)ter
MissBlanche
EIJLR
en
tu,
I
1.1
isch
iM-
zuu
IN
HOfRLANDSCHE KÏ?0IH[EK8*XK
opgericht te Veendam in 1890
Directie Mr G BROUWER Jzn.
Mr. M J BOS
Gepl. Maatech Kap. f
en Reserve»
QHicliil OiQiin dir housti buk
nwohgnb
DUTSDAGSm vrijdagsavonds
Het sL’ddijk leven binnen Sneek
ia de 17e en 18e eeuw.
5 °|o Pandbrieven a 98°|o
mEUWSTIIOIMSEN.
n ïï.’Sïï’ so
ZATERDAG Si FEBRUARI 1925.
41e JAARGANG
Eerste Bltsd
9o 45
,G
opgaaf.
home.
sent
G?
G
3
3
3
(P
3
SGA
N
3
N
O
Gelden beschikbaar voor eerste Hjpotlizü
Rente 5 3/<
Brandenburg!! Co.,
Tciwtoo 'ISO
aar
5»
fleich
I 5 583 061 54
dat voor ernstige, herhaalde overtredin-
lAR
„1c mach wel segghen van elende:
Wat wilmen mi.vanden live prenden! (ontnemen).
Ic sit hier in een onbehenden
Starken stoc mit yseren benden,
Dat ic rugghe, bien noch lenden
Nauwelic en can ommewenden.”
over denken dit jaar maar geen turf te laten
graven. Als daar in Drente een groote electri-
geheel willekeurige greep
2..archief.
NG
t
BH 8
I
nen plaatsen; zoo zou men buiten het staats-
jio el) i.run «an
•an wilavinna»
Vjig.ua <vu/wa*>a«h
Seal a I
Geen enkele winkelier behoeft ,De
Sigaret" aan te bevelen. Alle rookers
zeggen immeie al uit eigen beweging
Geef MIJ maar
mm SNEEKER COURANT
annex SNEEKER COURANT en WYMBIRTSERADEEL
-wri lro „pi
de landbouwende bevolking is daarvan het ge
volg. Als de Nederlandsche regeering een cre-
dietinstelling oprichtte ten behoeve der stichting
van nieuwe bedrijven en die obligaties garan
deerde, zou men die» zeer gemakkelijk hier kun-
Hypotheken ruim f42 000.000
Pandbrieven j; f 40.000.000
voor leen i ge» vaa omstreek»
f 10.000 e> daaibovec.
Democratische Partij.
De Democratische partij had Woensdagavond
in de Nieuwe Doelen een openbare vergade
ring belegd waar de heer K. Dilling en een
dame ’t over de beginselen dezer partij zouden
hebben. De dame zou volgens de annonce zijn
mevr. SchwierRutters, volgens het strooibiljet
zou ’t zijn mevr. Mr. Leydensdorffde Leeuw,
en ter vergadering bleek er geen spreekster
aanwezig. De heer Dilling deelde mede dat
deze verhinderd was, wat hem vooral speet voor
de ééne dame onder het kleine gehoor.
De heer Dilling dan zeide dat de Democra
tische partij alle democraten wil brengen in één
organisatie en een eind wil maken aan de on
juist geachte verdeeling der partijen in chris
telijke en paganistische. De godsdienst speelt in
de huidige binnenlandsche politiek nog een
voorname rol en daaraan wil de democratische
y partij zoo spoedig mogelijk een eind zien ge-,
jjnaakt, zij is van oordeel dat godsdienst met het
‘begrip vooruitstrevendheid of behoudendheid
niets heeft te maken.
Aan de rechterzijde behooren de conservatie
ven, ter linkerzijde de democraten. Komen v
zoo tegenover elkaar te staan, dan zal niet meer
algemeen kunnen gezegd worden, dat de poli
tiek „vuil” is.
