I!
E
en.
im
momuNoscHt hïpothhkbank
Gelden beschikbaar.
end,
36.
„Vuurvlindertje"
Olfitliil Orgin to liniiti huk
Kloosters in de stad Sneek.
itr.
mEUWSTIJOIHÖEH.
iter
4l/2°|o Pandbrieven a 91 Va °|o
>ek
G> v. d. Pijpekamp.
ZATEROAtt 3 OCTOBER 1935
Mo. I
en
MA.
en
rieken
d met
42eJAARSAH8
>7-45
63
2.40
0.95
1.10
i 70
1.30
65
35
50-95
14
10
14
13
16
16
e 20
20
20
25
0 ct.
15
22
10
Prijs f 4.50.
Eerst» Blad
Brandenburgh Co.,
ftsmix Tgiefe»* 150.
■M
7E Bia. bij «wUm £i|
13 «an Hr vv
L. Ct.
van volmachten ten Landsdage, maar vermogensrechtelijk
A. H.
resp. teekening
8
Briefkaarten.
Mej. H. Fokker,
)s£sji
1890
Chr.
Mr J. WILKENS
AAS
■L
j
Hypotheken ruim f42.000.000
Pandbrieven f 40.000.000
1 Ct.
and.
40
45
2.10
4.10
tenminste gedurende een reeks van jaren na de Refor
matie.” (Mr. L. J. van Apeldoorn, diss. 1915.) Op deze
voi >r
bil-
gld bij varllM v«»
•u vitavlngar.
opgericht t8 V86fidam in
Directie Mr. M. J. BOS en
Abonnementper jaar f 2.50 fr. p.
post f 3.60.
Advertentiën9 ct. p. regel. Inge
zonden mededeelingen hooger, bij
Abonnement belangrijke korting
Advertentiën worden tevens grat.s gr
plaatst in de SNEEKER COURANT
Emiel Hullebroeck.
De bekende Vlaamsche toondichter-zanger
doet in October een rondreis door Friesland.
Tal van plaatsen zullen hem ontvangen: Leeu
warden, Dokkum, Oosterwolde, Akkrum, Buiten
post enz. Ook Sneek wordt niet vergeten. De
zanger bezoekt ons op Dinsdag 13 October in
Amicitia. Hij zal er een buitengewone avond van
maken, vertellen en zingen over zijn wereldrei
zen, zijn nieuwste liederen voordragen en verder
een rijke keuze doen met medewerking van het
publiek. Een avond van humor en vroolijkheid,
waar iedere zang- en muziekminnende stadge
noot van zal willen profiteeren.
Men leze te zijner tijd de advertentie in dit
blad.
WORKUM, 30 Sept. Hedenavond 7 uur werd
de pluimvee-tentoonstelling alhier, die gehouden
wordt in de ruime garage van den heer IJntema,
voor het publiek opengesteld.
De jury, bestaande uit de heeren P. J. Pieter
sen te Mantgum en K. E. Pietersen te Weidum
was reeds gereed met hare beoordeeling.
Bekroond werden:
Rubriek hanen (oud). Ie prijs zwarte wyan-
ICn 010. Oil tullw «Ml
131! Mn hand, vaat ai aag
IJLST, 27 September. Hedenavond kwam
de coöperatieve vereeniging „Electra” in
ledenvergadering bijeen. De voorzitter, de
heer D. Visser deelde mede, dat er plannen
in voorbereiding zijn om te komen tot elec-
trische kerkverwarming. Uit de rekening
van den penningmeester bleek, dat er aan
stroomverbruik een vermeerdering was te
constateeren van ongeveer 7000 K. W., wat
dum; le barnevelders gezoomd, van J. v. Brug
te Gaastmeer, id. Plymouth rocks gestreept, van
van
ge-
aism SNEEKER COURANT
annex SNEEKER COURANT en WYMBRITSERADEEL
den een vergoeding te verleenen van f 1 per
maand en die voor het nazien der admini
stratie f2 per maand als presentiegeld toe
te kennen. Het voornemen bestaat om de
bovengrondsche leiding geleidelijk te ver
vangen door kabelaanleg. L. C.
VAN DE LEEUWARDER RECHTBANK.
