De Wereldoorlog.
ER.
[ma
chel
FIRMA II. BRANDENBURG»
I
annex SNEEKER COURANT en WYMBRITSERADEEL
EB
:ilo.
E
Nieuwstijdingen.
Officieel Orgaan der Gemeente Sneek.
g<f
1.
5 EB,
Woensdag 17 October 1917
34e Jaargang
e
•en.
vor.lt
al
t
IR.
•5
'5
7%
eek,
iOEp.
•O cta,
leb.
a I
18
O
7„
6
0
NIEUWE SHEKEL COURANT
kant
cao.
t««k,
in
we$,
niet
lezer
kookkisten
van
vond
uitJ
niet zijn
ie.
d. Brug, M.
tg ei
werk-
vondf
'roufl
oneii-
ntoon
doch
Na de
van
zoo
öeisscher,
G. de Boer,
A. S. Fortuin,
W. Wetk,
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGSAVONDS
War stienr.
Veldleg r.
Amsterdam.
DOp
Sleek,
.s. te
js ei
a het
?o. 5!
IER
Mei
1 nat
Uitgevers
Skkïk Telefoon No. 150.
,t 47.
Leeuwarden.
Sneek (afz. Koopmans).
Dgkstra.)
tje.
week)
Briefkaarten.
Binnenland.
Mej. M. Boerée,
BrandstoffencommF
Dgkstra.)
G. v. Eist, Veen dam.
Winza,
Bij de gister gehouden herstemming
voor 3 leden van ’t kiescollege der Ned. Herv.
Gemeente alhier waren uitgebracht 127 gel
dige stemmen.
Gekozen werden de h h. K. v. d. Brug, M.
Oppenhuizen en P. Th. Potma, resp. met 110,
69 en 100 stemmen Voorts waren uitgebracht
op de h h L. Metz 23 stemmen, J. de Boer
16, J. Bos 14, D. Nauta 6 en J. Nota 6.
Onze stadgenoot de heer J. M. Tiem-
stra slaagde voor de acte Wiskunde M. O.
(K. I).
r om,
27 ct,
>8
WORKUM.
Gemeente te
Ljrdstorniz-urinn jnarkiavsen
1898 en 1899.
De keuring der personen, die zijn ingeschre
ven voor den landstorm, jaarklassen 1899 en
1898, zal plaats habben op de volgende dagen
Voor de gemeente Baarderadeel op 24 Nov
Bolsward 8 Dec., Doniawerstal 12 Dec., Gaas-
terland 4 Dec., Baskenland, lichting 1899 op
13 Dec. en lichting 1898 op 14 DecHem.
Oldephaert 27 Nov., Hennaarderadeel 26 Nov.,
Hindeloopen 28 Nov., Idaaideradeol 29 Nov.,
Lemsterland, lichting 1899 op 10 Dec. en ’98
op 11 Dec Rauwerderhem, lichting 1899 op
24 Nov. en ’98 cp 26 Nov., Sloten 4 Dec.,
Sneek, lichting 1899 op 1 Dec. en ’98 op 3
Dec, Stavoren 27 Nov., Utingeradeel 23 Nov.,
Wonseradeel, lichting 1899 op 5 en 6 Dec. en
’98 op 6 en 7 Dec., Workum 28 Nov., Wijm
britseradeel, lichting 1899 op 29 Nov. en ’98
op 30 Nov., IJlst 3 Die.
Landstormpliohtigen.
Het hoofdbestuur van de Vereenigirg
Landstormplichtigen heeft besloten, om
spoedig mogeljjk een regeling te taffen, ten
einde al dengenen, die by eventueele aanne
ming van het wetsontwerp tot uitbreiding van
de Landstormwet (al de vroeger afgekeurd' n
dus), in het verband der vereeniging cp te
nemen en een gezamenlijke actie tegen dit ont
werp te voeren.
D unabu r g. Ook daar zullen zij eerstdaags
wel op los gaan.
En veel kans dat de Russen de stad tegen
hen zullen kunnen houden is er niet.
