Ml55bLANCHE
Dffitlnl Otgm tor him» link
Vmahgai
100
Nieuwstijding®»
41e JAAROARG
Eerste Blad
i
I WOERSDAG 2S FEBRUARI I92S.
onriDAGBw YRIJÜA68A VONDB
Brandenbürgh Co.,
èïBBS TsleiecK Re- 150.
De preventieve,hechtenis.
n
-gid lagavai vap c»«
Wzxnas 80 S
NIEUWE SIEEKEE COÜEABT
annex SHEERER COURANT en WYMBIRTSERADEEL
ÜÜfevwB
Ongeval te Tilburg.
Vrijdag maakten wij melding van het onge
val te Tilburg, waar een aanvankelijk- onbe
kende vrouw op geheimzinnige wijze te walc
geraakte en verdronk. De drenkelinge is thans
herkend als de 27-jarige dienstbode A. Dirks
den avond te voren na een woordenwisseling
haar dienst had verlaten en niet meer terug
keerde.
gic. tsij eearlie»
V9W *sn datna.
Het collectieve arbeidscontract.
Binnenkort zal een voorontwerp van een wet
telijke regeling van de verbindend-verklaring
van collectieve arbeidsovereenkomsten aan den
Hoogen Raad van Arbeid om advies worden ge
zonden.
Allen, die tot oordeelen bevoegd aiju,
zeggen het, dua ook gij kunt het ge
rust zeggen
Geef MIJ maar
jld. Ivveuss
laags fava'HHsit
Bezoek van H. M. de Koningin aan Sneek.
Naar wij uit zeer betrouwbare bron vernemen
heeft H. M. de Koningin het plan in de maand
Augustus tijdens de hier te houden herdenkings
feesten onze stad te bezoeken.
uornudu ov«r»aDB«*omsn mot d» Nai!ae««oH<» AI|am«Oï^ 701)0 91
*®r!cwa'’!lo«*Si dia oiuso Abonn4varaekord togon eagoliikkon voor évUU h
wegloopen.
Ten huize van dit meisje werd toen een
onderzoek ingesteld, meldt de Tel. Men vond
er evenwel niets verdachts. Later op den
avond werd het kind naar een bureau van
politie gebracht. Bij het verhoor viel zij ten
slotte door de mand en bekende de porte-
monnaie gerold en verstopt te hebben. Zij
verklaarde verder, bang te zijn geweest, dat
men de portemonnaie bij haar zou vinden.
Bij een verdere ondervraging bleek, dat het
meisje, 11 jaar oud, deel uitmaakte van een
troepje jeugdige misdadigers, van wie zij de
aanvoerster was. Zij heeft den laatsten tijd
niet minder dan zes diefstallen gepleegd,
waaronder het rollen van een portemonnaie
met f 10 in de vestibule van een bioscoop.
Ook ging zij er dikwijls op uit met haar
vriendinnetjes, twee 12-jarige meisjes, met
wie zij ook verschillende diefstallen pleegde.
Voorts trok zij voordeel uit de diefstallen,
Abonnementper jaar f 2.50 fr. p
post f 3.60.
Advertentiën9 ct. p. regel. Inge
zonden mededeelingen hooger, bij
Abonnement belangrijke korting
Advertentiën worden tevens gratis ge
plaatst in de SNEEKER COURANT
Een onderzoek naar de prijzen
der levensmiddelen in Engeland
In Engeland is een koninklijke commissie
ingesteid, belast met het onderzoeken van
de prijzen der levensmiddelen. Deze com
missie heeft, zooals het Hbl. meedeelt,
Woensdag een paar huisvrouwen uit het
volk en den middenstand gehoord, die om
trent den levensstandaard eenige vermeidens-
waardige inlichtingen gaven.