Een der hoofdpunten van het program van
spr.’s partij is de volkomen gelijkheid van man
en vrouw in maatschappelijk opzicht: gelijk loon
■ivoor gelijke arbeid. Spr. heeft groot respect voor
de persoon van minister Colijn, spr. meent oo
dat de strijd tegen de inflatie door ieder dient
gesteund, maar dat wil niet zeggen, dat spr.
goed keurt de wijze waarop het budget sluitend
is’gemaakt. Als spr. dan ziet, dat er 100 mil-
lioen voor leger en vloot uitgetrokken wordt en
daarop maar 3 millioen is bezuinigd, terwijl er
toch, ook door Volkenbond en het protocol van
Genève internationaal gestreefd wordt naar
meer saamhoorigheid, komt het ons voor dat
Abonnementper jaar f 2.50 fr. p
post f 3.60.
Advertentiën9 ct. p. regel. Inge
zonden mededeelingen hooger, bij
Abonnement belangrijke korting
Advertentiën worden tevens gratis ge
plaatst in de SNEEKER COURANT
0«bib«'uub*ouib<. met «la nwiaaaaWweWw 4i|»«.BB» lera»-
ntolwMa* «1t» Abonnévarsafrard »agar «ngalakkac «w> »vVv
|Cjl JAU. Olj «wuift «CU
En eeuwen nadien gebruikten de Staten-vertalers het
zelfde woord nog in hun bijbel-nederlandsch, als zij voor
de grondtekst van Ps. 105 18 de lezing gaven: „Men
druckte sijne voeten in den stock”. Overdrachtelijk is de in
dezen passus gebruikte boei of het beenblok elders ge
bezigd in den zin van gevangenis, gelijk we dit gebruik
ook nog terug vinden in „stocker”, stokbewaarder, „stok-
knecht”, alle drie woordeen voor cipier eener Middeleeuw-
sche gevangenis.
Nu dan, in Friesland was de „stok” als gevangenis in
de 15e eeuw ook de gangbare term (Franeker Buurbriei
1417, Stadb. Bolsward 1455, Sneek 1456). De gesigna
leerde artikelen uit het Sneeker stadboek leveren o. a. de
volgende gegevens: „Item oft een uitman eenen borger
ofte inwoener doetslaet ofte wondet ofte anders misdoet
bijnnen onser stadt vriheyt van Sneeck, die sal sonder
vertreck ghaen in des Rechters wer1); ende wil hij dat
nijet doen bij wille, zoe zal men hem nemen met der macht
ende sluyten hem in den stock, tenzij dat hij den doden
ofte die misdade besettet (vergeldt, boet, vergoedt), die
hij gedaan heeft. Item, oft eenen borger ofte inwoner enen
anderen borger ofte inwoner doetslaet, zoe zal die handt- i
dadighe des anderen daghes in Scepenen weer (vier- I
H gia. oi) wuu
Av «*n sa» «tno’F
schaar) gaen, oft den dode beseften of die wondinghe ofte
die misdaet; ende wil hij dat nyet doen, soo sullen die
Schepenen hem in den stock sluyten ter tyt toe dat hy
betert met zgn goet, ofte hl zalt betalen metten bloede.
Ende iftemant en sal den anderen doetslaen, vechten ofte
yemant mesdoen, noch stelen op eens anders lyf noch op
eens anders goedt.”
