Miss Blanche
I
200
f
HOWSTUDHMLN.
miitliil Orgiii hr liiuiti Snik
Vanekjit
43e JAARRAN
WOENSDAG 31 MAART ISIS
I
Eerste Blad
No. 61
6 maanden, 4 maanden en 1 maand.
Uitftv«.ea
Brandenburgh Co.,
W*, 150
U
de afd. Friesland verstrekt, aan de afd. Sneek
waardelijke veroordeeling” ook bijgewoond door
Inlichtingen zijn te verkrijgen bij de arbeids-
hoe al dat werk te doen en toen elk f 100 van
hun salaris afstonden om de onderwijzeres als
Te Groningen is geslaagd voor het
examen apothekersassistente, mej. H. Suter
van hier.
Ge komt toch weer terug op de
woorden
Geef MIJ maar:
owe smm cooun
cnnsx SHEERER COURANT wn WYMBRITSERADEEL
doch slechts 14 daarvan hadden geen onderwijs
akte, de rest waren door honger gedwongen
bevoegden. Welk een dwaze instelling eigenlijk:
aan de eene kant bepaalt de regeering een mi
nimum loon voor een onderwijzer, Zji
kant laat zij die regeling ontduiwn
voegden als assistent toe te laten tege
de wet verslechtert, dient geageerd, en dat de
tegenstand daartegen dient georganiseerd om dé
hooge heeren ook in deze provincie duidelijk te
maken dat het zoo niet gaat. De gemeentebestu
ren dienen weerstand te bieden. Leeuwardepa-
deel heeft Ged. Staten reeds schitterend van
antwoord gediend en als Friesland er in slaagt
de bedoeling van Ged. St. af te weren, zullen de
colleges in andere provincies de handen wel van
het onderwijs afhouden. Er staan belangrijke
Plannen van Vreemdelingenverkeer.
Onze Sneeker Vereeniging tot bevordering
van het Vreemdelingenverkeer heeft weer eenige
mooie plannen. Teiloops kunnen wij echter mee
deden, dat de f 20.000 voor het sportterrein bij
een zijn, zoodat de stichting daarvan vermoede
lijk wel zal slagen.
Dan is er een plan om behalve de Week-end
De wensch werd uitgesproken dat meerdere
ingezetenen zich als lid laten inschrijven voor
een contributie van f 2.60 per jaar.
Tot bestuurslid is herkozen de heer Deenik.
Landarbeiders naar Elzas-Lotharingen.
De directeur van den rijksdienst der werkloos
heidsverzekering en arbeidsbemiddeling bericht,
dat er -thans gelegenheid tot plaatsing is in
Elzas-Lotharingen voor landarbeiders voor alle
werk, die met paarden kunnen omgaan en aller
lei veldarbeid kuntjen verrichten; bekendheid
met de bietencultuur, zaaien, maaien is veelal
gewenscht; zij behoeven echter niet te kunnen
melken of ploegen.
Het loon is 200 francs per maand met kost en
Gevonden Voorwerpen.
Aanwezig aan het bureau van politie,
Nieuwe Veemarkt, en aldaar te bevragen
op alle werkdagen tusschen 11 /2 en \2l/2
uur, de navolgende voorwerpen als gevon
den gedeponeerd op 29 Maart 1926:
Huissleutel.
Aanwezig en te bevragen bij de navolgende
ingezetenen, onderstaande voorwerpen, als ge
vonden aangegeven op 29 Maart:
Paar grijze handschoenen, Th. Tichelaar,
Willem de Zwijgerstraa-t 4; parapluie,
Schweigmann, Wijde Burgstraat 16; blauwe
mantelceintuur, W. Zijlstra, Willem de Zwij_
gerstraat 2; rijwielbelastingmerk, H. Haga,
Galigastraat.
Afd. Sneek Ned. Genootschap tot Zed. Verb,
der Gevangenen.
De afd. Sneek van het Ned. Genootschap tot
verbetering der gevangenen vergaderde Vrijdag
avond. Behalve het voltallige bestuur waren
eenige leden aanwezig. Het jaarverslag over
1925 werd uitgebracht, waarin het volgende
vermeld is.