Een zekere mrs. Hart wonend in het
Zuidelijk deel van Londen, verklaarde, dat
er geen sprake van was, dat de hooge
prijzen van tegenwoordig werden goedge
maakt door de qualiteit der waren. Zij er
kende, dat er gedurende den oorlog, toen
de loonen hoog waren, een zekere verkwis
ting was, doch in haar wijk was „precious
little waste.” Verder verklaarde zij, dat de
Engelsche winkeliers de gewoonte hebben
aan het eind der week hun prijzen op
te zetten.
Mrs. Wilson, de vrouw van een spoor-
wegman, verklaarde dat de smaak der man
nen aanzienlijk veranderd was waardoor
het de vrouw moeilijker was geworden,
I Vóór den oorlog waren de mannen tevre
den met soepvleesch, doch tegenwoordig,
verlangden zij braadvleesch en groenten
wat duurder was. Zij geloofde dat dit het
gevolg was van hun verblijf in het leger.
Ook mrs. Wilson klaagde over het opzet
ten van de prijzen op Vrijdag en Zaterdag
ofschoon zij niet te klagen had over ge
knoei bij het wegen of bedrog met het
vleesch.
Volgens de verklaring van een vrouw
uit de middenstand mag de conclusie wor
den getrokken, dat het levenspeil van den
werkmansstand sedert den oorlog is voor
uitgegaan, dat van den middenstand slech
ter geworden.
Allemaal bestolen.
Een bericht uit Madrid meldt, dat op
zekeren nacht alle gasten, in het Grand
Hotel logecrende, bewusteloos gemaakt zijn
en van al hun geld en kostbaarheden be
roofd.
Duur kalfje.
De landbouwer B. Slob te Hoornaar heeft een
kalf verkocht voor f 100, dat nog geboren moet
worden. In den koop is buiten bespreking gela
ten of het dier van het mannelijke of het vrou
welijke geslacht zal zijn. Hoornaar staat bekend
vooi het fokken van rundvee van 't edelste ras.
102 jaar.
Mevrouw de weduwe Gestel te Eindhoven is
gisteren 102 jaar geworden.
Tragisch einde.
Vrijdagavond werd te IJmuiden een feestver-
gadering gehouden van de Chr. Hist. Kiesver-
eeniging, waarbij de beer P. Cupido Sr. gehul
digd werd wegens zijn onafgebroken werkzaam
heid als j^nningmeester seder de oprichting.
Tijdens de vergadering werd de gehuldigde
plotseling onwel, waarop hij het lokaal verliet.
Hij kon niet verder komen dan de vestibule,
waar hij den geest gaf.
Een winkel verrold.
Zaterdagmorgen is te Amsterdam de linker
helft van den gemeentelijken electriciteitswinkel
in de Vijzelstraat naar zijn nieuwe staanplaats
bij de Heerengracht verrold. De merkwaardige
gebeurtenis verliep geheel naar wensch. sclr
de Tel.
Om halfacht begon het werk en om halftien
stond de linker winkelhelft, alsof zij nooit anders
gestaan had, te bestemder paatse. Slechts de
rechterflank wees uit, dat er nog een tweede
stuk bij moet het gebouwtje is namelijk door
midden gezaagd.
Stevige kabels trokken langzaam maar zeker
den linke vleugel van den rechter weg.
Tegen Let einde van deze week wordt het
tweede gedeelte van den winkel verrold en dan
weer met het eerste tot de volledige G. E. W.
ve fopplaats samengevoegd.
L goev oope briefkaarten met reclame.
De Doru. Rijkers-briefkaart zal a.s. Woensdag
verschijnen. Het is de gewone rijksbriefkaart
van 7/2 cent, welke voor 5 cent verkrijgbaar
zal zijn bij boekverkoopers, niet aan de post
kantoren. Het verschil in prijs wordt voor het
Dorus Rijkersfonds meer dan gedekt door de op
de adreszijde der kaart aangebrachte reclame.
Door den electrischen stroom gedood.
