NIEUWESTAD.
b
Westerhofs
I
Preanger
r
l
s
Vooreen Kleintje Koffie
wordt U aanbevolen
1
Vanaf Maandag 1 Augustus tijdelijke extra aanbieding in JAPONNEN
tegen buitengewoon lage prijzen.
TARWEBLOEM
„KRISTAL”
(in alle afcleelingen)
Brandenburg!], Boschma Co.
DE VRIES,
i.
NIEUWSTIJDINGEN
KOOPMANS’
Officieel Orgaan der Gemeente Sneek.
- annex SHEERER COURANT en WYMBRITSERADEEL
Gij zult lang
■o. 87
Brieven aan de Redactie,
5
Zaterdag 30 Juli 1921
37® Jaargang
ie
bU
Gegroet
ol-
es
vergoeding aan gepensionneerden
)ht
Groningen.
Franco levering.
Kleinzand, Sneek
Pestchèque- en giro-no. 6039.
•g'
J. A. HUIZINGA,
Westerningel,
Telefoon 118.
XXIV
Per pakje llz pond 55 cents.
Los per ons 22
Kaatsen.
Op de Zondag a.s. te Arum te houden groote
jaarl. kaatspartg zullen is één partuur uitko-
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGSAVONDS
Uitgevers
Sxikk Telefoon No. 150.
•ij-
he
te-
ir)
r 5
van
.h.
9,
die ze aanduiden alt een
dus een kunstweg een
matie is van het diluvium, gevormd door de
Middelzee golven, waarvoor deze rug de Zuid
en Zuidoosteljjk gelegen gronden beschermde.
(Wordt vervolgfl.)
t. t.
HAECXMA.
staat onder contröle van het Station voor
Maalderij en Bakkerij te Wageningen.
Alle jeukende huidkwalen
als eczema, uitslag, netelroos, acne, winterhan
den enz., en ook lichte kwalen als zadelpijn, in
sectenbeten, kloven enz. worden geheeld door
aanwending van Foster’s Zalf. Prijs f 1.75 per
doos, alom verkrijgbaar.
Abonnementper jaar f 2.50 fr. p.
post f 3.60. Buitenland f8.alles
bij vooruitbetaling. Losse Nos. 5 ot.
Ad verten tién10 ct. p. regel Inge
zonden Mededeelingen dubbel tarief, bij
Abonnement belangrijke korting
Kleine Adv. kunnen ingezonden wor
den op den dag der uitgifte, tot 10 uur
Vraa^
fabrieksverpakki ngv<
Xgjl en 2/iKfi
^MEELFABRIEK
DRUKKERSWIJSHE1D.
XXX.
De apologie van den drukker (3).
Het was immer de roem van den drukkers
stand, dat hg medewerkte aan de beschaving
der volkeren, door de goedkoope vermenigvul
diging van werken op alle gebied van weten
schap en kunst. Thans echter kan men bijna
dageljjks in kringen, waar men het beter kon
weten, vernemen, dat de tegenwoordige druk
kers een aanslag beramen op het bereikte be
schavingspeil met hun hooge prijzen voor het
drukken van boekwerken enz.
Men zou met hetzelfde recht den professor,
den leeraar, den onderwijzer er van kunnen
beschuldigen bezig te zijn wetenschap en on
derwas te vernietigen, omdat deze allen meer
dan dubbel het salaris genieten van voor den
oorlog. Een dergelijke bewering zou onzinnig
zgn, niet onzinniger echter dan de beschuldi
ging welke men zoo vaak tegen de drukkers uit.
De economische ontwrichting heeft ook de
drukkers genoodzaakt hooger prgs voor hun
arbeid te vragen. Te hoog?
Wanneer gg een boekwerk hebt uit te
voeren en bij ons prgs wilt aanvragen, zal
u blijken, dat die prijs geen beletsel voor de
uitgave van het bedoelde werk behoeft te zgn.
BRANDENBURGH, BOSCHMA Co.
Boek- en Steendrukkers
Arnhem, midden Juli 1921.
VervolgSneeker Oud Kerkhof.
De resultaten van het onderzoek van Oom
Evert beslaan vele folio’s in z’n manuscript,
terwijl hieraan zgn toogevoegd vele kaarten
van het terrein van onderzoek dat door hem
in teekening is gebracht.
Het geheele onderzoek u te beschreven, zou
te veel zgn èn voor uwe lezers èn voor opna
me in uw blad.
Ik zal derhalve het eindresultaat meedeelen
en laat daarvoor Oom Evert maar weer aan
het woord.
Ik wil heel niet ontkennen, dat in deze ver
handeling behalve historie en geologie oftewel
aardkunde tevens eenig fantasie liever ge
zegd veronderstellingen ii geslopen, welke,
ofschoon berustende op gegevens van onder
zoek, niet als voor echt bewezen kan worden.