Zitting van den politierechter op Woensdag
30 September.
Toen twee maréchaussees, een rijksvoldwach
ter en een gemeenteveldwachter op den 4en
Juni te Woudsend bij elkaar waren, was het
hen om W. S., 27 jaar, schipper te Groningen,
te doen. Deze werd verdacht, te Slotem eenig
geld weggenomen te hebben en zich aldiaar aan
oplichting te hebben schuldig gemaakt.
van Herman Heijermans is aangekomen en
verkrijgbaar in Boek- en Tulpenhandel
~1(|A gld. ingeval van ever
*VV lijden binnen 80 d
■sst «nrrMirwdnffxaMgXMMMCBwaïl
TvredigBi
OUfADAGi «a VRIJDAGS A VO1TD*
U’.Sgnvw-o
Een oneerlijke dienstbode.
Bij mej. L. A. in de Helmerstra’at te Rot
terdam trad Dinsdag voor dag en nacht in
dienst de 22-jarige dienstbode M. C. O.
Toen zij er een halve dag in betrekking was,
zeide zij niet te kunnen wennen, doch om
dat de juffrouw niet wilde hebben, dat zij
zonder eten vertrok, zou zij nog tot na het
eten blijven. Terwijl de dienstbode at, zag
de juffrouw het taschje van het meisje na
en vond daarin een haar toebehoorende
gouden ring met vijf briljantjes. Zij, waar
schuwde onmiddellijk de politie en deze
haalde uit het pak met kleeren van de
dienstbode nog een paar schoenen van juf
frouw L. A. te voorschijn. Voorts bleek dat
de dienstbode een mantelcostuum van de
juffrouw onder haar eigen kleeren droeg.
En in dit mantelcostuum vond men nog een
gouden ring.
Arrestatie van de oneerlijke dienstbode is
niet uitgebleven.
Weer een mijnongeluk.
In de mijn Hendrik te Rumpen is een
Duitsche betonmaker bij het maken van een
schacht verongelukt. De man was op slag
dood.
uitvoeriger commentaar dan de bloote mededeelingen leve
ren, doch we zullen ons enkel bepalen bij het geval Mant
gumSchillaard.
Wanneer W. A. Bachienne, Kerkelijke Geographic der
Vereenigde Nederlanden, Amsterdam, 1768, dan ook in
deel III van genoemd werk schrijft, dat Mantgum het eenige
dorp in Friesland is, dat twee kerken heeft, is dat een
absolute onwaarheid, want er waren zeker twee kerken of
kerktorens, maar tevens twee parochies gedurende het
vóór-reformatorische tijdvak, althans van oorsprong.
Voor de mogelijke verklaring van dit historisch ver
schijnsel moeten we dan teruggrijpen naar de katholieke
toestanden. De vraag „hoe is ’t geweest, dat het zoo is
geworden?” vraagt hier om oplossing en is vermoedelijk
de sleutel voor die oplossing, welke intusschen verre van
gemakkelijk te vinden is. Maar door de zaak ab ovo te
beschouwen, komen we tot een zeker resultaat, temeer
waar de geleerden elkaar hier wel een weinig den weg
hebben versperd.
Ziehier onze redeneering, die, hopen we, toch nog niet
zoo heel hypothetisch zal blijken. In de tot nog toe gevon
den oudst bekende kloosterlijst van Westergo, welke
dateert uit de 13e eeuw, worden Floridus campus (Bloem-
kamp of Oldeklopster bij Hartwerd), Scadawart en Nijen-
cloester (het bekende Aula Dei bij Scharnegoutum) ge
noemd als de toenmaals bestaande Cisterciënser klooster
stichtingen in Westergo. De plaats der eerste en derde
dezer kloosters is voor ieder duidelijk, doch om naam en
plaats van Scadawart te identificeeren heeft heel wat
hoofdbrekens gekost en zonder resultaat. Dit Cister
ciënser klooster is moeilijk terug te vinden. Men dacht bij
dit woord het eerst aan het dorp Schraard en de naam
geeft er trouwens ook het meest aanleiding toe. Overeen
komstige varianten als „Scaedauwerth” uit het Friesch
Charterboek en „Scadawaart” en „Scadaart” uit Oud
heden en Gestichten, van Vriesland versterkten niet het
minst in dat gevoelen.