Waar die Sneeker Middeleeuwsche kerker gezocht moet
wedden? „Men kent noch vindt haar standplaats zelfs
n|S meer!” Het is bekend uit eenige stadsbeschrijvingen,
dat er in de onmiddellijke nabijheid van de voormalige
Noorderpoort te Sneek de zgn. „Beuls-Toren” heeft ge
staan. Ook dat na afbraak van deze toren de Noorder
poort tot aan de 18e eeuw beurtelings diende tot bewaar
plaats van het stadsbuskruit en verdere ammunitie en tot
detineering van gevangenen; doch meest en bij voorkeur
krijgsgevangenen. Verder heeft aan den zuidkant der stat
eenmaal de zgn. „Drost-Toren” bestaan, eveneens een
bouwwerk, waarin gevangenen zijn bewaard geweest. Ten
tijde der Republiek was de ruimte onder het oude stad
huis de meest aangewezen plaats voor preventieve deten
tie van zware misdadigers, die door het Sneeker Gerecht
aan het Hof van Friesland moesten worden oyérgeleverd
ter berechting. Want het stedelijk gerecht of de Magistraat
mocht hier zoo min als in de andere Friesche steden in
crimineele zaken recht doen. Nog in 1741 herhaalden de
Staten van Friesland hun aanschrijving aan de Sneeker
Schepenen, „dat de Delinquenten zoo haar misdaden
crimineel werden bevonden, bij den Hove moeten worden
overgenomen en gestraft,” elfz. Dit verklaart ook de voort
durende correspondentie tusschen dat Hof en de plaatse
lijke gerechten, waarvan hier voor Sneek over de jaren
17551758 2) enkele onderwerpen als illustratie-materiaai
mogen dienen.
1755. 27 Januari, Raden ’s Hofs aan Sneeker Gerecht
(of Magistraat). Missive om een persoon Jan... te vangen.
1755. 10 Febr. ld. om zekere Roje te corrigeeren.
1755. 14 Mei. Id. over mishandelingen.
1755. 7 Oct. (a. h. Nederg. v. Wymbrits.). ld. toezending
informatien ten laste van zekeren Jan Wierks.
1756. 14 Febr. ld. om de daders der brandstichting in
de lijnbaan aan den Westkant van ’t bolwerk te vangen
1756. ld. om informatien nopens het slecht gedrag van
Wybren Douwes.
ld. om toezending der copie van diens sententie.
1757. 14 Febr. ld. om Paulus Hikke, beschuldigd van
debaucheeren tot het plegen van sodomie aan Emanuel
Aelé over te brengen naar Leeuwarden.
1757. 17 Febr. ld. om de daders van de brandstichting
in het pakhuis van M. Wouters gevangen te nemen.
1757. 8 Nov. Id. om F. Hendriks op transport te stellen
naar Leeuwarden.
1757. 22 Nov. Id. om hetzelfde te doen met T. Abrahams
Deze enkele aanhalingen doen zien, dat er nog wel wai
viel te berechten op het stuk van misdrijf en misdaad
doch dat de gevangenissen te Sneek zoo goed als uit
sluitend dienden tot preventieve detentie, totdat de delin
quenten op transport werden gesteld naar Leeuwarden
om aldaar door het Hof te worden berecht, geëxecuteerd
met lijf- of levensstraffen, gebannen uit den lande van
Friesland of in s Lands Tuchthuis te Leeuwarden. Deze
toestand op strafrechterlijk gebied bleef voor Sneek besten
digd den ganschen duur van de Republiek, totdat de 19<
eeuw ook hier een Huis van Justitie zag verrijzen mei
nieuwe plaatselijke toestanden. Daarover hier echter niet
evenmin als over het Sneeker Spinhuis in de 18e eeuw
waarvan ik na beëindiging eener omvangrijke bronnen
studie U later eens iets geheel nieuws hoop te vertellen
G- H.
1Naar de vierschaar ter stéde, om zich voor de plaatselijke
rechters te verantwoorden, bijv, dat uit noodweer gehandeld is
Vgl. Verdam, Mnl. Wdb. i. v. „were”.
2) Ik doe slechts een enkele en gj
uit de nog voorhanden stukken in het Sneeker
als men gaarne werken wil en geen werk kan
krijgen. Thans krijgen de te werk gestelde
werkloozen f 12 per week, welk bedrag nu, ge
lukkig, wat hooger wordt.