Wanneer de Duitschers deze Duna-linie
veroverd hebben kunnen zij haar gedurende den
winter met een kleine verdedigingsmacht stel
lig zoo inrichten, dat zij in ’t voorjaar 1918 door
een minimum van troepen kan worden gehou
den. Wanneer de strijd in het Westen dan, na
den winterrusttijd, weer aanvangt, kan de Duit-
sche staf nog meer divisies in het Westen
in het veld brengen dan thans reeds het geval
is. En dit zal noodig zijn ook, zelfs al mochten
j de geallieerden er niet in slagen de troepen der
Vereenigde Staten in grooten "getale aan den
strijd te doen deelnemen.
Het is natuurlijk geenszins gezegd dat
DuitsChland met zijne versterkingen van het
Russische front aangevoerd in staat zal zijn d e
Vlaamsche kust te behouden, ook al zou
dit jaar over het lot van die kust niet worden
beslist. Vooral niet omdat deze strijd tenslotte
schijnt te zullen eindigen ten voordeele van die
partij, welke de meeste artillerie bezit en dat
zullen in 1918 ook waarschijnlijk de geallieer
den zijn. Toch zal de verovering van de Duna-
linie Duitschland in staat stellen met meer
mannen de storm uit het Westen te weerstaan
dan anders. In nog grooter mate zou dit het
geval zijn wanneer de Duitsch-Oostenrijksche
troepen, die onder generaal von Mackensen in
Roemenië opereeren, er in slaagden de Roe-
meensche legers terug te werpen op de Proeth
linie, welke rivierlinie door de centralen even
eens gemakkelijker-zou kunnen worden verde
digd dan hun tegenwoordige positie. Ook dat
hebben zij getracht te doen, doch Mackensen had
met Roemeniërs te doen die zich taai hebben
verdedigd en hun positie tot nog toe behielden.
Niet ten onrechte bracht Asquith dezer dagen
het Roemeensche leger namens de geallieerden
dank!
In het Oosten zullen de Duitschers, als de tee-
kenen niet bedriegen, dus voor den winter nog
minstens tot taak hebben Dunaburg te verove
ren. Vóór dat dit geschied is, zullen zij zeker
geen troepen in massa van het Oosten naar
het Westen zenden en wanneer er nu en dan
eens een divisie uit het Oosten opduikt aan het
Vlaamsche front, zooals nog pas enkele dagen
geleden door de Engelschen werd gemeld, dan
kan men er zeker van zijn dat deze verster
king hoogst noodig was in het Westen en noo-
de werd afgestaan door het Oosten. Maar a 1 s
het de Duitschers gelukt ook Dunaburg te ne
men, zal Hindenburg in staat zijn een vrij groot
troepenaantal vrij te maken voor Vlaanderen
Het is dus te-begrijpen dat de Engelsche
staf, die wel weet wat de Russen thans militair
waard zijn, haast maakt en met zijn aanvallen
nog deze maand tracht zoover te komen als
eenigszins mogelijk is.
De Vereenigde Staten maken zich gereed.
Uit New-York wordt aan de'„Times” gemeld:
Heden zullen alle Amerikaansche schepen
van 1500 ton en daarboven, d. w. z. 468 sche
pen met een totaal van 2,878,000 tonnen, onder
controle der regeering komen. Naar hun groot
te en bruikbaarheid zullen zij als handels- of
troepentransportschepen gebruikt worden.
Men verwacht dat eerst de schepen tusschen
1500 en 2500 ton zullen worden opgevorderd.
Voor later verwacht men nog krasser maat
regelen ten einde de geallieerden van al het
noodige te kunnen voorzien en de Amerikaan
sche troepen en legerbehoeften naar Europa te
kunnen vervoeren.
Te Washington verwacht men, dat de regee
ring voor den duur van den oorlog ook de
spoorwegen onder controle zal nemen.
De soc.-dem. partijdag te Wurzburg.
