u
tm
200
NttUWSTUDUWEM.
ir
36.
-.1
NfDfELAKDSCHt HYPDTHEEKBANK g
opgericht te V68iïdaiïl in 1890 Sfe
i
ek
nnttx SHE EK ER COURANT en WYMBRITSERADEEU
2OÜÜ
nd,
Olfiditl OiiiH i« ImiNti Sink.
5 °|o Pandbrieven a 99° |o i
41e JAARBA9G
is
M5
63
2.40
195
1.10
70
L.30
75
45
)-95
met
I ct
14
22
10
n
40
45
210
MO
14
10
14
I 13
16
16
20
20
20
25
Vvnohjgnl
DUTiDAG» m VRIJDAGS! VOMDfi
Brandenburgh Co.,
isjTssE Telafem 25e» 150.
ZATERDAG 2 MEI 1925
•1f!' Abvuné's vsrasksrd tagan ongelukken »w;
te
n
»4&2
I
Abonnementper jaar f 2.50 fr. p.
post f 3.60.
Advertentiën9 ct. p. regel. Inge
zonden mededeelingen hooger, bij
Abonnement belangrijke korting
Advertentiën worden tevens gratis ge
plaatst in de SNEEKER COURANT
sten
•e* tas
»1nu.r
I
URfSVCHl
De droogmaking van de Zuiderzee.
In de vergadering van de Hollandsche Maat
schappij van Landbouw heeft de heer ir. S.
Smeding, rijkslandbouwconsulent voor Noord-
Holland, gesproken over: De beteekenis van de
droogmaking der Zuiderzee voor den landbouw
in Nederland. Spr. begon met een overzicht te
geven van de geologische gesteldheid van den
Zuiderzee-bodem. Duizenden grondmonsters, ge
nomen in de tweede helft van de vorige eeuw,
zijn geanalyseerd door de professoren Van Bem-
melen en Adolf Mayer. Aan de hand van een
kaart gaf spr. een uiteenzetting van de waarde
der aan de oppervlakte gelegen grondsoorten,
waaromtrent men zich een oordeel heeft kunnen
vormen, door vergelijkend grondonderzoek van
aangrenzende polders, dus van gronden, waar
van de cultuurwaarde bekend was. Ook de dikte
der verschillende grondlagen in de droog te ma
ken gebieden is bepaald, zoodat de landbouw
kundige waarde der Zuiderzeegronden in hoofd
lijnen bekend mag worden verondersteld.
In het bijzonder is de Wieringermeer zeer
volledig bemonsterd, zoodat hiervan een nauw
keurige geologische kaart samengesteld is kun
nen worden. Gevonden werd hier een grootere
verscheidenheid van grondsoorten, dan in de
andere Zuiderzeepolders, waar overheerschend
een zware en zeer vruchtbare klei wordt aange-
troffen?
De conclusie van prof. Mayer, uit eigen on
derzoekingen en die van prof. Van Bemmelen,
„dat 75 pct. van de gronden der toekomstige
polders bouwgrond is van groote waarde en
slechts een ondergeschikt deel van geen onmid
dellijke waarde,” zegt wel genoeg, doch behoeft,
naar spr.’s oordeel, in gunstigen zin nog een
correctie, aangezien met behulp van den kunst
mest en waterinlating ook de lichte zeezand-
gronden betrekkelijk spoedig een niet te ver-
waarloozen cultuurwaarde zullen bezitten. Waar
een omvangrijk grondonderzoek dus de groote
Sneeker Gymnastiek Vereeniging.
In dé Harmonie (Sperkhem) werd Dinsdag
avond jl. de jaarlijksche algemeene ledenver
gadering gehouden van de Sneeker Gymnastiek
Vereeniging.
De voorzitter de heer B. Jonkmans opende
deze vergadering met een woord van welkom
en schetste in korte trekken het afgeloopen ver-
eenigingsjaar. De notulen en ’t jaarverslag van
den secretaris werden goedgekeurd. De rekening
van den penningmeester over 1924-’25 was door
de financieele commissie volkomen accoord be
vonden. De aftredende bestuursleden mej. S.
Norbruis en de heer J. Olij Szn. werden herko
zen, terwijl in de vacature van den heer H. Kam
pen voorzien werd door de verkiezing van den
heer A. Postma. In de kascommissie werden
benoemd mej. P. Hofmeester en de heer T.
Zandstra. Als vaandrigs root de dames werden
Vonnis.