Bij een oefening van de eigen brandweer in
een ijzermijn bij Wartau (St. Gallen, Zwitser
land) zijn 5 brandweerlieden in aanraking ge
komen met een electrische draad. Vier van hen
werden onmiddellijk gedood; de vijfde kreeg
lichte brandwonden.
Afd. Sneek S. D. A. P.
Voor de afd. Sneek van de S. D. A. P. sprak
Zaterdag in de Harmonie (Sperkhem) mevr.
Suze Groeneweg. ullo ---
De V o o r z. de heer De Groot opende mei nieuwc banen te leiden, niet omdat wij beter
een inleidend woord deze eerste S. D. A. P.-
vergadering welke in rechtstreeksch verband
staat met de a.s. verkiezingen.
De Spreekster mevr. Suze Groeneweg
begon met er op te wijzen dat in kapitalistische
kringen gezegd wordt dat de belangstelling voor
de politiek bij ’t volk verflauwd was, wat voor
al sinds de evenredige vertegenwoordiging het
geval zou zijn. We moeten aldus deze hee-
ren terug naar de toestanden van vroeger.
De aardigheid zou er dus af zijn sedert niet al
leen meer de geleerde heeren zich met de poli
tiek bemoeien, men suggereert de bevolking als
’t ware dat ze zich maar niet meer met de poli
tiek moet “Bemoeien. En gepaard met dit soort
suggestie gaat ’t feit dat de volksvertegenwoor
diging zich meer en meer verwijdert van wat
het volk wil, men zie bv. wat de Eerste Kamer
deed met het ontwerp Plaatselijke Keuze, een
zaak die leefde in ons volk als geen andere. De
taak dezer Eerste Kamer is volgens haar voor
standers zelf, te waken tegen de waan van
den dag, hier was er geen sprake van de waan
van den dag. In 1914 had men immers reeds
het groote petitionnement en de Tweede Kamer
had tot 2 keer toe de wet op de P. K. aange
nomen, de tweede keer zelfs met grooter meer
derheid dan de eerste. De 5 C.-H. Eerste Kamer
leden die gekozen zijn op het programma, waar
in dit punt voorkwam, hebben hun kiezers wel
schromelijk misleid. Ook daar in de Eerste Ka
mer is dus een groote minachting getoond voor
den wil en het verlangen van het volk. Men wil
in die kringen terug naar de „ideale” tijd van
vroeger, toen een kleine groep met aardsche
goederen gezegenden, onbeperkte macht uit
oefende. Dit zijn de menschen, die het wel goed
vinden dat een Colijn als een Mussolini in zak
formaat eens toont wat hij kan en durft met vol
komen negatie van wat er leeft in het volk.
Men wil in zakenkringen liberaal of Chr.
komt er dan niet op aan want als het gaat om
kapitaalsbelangen vinden de burgerlijke partijen
elkaar wel terug naar vroeger en de sociale
maatregelen aan kant doen. Het pas opgerichte
Vaderlandsche Verbond zegt dat heel mooi:
,,We moeten het volk weer leeren dat vrijheid
is een kostbaar bezit.” Dit is dan de vrijheid
voor de ondernemers om zich weer ten koste
van anderen te verrijken. Wij, zegt spr., kennen
die vrijheid nog wel, wat die beteekende voor
onze vaders en moeders, hoe de ondernemers
onze vaders voor een schandelijk dagloon in de
werkplaatsen lieten ploeteren en onze moeders
lieten verbitteren door de kleine zorgen van den
dag, door de kommer die er rondwaarde in de
gezinnen der arbeiders. Als we even daaraan
denken leggen wij immers terstond ’’de gelofte
af: „Naar die tijd nooit meer terug!”