De sociaal-democratische partijdag werd
Zondagmiddag met een geweldige demonstra
tie voor de vrede door overeenkomst geopend.
Scheidemann sprak over de houding der so-
ciaal-democraten in den oorlog. Hij nam op zeer
scherpe wijze stelling tegen de regeering
Michaëlis.
Daarna vond de openingszitting van den
partijdag onder groote belangstelling van de
bevolking plaats. Ook vele soldaten woonden
de zitting bij.
De muiterij op de Duitsche vloot.
Volgens „de Telegraaf” heeft de muiterij op
de Duitsche vloot een zeer ernstig karakter
gedragen, hetgeen moet blijken uit wat eenige
matrozen, di'e een drietal weken geleden naar
ons land gedeserteerd zijn, over het gebeurde
verhaald hebben. Op niet minder dan drie
groote linieschepen en eene kleinen kruiser, nl.
de „Kaiser”, „Westfalen”, „Prinz-Regent Luit-
pold” en „Hamburg” zijn de matrozen aan het
muiten geslagen.
Op zekeren, van te voren vastgestelden, dag
werden aan boord van genoemde schepen
roode vlaggen geheschen en weigerden alle
minderen op het appèl te verschijnen.
De officieren meenden het „opstootje” spoe
dig te kunnen onderdrukken, doch hierin ver
gisten zij zich; want toen zij zich met de re
volver in de hand naar de muitende matrozen
begaven en dezen onder bedreiging op hen te
zullen schieten bevalen aan het werk te gaan,
weigerden allen als één man hun te gehoor
zamen. Zij namen een zeer dreigende houding
aan en spoedig vielen zij op de officieren aan.
Een gevecht ontstond, met het gevolg, dat ver
scheidene officieren overboord geworpen wer
den en den dood in de golven vonden. Zeer
warm ging het o.a. toe op de „Prinz-Regent
Luitpold”, een schip van 24,700 ton, behooren-
de tot de „Kaiser”-klasse, waar zelfs de com
mandant door de muiters niet ontzien,
eveneens overboord geworpen werd,
officieren moest ook het materieel het ontgel
den en verscheidene kanonnen verdwenen in
de diepte, terwijl aan de schepen nog verschil-
Landstorm.
Van de 55 ingeschrevenen voor den land
storm, jaarklasse 1901, in de gemeente Wijm-
britseradeeel zijn 12 ongeschikt en 22 geschikt
bevonden, terwijl 21 niet voor den keurings-
raad zijn verschenen.
Jaarklasse 1900, ingeschreven 61, ongeschikt
13, geschikt 23, afwezig 25.
Aan de avond-vakteekenschool te Joure
is benoemd tot leeraar voor teekenen (smeden),
de heer B. Hofstee, leeraar aan de Ambachts
school, alhier.
De „Staatscourant” bevat de Koninklgk
goedgekeurde statuten van de christeljjke jon-
gelings-vereeniging „Timothëus”, alhier.
HEMELUMER OLDEPHAERT en NOORD-
WOLDE, 12 Oct. Tot burgemeester van Acht-
karspelen is benoemd do heer P. Eringa me'
toekenning van eervol ontdag als burgemees
ter van Hemelumer Oldephaert en Noord-
wolde.
STAVOREN, 13 Oct. Tot stationschef al
hier is benoemd de heer H. Helge te Maas-
Cv*r de frtns.
Zondagochtend werd in een va kenshok van
den veehcu'er H. A. de Vries te Oldeboorn
een vreemd'lb g gevonden, die, radat hg dcor
den veldwachter voor den burg< meester was
gebracht, ei n 29 jarige, uit Du tsc'e krijgs
gevangenschap ontv uc’te Ru«, bleek te zijn.
De man was 2| jaar krijgsgevangen geweest
en was voor 47 dagen uit Munster gevlucht.
Al dien tjjd heeft hg zich des d. ags schuil
gehouden en zich in hoofdzaak gevoed met
rauwe appe’s Hg vreesde nog steeds in Puitsch-
land te zgn. Zondag was hg de ^ast van den
veldwachter. Gis'eren werd hg <p transport
gesteld naar Enschede.