De moedermoord 4e Peperga.
Veertien dagen geleden stond terecht:
J. C., 38 jaar, timmerman, gedomicilieerd
Wolvega, wegens moord op zijn moeder te Pe
perga.
Overeenkomstig den eisch is beklaagde ver
oordeeld tot twintig jaar gevangenisstraf.
benoemd mej. S. Norbruis en mej. J. Genis, voor
de heeren de heer A. Postma en de heer J.
Wempe Jr. Besloten werd om deel te nemen aan
de Gewestelijke Uitvoering op de Pinksterdagen
te Gorredijk en ook om zoo krachtig mogelijk
mede te werken aan de te organiseeren propa-
gandatochten van de Turnkring in de omliggen
de plaatsen. Verder werd er een zomerprogram
vastgesteld, hetwelk hoofdzakelijk beoogt de
athletiek en verschillende spelen meer te beoe
fenen. Tevens werd er nog een commissie be
noemd welke zich ten doel stelt om op alle mo
gelijke wijze te trachten gelden bijeen te ver
zamelen voor de aankoop van toestellen enz. Het
bestuur is thans als volgt samengesteld: B.
Jonkmans, voorz., J. Wempe Jr., seer., mej. B.
Sminia, penn.resse, J. Olij Szn., A. Postma, mej.
S. Norbruis en mej. J. Tekelenburg.
ROODHUIS, 23 April. Heden had de alge
meene vergadering der leden van de boerenleen
bank Roodhuis en Omstreken plaats. Uit het
verslag van den kassier over het afgeloopen
jaar 1924 bleek het volgende: Het begin saldo
spaargelden op I Januari ’24 was f268.770.37,
in de loop des jaars bijgebracht f 131.258.35; er
is terug betaald f 108.578.81, zoodat het eind-
saldo op 31 December ’24 bedroeg de som van
f291.449.91. Aan voorschotten stond bij het be
gin van 1924 f 127.250, bijgeleend in het jaar
te zamen f 24.500, er werd afgelost de som van
f 17.570, zoodat er aan voorschotten bleef staan
op het einde des jaars de som van f 134.180. Bij
de Centrale Bank .te Utrecht was op de 1 Januari
1924 gedeponeerd de som van f81.551.14, in den
loop des jaars bijgezonden f 139.992.84, er werd
terug gevraagd f 141.696.26, zoodat er aan depo
sito’s bleef staan de som van f79.847.72. In
loopende rekening hadden de leden een schuld
van f53.659.17, in de loop des jaars nog bij
opgenomen samen f51.692.66 en teruggestort
f31.805, zoodat er een schuld bleef staan van
f 67.066.83. Bij enkele leden had de boerenleen
bank een schuld van f5.500 in loopende reke
ning. Aan renten enz. werd ontvangen de som
van f 14.176.15 en aan idem werd uitbetaald
f 13.447.17. De winst werd bij het reservefonds
gestort.
De aftredende leden de heeren J. Poelsma en
J. Zonderland werden met meerderheid van
stemmen herkozen. Voor den heer P. IJ. Andela
(wegens vertrek) werd gekozen bij meerderheid
van stemmen de heer Ids H. de Boer onder
Tirns. De aftredende kassier de heer IJ. W.
IJedema werd bij acclamatie herbenoemd voor
4 jaar. Het salaris van den kassier werd met
100 gulden verhoogd. Het ledental ter vergade
ring aanwezig was 40. Het totaal aantal leden
bedraagt 75.
VAN DE LEEUWARDER RECHTBANK.
Zitting van Woensdag 29 April.
In Rauwerderhem ging een schip door het
Duivelsrak, dat bij de schippers ongunstig be
kend staat, omdat het er zulk Ipstig varen is.
Ook genoemd schip had moeite er door te ko
men en daarom bood de 19-jarige melkvaarder
W. N. te Irnsum aan, het vaartuig te trekken
voor 35 cent. Daar kwam echter de oude Laver-
man aan, die het voor een kwartje wilde doen.
Er ontstond ruzie tusschen den melkvaarder en
Laverman, waarbij beklaagde den ouden man
moet hebben geslagen. N. zegt, dat hij uit zelf
verdediging handelde, omdat Laverman hem be
dreigde, zijn hersens in te zsllen slaan.
Eisch en vonnis f 20 boete subs. 20 dagen
hechtenis.
gld, DJ) ievaua
'ariga invaliditeit.
Plattelanders aller klassen vereenigt U.