Spr. komt nu tot wat de Democatische partij
voor den Landbouw wil doen. De Plattelanders-
bond, zuiver belangenpartij, is het gevolg van
’t feit dat de regeering de landbouw als Assche-
poes behandelt. De democratische partij wil
de rivaliteit tusschen stad en land zooveel mo
gelijk bestrijden volgens het beginsel der gelijk
gerechtigdheid. De inkrimping van het aantal
postkantoren is ook al een blijk van het behan
delen van het platteland als Asschepoes, dat is
geen behandeling in overeenstemming met de
beteekenis voor Nederland van den landbouw.
Het ministerie van Landbouw dient weer inge
steld, voor ontwikkeling van de plattelandsbe
volking dient wat gedaan, verder doorwerking
van de ruilverkavelingswet, ruime toepassing
van de wet van 6 Mei ’21, verruiming van de
landarbeiderswet, bevordering van de stichting
van iets grootere bedrijven ook op deze wijze.
Wettelijke regeling van het pachtcontract, bin
dend verklaring van art. 1628 B. W. Belasting
van den grond volgens werkelijke verkoop
waarde, voortzetting der werken tot droogleg
ging van de Zuiderzee, èn om het bevolkings
vraagstuk èn als getuigenis van onze volks
kracht. De verkregen gronden dienen in erfpacht
uitgegeven, dus in eigendom bij de Nederland
sche Staat te blijven, wat speculatie voorkomt.
Uitbreiding buitenlandsche voorlichtingsdienst.
Ook moeten we een
dienst hebben. I
600.000 buitenlandsche arbeiders gewerkt; het
moet verwonderen dat op dat land niet meer
de aandacht is gevestigd, in de laatste jaren
hebben zich daar reeds 15000 boeren gevestigd
uit België, uit Nederland slechts 40. Het beste
land kost hier f2800 per H.A., in Frankrijk f600.
Ziehier een gelegenheid zoo dicht bij huis, ter- ,V14V1, nalucl UC1 oiaic,,-
wijl er propaganda gemaakt wordt voor Cana- Generaal om alles in het werk te stellen, dat
da. t Is zeer noodig dat de regeering in dezen bedoeld Wetsontwerp niet alleen zal wor-
voor de noodige voorlichting zorgt. i den verworpen, maar ook die wijzigingen
voorts wil de partij bevordering van den jn de Arbeidswet worden aangebrachi,
aanleg van schoolwerktuinen. Spr. nam daartoe waardoor werkelijke dagarbeid verkregen
het initiatief en nu gaat het schitterend. Op zal worden;
deze wijze wordt in de stad meer sympathie j draagt het Bondsbestuur op, met alle
voor het platteland gewekt. i dienstige middelen ter bereiking van dat
Spr. wenscht nog te zeggen, dat hij hier nietdoel werkzaam te blijven en gaat over tot de
optreedt in z n eigen belang, bij wenscht nietorde van den dag.
XIV
De assistenten van den wachtmeester, die de dubbele
ambten van een commissaris van politie en van officier
van justitie uit onzen tijd in zijn persoon vereenigde, waren
vóór de 17e eeuw de zgn. „mannen van quadieën”, nadien
de bierdragers, stadsdragers, gerechtsdienaars. Van de
eerstgenoemde categorie uit de oudste tijden meldt de
locale geschiedenis van Sneek zoo goed als niets, doch
meer weten we van de tweeledige beroepsplichten der
dragers als dienaren van den heiligen Hermandad.