Een andere gissing identificeert het met „Schaerwert op
ten Ouden Ouwer” (vgl. het Dekanaatsregister van 1482),
„vermoedelijk Mariaburg in de Scharren”. Dit zou dan zijn
onder het dorp Oudeouwer in Doniawerstal, maar hier
betreden we reeds het gebied van Zevenwouden. Te moei-
lijker wordt het geval, daar men noch in de „Genealogia
Clarae-Campi” (vgl. Archief van het Aartsbisdom Utrecht,
band 29, blz. 138 vvl.) noch in latere kloosterlijsten deze
Cisterciënser coenobiale stichting terug vindt, terwijl de
kerk van „Scaerwert opten Ouden Ouwer” vervolgens
behoorde tot de „ecclessiae in personatu de Winssum, de
quibus abbas Vallis Sancta Mariae (Lidlum) predictus
se intromittit”, m. a. w. tot dié kerken in het personaat-
schap Winsum, waarvan de abt van Lidlum, let wel
een Praemonstratënser abdij! zich de begeving had
verzekerd. Voor die veronderstelling van Schaerwert op
i dus wjinig deugdelijke gronden. Ook de eerstbedoelde
Het geval met den Schillaarder toren doet opnieuw de
geschiedenis van haar actueelen kant zien, maar wijst
tevens op een jammerlijk tekort in den staat onzer mid
delen der beschreven Friesche kunstgeschiedenis. Want
ook in deze materie is er een te veel aan onbeschreven
materiaal. Zulks is reeds lang door deskundige kunst
historici erkend en ieder belangstellende grijpt tevergeefs
naar een historisch overzicht onzer echt Friesche monu
mentale gebouwen, om zich te oriënteeren. Men pleegt te
zeggen: „Friesland is arm aan kunst, vooral aan monu
mentale kunst”, en in deze wel wat te boude bewering
gaan graag voor of volgen de Hollandsche toeristen en
journalisten, gelijk de Onder-de-Streep-redacteur van het
Handelsblad bewezen heeft met zijn veelszins onhistori
sche voorstellingen over het „Land van Radboud”. Het is
hier niet de plaats en nog minder ons doel, om op het
daar geschrevene critiek uit te oefenen, doch als recht-
geaarde Friezen mogen we ons niet allen smaad laten nog Swichum en Wirdum noemen, elk
aanwrijven.
lezen, wil ik voor een wijle op zij zetten en stel daarvoor
een andere meening in de plaats.
I Wel mag een dergelijke oorkondenstudie met als voor
werp van onderzoek dikwijls niet meer dan een enkelen
naam, den indruk vestigen van de groote moeilijkheden,
die verbonden zijn aan het zoeken naar de historische
waarheid.
Een nadere demonstratie daarvan bewaren we echter
tot een volgende maal.
Talaana woorwaa«<lan o»««Mngalto*®*n NxUxxAxofcX 2000
narlugi'laak ■«tolwtfMM «H» Abanné’a wstekerd tegen engelakken weet
zin van hen, die daartoe meewerken en wij hopen van
ganscher harte, dat hun pogingen met den meest gunstigen
uitslag bekroond worden. Dan ook zullen bekwame bouw
kundigen van rasecht Friesch origine als, om maar
enkelen te noemen de heeren G. Veenstra, S. Koldijk
in vereeniging met hun kunstvrienden, de typen fen oer-
Friezen, welke leven in de schilders Ids Wiersma, Sieger
Baukema e. a., allen tezamen te meer gesterkt worden
in hun ijver en werk tot het historisch-architectonisch be
schrijven en intens-levend afmalen van Frieslands schoone
natuur en kunstmonumenten. Dit is het ideaal of een der
geestelijke idealen, waarvan ieder rechtgeaard zoon van
het oude land van Radboud zorge niet verre af te blijven!
Aan deskundigen nu verder de eer en de taak, ons en
detail te wijzen op het schoone in lijn en ornament, in
profiel en afwerking, in bouworde en stijl, doch wij
meenden ons niet te mogen onthouden van een o. i. scheeve
en onhistorische voorstelling betreffende tijd en gelegen
heid te rectificeeren, welke we in meerdere Friesche bladen
aantroffen, omtrent de oudheid des torens. Eigenlijk is het
nog beter te schrijven, om ons de luxe te permitteeren,
te wijzen op de noodzakelijkheid van een grondig histo
risch onderzoek in deze materie, door de kerkelijke archie
ven te raadplegen, welke ter plaatse voorhanden zullen
zijn of berusten in het Rijksarchiefdepót van Friesland
HET CISTERCIENSER CONVENT „SCADAWART”
TE SCHRAARD IN WONSERADEEL OF TE
SCHILLAARD BIJ MANTGUM IN BAARDERADEEL?