Over bovengenoemd onderwerp sprak gister
avond voor een volle zaal van Amicitia het
Tweede Kamerlid Braat. Spr., die met applaus
en gejuich begroet werd, deelde mede dat dit
zijn 165e politieke lezing was.
Spr. vraagt eerst wat hebben de partijen ge
daan in de richting van de bezuiniging. Alle
partijen zeggen: wij willen bezuinigen, maar wel
20 jaar lang heeft men kunnen constateeren dat
deze leuze wel op de programma’s kwam, maar
niet verwezenlijkt werd. De heer Colijn zou dan
eindelijk bezuinigen. Hij zou de salarissen der
ambtenaren verlagen met 20 en de periodieke
verhoogingen intrekken, hij deed het niet, de
staatsuitgaven gingen niet van beteekenis om
laag, maar hij haalde de inkomsten omhoog,
en dat terwijl overal, niet alleen op het platte
land, over de hoogte der belastingen geklaagd
wordt. Daardoor is het budget in evenwicht
gekomen, maar hoe; thee, fietsen, tabak zijn
belast, er kwam een tariefwet en de weelde
belasting ligt klaar. Colijn legt de belastingen
op de schouders der minst gesitueerden, omdat
men de beter gesitueerden ’t land uit gedreven
heeft, daar zij 60 van hun inkomen aan be
lasting moeten betalen; in België is dat nog niet
50 in Zwitserland nog niet 30 van onze
belasting. Er zijn hier velen die f20.000 belas
ting moeten betalen en die nu in België van
hetzelfde inkomen f 9000, in Zwitserland f 6000
storten. Hoe kan in België en Zwitserland die
belasting zooveel lager zijn? Omdat hier onze
regeering de socialistische wetgeving met haar
leger ambtenaren doorvoert, dat is ontzaglijk
duur (applaus). De zegeltjesplakkerij kregen
wij, die van de bedrijven 100 millioen per' jaar
vraagt. Waarom dat van die nijveren gevraagd,
die op het platteland vooral vaak hun winst aan
zegels zien weggaan. Spr. zou willen dat het
rijk alles betaalde en niet alleen de druk op de
nijveren gelegd werd, dan kon al die ambte-
naarderij afgeschaft.
We hebben de warenwet, de vleeschkeurings-
wet gekregen. Was die nu broodnoodig met al
die rompslomp, die het product duur maakt, in
de groote steden had men toch al de abattoirs,
terwijl men in de kleine plaatsen wel weet wat
er geslacht wordt.
Stem uit de vergadering: „Je kunt beter stin
kend vleesch eten.”
Spreker: Ik hoop dat ik hier ben in een be
schaafde streek waar men rustig kan aanhoo-
ren wat ik te zeggen heb. Straks krijgt men
gelegenheid voor debat.
De spr. komt dan tot de 8-urendag, die kwam
in een tijd dat er juist moest opgebouwd en
toen mocht men niet werken, zelfs niet al waren
werkgevers en werknemers het eens. Alle par
tijen hebben zich schuldig gemaakt aan deze
wet. Hoeveel bedrijven die een kleine winst
maakten gingen ten onder door den verkorten
arbeidsdag. Daardoor wordt de werkgelegen
heid verkleind. In Engeland, Frankrijk en België
heeft men geen ambtenaars-contróle van be
teekenis op de wet. De bakkerswet, welk een
druk legt die op de patroons, zij mogen niet
eens in eigen bedrijf werken, wanneer zij willen.
700 hunner hebben hun zonde in de gevange
nis geboet, met de dieven wagen zijn ze af ge
haald en in het boevenpakje gestoken. Hoe ver
is de regeering toch in deze richting wel ge
gaan, terwijl de werkschuwheid in de groote
steden bevorderd wordt en zij een bakker in de
kast stopt, die in zijn eigen bedrijf wil werken.
Dat is een misselijke wetgeving! Spr. wil niet
beweren dat het niet noodig was ih de oorlog
subsidie te geven voor woningbouw, maar is dat
nu nog noodig? Zelfs renteniers kregen geld van
de regeering voor hunne woningen, omdat de
totale woningruimte er door vermeerderde! Laat
men dit toch overlaten aan het particulier initia
tief. Het is een ziekte, die alles en allen aan
vreet, die subsidiekoorts. de schuld er van ligt
in Den Haag. Min. De Visser vroeg nog pas
5 ton voor een woning voor den minister van
buitenlandsche zaken, nu in deze misèretijd, ter
wijl we het altijd zonder rijkswoning voor dien
dignitaris hebben gedaan. We hebben ook de
millioen-aanvraag voor de Olympische spelen;
ook ondergeteekende zal naar die spelen gaan
kijken, maar waarom moet het rijk hier weer
garantie geven? Er zal geen halve roode cent
van overschieten; laat Amsterdam J/2 millioen
en het sportieve Nederland het andere halve
millioen geven.