De dragers hadden vaste wachten en meer waakuren
dan de gewone burgers, doordat ze in stadsdienst waren
en hun lichaamskrachten zoowel voor economische als wel
justitieele doeleinden beschikbaar moesten stellen. Hun
uitrusting in laatstbedoelde functie was als volgt: „Die
drager d’welcke des nachts waket sail altijtt een sijd-
geweer op zijn zijde dragen des nachtes, als hij waket, ende
tselffde des auonts vant Raedhuis nemen ende s’morgens
daer weder brengen, als oock alle vier dragers inde iaer-
merekte sullen gaen, gewapent met haere degens ende
stocken!” Voorts zou elke drager zijn nacht waken en wie
des nachts waken-zal, ,ydie sail d’ clock luiden des auonts
op die Waegh ende des morgens van die Waegh”. En alles,
wat hij omtrent ordeverstoring, inbreuk op de veiligheid
en nachtrust gedurende dien tijd ontdekt of bevonden,
„oock vechtelijcke saecken, dieffstal, overspel offte ander
onbestuer”, moest hij na ’t afkomen van de wacht onver
wijld aan den secretaris melden, die alsdan in overleg met
den wachtmeester en schepenen zijn maatregelen kon
treffen. Ook had hij toe te zien, dat „niemant in de Stadt
eenige schade werde aengedaen aen lioeuwen (luifels),
holdt, palen, fensteren ofte eenige andere guederen”, en
wie zich aan zijn verbod niet stoorde, diens naam zou
hij den Burgemeesteren opgeven, om gestraft te worden.
Moest er een arrestatie plaats hebben, „dan sullen zij
(nl. de vierdragers en bloc) gelijck bij wesen, ende d’selff-
de tot d’vangenschap leiden ende een yeder zijn dach (den
gevangene) bewaren als dat behoort voor redelijck sluit-
gelt”.
Als vredestichters traden zij op in het bedehuis en fn
den omtrek van de waag. Want, zoo luidde een der artike
len uit hun instructie, „alle Sondagen sal een drager in
de praedicatie sijn, omtrent de Noörder deur bij de Raads-
bank, elk sijn beurt, om aldaar de kinderen te stuiren en
te regeren en die niet na haar wil luisteren, sulks de Raad
aangeven.” Wat zaten die Sneeker Magistraats- en Vroed--
schapsleden dus veilig en wel, rustig en vergenoegd tus
schen de slanke pilasters van de St. Maarten, geflankeerd
als ze werden door de steile figuren der stadsboden en
op een afstand beschermd door een Hercules van 'een
stadsdrager, die als een grimmige Kerberos baste en
bromde op die ondeugende vlegels van jongens. En wat
zal het overige auditorium veel hebben moeten slikken van
die hinderlijke kwajongensstreken, enkel en ter wille var
de dubbel en dwars in bescherming genomen stadsregee-
ring. Gedachtig aan Tiet „quod licet Jovi, non licet bovi”
is zulk een houding jegens onderdanen misschien begrij
pelijk, doch het typeert tijden en toestanden, mentaliteit
onzer voorouders en zelfgenoegzame regeeringsaristo-
cratie.
En rondom de waag zouden de dragers zich „de werke
dagen altoos ophouden, om de Luiden te dienen daar ’t
vannoden is, ende of er enige schortinge viel, sullense
vrede leggen en bevelen mogen geven, om vrede te hol
den, en wie daar te boven doet, die sullense de Raad
aangeven, en wanneer sij niet omtrent de waag, maar
elders te werk sijn, dan sullen sij tselfde aan haar huis
te weten doen, waar sij te vinden sijn.”
Nu heb ik in de voorgaande beschouwingen al eens laten
doorschemeren, dat de Sneeker rechterlijke en regeerings-
?evIn „WOLdt’ teryii1 ons land zo° groote be- sche Centrale gesticht zou worden, die de helft
- - - --o --Z. J].. van de turf kon gebruiken, zou men al een heel
Nederland volgens de Volkenbondsverplich- fi 20.000 boeren die hunkeren lllcl uc „„U1JU111K UCI WC1R.