We moeten niet terug maar vooruit, niet
minder maar meer invloed moeten we hebben,
we moeten naast de medezeggenschap der ar
beidende klasse in de politiek, nu ook die hebben
op maatschappelijk gebied. Met allerlei slag
woorden heeft men getracht de arbeidersklasse
terug te dringen in het hoekje, waarin zij voor
den oorlog stond. Reeds in 1919 kwam het slag-
vooral de
maar pas
IC glö. bij
«an xiaae-r
Eij giffi öij «afliea vku
tliieke wijze in de bres stond, het advies
der door haar benoemde commissie niet
heeft overgenomen”, en dat het groote te
leurstelling wekken moet, dat ze tot op
heffing van den Zomertijd het initiatief
neemt.
Het Verbond meent, uit naam van allen,
die uit hygiënisch en economisch voordeel
de gunstige werking van den zomertijd heb
ben leeren kennen en ervaren, te moeten
getuigen, dat de opoffering daarvan voor
duizenden een groot nadeel zou beteekenen
Het Verbond verzoekt de Kamer maat
regelen te nemen, waardoor ons volk de
voordeelen van den zomertijd zal kunnen
blijven genieten.
De K. v. K. te Dordrecht besloot adhae-
sie te betuigen aan het adres der K. v. K.
te Amsterdam betreffende hét behoud van
den Zomertijd.
In de Donderdagavond gehouden druk
bezochte ledenvergadering van de nieuwe
vereeniging Baarn’s Bloei is met bijna al-
gemeene stemmen besloten de Tweede
Kamer te verzoeken, den zomertijd te hand
haven.
Bij de Tweede Kamer is ingekomen een
adres tegen het wetsontwerp inzake afschaf
fing van den zomertijd, van het bestuur
van de .Koninklijke Verbonden Nederland-
sche Watersportvereenigingen” te Amster
dam.
De Algemcene Nederl. Bond van han
dels- en kantoorbedienden heeft zich tot de
Tweede Kamer gewend met verzoek het
ontwerp van Wet tot intrekking van den
Zomertijd niet aan te nemen.
V a 1 s c h h e i dWi n geschrifte.
Tegen C. Vrucht, administrateur van het
R. K. Schoolbestuur van St Willibrord te
Arnhem, is rechtsingang verleend met ver
wijzing der zaak naar de openbare terecht
zitting wegens fraude met handteekeningen
op lijsten bij aanvragen voor den bouw
van twee R.K. Scholen. Ten laste is gelegd
valschheid in geschrifte.
B u i k t y p H u s,
In het woonwagenkamp te Nijmegen zijn
gevallen van buiktyphus geconstateerd waar
van één met doodelijken afloop. Gisteroch
tend is er nog een nieuw geval geconsta
teerd. Men heeft maatregelen genomen om
uitbreiding te voorkomen.
Veevergiftiging.
Verdacht van middelen te hebben ver
strekt en inlichtingen te hebben 1 egeven
om een stal vee te vergiftigen werd Don-
derdagvond door de gem.-veldwachters en
den rijksveldwachter te Wolvega in arrest
gesteld de reeds hoogbejaarde rentenierende
landbouwer R. B. aldaar. Het betreft den
veestapel van den heer R. Veurman te
Sonnega. Een knecht van bedoelden Veur
man, een volgens de meening van velen
niet erg schrandere jongen kwam veel bij
bedoelden B. aan huis. B. nu wordt er
van verdacht dezen jongen middelen aan
de hand te hebben gedaan, waardoor het
vee van Veurman zou kunnen worden ver
giftigd. Doordat een andere knecht van
Veurman aan de kleur van het voeder ont
dekte, dat de zaak niet in orde was, heb
ben slechts twee koeien daarvan gegeten
en heeft de verstrekking er van geen ern
stige gevolgen gehad.
Behalve B. werden, naar het „L. Nbld
meldt, ook diens zoon en de reeds ge
noemde knecht in arrest gesteld. Na een
verhoor, waarin de zoon bekende, dat zijn
vader deze middelen zou hebben verstrekt,
is de zoon weer op vrije voeten gesteld.
De Kamerverkiezingen.
In den R.K. Rijkskieskring ’s-Gravenhage
is, naar uit een relaas in de Res. bode
blijkt, de volgende groslijst van candidaten
voor de Tweede Kamer opgemaakt1Prof.