En bij’ de landbouwbegrooting moest op elke
post bezuinigd, terwijl deze n. b. 0.6 van al
de uitgaven eischt; in Scandinavië tusschen 4
en 6 We hebben het landbouwonaerwf|s, de
consulenten enz. toch broodnoodig, maar daar
op is geschrapt, terwijl men elders met millioe-
nen gooit. Bij Justitie werden 37 kantongerech
ten te plattenlande opgeheven, in de groote ste
den dacht men er niet aan. Dan de rijksuitkee-
ring aan de gemeenten; Amsterdam krijgt f8.40
per persoon, sommige plattelandsgemeenten
f 0.35, f0.45, f0.60 en sommige niets; en dat
terwijl in de kleinere plaatsen de belasting vaak
hooger is, het geld wordt blijkbaar van het plat
teland naar de steden geheveld, omdat nu een
maal de Kamer meer vertegenwoordigers der
groote steden telt dan van het platteland.
Bij de interpellatie Weitkamp over de toe
stand in de venen heeft de mirjister-president
gezegd: „deze menschen zullen hard moeten
werken en sober leven”. Hij wees met nadruk
op „deze menschen” en bedoelde blijkbaar dat
de menschen in de groote steden niet hard be
hoefden te werken en niet sober behoefden te
leven. Ziet daar de antithese tusschen stad en
land. Klaar ligt de landbouwarbeiderswet, zullen
wij ook die ellende nog krijgen? Zeker als gij
kiezers deze maatregel sanctionneert door de
oude partijen weer te stemmen. Het land- en
tuinbouwbedrijf, waarin het weer zoo’n groote
rol speelt, kan absoluut geen arbeidstijd per
week verdragen, per maand ook minder goed.
Neemt men een jaar dan worden de werknemers
de dupe omdat dan in de zomer de werktijd zal
zijn verbruikt en in den winter dus niets meer
verdiend zal worden.
Spr. is niet persé een vijand van de ambte
naren maar wel van het teveel aan ambte
naren; een aantal wetten die we hebben kan
ingetrokken, een ander deel vereenvoudigd, wat
dan aan ambtenaren blijft, kan behoorlijk be
taald. Niet vergeten dient dat van de 700 mil
lioen uitgaven 425 millioen weggaan aan de
ambtenarensalarissen. In 1903 was 110 millioen
onze heele begrooting! De ambtenaren zijn de
troetelkinderen van de regeering, zij hebben
privileges: een kindertoeslag, er zijn meer men
schen in Nederland die kinderen hebben. Men
mag de last niet afwentelen op den staaj, ten
koste van de andere staatsburgers. Dan de
hooge pensionneering: waarom de ambtenaren
pensioen en de anderen niet, één allemaal of
niemand, roept spr. uit. Zij zeggen: dat betalen
zij zelf, dat is niet waar, zij betalen de helft,
de Ned. staat betaalt 42 jaar lang 37 millioen
per jaar en dan is er nog tekort. De wachtgeld
regeling is ook riemen snijden van andermans
leer. Er zijn ambtenaren .die 7 jaar lang dien
den en nu levenslang 30 van hun salaris
wachtgeld krijgen. Er worden menschen in de
kracht van hun leven gepensionneerd bv. mili
tairen, die gelukkig niets gedaan hebben
voor het land. Iets hebben de ambtenaren tegen,
dat zijn nl. de plattelandsambtenaren, die geklas-
sificeerd zijn en 4'/2 en 8 minder hebben dan
in de steden voor hetzelfde werk en dezelfde
studie betaald-wordt. Toch is het leven te plat
tenlande, vooral als de kinderen moeten leeren,
zeker niet goedkooper dan dat in de stad.
