA. de
Graaf, onderwjjzer der Christelijke Kweekschool
te LeeuwardenA. A. van Douwen, onder
wijzer der Rijks Normaallessen te Dokkum en
S. de Boer, hoofd der openbare school te Sneek.
Tot plaatsvervanger de heer Sj. Boersma, hoofd
eener openbare school te Leeuwarden.
Voor teekenen de heeren A. Velsink, leeréar
der R. H. B. S. te Leeuwarden en J. Dyk
stra, hoofd der openbare school te Buitenpost.
Tot plaatsvervanger de heer A. Scherpenhuyson
leeraar der H. B. S. tg Sneek.
Voor zangdo heeren R. Metzlar, onder
wijzer der Ryks Normaallessen te Leeuwarden
en J. Nieuwenhuis, hoofd der openbare school
te Koudum. Tot plaatsvervanger de heer J.
van der Wal, hoofd der openbare school te
Augustinusga.
Aanbestedingen.
Vooa rekening van do woningverceniging
„Hemelumer Oldephaert” heeft heden de na
volgende aanbesteding plaats gehad
a. Het bouwen van een drietal dubbele
woningen van verschillend type te Koudum.
Gegund aan den laagsten inschrijver H. do
Jong te Koudum voor f 14425.
b. Het bouwen van een tweetal dubbele
woningen van verschillend type te Warns. Ge
gund aan don laagsten inschrijver A. v. d.
Meer te Molkwerum voor f9398.
Gezondheidscommissie.
Aan het verslag van de Gezondheidscom
missie met den zstel Sneek ontkenen wjj nog
het volgende
De samenstelling van de voor de Gemeen
ten Saeek, Wymbritseradeel, IJlst, Donia-
werstal, Sloten en Lemsterland ingestelde
Gezondheidscommissie met den zetel Sneek
was dr. D. H. Posthumus, Arts te Saeek,
Voorzitter, dr. L. Dokkum, Apotheker, te
Sneek, A. H. Tromp, Assuradeur, te Wouds-
end, D. van der Leg, Olieslager, te Lang
weer, W. Wierda, Notaris, te IJlst, F. Post-
ma, Gemeente-opzichter, te Woudeend, S.
Luiking, lid Provinciale Staten van Fries
land, te Lemmer, allen leden, met mr. P.
C. Andreae te Sneek als Secretaris.
De algemeene toestand der Volksgezond
heid kan gunstig worden genoemd.
Het aantal overledenen bedroeg in dit
jaar in de Gemeente Sneek, 91 mannen en
88 vrouwen, Wymbritseradeel 64 mannen
en 83 vrouwen, IJlst 8 mannen en 7 vrou
wen, Doniawerstal 26 mannen en 27 vrou
wen, Sloten 8 mannen en 5 vrouwen, Lem-
sierland 29 mannen en 48 vrouwen, in alle
gemeenten tezamen dus 226 mannen en
258 vrouwen, totaal 484.
Verschillende adviezen en rapporten be
treffende volksgezondheid werdea uitgebracht
en onderzoekingen verricht.
Door het lid den heer dr. Dokkum werd
een rapport bg de commissie ingediend be
treffende het onderzoek van cacao, zout,
boekweitengort, boekweitenmeel, margarine,
bessensap en gedroogde vruchten.
Daaruit bleek dat deze onderzoekingen
niet overbodig zyn geweest. In een mon
ster cacao van 14 ets. per ons kwam voor
7.25 pCt. aschgehalte, 12 pC;. doppenin
een ander monsters van 18 ct. niet minder
dan 20 pCt. aardappelmeel.