Genève wordt ge-1 bedrijf, een toenemende moedeloosheid onder loosheid op rationeele wijze. Het is ontzettend
gia. 01) lotaua 1111| a1Q- *<u>
lang* iovaliditatt *vv lilde» Mnne» >0 <1
autoriteiten af en toe last gaven, wetsovertreders en
ergere delinquenten, dus misdadigers, die de stad onveilig
maakten, acnter slot en grendel te zetten. Daaruit zou
dus volgen, dat deze plaats gevangengelegenheden bezat,
totdatten jare 1923 de cellulaire gevangenis herscha
pen werd in een fabriek tot verwerking van tabakspro
ducten. O gezegende invloed der beschaving! Welk een
bekoring gaat er uit van de macht van het intellect naast
de veredeling des gemoeds! Dergelijke bombastische phra-
sen zouden Vader Van der Palm zaliger in verband mei
de veranderde bestemming van gevangenis tot fabriek mis
schien aangenaam in de ooren hebben gekitteld, doch met
de stand der criminaliteit in ons land hebben ze natuurlij:
niets uit te staan. Iets anders is het met de voormalige
gevangenissen van Sneek. En dit wel voornamelijk, door
dat nog maar ruim een eeuw têjyjg het gevangenisstelsel
geheel plaatselijk was en iedere;Stad met haar jurisdictie,
soms vergroot met eenige vierkante mijlen van haar envi
rons, ter beveiliging van haar binnen- en buitenpoorters
met hun goederen, was aangewezen op eigen gevange
nissen).
Aangezien ik met dit onderwerp vluchtig aan te roeren,
mijn stokpaardje berijd, zal ik me echter de straffe plicht
opleggen, enkel Sneek en het voormalige detentiewezen
aldaar in mijn gezichtsveld te betrekken. En dan nog
maar zeer beknopt.
Wanneer binnen Sneek de eerste gevangenis is gebouwd,
'zal wel niemand kunnen zeggen of schrijven, in elk geval
ik niet. Dat er een was-reeds in de 15e eeuw, kunnen we
wel bewijzen. Zulks blijkt nl. heel duidelijk uit de „histoire
bataille” gedurende de laatste Middeleeuwen, in welke
de stad Sneek niet weinig betrokken is geweest, als zetel
der Schieringers, met de Harinxma’s aan t hoofd, en daar
na bij het ochtendgloren van-een nieuwen dageraad, toen de
Gelderschen met Groote Pier binnen haar wallen verble
ven. Doch ik zoek mijn bewijsplaatsen liever in bronnen,
die vreedzamer geest ademen. En dat zijn weer de eerder
geciteerde Stadboeken en andere Friesche rechten.
In de artikels 122 en 123 van het Sneeker Stadboek
komt men bijv, de volgende gevallen tegen van detineeren
in de plaatselijke gevangenis, die destijds en reeds lang
te voren „stok” heette. Lezen we niet zonder eenig gevoel
van medelijden en deernis in een schoone Middelneder-
landsche strophe met statig rijm:
ratificeerd en een staat die oorlog maakt als
misdadiger wordt beschouwd, is zij er voor dat
Nederland mee zal doen aan economische sanc
ties tegen zoo’n staat en eventueel ook aan
militaire om die staat tot rede te brengen.
In het algemeen is de democratische partij voor
meer ethiek in de politiek en dus ook voor
het loyaal bevorderen van het doel van den Vol
kenbond, waaruit geboren zal worden meer in
ternationale samenwerking. Daarom moet ook
alles nagelaten wat barrières tusschen de staten
kan brengen, zoo bv. alle protectie; de aangeno
men tariefwetten zijn dan ook fnuikend voor ons
land, omdat andere landen daartegen weer
maatregelen zullen nemen en zoo iets de mo
gendheden uiteen drijft.
Spr. verheugt zich over het oordeel van den
Haagschen rechter over art. 40. Dit punt zar
een belangrijke plaats innemen op de politieke
programma’s en als men hier de zijde der
ambtenaren kiest, kiest men de zijde van het
recht; dat is een algemeen belang. Spr. ver-
oordeelt ook de wijze van optreden tegen de
vrouwelijke ambtenaren. De Rotterdamsche
telefonisten die aan den dijk gezet waren, moe
ten nu weer terugkeeren, omdat het rijk door
de onervarenheid der aangenomen jongere
krachten zooveel schade lijdt!