Hoe kunnen al die socialistische wetten zijn
aangenomen, terwijl toch s.-d., communisten en
v.-d., slechts totaal 27 leden hebben? Omdat de
andere partijen socialistisch denkenden onder
hare leden herbergen, uit de grootindustrie, ha
vens en mijnen, zie bv. de r.-k. partij met de Mi-
chaelisten. In de fractievergaderingen wordt dan
door de vooruitstrevenden gedreigd met over-
loopen naar de S. D. A. P. als zij hun zin niet
krijgen.
De belangen van stad en platteland zijn in
deze versocialiseerde tijd niet meer dezelfde.
Spr. komt nu tot wat zijn partij wil: Waar
om niet bezuinigd op oorlog en marine, op de
sociale wetgeving, waarvan een deel geheel af
geschaft, de rest vereenvoudigd zou kunnen
worden. Wat onderwijs betreft is het nu zoo
broodnoodig dat er zooveel scholen gebouwd
worden? De splijtzwam is te ver gegaan in de
school, de openbare onderwijzer heeft hier ech
ter ook schuld door het vaak socialistische drij
ven.
Waarom moeten wij nu 19000 man per lich
ting hebben en vroeger 13000? Het oorlogsge
vaar is toch niet grooter? Spr. heft niet de leus
aan „geen man of geen cent”, maar er is hier
te bezuinigen. Wat marine betreft, we moeten
iets hebben in de archipel tegen de zeeroovenj
en voor verdediging van onze havens, maar we
kunnen op het gebied van groote schepen "toch
niet op tegen de andere mogendheden, onze fi
nancieele capaciteit is niet voldoende. Waar is
de respectabele Hochsee-vloot van de Duit-
schers; zij kwam in den oorlog niet uit de haven
en nu ligt ze onder water.
Waarom bezuinigt men niet op de salarieering
der Kamerleden? Spr. stelde voor het salaris
van f 3000 op f 2500 te brengen toen de andere
leden het met f 1500 verhoogden, waarvan zij
een jaar later weer f 500 aan het rijk cadeau
gaven. Men zegt wel: dit ambt vergt de heele
mensch, maar waarom is men er dan bv. wet
houder van’ een groote stad bij. Waarom met
eenige ministers minder met elk f 18000 salaris
en f 4000 pensioen, waarom geen 80 kamerle
den, waar allen toch volgens de partijleiding
stemmen? Waarom ook de'zomertijd niet afge
schaft? De Tweede Kamer stemt met graagte
tegen de zomertijd nu vlak voor de verkiezingen,
maar we wisten wel, dat de Eerste Kamer voor
de zomertijd zou stemmen. Over twee jaar als
de Eerste Kamer aftreedt, zal het net andersom
gaan. Als men weet dat bij de groote steden
boeren wonen die 100 a 150 koeien melken voor
consumptiemelk, dan weet men ook dat men
daar niet op tijd klaar kan. De landbouw en tuin
bouw vraagt eenparig om afschaffing, het mocht
niet zijn, het werkzaamste en vlijtigste deel van
Nederland moet maar achteruit gesteld, bij wat
de rest van Nederland voor genot en pleizier
wil, de ambtenaren zijn in dezen de drijvers
omdat die een korte arbeidstijd hebben. Als 'de
plattelander al 3 of 4 uren werkt, komen de
ambtenaren eerst aanluieren. Als gij nog lan
ger uw leiders volgt, roept spr. uit, ga dah uw
schoolgeld terug halen!
Waarom functionneert post, telegraaf en tele
foon ten plattelande zoo slecht, waarom daarop
daar bszuinigd en niet in de stad. 186 postkan
toren zijn omgezet in stations en er liggen nog
een 700 klaar, de zes ton moest afgeschrapt van
het platteland! Waarom de telefonie te plattèn-
lande hier zoo ellendig ingericht, terwijl juist
dat platteland het meest behoefte aan de tele
foon heeft. Gij, plattelanders, zijt goed om de
belasting te betalen en daarvoor alleen, roept
spr. uit. Waarom geen nieuwe gronden in cul
tuur gebracht en de drooglegging der Zuiderzee
niet met kracht aangepakt om aan de landhon-
ger, waarvoor men moet vluchten naar Frankrijk
en Amerika, een eind te maken? Geld is er wel
maar het vloeit in de verkeerde richting. Hier
in de Zuiderzee is zonder een druppel bloed een
nieuwe provincie te winnen, die wij zoozeer be
hoeven voor onze groeiende bevolking.