Veraart, 2. prof. Steger, 3. minister Aal-
berse, 4. mevr. Bronsveld Vitringa, 5.
A. Conijn, 6. mej. Annie Meijer,7. L. F. Guit,
8. Chr. H. Jansen, 9. H. J. Borghols, 10.
majoor Lambooy. 11. G. P. Bon, 12. mr.
van Schaik, 13 15 v. d. Sand, mr. Van
Hellenberg-Hubar en mr. De Jong.
Vitrioolwerper.
Sedert eenigen tijd heeft de 27-jarige vrouw
van den 46-jarigen woonschuitbewoner L. de K
te Leiden haar man verlaten en is samen gaan
wonen met H. S., in de Bouwelouwensteeg al
daar. Zaterdag heeft de K. zich daar vervoegd
en heeft hij zijn vrouw een bierglas met vitriool
naar het hoofd gesmeten. Het glas kwam door
een afwerende beweging van de vrouw tegen
haar arm terecht. De vrouw kreeg hevige brand
wonden aan den arm. De K. is door de politie
opgesloten.
die deze laatste meisjes afzonderlijk pleeg
den. De buit werd nu eens bewaard bij een
der kinderen thuis, dan weer in den kelder
van ’n apotheker, van wie ’n 13-jarige loop
jongen ook in het complot betrokken was.
De outlets van de kinderen wisten natuurlijk
van deze diefstallen niets af. De opbrengst
van den buil werd meestal versnoept.
Het Troelstra-oord.
Het hoofdbestuur van den Nederland-
schen Schildersgez;llenbond besloot f1000
te storten in het fonds voor de stichting
van een z.g.n. Troelstra-oord.
Terug naar de tollen.
In de gemeente Zaandijk zullen weer
tollen worden ingesteld, ter goedmaking
van de kosten van aanleg en onderhoud
van wegen. Voor een auto is 25 cent,
voor een motorrijwiel 15 cent, voor een
rijwiel 1 cent verschuldigd.
Een veiligheidsdienst!
Te Amsterdam is gearresteerd de direc-
tem van den Nationalen Veiligheidsdienst
„Djaga,” die van een aan hem toever
trouwd bedrag van f 6000 circa vierdui
zend gulden te eigen bate heeft aange
wend. De aangehoudene zal vervolgd wor
den ter zake van verduistering.
De „Res.bode” (r.-k schrijft:
Meer dan eens is op dit instituut bij onze
rechtspraak critiek geoefend en tot niet
geringe voldoening van velen is in het
nieuwe wetboek van strafvordering dit in
stituut zoodanig gereglementeerd, dat de
allerergste misbruiken er van uitgesloten zijn.
Maar ofschoon dit zeer belangrijke wets
ontwerp reeds in 1922 in het Staatsblad
verscheen, is het thans, in 1925, nog steeds
niet ingevoerd en wordt de bestaande toe
stand eenvoudigweg gehandhaafd.
We weten niet, welke geheime machten
deze verhumaniseering van ons strafrecht
tegenhouden, maar wel weten we, dat er
dagelijks nieuwe slachtoffers worden ge
maakt van dezen feitelijk onduldbaren toe
stand.
Niet elk geval toont dit echter in zoo
schrille gedaante als het arrest, Woensdag
door het Haagsche Gerechtshof gewezen in
de geruchtmakende zaak tegen den rijks-
bouwmeester V.
Deze man werd op 21 Juni 1923 gear
resteerd en in preventieve hechtenis gehou
den tot Februari 1925, dus bijna 20 maanden.
Toen veroordeelde het Gerechtshof hem
tot 6 maanden gevangenisstraf, zoodat deze
man 14 maanden, dus meer dan een jaar,
onschuldig in de gevangenis heeft gezeten
als slachtoffer van het instituut der preven
tieve hechtenis.