Een onopgelost historisch probleem nader toegelicht'.
Het is al weer ruim drie jaren geleden, dat we het
volgende bericht omtrent oude architectuur in Friesland
lazen in onze dagbladpers. Aangezien dit nieuws ool^ nu
nog zijn actueele zijde heeft, moge het voor onderstaand
artikel het uitgangspunt vormen. Ziehier wat er in mede
gedeeld werd.
„Wederom worden pogingen gedaan, om den bouwkun
dig zeer merkwaardigen en het Friesche weidelandschap
zoo geestig stoffeerenden toren te Schillaard te behouden.
Zoowel het Rijk als de Kerkvoogdij hebben in dezen bij
dragen toegezegd, waarna er nog een betrekkelijk niet
groot bedrag ontbreekt. Getracht wordt thans dit tekort
aan beide zijden te „overbruggen”, waardoor het monu
ment dan weer voor vele jaren voor het nageslacht be
houden zal blijven. Terwijl de meeste oude Friesche torens
van veel ouderen datum zijn en Romaansch of Gothisch
ornamentwerk vertoonen, is deze toren voor Friesland zoo
merkwaardig, omdat hij met Renaissance motieven is ver
sierd. De toren zal uit de 16e (waarschijnlijk uit het laatst
der 16e) eeuw dateeren.
Het is te hopen, dat de Friezen hun provincie kunnen
behoeden voor de schande, die het verlies van dezen merk
waardigen toren zou beteekenen.”
Met de vraag te stellen omtrent den werkelijken ouder
dom van den Schillaarder toren hebben we ons tevens
geplaatst voor het vraagstuk in het opschrift boven dit
artikel samengevat: „Scadawart” te Schraard of Schil
laard?
Laten we die vraag eens nader onder oogen zien, omdat
ze ten nauwste samenhangt met onze „Sneeker Klooster-
studiën”.
IL 01d. Olj v«rkl»a
van ving*
Roode Kruis.
De .afdeeling Sneek van „Het Roode Kruis”
vergaderde Dinsdagavond in Café Hanenburg.
De vergadering was slecht bezocht. Notulen,
jaarverslag en rekening werden onveranderd
goedgekeurd. In de bestuursvacature, ontstaan
door het vertrek van den heer A. Brouwer, werd
voorzien door de benoeming van den heer B.
Hofstee, die deze benoeming aannam.
Zendingsbazar.
Donderdagavond vergaderde in het gebouw
voor Chr. Bel. het breede Comité van den ver
leden week alhier gehouden Zendingsbazar. Uit
het verslag van den penningmeester bleek, dat
het netto-bedrag der inkomsten van den bazar
ruim 2000 gulden bedroeg. Voegt men hierbij
de collecte op den Zendingsdag in de Groote
Kerk gehouden, dan verkrijgt men een totaal
bedrag der netto-inkomsten van f2500. Inder
daad een zeer gunstig resultaat, waarover de
velen, die op verschillende wijze hun steun heb
ben verleend, tevreden zullen zijn. R. de Jong te Oudemirdum; 2e lakenveldér,'
Tj. Roelevink te Koudum, id. barnevelders
zoomd, van J. v. Brug te Gaastmeer, id. wel-
sumers, van J. de Boer te Langweer, id. ply-
mouth rocks gestreept, van mej. A. Bijlsma te
Oudemirdum, id. Sussex hermelijn, van O. Zijda
te Oudemirdum; le witte wyandottes, van S.
Reitsma te Bozum, id. goud wyandottes, van J.
v. d. Wal te Luinjeberd, id. ancona’s, van R. de
Boer te Heidenschap, id. Twentsche grijzen, van
J. de Boer te Langweer, id. witte leghorn, van
B. Roelevink te Kippenburg, id. patrijs leghorn,
van H. Vrolijk te Workum, id. duckwin leghorn,
van F. de Boer te Workum, id. zwarte leghorn,
van J. Nijholt te Warns; 2e witte wyandottes,
van H. de Jong te Oudemirdum, id. witte leg
horns, van A. Vlas te Workum, id. witte leg
horns, van B. Vlas te Workum, id. zwarte leg
horn, van F. H. Wiersma te Hindeloopen; 3e
goud wyandottes^ van K. Deinum te Heiden
schap, id. witte leghorns, van B. Vlas te Wor
kum, id. patrijs leghorn, van H. Kuipers te Hei
denschap.