Inzake het koloniale vraagstuk dient het be
lang van Indië voorop te gaan, niet dat van
Nederland. In Indië heerscht een agitatie welke budget om gelegenheid krijgen om nieuwe be-
alleen gebreideld kan als men de Indische be- drijven op woeste grond te stichten, zooals in
volking medezeggingschap geeft in het bestuur Oldenburg en Denemarken met groot succes
en streeft naar zelfbestuur binnen korter of lan- al geschiedt. Daardoor zou men aan de landnood
ger tijd. Als we dezelfde koers als tot heden tegemoet komen. Er wordt nu zelfs f300 per
houden, verliezen we Indië; dat te voorkomen H.A. pacht geboden, maar men weet dat de
is een levensbelang voor Nederland. landbouwproducten hun hoogste punt bereikt
Dat overal de democratische gedachte veld hebben, in de steden worden reeds acties daar-
wint bewijst ook de St. Michael-actie, die een tegen gevoerd, dit moet spaak loopen. Door
succes was, getuige de R.-K. candidaten welke die hooge padht kan de boer zijn landarbeiders
thans door tal van R.-K. kiesvereenigingen naar geen menschwaardig bestaan meer garandeeren.
voren worden geschoven. Binnen een tiental jaren zou men, bij goede
Spr. wijst dan op het belangrijke bevolkings- maatregelen, eenige duizenden nieuwe bedrij-
vraagstuk; er is overbevolking, doch niet zoo ven kunnen stichten. En hoe droevig zijn nu de
groot, dat er geen middelen zijn om de werk- toestanden in Drente, de concurrentie der Duit-
men moet breken met een dergelijke politiek, loosheid te bestrijden. Groote Duitsche firma’s sche turf is zoo ernstig, dat de verveners er
Voor een orgaan van productie als de landbouw plaatsen thans hier weer leeningen van 10 mil-
heft men het ministerie op, voor marine stelde lioen; is het wel juist dat daarvoor geld ge-
men het weer in! geven ■.■.•erdt, tcr.vijl cr.c land zzz groote bo-
De democratische partij is voor ontwapening hoefte heeft aan nieuwe bedrijven? Er zijn 1500
van Nederland volgens de Volkenbondsverplich- 20.000 boeren die hunkeren naar een nieuw eind op weg zijn met de bestrijdine der werk-
tingen Als het protocol van --1 -»---
in de Tweede Kamer te zitten.
Een der aanwezigen kwam op voor alge-
meene dienstweigering; van den Volkenbond
verwachtte deze debater weinig omdat deze
bond in handen van het kapitaal was; in de
venen hebben de arbeiders tijdens de mobili
satie enorm verdiend, toen hadden zij ook meer
moeten oppassen. Debater vindt het vreemd dat
de heer Dilling geen Kamerzetel wil, men moet
juist daar toch strijden tegen het verkeerde.
De spreker is ook voor democratiseering
van den Volkenbond, doch het begin is er. Spr.
erkent de dienstweigeraars als zeer hoogstaande
menschen, doch men beieikt met dienstweige
ring niets, meer door organisatie. Inderdaad is
het te betreuren dat de veenarbeiders veel geld
hebben opgemaakt, maar hoeveel geld is bij tal
van ondernemingen opgemaakt? Zorg voor meer
ontwikkeling, leer de menschen sparen!
Eene nietige acte, waarbij eene coöperatieve
vereeniging is opgericht.
Donderdag heeft de Hooge Raad uit
spraak gedaan in de in Friesland bekend ge
worden zaak van L. van ’t Zet te Oosterend
tegen de Coöp. Veevoederfabriek Bolsward-
Sneek.