Deze afdeeling heeft haar ontstaan te danken
aan het hier ter stede indertijd bestaand meer-
hoofdig correspondentschap van de afd. Fries
land. hetwelk die oprichting voor Sneek niet
zonder beteekenis zou achten.
u de andere
i door be
ur een
willekeurig fooitje. Men krijgt nu dikwijls de
cornedie dat een boventallig onderwijzer ont
slagen wordt en als assistent werkzaam blijft
in school voor het bedrag dat z’n wachtgeld
minder is dan het salaris.
Intusschen het recht van het aanstellen van
boventallige onderwijzers was bevochten en de
kans op aanstelling was niet slecht, daar de ge
meenteraden er natuurlijk bezwaar tegen hebben
de school waarop de kinderen der eigen burgers
gaan te knauwen en vooral hier in Friesland,
waar men steeds een ietsje meer voor de
cultuur gevoeld heeft dan elders. Friesland
schijnt nu wat tg groot gevaar opgeleverd te
hebben dat het Colijns plannen met het onder
wijs zou laten mislukken, en Ged. Staten zonden
aan de gemeentebesturen een circulaire waarin
zij in het algemeen bezwaar maakten tegen
aanstelling van boventallige leerkrachten, waar
onder ook de assistenten vallen. Let wel, het
recht tot aanstelling is onaantastbaar, maar Ged.
Staten hebbe^ in ’t algemeen bezwaar! Men
weet dat van zoo’n boodschap van Ged. Staten
eenigermate een dreigement uitgaat. Ged. St.
hebben wel het recht om toe te .zien dat een
gemeente zich niet financieel ten gronde richt,
maar de autonomie der gemeenten verzet zich
tegen een bemoeizucht als hier blijkt. Baarde-
radeel gaf f 800 aan een assistent en werd gewe
zen op ’-t voorbeeld van Kollumerland, dat f 150
bijdraagt voor het assistentensalaris, en waar de
rest komt uit particuliere kassen, wat slechts is
een schooien bij het publiek voor een toelage. In
Tietjerksteradeel werd f500 gegeven en ook
deze gemeente werd op Kollumerland gewezen,
waar voor dit jaar 'n assistent A raison van f2.88
per week werd goedgekeurd, maar waarvoor
„Ged. Staten zich het recht voorbehouden het
volger,! jaar anders te doen!” Men kan er mis
schien nog f50 afpingelen! In het Bildt werd
f 1000 en f750 gegeven en daar schreven Ged.
al heel wat jaren. En nu is dat rijke leventje
uit. Want, U houde het mij ten goede, een Mi-
nister-zonder-hoed, zie, zoover is onze democra
tische knobbel nog niet ontwikkeld, dat we dien
in vrede zouden kunnen laten passeeren
En dan heb ik nog een verzoek aan U. Heb
deernis met de velen, die bij U op audiëntie
zullen komen, welke ge maar zoo open en bloot
midden op den Vijverberg zult zetten. Ik bedoel
dit alleen atmosferisch. Gij zijt een verwoed aan
hanger van de open-raam-politiek. Ik ben vele
malen bij U geweest, maar midden in den win
ter, bij sneeuw, hagel, storm; de ramen van uw
ambtsvertrek stonden open. Het gierde* dikwijls
van den storm om U heen en ge vondt het
lekker,' Excellentie. Maar we hebben allemaal
niet zoo’n voor-historische Bataven-natuur. Ik
ben eens bij een Minister uit het kabirret-Ruys
op audiëntie geweest, en toen ik opstond om
weg te gaan, zag ik een zekere verwachting in
z’n oogen. Bij de deur van de kamer gekomen,
gleed ik op den parketvloer plotseling uit. De
Minister schoot in een sappigen lach en zei:
„Daar vallen ze- nou bijna allemaal!” Hij had
er weer op zitten wachten. Zoo hebt gij ieder
een, die bij U kwam, in den zeewind óf in een
sneeuwbui gezet
Autobus tegen tram.
Tengevolge van de groote concurrentie der
autobussen heeft de Zuid-Nederlandsche Tram
weg Maatschappij ’t passagiersverkeer op de
lijn SteenbergenHalsteren stopgezet.
De loonregeling bij de spoorwegen.
Voor de rechtbank te Amsterdam diende de
zaak van een machinist tegen de Nederlandsche
Spoorwegen.