Wanneer we hierbij nu nog weten, dat
niemand minder dan de procureur-generaal
bij het Hof het vooronderzoek in deze zaak
becritiseerde, wijl het ondanks den langen
duur zeer onvolledig en eenzijdig is ge
schied, dan gevoelt men, welk een groot
onrecht door de rechterlijke macht aan de
zen man is begaan.
De man is nu in vrijheid gesteld en men
trekt zich verder niets meer van hem aan.
Was het nieuwe wetboek van strafvorde
ring ingevoerd, dan was deze langdurige
preventieve hechtenis niet mogelijk geweest
en men had het slachtoffer van deze ge
rechtelijke fout een behoorlijke schadever
goeding moeten geven.
Dit geval staat echter niet alleen.
Eenigen tijd geleden bleek, dat iemand
die reeds 5 jaar lang in Leeuwarden ge
vangen zat, onschuldig veroordeeld was.
De man was zijn broodwinning kwijt, ge
heel geruïneerd, maar aangezien het nieuwe
wetboek van strafvordering niet was inge
voerd, kon hij op geen enkele schadever
goeding aanspraak maken. Men heeft hem
toen door middel der reclasseering gehol
pen aan een groentenwagen en een heel
klein crediet, maar het was bij lange na
niet te vergelijken met wat men hem on
rechtvaardig ontnomen had.
We weten, dat de strafrechter en niet
pgewekt hadden. Dit leidde tot de aanhou-minder de leden van de staande magistra-
zakkenrollerij tegenwoordig was geweest njeuwe wetboek van strafvordering en
misschien is het met uitgesloten, dat deze
oppositie de oorzaak is dat het nog steeds
niet is ingevoerd.
Maar het vonnis, dat Woensdag uitge
sproken is, moet toch weer eens duidelijk
doen zien, dat de huidige toestand niet lan
ger gehandhaafd kan worden.
Ook hier geldt de gulden regelBeter
vijf schuldigen vrijgesproken dan één on
schuldige veroordeeld.
De Zomert ij d.
Het Verbond van Vakorganisaties van
hoofdatbeiders in Nederland heeft zich tot
de Tweede Kamer gewend met een adres
naar aanleiding van het wetsontwerp strek
kende tot intrekking van de bestaande wet
op den Zomertijd, waarin o.m. wordt op
gemerkt, dat „dezelfde regeering, die een
maal voor den zomertijd op zoo sympa.
woord van de arbeidsschuwheid
bouwvakarbeiders zouden dat zijn,
heeft nu een Engelsche commissie geconstateerd
dat juist die Nederlandsche bouwvakarbeiders
zooveel produceerden. Toen kwam het woord
„verspilling”, maar juist ons groote bezwaar
tegen het kapitalisme is dat het zoo spilziek is
op allerlei mogelijke manieren. Bv. de reclame
is geheel verspilling van geld en bekwaamheid.
Men kent ook de geschiedenis van de Holland-
sche sigaret die naar Engeland gaat om daar
te worden verpakt en dan weer hier terugkomt
en verkocht als Engelsch merk. Er zijn echter
schrijnender voorbeelden van die spilzucht.
Het was in de tijd dat kort na den oorlog
- de geheele wereld behoefte had aan dekking,
de Oostenrijksche moeders smeekten om oude
kranten om hun kinderen te beschutten, toen
daar in Amerika een prachtige katoenoogst op
de velden stond. Maar de katoenplanters beslo
ten toen 2/3 van de oogst op het veld te ver
nietigen. Zoo is het met veel artikelen gegaan,
en zoo leerde men ons niet te verspillen! Dat is
de zuinigheid van het kapitalisme.
Men produceert niet om in de behoefte te
voorzien maar enkel om ’t geld. Het is niet den
ondernemer, maar het stelsel dat in dezen het
verwijt treft en in deze spilzucht o. a. zit het
zondige van dit stelsel.