Onthulling monument P. Hol*.
Op de Nieuwe Oosterbegraafplaais te Am
sterdam had Zondagochtend de on'hulling plaats
van het monumert voor wijb n P. Hols, in
leven secretaris van d n Alg'm enen Nedcr-
landschen Typografe bond.
Er was zeer veel belar.gstelli ghc: derd n
iypografen waren aanwezig, meldt het „Maan
dagochtendblad
D<a zaak Schroder.
Het gerechtshof te ’s-Htrtoge. bosch deed
uitspraak in de zaak tegen J. 0. Schrödtr.
Het hof achtte het ten laste gelegde ni> t be
wezen on achtte geen g vaar aanwezig gev eest
voer de schendb g der neutraliteit van ons
land. Het hof bevestigde het vonnis der recht
bank te Amsterdam n sprak b' klaagde vrij.
GAUW, 15 Oct. Geslaagd voor de acte vrije
en ordeoefeningen de heer G. Siedsma van
hier..
Leeszaal.
’t Hoofdbestuur van den Volksbond (Verceni-
ging tegen Drankmisbruik) heeft over 1917
aan de Openbare Leeszaal en Bibliotheek al
hier een subsidie verleend van f100.
sluis.
IJLST, 12 Oct. Op het drietal van predi-
bij de Ned. Herv. Gem. te Maassluis
komt voor dr. W. Lodder alhier.
Op het tweetal bij de Geref.
Nieuw-Vennep (Haarlemmer
meer) komt voor ds. S. Idema alhier.
Postkantoor Sneek.
Lgst van de aan dit kantoor ter post be
zorgde brieven on briefkaarten, gedurend de
le helft der maand Oct. welke wegens on
bekendheid van de geadresseerden
kunnen worden uitgoreikt.
Brieven.
Binnenland.
Abonnement: per jaar f2.
fr. p. post f2.50. Losse Nos. 5 ct.
Advertentiên 1 5 reg. f 0.35
verder per regel 6 cent Bij Abon
nement belangrijke korting.
De advertentie-prijzen zgn tijdelijk ver
hoogd meteenoorlogstoealag van 20%.,
het bestuur sympathiek daar tegenover zal
staan.
Als nieuwe leden zijn o.a. aangenomen Mevr.
A. W. PosthumesMeijes, Oudemirdum, en de
h.h. dr. J. G. Scheurer, den Haag, W. F. A.
Overmeer en A. A. Visser, Heeg, W. A. Bak
ker, Hindeloopen, D. Meinesz, Nijega (H. O. N.),
IJ. v. d. Werf, Nijland, dr. J. v. Dam, Rauwerd,
A. ten Cate, D. Dikland, E. Priester Jr., IJ. P.
Veldhuis en M. J. Houwink, Sneek, H. J. Tromp,
IJpecolsga.
De nieuwe Rijkslandbouwwinterschool
te Leeuwarden.
Het nieuwe gebouw der Rijkslandbouwwin
terschool te Leeuwarden zal Woensdag 24 de
zer vermoedelijk door minister Posthuma of
ficieel worden geopend.
Een professoraat aangeboden.
Aan den heer H. G. A. Leignes Bakhoven,
rijkslandbouwleeraar te Leeuwarden, is, naar
wij vernemen, een professoraat aan de Gent-
sche Hoogeschool aangeboden.
Meer dan f 200,000 te laag aangegeven.
Voor de 6e kamer der rechtbank te Am
sterdam heeft terechtgestaan een bekend Am-
sterdamsch koopman, wegens overtreding van
de rijksinkomstenbelasting.
Hij had op zijn aangiftebiljet ingevuid als
zuiver inkomen f 25,430, terwijl het volgens
de tenlastelegging bedroeg f 235,233.
Eisch f 3000 boete of 3 maanden hechtenis.
Gasvergiftiging.