Wij hebben geen meterlange programma’s,
doch willen verbetering van telefoon en poste
rijen op het platteland, verbetering der verbin
dingsmiddelen, bevordering vrije uitvoer van
producten, de afschaffing van den zomertijd,
vrijheid van arbeid behalve voor bepaalde indus
trieën en vrouwen en kinderen, afschaffing der
zegelplakkerij, met behoud van staatszorg voor
ouden van dagen en invalieden, uitvoering van
de noodige sociale wetgeving door de organisa
ties; beter land- en tuinbouwonderwijs en ander
vakonderwijs; vermindering der bewapening, tot
een macht voldoende voor politiemaatregelen en
internationale verplichtingen. Vermindering van
het aantal ambtenaren en salarieering volgens
de regelen van het particuliere bedrijf, afschaf
fing kindertoeslag; werkloosheidszorg door pro
ductieve werkverschaffing. Bevordering snel en
goedkoop recht, afschaffing van de bijdrage van
andere gemeenten aan onderwijsinrichtingen el
ders, dit moet Via de provinciale staten gaan.
Geen willekeurige samenvoeging gemeenten,
een afzonderlijk ministerie van landbouw.
Inderdaad de intellectueelen zijn noodig in
het parlement, maar gemengd moeten ze. daar
zitten met practische menschen. Onder hét be
wind der intellectueelen is de heele wereld ver
woest, platgebrand en leeg gestolen. De opbouw
kan alleen geschieden in samenwerking met de
praktijk. Spr. weet hoe hij behandeld wordt door
de groote pers; op de schoftigste wijze is hij
in de a.-r. Rotterdammer onder redactie van
n. b. professoren Diepenhorst en Anema en mr.
Rutgers uitgejouwd. Waarlijk, de intellectueelen
blijken te zwak te staan tegenover het socialis
me, welnu wil men dat sanctionneeren dan moet
men dezelfde personen weer stemmen.
De oude partijen nemen nu plattelanders op
hun lijst om met hun hulp no.l en 2 naar de
Kamer te brengen. Zelf dienen wij te handelen,
laten alle plattelanders zich vereenigen in de
strijd die reeds jaren tegen U, plattelanders,
gevoerd wordt door hen die in de havens, in de
mijnen en in de grootindustrie arbeiden (ap
plaus).
Voor debat gaven zich aan een drietal heeren.
We zullen hier eenigszins moeten bekorten.
De heer Zegelaar betoogde dat de zegel
tjesplakkerij ook dient tot uitkeering bij ziekte
ter voorkoming van invaliditeit en de bedrijven
kunnen dat wel betalen. Wat de woningpohtiek
betreft, nog te veel arbeiders leven in krotwo
ningen, daarom dient de regeeringspolitiek
voortgezet. Als de plattelanders aan de regee-
nng komen, gaan alle ambtenaren weg, maar
waar blijft dan de controle? Doet deze partij
anders dan de andere partijen: een program vol
beloften, na de verkiezingen niets?
De heer Martens zegt dat de ambtenaren
de helft vat) het pensioen betalen, de andere
helft is uitgesteld loon. De Vleeschkeuringswet
is geen socialistische wet. Spr. komt op voor
een nationale politiek, geen belangenpolitiek.
De physiocraten stonden op hetzelfde stand
punt ais de heer Braat, maar die leefden in
1650. De splitsing bij het onderwijs komt veel
meer voor op het platteland dan in de steden,
dit verwijt treft dus het platteland. Waarom in
plaats van bv. 80 maar geen 50 kamerleden; dat
zou de heer Braat niet willen, er zou dan geen
plattelander in komen! De kiezers zijn toch ge
lokt door de sociale programma's vooral en de
heer Braat zeide dat er zooveel socialistische
wetten warén, dus schijnen die programma’s
toch wel door de partijen verwezenlijkt. Deb.
gaat daarna het ontstaan der belangenpartijen
na, waaraan alle richting gevende politiek
vreemd is, terwijl ze tot klassenstrijd leidt, wel
ke in strijd is met de beginselen van het Chris
tendom. Het belang van het geheel wordt zoo
opgeofferd aan het belang van de klassen. De
stad is kweekplaats van cultuur, het platteland
moet het bloed leveren voor de steden. Spr.
eindigt met een beroep op de Christelijke soli
dariteit.