Na het woord „verspilling’.' kwamen de woor
den "veiligstelling van den gulden”, en men
begon met de gulden van de ambtenaren en de
werkloozen veilig te stellen door de salarissen
SEfi bij vofitos TE
IwV 44«s heao. oS eeg «w
Jeugdige zakkenrollers.
Te Rotterdam kwam een dame bij de po
litie aangifte doen, dat zij in de Hoogstraat
van een portemonnaie, inhoudende f 5.
was beroofd. Zij verdacht hiervan een onge
veer 12-jarig meisje, van wie zij een vage
beschrijving gaf. Voorts had zij in de buurt
meer kinderen gezien, die haar wantrouwen i
nnrraiiml/4 hnrlrlon 1n5z4/-1r* 4-rsZ. k» y-»«
my v*v» v «amkbavm itidivtvi w 1VV4V11 vtv oicicfiiuv marionet*
ding van een 8-jarigen jongen, die bij detuur zeer ernstige bezwaren hebben tegen
en uitkeeringen te verminderen en de guldens in en vertelde, dat hij zijn zusje hard had zien!
de schatkist te houaen en men praatte nog over
de veiligstelling van den gulden toen die reeds
hooger stond dan de dollar. Toen het gekerm
over dê gulden lang genoeg geduurd had vond
Colijn de. leuze der kapitaalvorming uit. Men
■moet de loonen verlagen om kapitaal in nieuwe
bedrijven te kunnen steken, maar knappe koppen
als Kuiper, Bonger, Cort v. d. Linden zijn juist
van meening dat de kwaal in Nederland juist is,
dat er te veel kapitaal is en als men ziet dat
de Rotterdamsche leening in één dag tweemaal
overteekend werd, dan blijkt -dat dit inderdaad
juist is.
AI die leuzen dienen slechts om de arbeiders
te laten slikken wat de ondernemers en de re
geering willen. Voor wat die regeering doet dient
men echter niet alleen Colijn verantwoordelijk
te stellen, men vergete niet dat we nog steeds
het ministerie-Ruijs hebben, de R.-K. minis
ters doen maar al te graag wat Colijn wil, en
de Chr. arbeiders hebben het ten slotte aan hun
arbeidersleiders, die deze regeering steeds steun
den, te wijten dat de zaken gegaan zijn als thans
geval is. Zij hebben de gelegenheid gehad
van Colijn af te komen toen zij met ons de
Vlootwet verwierpen, hadden zij daarna rugge-
graat getoond, de r.-k. leiders hadden nu de
comedie van St. Michael, die vertoond werd om
te voorkomen dat de R.-K. arbeiders op rood
stemden, niet behoeven op te voeren. Wil men
op nationaal gebied terug, op internationaal ge
bied is het net zoo. De regeering heeft mets
uit den oorlog geleerd, zij blijft nog vasthou
den aan het „Wie den vrede wil, bereide zich
ten oorlog”. De sociaal-democraten weten da:
alle oorlogsellende voortkomt uit ’t kapitalisme.
doch zij beseffen dat het niet noodig is dat het
socialisme volkomen is verwezenlijkt, voor op
dit gebied iets kan worden bereikt. Inplaats van
de eisch van het volksleger heeft de S. D. A. P.
i thans na rijp beraad de ontwapening in haar
programma opgenomen. De geschiedenis heeft
ons aangewezen om in dezen de wereld op
dan anderen zijn, maar omdat wij onweerstaan
baar voor dit vraagstuk werden geplaatst. In
de oorlog raakten de vakorganisaties internatio
naal en nationaal in scherven,, toen na den oor
log dat alles weer moest opgebouwd, moest
men wel tevens overwegen hoe in het vervolg
een dergelijke afbraak kon worden voorkomen.
En zoo besloten de vakorganisaties internatio
naal om door staking enz. een eventueel nieuwe
mobilisatie en oorlog, die de ondergang van
Europa zou beteekenen, te voorkomen. Toen de
vakbeweging zoover was, was het de tijd voor
de S. D. A. P. om ook het politieke programma
te herzien. De ontwapeningseisch is opgenomen.