Van ’t Zet had bij monde van zijn advo
caat Mr. N. J. Veilenga te ’s-Gravenhage
de nietigheid voorgedragen, zoowel van de
acte van oprichting als van de latere wijzi-
gingsacte, welk verweer door de Arr. Recht
bank te Leeuwarden was aangenomen;
beide acten waren nietig verklaard en het
bestuur was persoonlijk in de kosten veroor
deeld.
Het Gerechtshof te Leeuwarden had
ambtshalve uitgejnaakt, dat alleen de op-
richtingsacte aan de Wet moest worden ge
toetst en was van oordeel, dat deze niet nie
tig was. De wijzigingsacte liet het Hof bui
ten beschouwing, omdat die naar het oor
deel van dit rechtscollege nimmer nietig
kan zijn.
VanK’t Zet ging van die beslissing in cas
satie en droeg aan den Hoogen Raad voor
het arrest van het .Gerechtshof te Leeuwar
den te vernietigen op'grond, dat het Hof
had verzuimd de wijzigingsacte te onderzoe
ken en nagelaten had de geldigheid daar-
van aan de wet te toetsen. De Hooge Raad
heeft thans beslist, dat inderdaad ook de
wijzigingsacte moet worden onderzocht en
het arrest van het Hof vernietigd.
Arbeid in bakkerijen.
Gisteravond werd een buitengewone
ledenvergadering gehouden, uitgeschreven
door de afdeeling Sneek van den Algemee-
nen Nederlandschen Bond van Arbeiders
(sters) in het Bakkers-, Chocolade- en Sui-
kerbewerkingsbedrijf.
Na een inleiding van den Bondsbestuur-
der P. Ferwerda werd de volgende motie
met algemeene stemmen aangenomen:
De vergadering (als voren),
gehoord de besprekingen over het door
Z.E. den Minister van Arbeid, Handel en
Nijverheid ingediende Wetsontwerp tot wij
ziging van eenige artikelen van de Arbeids
wet 1919, betrekking hebbende op den ar
beid in bakkerijen;
protesteert ten krachtigste tegen de indie
ning van die voorstellen, omdat ze in
dien wet geworden de weder-invoering
van den bakkersnachtarbeid tot gevolg zul
len hebben.
De vergadering refereert zich aan het
Adres, hetwelk door het Bondsbestuur aan
de Tweede Kamer is gezonden;
Zij is ook van oordeel, dat een algemeen
aanvangsuur van 6 uur ’s morgens tot resul
taat zal hebben, dat geen pogingen meer in
het werk gesteld zullen worden om het ver
voer- en verkoopverbod te overtreden
dat alleen aan de werkelijke grootbedrij
ven, waarin ten minste 9 bakkersgezellen
werkzaam zijn en deze gezellen tezamen in
één week tenminste 400 uren bakkerij-
arbeid verrichten, gelegenheid worde gege
ven, met een derde deel van de daar werk
zaam zijnde gezellen voorar
beid te verrichten, bestaande in het gereed
maken van deeg en het stoken van ovens:
dat Zondagsarbeid onnoodig is en verbo
den moet blijven;
dat centrale commissies, in overleg met
de Arbeidsinspectie, uit de patroons- en
arbeidersorganisaties worden ingesteld tot
toezicht op de uitvoering der wettelijke be-
palingen;
emigratie-voorlichtings- dat voor ernstige, herhaalde oveftredin-
m ^Frankrijk hebben dit jaar gen in de Arbeidswet ook een bepaling
om.» <.x. l-x wortje opgenomerii waardoor de rechterlijke
macht een verbod van arbeid en verkoop
aan den schuldige kan opleggen, d. w. z.
voor één of meer dagen sluiting van het
desbetreffende bedrijf.
De vergadering doet een beroep op de
leden van de Tweede Kamer der Staten-
de Arbeidswet worden aangebracht,
gaat het schitterend. Op zal worden;
I meer sympathie draagt het Bondsbestuur op, met alle