Na weken van graven, boren en peilen, van
snuffelen in oude werken, die hetzg nog
maals gezegd ons het liefst in de steek lie
ten, konden wjj ontwaren dat het kerkhof naar
schatting, nog in de 13e eeuw in gebruik moet
zgn geweest.
En, ofschoon de historie ons meedeelt, dat
dit een kerkhof uit nood is geweest voor aan
pestilentie gestorven Sneekers, zou ik willen
vragen: zouden in die angstige tjjden kisten
zjjn gebruikt van gekapt eikenhout ter dikte
van wel drie duimen
K gld. bij verlies
*u van een vinger
men A. Rienstra, Sneek en KI. Kooistra en G.
Koster, beiden te Dokkum.
In verband met den roofmoord ten huize van
Vriezinga te Eestrum hebben we melding ge
maakt van een onderzoek, dat weer was opge
vat naar don diefstal van f 2000, ruim een jaar
geleden ten huize van ’den vermoorden Vrie
zinga gepleegd en waarvan de 21-jarige moor
denaar Kooistra sinds Zaterdag werd verdacht.
Naar we vernemen, heeft Kooistra ook be
kend den dader van dezen diefstal te zjjn. L.C.
ten slotte bij het kerkhof overgaat ia Boode-
gaw.
Dit kloptimmers daar liep zjj door hot
roode zand der Gravinneweg, die, uit de
Gravinnevlakte van het Oosten komend, bjj
Ropsterhorne het land ingaat dat daar aange
duid wordt met de naam „de Tergen”.
Deze Roodegaw liep aan op de Zglroede en
daarlangs naar het oude Vyfga-dorp Gaw.
2e de Ryd.
Dit was de oude verbinding van de Cleyne-
Meer naar de Groote of Sneeker meer, over
Ropsterhorne en vandaar recht op de Sweagen
aan.
Dit is vastgesteld door peilingen.
Wjj hadden dus op de plaats waar „do
Sweagen” liggen een kruispunt van twee ka
nalen daarlangs hebben de huizon gestaan
van het oude dorp, dat Roodzwaag, of de Roode
zwagen kan geheeten hebben.
Dan moot ik, om volledig te big ven nog
noemen de name» Galgewater, de ingang
van de Houkesloot naar de Potten en het
daaraan gelegen Galgoland, de plaats waar de
misdadigers werden berecht. Ik noem nog:
Ropsterhorne, Enghorne een afzonderings-
gebouw van het klooster Engwier Baucka-
war, Wathiahorne, Eggateinszland, Fogala-
land, Renixwier enz.
Zeer zeker zullen de enorme watervloeden
en de krachtige onweders die tegelgk woedden,
in het jaar 1250, waarin het Breezand, de
Langeraar en „de Hofstede” bjj de Lemmer
van het vast land zijn afgeslagen en verzonken
evenals die van den jare 1287, waarin de
Grient werd losgeslagen en gedeeltelijk door
overstrooming verwoest, schuld hebben aan
het verwoestingsproces, dat hier bjj de Swea
gen heeft gewoed.
Vóórdat ik mjjne gedachten wil regulieren
op de tragoedie dier verwoesting, waarop aan-
wijzigingen mjjne zinnen hebben gebracht, wil
ik nog even vermelden, dat de Gravinneweg
in tegenstelling met Bekhof en anderen,
„gegravene” weg
natuurlijke rugfor-
7E gld. bij verlies CA gld. bij verlies vut
IV van een duim, vv een wijsvinger.
moeten zoeken om een beter adres voor
den inkoop Uwer SIGAREN dan het
overal bekende en vertrouwde adres
Firma JOHe. TROMP, Sneek.
Allee wordt geleverd uit dag en nacht
verwarmde droogkamere
Reuzencollectie SIGARETTEN.
Opticien MEPPEL
Interc. Telefoon 215,
ie a.e. Dinsdag 2 Aug, in ’t Hotel
SCHRAM te Snkek te opreken en te ont
bieden voor de levering van BRILLEN
van 9 tot 3 uur.
Woensdagavond is door de Commissie
de liefdadigheidswedstrijden op 31 Aug.
het volgende Sneeker elftal samengesteld. Het
blijft evenwel aan wijzigingen onderhevig.
Voetballers welke aan de kaatswedstrijden
deelnemen komen hier niet voor i« aanmerking.
Doel: H. van der Meer, (Voorwaarts).
Rechts-achterJ. Kuipers (Sneek.)
Links-achterR. Karsten (Sneek.)
Rechts-half: P. Schuror (Sneek).
SpilE. Bergsma (L S.C.)
Links-half: G. v. d. Werf (Voorwaarts.)
Rechts-buiteaL. Visser (Sneek.)