Op grond van art. 36 der reglements-dienst-
voorschriften vroeg de machinist uitbetaling van
dat gedeelte van het loon, dat was ingehouden
bij de wijziging van de reglements-dienstvoor-
schriften.
De rechtbank wees de vordering van den ma
chinist, welke door den kantonrechter was ont
zegd, toe.
Vader en kind verdronken.
Zondagmiddag zou de schipper F. Blok
land, liggende met zijn schip aap de ma
chinefabriek „Holland” te Waddinxveen,
met zijn kind op de arm aan boord gaan,
toen de loopplank plotseling brak.
't Gevolg was dat vader en kind te wa
ter raakten en verdronken. Het lijk van den
vader is opgevischt.
De Watersnood.
Blijkens de lijst der voorloopige ramingen
omtrent de schade aan gebouwen, door het
hooge water in het land van Maas en Waai
aangericht, is voorloopig in totaal getaxeerd,
dat de onkosten tot het herstel van die huizen,
tezamen met de kosten van tijdelijke noodwo
ningen drie millioen gulden zullen beloopen.
Hierbij is niet gerekend de groote schade,
toegebracht aan de landerijen, (tengevolge van
het wegspoelen der humuslagen of van de be
meste oppervlakte), meubilair, vee of boomgaar
den, en de ernstige verliezen, geleden door de
stagnatie in het landbouwbedrijf.
Hetgeen thans door weldadig Nederland bij
eengebracht is, zal lange niet toereikend zijn
voor de schade, die door de bevolking geleden
is. Er zal helaas een scherpe scheiding moeten
worden gemaakt, die men zoeken wil door men-
schen die voor de ramp een inkomen hadden
van 2400 gulden niets te vergoeden, en den
menschen daaronder zooveel mogelijk.
In ieder geval is er veel meer schade geleden,
dan de menschen ooit vergoed kunnen krijgen
en zal het verwoeste land oeconomisch nog zeer
lang gebukt gaan onder de gevolgen der ver
woesting.
Wij hebben één hoop, zegt de Tel., namelijk,
dat de stroom van giften die zoo weldadig en
spontaan uit Nederland is toegestróomd, nog
lang niet is uitgeput. Nu het land droog komt,
merkt men eerst hoe enorm groot de schade is.
De diefstallen te Roozendaal.
De rechtbank te Breda deed uitspraak in de
zaak betreffende de diefstallen aan het station
staatsspoor te Roozendaal. De hoofddader, M
A. M., werd wegens diefstal van verschillend-
goederen tot een gevangenisstraf van 2 jaren
met aftrek der preventieve hechtenis veroordeeld
en bovendien wegens diefstal van een i ij wiel tot
een gevangenisstraf van 6 maanden. A. J. de B.
werd wegens diefstal veroordeeld tot 6 maanden
gevangenisstraf met aftrek der preventieve
hechtenis. J. J. wegens diefstal en heling tot I
maand en j. A. v. O. wegens diefstal en heling
tot 2 maanden. De eisch luidde resp. 1 >/2 jaar,
ri m o n ii /I m 'i /T zx «•-> 1 zl
Abonnementper jaar f 2.50 fr. p'
post f 3.60.
Advertentiën9 ct. p. regel. Inge
zonden tnededeelingen hooger, bij
Abonnement belangrijke porting
Advertentiën worden tevens s ge
plaatst in de SNEEKER COURANT
H gld. bij vtrlia*
*3 vaa Mn vlnge*
dingen op het spel. In 1929 moet beslist worden
of de wet op het L. O. in de oudere vorm, die
beter is dan wat nu geldt, weer in werking zal
treden of niet. Leggen de gemeentebesturen zich I
nu bij de aanslag van Ged. St. op het onderwijs
neer, dan zal men in 1929 de mildere bepa
lingen niet meer invoeren, omdat „het volk het
slechtere toch als slikte”. Maar als Friesland
zich met succes verzet, zal men zich in Den
Haag daarvoor wel wachten.
De heer van Drooge, die de vergadering pre
sideerde, bracht den spr. een woord van dank
na er op te hebben gewezen dat voor de ge
meente Sneek wel eenige boventallige leer
krachten zijn goedgekeurd.