Rubriek krielen 13. le zwart Hollandsch
kriel, van H. Busscher te Sneek, id. zwart Java
kriel, van J. v. d. Wal te Luinjeberd. id. patrijs
Hollandsch kriel, van A. Bakker te Hindeloopen.
Rubriek eenden 13. le Ind. loopeend wit,
Gebr. Koopmans te KI. Tinega, id. khaki camp
bells, van S. Rijpkema te Ijlst, id .Peking eend,
van M. Vierstra te Hindeloopen; 2e witte Ind.
loopeend, van gebr. Koopmans voornoemd, id.
reekleurige Ind. loopeend, van dezelfden; 3e
witte Ind. loopeend, van W. J. Veeninga te Fols-
gare.
Eereprijzen werden toegekend aan:
V. Z. medaille aan G. H. Buiteveld te Hinde
loopen, voor de meeste eerste prijzen (één ras.
één kleur); zilv. med. voor den mooisten haan
(oud) aan denzelfde; zilv. med. voor den mooi
sten haan (jong) aan H. Snijder te Rijs; zilv.
med. voor den mooisten toom 13 (oud) aan
S. v. d. Ploeg te Akkrum; zilv. med. voor den
mooisten toom 13 (jong) aan B. Roelevink te
Kippenburg.
Voor een collectie ganzen, o. a. Toulouse werd
aan W. K. Kuiper te Heidenschap een eereprijs
geschonken. De tentoonstelling telt 85 nummers.
L. Ct.
Postkantoor Sneek.
Lijst van onbestelbare brieven en briefkaarten,
van welke de afzenders onbekend zijn, terug
ontvangen in de 2e helft der maand Sept. 1925.
Binnenland. Brieven. G. E. Postma, Leeuwar
den; A. Nauta, Leeuwarden; S. Dijkstra, Folle-
ga; Mej. Jo. Oosterhuis, Amsterdam; K. Man-
sma, St. Jac. Parochie.
Binnenland.
Middelburg.
Buitenland. Brieven. Louis Dijkstra, R. D.
Pa U. S. A.; A. Bakker, Californië.
Buitenland. Briefkaarten. C. Houtman, Cha
monix; A. Jorritsma, Schaerbeek.
2 briefkaarten zonder adres.
- Benoemd tot onderwijzeres aan de
School te Jutrijp mej. T. Jaarsma alhier.
Tot tijdelijk onderwijzer aan de Jan van Nas-
‘sauschool alhier is benoemd de heer W. van der
Wal, te Elahuizen bij Nijega.
Sneeker Zweminrichting.
In Café Onder de Linden is gisteravond de
jaarvergadering van aandeelhouders der boven
genoemde inrichting gehouden. In zijn openings
woord constateerde de voorz. o. a. dat meer en
meer blijkt dat onze zweminrichting voor Sneek
onmisbaar is.
De notulen en het jaarverslag door den secre
taris voorgelezen, werden goedgekeurd, even
als de rekening van den penningmeester, welke
door een commissie was nagezien. De heer
Bakker werd tot voorzitter herkozen.
Het was in 1925 een gunstig jaar voor de in-
richting.
Het bestuur deed mededeeling van zijn plan- j
nen en kreeg van de vergadering volmacht daar- I
omtrent geheel naar zijn bevinden te handelen, i dotte, van G. H. Buiteveld te Hindeloopen, id.
duckwing leghorn, van R. de Jong te Oudemir
dum; 2e barnevelder gezoomd, van J. D. Zijlstra
te Beers, id. rhode Island reds, van D. M. Kok
te Lemmer.
Rubriek hanen (jong), le barnevelder ge
zoomd, van J. v. Brug te Gaastmeer, id. witte
leghorn, van H. Snijder te Rijs, id. zwarte Rhein-
lander, van O. Zijda te Oudemirdum, id. Friesche
goudpel, van A. R. de Jong te Weidum; 2e witte
leghorn, van H. Snijder te Rijs; 3e zwarte wyan-
dotte, van G. H. Buiteveld te Hindeloopen.