Rechts-binnen Tj. Efdé (Voorwaarts.)
Center-voorS. Broodwinder (Sneek)
Links-binnenH. J. de Weert (L.S.C.)
Links-buiten K. Kresner (L.S.O.)
Woensdagavond a.s. wordt alhier een oefen
wedstrijd gespeeld tegen een stark Sneeker
Zwaluwen-Elfïal.
Door het bestuur van de F.V.B is een zilv.
mei. aangeboden.
Aan de heer J. Mes, compatitie-leider van
de Friesche Voetbalbond welke zitting heeft
in de juty is opdracht gegeven tot het sa
menstellen van een sterk Leeuwarder-Elftal.
„Concordia" krjjgt dien dag waarschijnlijk
„Frisia” van Harlingen op bezoek. Genoemd#
veroeniging heeft de uitnoodiging onder voor
behoud aangenomen.
De volgende week worden de kaatsers uit-
genoodigd.
Het kerkhof zelf was zestig passan in mid
dellijn, omgeven door een muur, waarachter
een sloot, behalve op de noordwestkant, waar
de ingang zich bevond, geflankeerd door twee
groote keisteenen.
Op de Zuid-oostkant troffen wg fondamenten
aan van een gebouw, dat ópgetrokken nit roode
friezen, zeer zeker de kapel is geweest, temeer
omdat tusschea de fondamenten een chaos werd
aangetroffen van geschilderd glas, dakpannen,
gesmolten lood, afkomstig van glas in lood,
scherven van potten, kandelaars ja wat al niet
meer maar alles was in een toestand, waaruit
duideljjk was op t# maken dat hier een men-
schelgke of natuurljjke ruïcatie had plaats ge
had.
En als ik mg afvraagals het kerkhof geen
Sneeker-hof is geweest, wolk is het dan wel
dan komt mg allereerst voor de gedachte, dat
het eenige nog bestaande dorp, waarbjj het
kerkhof zou hebben kunnen behooren, Ofmy-
wier (Offingawier) is ge weert.
Dit Ofmywier lag op de plaats waar thans
de Offingawierster-Zjjl zich bevindt.
Maar zou men een kerkhof zoó ver-weg plaat
sen, daar algemeen de kerkhoven in ’t dorp
zelf werden aangelegden dan hier nog wel
terwijl tusschea het dorp en het kerkhof de
Cleyne Meer (Potten) gelegen is.
Dat kon ik niet aannemen.
En als ik dan mij voor oogen houd dat in
deze streek, waar thans geen huis staat, een
concentratie oftewel ophooping van namen
voorkomt, die duidt op het feit dat deze streek
bewoond is geweest, dan kan het niet anders
of mjjne gedachten moeten vallen op een dorp
dat daar gelegen heeft en verwoest is gewor
den door natuurkrachten.
Om kort te gaan ik behoef slechte de na
men te noemen en de beteekenis derzelve aan
te geven om aan te tooaen, dat er veel voor
mjjne gedachten valt te zoggen.
Allereerst dan: de Sweagen.
Zoo heet de Noordeljjke kop van het eiland,
dat begrensd wordt door Kolmeer, Sneeker
Meer, Rokoe en Gau (thans kruizwater.)
Wat nu beteekentSweagen het Friesch#
woord voor Swagen, het meervoud van het
woord Swaag of Zwaag
’t Oud Germaan setr- bedoelt mot Swaga ’n
boerderglater werd als Zwaag aangeduid
een rjj huizen of bosrdergen langs een weg,
hetzg een water wag of landweg.
Men vergelijke slechts Boornzwaaff (water
weg Beetsterzwaagi (landweg)Korte-
Lange Zwaag (landweg) om niet nog meer te
noemen.
Hier dus bg de Sweagen hebben wg het te
doen met meèr dan eèn zwaag.
En dit is bg onderzoek gebleken.
Immers daar lag het kruispunt vaa twee
waterwegen door het toenmaals vaste land, dat
thans Meer is nl. het gedeelte der Sneeker-Meer,
dat door een Ijjn geprojecteerd kan worden
vanaf de Sweagen naar de Gouster hoppen en
ten noordwesten begrensd door de tegenwoor
dige meeroever. Daarin dus zijn opgonomen
de Rokoe-polle, Roospollon en de Enghorne-
polle als vastland.
Op de hoogte van de Noordkop der Sweagen
kruisten zich twee kanalen, n.l.
1. de Rokoe.
De modderige Geeuw (Gaw) mot z’n aan
hangsel naar ’t zuiden, in verbinding met de
Langstaart-poel, welk aanhang-kanaaltje de
naam draagt van Nauwe Geeuw (Gaw),
gaat naar het noord-oosten over in de Gaw
(Register v. aanbreng) thans bruiswater
genoemd.