Gen .als zoodanig erkend met goedkeuring van
Statuten err Huish. Reglement, zooals deze door
onze Afd. waren vastgesteld en met als be-
werkingsgöbied alleen de gemeente Sneek, ge
heel overeenkomstig dezerzijdsche bedoeling.
Bestuur. Dit bestaat uit vijf leden en wel
de heeren Ds. Terlet, Piccardt, Deenik, De Vries
en Vonk, waarvan de drie eerstgenoemden res
pectievelijk zijn voorzitter, secretaris, thesaurier.
Werkende leden. Het Bestuur der afdeeling
benoemde op eigen aanmelding van betrokkenen
als zoodanig de h.h. H. de Wit, Oppenhuizer-
dwarsstr. 17 en Pieter Hoekstra, Boschgracht 11.
Reclasseeringsraad. Het bestuur is niet verte
genwoordigd in den reclasseeringsraad.
Gevallen. De bemoeiingen- onzer afdeeling ge
durende 1925 betroffen 16 gevallen en wel aan
gebracht als volgt: van het voormalig corres- j
pondentschap Sneek der afd. Friesland werden
overgenomen en daaromtrent regelmatig gerap
porteerd aan genoemde afdeeling 3; vice-presi
dent Rechtbank Leeuwarden 1officier van jus
titie Leeuwarden 3; officier van justitie Zutphen
1kinderrechter Leeuwarden 1verdediger (ad
vocaat) reeds begrepen onder de 3 off. van jus
titie twee gevallen; auditpur-militair bij den
krijgsraad voor de landmacht 1afdeeling Gro
ningen 6, w.o. begrepen 3 hierboven bedoeld,
blijven 3; terwijl zich zelf kwaïnen aanmelden
3; totaal 16.
Hulpverleening bestond, voorzoover deze noo-
dig was, in persoonlijk huisbezoek door bijstand
met voorlichting en waarschuwing. Geldelijken
bijstand werd niet verleend.
Patronaat. Einde 1925 stonden 6 voorwaarde-'
lijk veroordeelden, w.o. 1 vrouw, onder ons toe
zicht. De rapporten welke iedere drie maanden
worden uitgebracht, luidden alle zonder uitzon
dering gunstig.
Finantieele steun. Voor onze afdeeling zou het
niet zonder belang zijn, wanneer het Hoofdbe
stuur het ziet daarheen te leiden dat zonder te
veel plichtpleging een bedrag van f 100 ad f200
te onzer beschikking wordt gesteld om daar
mede in voorkomende gevallen dadelijk nuttig
te kunnen werken.
De Gemeenteraad van Sneek besloot met in
gang van 1926 de steun tot dusver geboden aan
St. heen dat f500 voldoende was. Voor Menal- de afdeeling Friesland, over te dragen op onze
dumadeel werd f600 goedgekeurd, maar de raad afdeeling.
van Ameland bukte én bracht het salaris op Slot. Het instituut der Voorwaardelijke Ver-
naar onze meening een zeei
straks goede uitwerking op de betrokkenen en we-fkt
DDriDAMwi VEUDAÖSAVOÏD
P. Kramer, alg. adjunct. Het secretariaat is
thans gevestigd 2e Woudstraat 25, Sneek.
Kievitseieren.
Aan de markt alhier werden heden 500 kie
vitseieren aangevoerd, prijs 3540 ct.
Een witgeslaagde inleidingsavond op Woens- 1
dag 10 December 1924 met de lezing van den
heer S. L. Feenstra „De ontwikkeling der reclas-
seering in verband met de invoering der voor
waardelijke veroordeeling” ook bijgewoond door
den Algem. Secr. van het Ned. Genootschap,
Mr. N. Mulder van Alkmaar, had tengevolge
de definitieve oprichting der afd. op 11 Februari
1925, met 21 leden, w.o. lichamen als: Centraal
Drankweer Comité, Orde van Goede Tempelie
ren, Nat. Chr. Geh. Onth. Vereen., Volksbond
tegen drankmisbruik, Ned. Ver. tot Afsch. v.
Ale. Dr., Dep. Sneek van de Mij. tot Nut van
’t Algemeen. i tochtjes, welke door V. V. in samenwerking met
Bij schrijven van 21 April 1925 is onze Afdee- de fa. Koppe en de Ned. Tramwegmij. naar hier
ling door het Dagelijksch bestuur van het Ned. de vorige zomer werden georganiseerd en welke
kwamen.