De directeur der gemeentegasfabriek te
Utrecht waarschuwt tegen het plaatsen van
geperforeerde plaatjes op de glazen der gloei-
lichtbranders. Aangezien bij toepassing van
deze methode, bij onjuiste regeling van de gas
kraan of bij verhooging van den gasdruk het
gas den brander gedeeltelijk onverbrand ver
laat en zich door het vertrek verspreidt, kan
deze handelwijze zeer licht aanleiding geven
tot gasvergiftiging.
Een middel, dat ook tot gasbesparing leidt
en geen ongewenschte gevolgen heeft, bestaat
in het inkorten van de branderpen tot een
lengte van 5 c.M. boven den brander. Ook dan
treedt bij ongeveer eenzelfde lichteffect een
groote gasbesparing in.
Aardappelen in de hooikist.
Een lezeres schrijft aan De Avondpost:
„Naar ik zoo af "en toe hoor, wordt er door
verschillende huismoeders geklaagd over het
koken van aardappelen met behulp van de
hooikist. En ’k geloof, dat dit te wijten is
aan een verkeerde behandeling, die ook voor
geschreven wordt in zg. handleidingen voor
dit nuttig hulpmiddel; nl. om de aardappels in
de hooikist te doen met het kokende water,
liefst nog wel „de pan geheel vol”.
Laat men mijn raad eens opvolgen: de aard
appels 7 minuten op het vuur koken, dan vlug
al het water er afgieten tot den laatsten drop
pel, dan in de hooikist, ook al is de pan maar
voor Vi of Vs vol, en na drie kwartier of een
uur heeft men verrukkelijke, heele en ge
bloemde, kruimige aardappelen. Wie dit zóó
doet, doet het nooit weer anders.”
Kookkisten en -zakken.
Op alle openbare scholen te 's-Hage is den
kinderen onderricht gegeven, hoe ze van een
voudig, goedkoop materiaal kookkisten en
-zakken kunnen maken. Een onmiddellijk ge
volg is algeweest, dat deze artikelen in de
winkels heel wat in prijs zijn gedaald.
Ontoerekenbaar.
De korporaal van het Belgische leger H. V.,
die onlangs te Harderwijk een zesjarig meisje
van een arbeider, waar hij veel aan huis kwam,
met oneerbare bedoelingen meelokte en ver
moordde, is door den krijgsraad te Arnhem on
toerekenbaar verklaard, met last tot zijn plaat
sing in een krankzinnigengesticht.
G .«n ««rwarmde treinen.
Naar de „Tel.” verneemt, heeft de regee
ring thans aan de spoorwegdirecties de ver-
eischte toestemming verleerd, om gedurende
den winter de treinen niet te verwarmen.
Met »erw-rmde wachtkamer*,
De minister van Waterstaat h eft de spoor
wegmaatschappijen mach'iging verleend, om,
zoolang de tegenwoordige bn.ndst ffernood
duurt, de wachtkamers op de stations n et te
verwarm- n.
verklaring beteekent. F"
oorlog moge duren, E
aan de zijde--
bondgenoot
tot het zgn
ren van het
verlos t”.
In de Fransche Kamer liet minister Ribot
zich in denzelfden geest uit.
In Rusland.
Een bende misdadigers heeft op de Wladi-
kawkasspoor een sneltrein doen ontsporen door
’t opbreken van do rails. Zes wagons stortten
van den Spoordijk. Alle, passagiers, waarvan
8 gedood en 50 gewond waren, zjjn beroefd.
De levensmiddeleTi in Frankrijk.
In de Fransche Kamer heeft minister Long
meegedeeld, dat wegens den slechten oogst en
de moeilijkheden met de laadruimte het brood
rantsoen van 500 'tot op 150 tot 200 gram
moet verminderd worden.
Ook het suikerverbruik wordt beperkt In
de restaurants mag men den bezoekers enkel
nog saccharine voorzetten om spijs en drank te
zoeten.
De algemeene toestand.
III.
Het Oostelijk front.