Rubriek toornen 13 (oud), le Holl. witkuif,
van H. Busscher te Sneek, id. barnevelder ge
zoomd, van S. v. d. Ploeg te Akkrum; id. zwarte
wyandotte van G. H. Buiteveld voornoemd, id.
witte leghorn, van R. Haagsma te Workum; 2e
witte wyandotte, van IJ. Heida te Irnsum.
Rubriek toornen 13 (jong), le Friesche zii-
verpel, van R. Sevensma te Sneek, id. Friesche
hoenders, geelwit, van K. E. Pietersen te Wei-
De politie wilde S. daarom nhar de marechaus-
see-kazerne te Sloten overbrengen. Zij stuitten
echter op verzet. M. S., 22 jaar, zonder beroep,
gedomfcilieerd te Leeuwarden, greep zijn vaar-
genoot vast en trachtte hem met rukken en trek
ken los te krijgen.
Voor weerspannigheid staan beiden terecht.
Eisch: tegen M. S. 3 weken, tegen W. S. 6
weken gevangenisstraf; vonnis respectievelijk 14
dagen en 1 maand gevangenisstraf. L. Ct.
GERECHTSHOF TE LEEUWARDEN.
Zitting van Donderdag 1 October.
Voor mishandeling te Sneek, op den 30en.
April jl., van H. de Boer, door deze in gelaat e'n
hals te knijpen en te krabben en hem bloedend
te verwonden, is G. D., 45 jaar, werkman te
Hommerts, door den politierechter te Leeuwar
den tot f 20 boete of 20 dagen hechtenis veroor
deeld.
Tegen dit vonnis, den 3en Augustus gewezen,
hebben beide partijen appèl aangeteekend.
Beklaagde is niet verschenen. Evenmin rijn
er getuigen.
Eisch: bevestiging van het vonnis.
Rijkslandbouwwinterschool te Leeuwarden.
De lessen van den nieuwen leergang zijn he
den aangevangen met 41 leerlingen en 1 toe
hoorder in de eerste klasse en 40 leerlingen en
1 toehoorder in de tweede klasse.
Inning van belastingen op postkantoren.
In aansluiting op onze mededeeling be
treffende de belasting-inning op de post
kantoren, verneemt de Tel. nog het vol
gende:
De toestemming van beide betrokken mi
nisters (die van Financiën en Waterstaat) is
thans verkregen, zoodat met ingang van 1
Januari a.s. de gelegenheid inderdaad zal
worden geopend de* belasting op de post
kantoren te voldoen.
Hierdoor zal het mogelijk worden tot
vermindering over te gaan van het aantal
ontvangkantoren en alle aandacht te con-
centreeren op de invordering van de ach
terstallige belastingsommen. Dit laatste
naar wij vernemen hoofddoel van den maat
regel.
Uit de na-oorlogsjaren dateert n.l. een
groote achterstand van niet geïnde posten,
die voor het Rijk een aanzienlijke schade
post beteekenen.
De minister heeft, uit dezelfde bezuini-1
gings-overwegingen, reeds de z.g. „waar
schuwing” afgeschaft. Tegenwoordig ont
vangt men bij wan-betaling direct een aan
maning.
De gebleken achterstand leidde b.v. te
Amsterdam tot groote moeilijkheden. De
stad is in wijken verdeeld en bij verhuizing
van den belastingplichtige naar een andere
wijk ontstond dan tusschen de verschillende
ontvangkantoren onderling een uitvoerige
correspondentie, welke de invordering ten
zeerste belemmert.
Thans doet zich evenwel de vraag voor,
of de belasting-cohieren eveneens ten post-
kantore aanwezig moeten zijn. Dan alleen
kan daarin terstond de voorgeschreven aan-
j van betaling worden, geboekt.
Anders is een dubbele aanteekenihg noodig
één door den postambtenaar en één door
den houder der cohieren.
Wat nu de centralisatie van den invorde-
ringsdienst betreft van uit één punt zal de
handhaving van de bepalingen der Invorde-
ringswet met kracht ter hand worden ge
nomen.
In de gemeente Rotterdam heeft de ge-
meente-ontvanger, de heer Drossaart Bent-
fort, dit stelsel reeds indertijd tot zijn volle
tevredenheid toegepast, zoodat hij zijn
wij goed ingelicht dit denkbeeld ook ten
departemente aan de hand heeft gedaan.