De heer S t a 11 i n g a zegt dat de rede stond
in het teeken van leugen en inconsekwentie. De
lichtingen voor 1913 waren niet 13000 maar
25000 man sterk. Inconsekwent is het van §pr.
die tegen subsidieenng is, Amsterdam 5 ton
subsidie te willen laten betalen voor de Olym
pische spelen. De plattelandersbond moet eens
trachten het kwaad in eigen boezem te keeren,
en de arbeiders eens een menschwaardig be
staan geven. Verschillende plattelandsgemeenten
krijgen 3, 4 a 5 gulden als rijksuitkeering. De
warenwet is geen socialistische wet doch een
hygiënische, bv. noodig tegen melkvervalsching.
Zoolang de menschen op het platteland daaraan
doen zijn ze nog met vertrouwd om los te
loopen.
De spreker is er wel voor dat men geniet
van uitkeering wegens invaliditeit, maar de hef
fing moet als een, belasting geheven. Dat er
krotten zijn zal juist zijn, maar als er premie
voor villa’s betaald is is het geld zeker niet goed
besteed.. Spr. wil niet alle maar een deel der
ambtenaren afschaffen. Debaters loopen nog aan
de leiband der leiders. Wat het pensioen be
treft, de „casus criticus diabolicus” is dat de
helft der premie uit de staatskas betaald wordt.
Kleine partijen zijn juist goed omdat die slechts
volgens een compromis kunnen regeeren, terwijl
groote partijen haar wil alleen doordrijven. We
moeten solidair zijn, zegt deb. Ziet eens naar de
zomertijd. De meening dat de lichtingen voor
1914 25000 man zouden zijn is onjuist, het was
12000.
Dat de laatste debater durft zeggen dat het
platteland niet .vertrouwd is alleen los te loopen
is een onbeschoftheid die wellicht op hemzelf
toepasselijk is. Spr. begrijpt niet dat men zulke
elementen in Nederland nog duldt. Een onder
zoek naar de geestvermogens is hier wel ge-
wenscht.
De, voorz., de heer Keulen, sloot met een
woord van dank.
IIEUWE SNEEKSR COURANT
waarde der droog te maken gronden heeft aan
getoond, moeten, volgens spr., thans zoo spoe
dig en volledig mogelijk voorbereidingen wor
den getroffen, om de in-cultuur-brenging te zij
ner tijd zoo doelmatig mogelijk te doen geschie
den. De geschiedenis van de-aangrenzende pol
ders geeft tallooze, duur gekochte ervaringen,
welke, verzameld en deskundig verwerkt, een
waardevol richtsnoer kunnen vormen voor de
pioniers der Zuiderzeepolders.
Een begin hiermede is gemaakt door de Com-
missie-Lovink, welke reeds veel waardevol ma
teriaal heeft kunnen achterhalen, doch het is
thans de tijd stelselmatig dit historisch onder
zoek voort te zetten. Daarnaast zal zoo spoedig
mogelijk een proefpolder moeten worden aan
gelegd, welke reeds eenige jaren in cultuur kan
zijn als de Wieringermeergronden droog komen
te liggen.
Hierna overgaande tot de bespreking van den
invloed, welken de droogmaking der Zuiderzee
polders zal hebben op den landbouw in Neder
land, begon spr. met een karakteristiek te geven
van het landbouwbedrijf, zooals dit zich gedu
rende de laatste kwarteeuw in ons land heeft
ontwikkeld. Kenmerkend is de toenemende in
tensiteit van de bedrijven en daarnaast ook, de
meer doelmatige kapitaals- en arbeidsaanwen-
ding, waarvan een grooter nuttig effect het ge
volg is.
De land- en tuinbouwer is producent gewor
den van de wereldmarkt. De eigen geteelde
granen worden, met groote voorraden van elders
aangevoerd, bestemd voor veevoeder en, om
gezet in vee, vleesch en zuivel in groote hoe
veelheden geëxporteerd. Daarnaast heeft zich
een belangrijke landbouwindustrie ontwikkeld.
Ook dient genoemd te worden de uitvoer van
onze tuinbouwproducten in 1924 ten bedrage
van meer dan f 100 millioen.
De groote beteekenis van de export van onze
land- en tuinbouwproducten blijkt wel hieruit,
dat vorig jaar voor ongeveer f672 millioen onze
grenzen passeerde, van onze industrieproducten
in totaal voor ongeveer f646 millioen.
Spr. toonde aan, dat er „landhonger” bestaat,
ondanks het feit, dat in de laatste eeuw gemid
deld per jaar 4000 H.A. land door droogma
king, bedijking of ontginning is aangewonnen.