Wij stellen wel degelijk prijs op 'n onafhankelijk
Nederland, maar voor de handhaving daarvan i:
het geweld niet meer het middel; de oorlogs
techniek heeft de verdediging van een klein
land zoo goed als onmogelijk gemaakt en wij
zien nieuwe mogelijkheden tot keeren van den
oorlog rijzen. We willen den oorlog die wij
niet op Hooger Wil schuiven doch menschen-
werk noemen in de eerste plaats door de
kracht der arbeidersbeweging bestrijden, die se
dert 1870 zoo enorm gegroeid is. Dan zien wij
in de Volkenbond, zij het zeer onvolkomen, een
kiem ten goede. Op dat instituut is nog wel
niet te bouwen, doch wij kunnen er aan bou
wen; eenmaal zijn ook particuliere geschillen
door geweld beslist, daarvoor is de rechtspraak
gekomen, welnu het moet mogelijk zijn ook in
de internationale verhoudingen zoo iets te be
reiken. Denemarken met zijn socialistische re
geering nam het initiatief tot ontwapening, wel
nu hier in Nederland zal de soc.-dem. Kamer
fractie binnen enkele dagen haar initiatief-voor-
stel daartoe eveneens indienen (daverend ap
plaus). Zij rekent daarbij ook op de vrouwen,
en het is in de vrouwenbeweging dat spreekster
naast arbeidersbeweging en Volkenbond de
derde mogelijkheid tot verzekering van den we
reldvrede ziet. Als de natuur nog de natuur is
zullen de vrouwen een machtige steun voor de
ontwapening blijken te zijn. Al kan daardoor niet
de zekerheid gegeven dat er geen oorlog meer
zal komen, spr. kiest deze onzekerheid boven
de zekerheid dat er oorlog komt als men met
bewapenen voortgaat. De kans om hier waf
voor de vredesgedachte te doen komt in Juli b
de verkiezing. We hebben nu een regeering die
dwars tegen het vredesverlangen van ons volk
ingaat en die ons met ’t Vlootontwerp opscheep
te, nadat men er bij de verkiezingen in '22 in 7
talen over had gezwegen; de Vlootwet kwam,
minister de Geer ging heen, doch Colijn kwam,
de ambtenaren moesten bloeden, het onderwijs
moest kapot om de vloot. Maar de regeering
leed de nederlaag, alle vrouwen in de Kamer
trokken, met uitzondering van jammer genoeg
de e.-h. mr. Frida Katz een lijn en stem
den tegen. Maar de regeering kwam toch terug,
eerst zou nu de begrooting sluitend gemaakt,
daarna een nieuwe vlootwet ingediend. Nog is
er geen nieuw vlootplan ter tafel gebracht en
nu zal het van het Nederlandsche volk afhangen
of dat na de verkiezingen wel het geval zal
zijn. Daarvoor heeft de Nederlandsche man en
vrouw nu het stembiljet. Het gaat hier ditmaal
niet om persoonlijk of landsbelang, het gaat hier
om een wereldgemeenschapsbelang. We moeten
op internationaal gebied naar nieuwe verhou
dingen, dat is het al overheerschende vraagstuk.
Spr. weet dat er nog veel propaganda door alle
partijen vóór de verkiezingen zal worden ge
maakt. Welnu, zegt spr., vorm u zelf een oordeel
door naast de bladen van uw eigen partij ook
de onze te lezen en dan heb ik genoeg vertrou
wen in uw gezond verstand en ons levenwek
kend beginsel, dat gij uw gevoel van verant
woordelijkheid zult beseffen en u als medestrij
der voor nieuwe internationale verhoudingen
aan onze zijde zult scharen.
Er was geen debat. De goed bezochte verga
dering. waaruit menigmaal applaus had opge
klonken werd daarna door den voorz. geslo
ten.