Als verdere bezuinigingsmaatregel zal
ten plattelande het instituut der sub-ont-
vangers van den accijns op het geslacht ook
eenigszins worden gewijzigd.
Tot dusver waren met de inning van ge
noemden accijns de brief-ontvangers belast.
Hiervoor ontvingen zij een jaarlijksche toe
lage.
Thans zullen deze postambtenaren krach
tens hunne instructie met genoemde werk
zaamheden worden belast, waardoor de
toelage komt te vervallen.
GELDEN BESCHIKBAAR
eerste hypotheek op uiterst
lijke «oerwaarden.
NB. Deze Bank niet te ver»
warren met de 15 jaar later even
eens te Veendam gevestigde Veen
dammer Hypotheekbank.
01d M) iavonc
lange Invaildltolt
voor de vereeniging gunstige resultaten op
bracht. De rekening sloot met een batig
saldo van f 16.29.
Besloten werd den iichtprijs te blijven
handhaven doch den krachtprijs
2(4, 2, l>/2, 1 en J4 ct. per K. W. te ver
minderen, wal naar het oordeel van het be
stuur billijk was. Verder werd besloten den
huurprijs der meters niet 5 ct. te verlagen.
Op voorstel van het bestuur werd besloten
de commissarissen voor hun werkzaamhe-
te Leeuwarden. Wij zijn daartoe door verren afstand van
de veronderstelde bewaarplaatsen helaas niet in de gele
genheid.
Want het komt ons zeer onwaarschijnlijk voor, dat de
Schillaarder toren „waarschijnlijk uit het laatst van de
16e eeuw” dateert, gelijk bericht werd, en dat wel op
1 grond van de volgende o. i. tamelijke deugdelijke motieven,
al pleit daarvoor dan ook wel eenigszins de aanwezigheid
van Renaissance-motieven, welke op den toren zijn aan
gebracht. Uit onze historische beschouwing zal verder
blijken, dat we hier tevens met een eigenaardig geval van
kerkelijke parochiale vereeniging te doen hebben, gelijk
er slechts een paar soortgelijke in onze Friesche kerkelijke
indeeling zijn aan te wijzen, alle te weinig in het licht
gesteld.
Het is bekend, dat in den vóór-reformatorischen tijd
zoowel als na de Hervorming de grenzen van dorp en
parochie in ons gewest niet steeds samenvielen. Onder
scheidene processen en processtukken, daarmede verband
houdende, bewijzen dit mede. Om hiervan de meest typee-
rende maar toch ook sporadische gevallen op te sommen.
Luxwold was wel een zelfstandig dorp, echter geen paro
chie. In kerkdijken zin vormde het één parochie met Ger-
sloot, zoowel voor als na de Hervorming. Daarentegen
was de buurtschap niet de Benedictijner abdij Smal-
lenee bij Boornbergum ook na de Reformatie een aparte
parochie, hoewel heelemaal geen dorp. Zoo ook vormden
Mantgum en Schillaard samen slechts één dorp, terwijl ze
voor dien tijd, reeds in de 16e eeuw, twee verschillende den Ouden Ouwer of ’’Mariaburg in de Scharren” pleiten
parochies uitmaakten. j
Dit is natuurlijk de oorzaak, waardoor Schillaard zijn mogelijkheid om voor Scadawart ons huidig Schraard te
eigen toren en vroeger tevens zijn daarbij behoorend
kerkgebouw bezat. Ten slotte kunnen we in dit verband
een parochie vor-
mend en in dien zin op zich zelf staande, ook twee dorpen
Wat nu den Schillaarder toren betreft, deze wordt uitmakende, die een eigen stem hadden in de verkiezing
terecht beschouwd als een stukje monumentale kunst op van volmachten ten Landsdage, maar vermogensrechtelijk
Frieschen bodem en men doet van weerszijden een zeer beschouwd, vormden zij twee parochies, doch één dorp,
verdienstelijk werk met pogingen, om dit echt Friesch tenminste gedurende een reeks van jaren na de Refor-
nationale kunstproduct voor het heden en een zoo mogelijk matie.” (Mr. L. J. van Apeldoorn, diss. 1915.) Op deze
verre toekomst te bewaren. Hulde aan den ijver en kunst- gevallen kunnen we hier niet specifiek ingaan en evenmin
Gepl. Maats^ Kapg 6.839 997.45