In onze vorige beschouwingen schreven wij
over het Engelsch offensief in Vlaanderen en
over den duikbootoorlog. Hieronder volgt
thans, in verband met deze beschouwingen
een en ander over de toestand aan het Oos
telijk front. Vooraf hebben wij melding te ma
ken van een nieuwe stoot der Engelschen aan
het Vlaamsche front, welke niet zooveel re
sultaat heeft opgeleverd als de vorigen. Deze
laatste aanval werd Vrijdagmorgen onderno
men. Slagregens belemmerden hem en slechts
een vooruitgang ter diepte van 500 M.
werd gemaakt in de omgeving van Poelca-
pelle en Passchendaele. De Engelsche staf
meldt dat tengevolge van den regen afgezien
werd, van een poging de gestelde doelen te
bereiken. Door deze nieuwe stoot is dus niet
bereikt wat de staf er mee beoogde, wel heeft
men echter het Houthulstbosch iets beter
binnen het bereik der Engelsche artillerie ge
bracht. Over de groote beteekenis van dit
Houthulstbosch in dezen strijd om de Vlaam
sche kust hebben wij reeds geschreven. Marl
borough, de Engelsche veldheer van de ze
ventiende eeuw,, zeide eens dat wie het Hout
hulstbosch in handen had Vlaanderen be-
heerscht. En niemand minder dan graaf
Westarp, het bekende Duitsche conservatieve
Rijksdaglid, heeft deze week nog eens laten
uitkomen welke beteekenis de Vlaamsche
kust voor de oorlogvoerenden heeft. Hij zeide
nl. in den Rijksdag: „Het bezit van de Vlaam
sche kust beslist of Duitschland dan wel En
geland in dezen oorlog de strategische over
winning heeft behaald”. Men zal goed doen
deze uitspraak te onthouden.
Waar een dergelijk karakter aan den slag,
die thans in het Westen geleverd wordt,
wordt toegekend, mag men als zeker aanne
men dat beide partijen haar grootste krachten
hier samentrekken en de actie op de andere
fronten nauw verband houdt of dient te hou
den met den strijd in het Westen.
Licht zal men inzien dat onder de gegeven
omstandigheden een aanvallend optreden der
Russen in het Oosten, om daar de Duitsche
troepen vast te houden en te verhinderen dat
deze naar Vlaanderen worden gezonden, een
groot voordeel voor de Entente zou zijn.
Deze actie is uit militair oogpunt zoo voor de
hand liggend en gebiedend noodzakelijk, dat
men uit haar uitblijven alleen reeds mag con-
cludeeren dat de Russische legers thans vol
komen lamgeslagen zijn, zij het door het ont
breken van de noodige discipline, of door ge
brek aan munitie.
Dat de vijand tegenover dergelijke legers,
vooral in tijden dat zijn voornaamste krach
ten elders moeten worden gebruikt als
thans in Vlaanderen geen groote militaire
macht hoeft te stellen, spreekt wel vanzelf,
zelfs niet wanneer deze vijand er niet al
leen verdedigend maar ook aanvallend wil op
treden.
Groot
Het geschil met Engeland.
In een artikel zegt de „Daily Chronicle”, dat
het geschil met Nederland hangende zal blijven
tot dat de Hollanders hebben toegegeven. Men
bedenke wel, schrijft het blad, dat het een
kwestie is van loven en bieden en geenszins
een volkenrechtelijk vraagstuk. Holland bewijst
aan Duitschland een groote dienst door toe te
staan dat groote hoeveelheden zand en grint,
welke gebruikt worden voor versterkingswer-
ken uit beton, langs de Nederlandsche water
wegen naar het gevechtsfront gaan. Het toe
staan daarvan nu is niet onneutraal, doch het
zou evenmin onneutraal zijn het te weigeren,
gelijk wij dat natuurlijk wenschen. Nu wij dit
niet van Holland gedaan hebben kunnen krij
gen, hebben wij onze toevlucht genomen tot
pressie door nl. te weigeren Nederlandsche
handelstelegrammen te verzenden langs den
kabel, waarover wij meester zijn en blijven.