De ontginning geeft blijkens recente officieele
gegevens slechts zeer matige financieele resul
taten en rijkssteun zal noodig zijn om het den
zandboeren mogelijk te maken zich hier nieuw
arbeidsveld te scheppen. Concurrentie van de
kleiboeren, welke bovendien op ontginnings-
grond allerminst op hun plaats zijn, moet dus
als hoogst ongewenscht worden beschouwd.
Hierbij komt nog, dat tegenover de landaan
winning nog staat een aanzienlijk verlies van
cultuurgrond, door de uitbreiding van bebouwde
eigendommen, straten, wegen enz.
De commissie-Lovink heeft’ becijferd, dat van
1912 tot 1922 in Nederland hierdoor meer aan
den landbouw is onttrokken (nl. 24.000 H.A.)
dan de Wieringermeer zal kunnen geven (onge
veer 20.000 H.A.).
Resumeerend komt spr. tot de volgende con-
clusiën:
1. De splitsing van bedrijven is blijkens statis
tische gegevens in verschillende streken van ons
land reeds verder gegaan, dan in overeenstem
ming te achten is met een economische bedrijfs-
grootte.
2. Niettemin heeft de land- en tuinbouw, vol
gens de voorloopige gegevens van de jongste
volkstelling, slechts aan een gering procent der
bevolkingstoeneming plaatsing kunnen bieden,
zoodat deze bedrijven blijkbaar dus reeds ver
zadigd zijn van werkkrachten.
3. Behalve door de te ver gaande splitsing
van bedrijven wijzen nog meerdere factoren op
het bestaan van „landhonger”, waaronder te
noemen de abnormale hooge koop- en pacht
prijzen van den grond, het trekken van jonge
kleiboeren naar ontginningen, het emigreeren
e. d.
Door de afsluiting en gedeeltelijke droogma
king der Zuiderzee zal dus, afgezien nog van de
vele nevenvoordeelen (waaronder vooral de
zoetwaterleiding in de aangrenzende provin
ciën), worden bereikt, dat:
a. meer dan 200.000 H.A. grootendeels zeer
vruchtbare grond aan het bestaande cultuur-
oppervlak wordj toegevoegd, waardoor de ver
dere noodgedwongen splitsing van de bedrijven
zal worden tegengegaan;
b. in verband met den rijkdom der droogge
maakte gronden de waarde van den uitvoer van
landbouwproducten aanzienlijk zal kunnen toe
nemen, waardoor onze handelsbalans gunstig
zal worden beïnvloed;
c. door het in cultuur brengen (waaronder het
verkavelen) en het verder bewoonbaar maken
van een oppervlak van bijna twaalf Haarlem-
mermeerpolders (aanleg van wegen, bruggen,
woningen en bedrijfsgebouwen) jaren lang ar
beidsgelegenheid zal worden gegeven aan dui
zenden Nederlanders uit allerlei beroepen;
d. naast den landbouw zal zich handel en in
dustrie kunnen ontwikkelen, waardoor de Staat
provenuen zal bekomen, welke zich thans uit
den aard der zaak moeilijk in een renfabilireits-
berekening laten opnemen.
Spr. besloot met de opwekking nu eens op te
houden met het maken van. steeds weer nieuwe
begrootingen en, gedachtig aan de voortvarend
heid van onze landaanwinnende voorvaderen,
deze nationale onderneming thans spoedig met
volle kracht aan te vatten.
Vliegtuigen voor de marine.
Het ligt in de bedoeling van 't Marinebestuur
eerlang zoowel "an de vliegtuigenfabriek Fokker
te Amsterdam als aan de nationale vliegtuig
industrie te ’s Gravenhage op te dragen het ver
vaardigen van een proefwatervliegtuig, met de
bedoeling naderhand een definitieve opdracht
voor de levering van negen verkenningsvliegtui
gen te geven.
gid. ingeval vnn «»«s- jrü. sjïj «erUee van
tildes binnen SO 4 Ivv Mn hand v«et
IL UI,
4>M «r
Directie Mr. M J BOS en i:'
Mr. J. WILKENS
Gepl. Maatsch Kap. 5 583 061 ö4 j-
en Reserves
Hypotheken ruim f 42 000.000
Pandbrieven f 40.000 000
GELDEN BESCHIKBAAR voor
eerste hypotheek.
Dante H'I °l voor leeningen van S
K'IHg u |2 |0 omstreeks f 10.000
7Ü gia. my sernsi Cii gin oij «eiuee
Iv iMs een daim vu viicvlngec