Waar deze Gaw zich bij het oude kerkhof
vernauwt, heet ze Rokoe, welke naam tevens
het gedeelte van het Meer thans draagt,dat tus-
schen de Rokoepolle, Zjjlroedo en Ropsterhorne
(de Noordwcsthoek) gelegen is.
De naam Rokoe is ontstaan door volksnaam-
verandering (ethymologie) uit Roode Gaw.
De naam Roode-Gaw, omgezet in ’t Friesch,
wordt Reade-Gaw of Reade-kow; samen
getrokken wordt dit Roa-kow; weer omgezet
in het stadsfriesch komt men tot Roode koe.
samengetrokken tot Rokoe.
De Gaw derhalve was eerst nauw(Nauwe-
gaw) daarna Modderig (modderige gaw)
daarna werd het 't groote water de Gaw, dat
dam een aanvaring plaats gehad tusschen
motorboot en
varenden van
boord geslagen en
later opgehaald.
De Eerste Kamer heeft het initiatief-voor-
stel Ketelaar c.s. tot betaling uit de staatskas
van een vergoeding aan gepensionneerden en
op wachtgeld gestelde rjjksambtenaren enz. met
16 tegen 14 stemmen verworpen.
KORT GEMENGD.
Een groep kinderen uit Zttrich, die een
excursie maakten naar de bergen in de nabjj-
heid van Luzern, wilde een gsgrot bezoeken
en stak daartoe een sneeuwgordel over. Deze
was echter door een bergriviertje ondermjjnd,
zoodat plotseling de sneeuwlaag bezweek en de
kinderen en gidsen wegzonken. Drie kinderen
werden later dood teruggevonden.
Drie bekonde figuren uit het Ameri-
kaansche leven brengen tezamen hun vacantie
kampeerend in de bosschen bg Washington
doer. President Harding, Edison, de vermaar
de uitvinder, Ford, de automobielen-koning.
De drie vrienden slapen in tenten, hakken
hout en zoeken bramen.
Te Oterloek verbrandden Maandagmid
dag drie boerenplaatsen, vermoedeljjk door kin
deren spalenderwgs aangestoken. Voorraden
hooi, eenige meubelen en varkens werden een
prooi der vlammen.
Gisternacht is aan de Wilhelminakade
te Rotterdam aangehouden de 17-jarige C. W.,
die de ouderljjde woning te Dordrecht is ont-
loopen en naar zee wilde. De jongen de?lde
mede dat twee mannen, die hg ia een café
te Katendrecht f200 overhandigde om in Ame-
rikaansch geld om te wisselen, er met dat geld
van door zgn gegaan.
De Duitscher J. Bayer, die wegens ver
schillende diefstallen en inbraken in de ge
vangenis te Roermond gedetineerd was, is
Maandag uit het Ziekenhuis, alwaar hg sinds
eenige dagen werd verpleegd, ontvlucht en
spoorloo» verdwenen.
Da heer Ketlitz, wethouder te Utrecht, werd
op den straatweg tusschen Scherpenzeel en
Renswoude door een auto aangereden en van
zgn fiets gesmeten. De fiets werd geheel ver
nield, doch do heer Ketlitz zelf kwam er nog
bijzonder goed af. Hij werd niet ernstig aan
armen en beenen bezeerd. De auto reed een
eind door on stopte toen even. Maar toen da
inzittenden zagen, dat de wethouder pogingen
deed om op te staan, reden ze kalm waer door.
De heer Ketlitz was echter door den val niet
meer bg machte te loopan. Gelukkig was een
automobilist uit ’t Gooi toen zoo vriendaljjk
hem naar den trein te brengen.
Dinsdagmiddag heeft op het IJ ta Amster-
j e0n
een zeiljacht. Een van da op-
de motorboot is daarbjj over
verdronken. Zjjn Igk is
Volgenn voorwaarden overeengekomen met^de Hollandsohe Algemeesie Verse- fll«L bij levens- 1AA gld. ingeval van over- gld. bij verlien van
kori>ge*Baisk te Sohiedasn nijn onse Abonné’s verzekerd tegen ongelukken voor Avvv lange invaliditeit. «Vu lijden binnen 30 d. IvV eén hand, voet of oog
S. BAKKER,
LEEUWARDEN
1
N.V. H.V
GliüOl i: lil’CLUIE-UTVEliKOOP
II
zn.
Tel. lil en 150.
68-
MEUBELFABRIEK „NEDERLAND.*'
BELANGRIJKE PRIJSVERLAGING
VAN
GORDIJN*
EN
MEUBELSTOFFEN.
8.8.
NIEUWE SNEEZER COURANT
dit faLriKaat in de
'an
De diefstal van f 2000 te Eeetrum.
Sport en Liefdadigheid.
Eerste Kamer.
't Auto-gevaar.
Verdronken.
X-