Aldus handelen wij, evenals Holland, geheel
binnen de perken van onze rechten.
Er bestaat, zegt het blad, voor ons geener-
lei internationale verplichting den Nederland-
schen handel van onze kabels te doen profi-
teeren. Natuurlijk is het voor den Hollandschen
koopman een ongemak van het telegraafver-
keer met de buitenwereld en vooral van zijn
koloniën afgesneden te zijn, doch voor ons is
het evenzeer een groot ongemak, dat de Duit
schers hun pillendoozen aan het front met be
hulp van in Holland gewonnen grint en zand
zouden vermenigvuldigen. Van beide kanten is
het een kwestie van zaken doen. Holland moet
nu beslissen of de voordeelen, die het van
Duitschland voor zijn welwillendheid geniet,
opwegen tegen die, welke het dientengevolge
niet meer van ons krijgt.
Friesch Genootschap.
Zaterdagnamiddag is onder het voorzitter
schap van Mr. R. A. Fockema te Leeuwarden
de jaarvergadering gehouden van het Friesch
Genootschap van Geschied-, Oudheid en Taal
kunde.
Aan het jaarverslag van de secretaresse,
mej. R. Visscher, is ontleend, dat het aantal
gewone leden 649, dat der buitengewone 33
bedroeg.
In de redactie van de „Vrije Fries” is Mr.
P. C. J. A. Boeles vervangen door Dr. S. A.
Waller Zeper.
De rekening wees aan ontvangsten aan
f 26,226.73, aan uitgaven f 26,130.73; het fonds
voor buitengewone herstellingen een bezit van
f 8997.73; het van Eysinga-fonds f 36,598.66.
Een 160-tal^lieuwe leden werd aangenomen.
Het Museum is door 7723 betalende perso
nen bezocht. Sommige schilders maakten er
voor hun arbeid of hun studie gebruik van.
Het jaarverslag van den directeur maakt
melding van belangrijke aanwinsten: een
beeldje van den Heilige Dionysius, gevonden
in een terp te Hantum en een der laatste weef
stoelen, nog in Friesland in gebruik, gekocht
van den wever Lute Slotboom te Lippenhui
zen. De heer R. Reynders, vroeger te Leeu
warden- en April 1916 te Nijmegen overleden,
legateerde een studiekop, geschilderd door
Alma Tadema.
Hierop werden door Dr. >G. A. Wumkes, van
Sneek, mededeelingen gedaan over een Friesch
predikantstype uit het begin van de 19e eeuw,
Ds. Hendrik Muntingh.
De directeur van het Museum de heer Mar
tin gaf een verhandeling Van den 17e eeuw-
schen Frieschen schilder Nicolaas Wieringa, ten
beste, wiens werk, vrijwel onbekend, aanspraak
mag maken op grooter waardeering.
De heer Sipma vroeg, hoe het Genootschap
en zijn bestuur tegenover den heropbloei van
de Friesche litteratuur van onze dagen en te
genover de Friesche beweging staat. Met het
oog op het verleden van het Genootschap,
achtte dit lid dat het geheel op zijn weg ligt,
weer actief op te treden in die beweging.
De voorzitter ging voor een goed deel met
den vrager accoord en was van oordeel, dat
al ligt het niet op den weg van het Genoot
schap speciaal propaganda te maken voor de
Friesche taal, dit zich natuurlijk niet vreemd
zal mogen betoonen ten opzichte der nieuwe
beweging; deze heeft de aandacht van het be
stuur.
Het antwoord gaf den vrager aanleiding: te
veronderstellen, dat wanneer te eeniger tijd de
steun van het Genootschap wordt gevra.agd
voor de heruitgave van werken van oude F'rie-
sche schrijvers Gysbert Japicx werd ge
noemd of als het streven naar hooger on
derwijs in het Friesch een vasten vorm heeft,
zijn de Duitsche en Oostenrijksche
strijdkrachten die in het Oosten staan dus ze-
ker niet. Toch hebben de eerste successen
18J^ van groote beteekenis bevochten. Zij namen
Riga zoowel als Friedrichstadt en Vrijdag
landden zij op de eilanden Oesel en Dagö, die
de Golf van Riga afsluiten, troepen onder be
scherming van een deel der Duitsche vloot.
Tegenstand van beteekenis schijnt noch door
Russische zeestrijdkrachten, die er anders
wel zijn, noch door de Russische garnizoenen
geboden te zijn, zoodat de Duitschers bijna
zonder slag of stoot het meesterschap over
de Golf van Riga verkregen en het Russische
Noordelijke front gevaar liep van omtrekking,
waarom dit een eind naar het Oosten in de
richting Walk moest worden teruggebracht.
Een belangrijk succes voor de Duitschers en
een bewijs temeer van het feit dat de Russi
sche legers militair niet veel meer te betee-
kenen hebben.
Wat nu, zoo vraagt men zich af, is het doel
van de Duitsche staf? Een groote aanval in
de richting van Petrograd?
Wanneer dit de bedoeling ware dan zou de
Duitsche staf zeker noch na de val van Riga,
noch na die van Friedrichstadt de Russen de
tijd gelaten hebben zich terug te trekken, doch
zou hij zijn troepen den opmarsch hebben doen
voortzetten om de Russen aan te vallen waar
zij stand hielden. Wanneer de Duitschers in
derdaad een dergelijke grootsche onderne
ming beoogden, zouden zij met de voor een
dergelijke onderneming noodige troepen zeer
zeker de Russen veel harder klappen hebben
toegebracht dan thans is geschied.
Juist het fejt dat de Duitschers zich met
groote plaatselijke successen tevreden stellen
wijst op het geringe troepenaantal dat bij deze
operaties gebruikt wordt.
En wanneer men de plaatselijke successen
zelve beschouwt valt al spoedig het doel der
Duitschers in het oog. Riga zoowel als
Friedrichstadt beheerschen Duna-overgangen,
Oesel en Dagö beheerschen de Golf van Riga.
De Duitschers hebben zich dus in het bezit ge
steld van een aantal beheerschende pun
ten aan het Noord-Oostelijk front en zijn dus
thans in staat dit Noord-Oostelijk front met een
minimum van troepen te verdedigen. En dit nu
is blijkbaar het doel van de Duitsche staf. Hij
wil zich een linie veroveren, welke met een mi
nimum van troepen te verdedigen is, om zijn
troepenmacht in het Westen, waar zijn linies
sterk bedreigd worden, nog verder te verster
ken. Er is daar in het Noord-Oosten nog één
zeer belangrijk punt dat de Duitschers thans,
willen zij dit doel verwezenlijken, dienen te
veroveren en dat is de zeer belangrijke vesting
lende andere beschadigingen werden aarige-
richt.
Engelsche staatslieden over den
oorlog.
Lloyd George en Asquith hebben de vorige
week het oorlogsdoel in redevoeringen aange-
roerd. Aanleiding om hetgeen ze te berde
brachten uitvoerig op te nemen hebben wij
niet, daar er geen verandering te constateeren
valt in hunne houding tegenover de centralen.
Lloyd George zeide o.a.
„Ik wou dat ik een spoedig einde van den
oorlog kon voorspellen, maar wat er ook moge
gebeuren, de taak, die het volk ter hand heeft
genomen, moet worden volbracht.
„Geen enkele verklaring is er m.i. meer op
berekend geweest dezen vreeselgken oorlog te
verlengen, dan die von Ktlhlmann in den Rijks
dag heeft afgelegd, dat Euitschland er onder
geen voorwaarde aan denkt eenige concessie
inzake Elzas-Lotharingen aan Frankrijk te doen.
En er kan geen twijfel aan bestaan wat deze
Hoe lang ook de
Ingeland zal
van zgn dapperen
Frankryk striiden,
onderdrukte kinde-
vreemde juk heeft