Met voldoening kan de afdeeling op het afge-
i ei nag het verslag
niet worden beëindigd zonder een woord van
aan den heer Commissaris
van Politie te Sneek, die te allen tijde bereid
juist hun scholen aan dat particulier initiatief te bevonden werd alle van hem gevraagde inlich-
onttrekken! Hoe men zich de werking van dattin.gen te verstrekken.
particulier initiatief denkt, kan blijken uit wat Indien men algemeen zal willen medewerken
ergens in Groningen voorviel, waar een onder- zal onze afdeeling gesterkt worden om op den
V«jg«na vMrw*Md«n «waraangakaiMax. mat a» NsIlMtfnohe V«fb»> TAAA gld bij
•ahlauüBM slj» «hm Abanni’is vanokard toga» angalakkan vmv *vUV lauga invalldjtnit.
ook nu weer op het programma staan, ook Mid
week tochtjes op touw te zetten. Men denkt zich
deze zoo, dat de deelnemers ’s. Woensdags van
Amsterdam per boot naar Lemmer zullen ver
trekken en dan per tram naar St. Nicolaasga
gaan. Vandaar gaat het per auto door Gaas-
terland (Rijsterbosch enz.) met vermoedelijk
het diner te Hindeloopen, waarna men naar
Sneek vertrekt, waar gelogeerd wordt. De vol
gende dag gaat men tot 4 uur zeilen, waarna
men per tram naar Heereiïveen vertrekt, waar
een bezoekt aan het Oranjewoud wordt ge
bracht en»gelogeerd wordt. De volgende dag
direct tertfg naar Amsterdam of eerst nog naar
Olterterp en Beetsterzwaag. Op deze wijze krij
gen de bezoekers dus een groot gedeelte van
Friesland’s natuurschoon te zien.
Mede naar aanleiding van deze zaak heeft het
bestuur van V. V. een conferentie gehad met
de fa. Koppe, waarbij ook ter tafel is gekomen
de kwestie van eene bootverbinding. Sneek—.-
Sneeker meer. Het vorig jaar is die beproefd
met de Teddy, doch juist door de inrichting van
dit scheepje mislukt, er werd wel belangstelling
geconstateerd. De fa. Koppe heeft nu toegezegd
voor deze verbinding ’s zomers een flinke boot
in te leggen, welke dan vermoedelijk om de
twee uur zou varen mits men te Sneek zorgde
voor een behoorlijk paviljoen aan het Meer, zoo
dat de passagiers daar een comfortabel zitje
konden vinden. Vreemdelingenverkeer heeft nu
plannen tot inrichting van zoo’n paviljoen op het
land aan de Goingarijpster Poelen, bij Sijbesloot,
waar dan ververschingen zouden zijn te krijgen,
bootjes om te zeilen en te visschen (dus ook
vischgerei) zouden kunnen worden gehuurd enz.
enz., alles voor zeer billijke prijs, zoodat de
Sneekers, die zelf geen boot bezitten, op deze
wijze toch van hun mooie omgeving kunnen
profiteeren.
Ongetwijfeld is het een belang voor Sneek,
dat deze plannen tot stand komen, zoodat ver
wacht mag worden dat een ieder die moreele of
materieele steun aan deze zaak kan verleenen,
die gaarne zal geven.
LEMMER, 29 Mrt. Het opruimingswerk door
de bergingsmaatschappij Tak te Rotterdam van
het wrak van de stoomboot „Reserve 1” van
Sneek, die omstreeks 4 jaar geleden tusschen
Lemmer en Kuinre is gezonken, vordert mooi.
Door de blazer zijn alhier al eenige brokstukken
aan wal gebracht. Het bleek nl. onmogelijk te
zijn dit vaartuig in zijn geheel te lichten, het
had in deze vier jaren te veel door het zeewater
geleden. Wanneer het mooie weer echter mocht
aanhouden, hoopt men dit wrak spoedig geheel
opgeruimd te hebben.
HËERENVEEN, 29 Maart. Alhier en in om
geving komt vrij wat griep voor. In sommige
gezinnen zijn alle leden aangetast en bedlegerig.
Gelukkig toont de ziekte zich tot nog toe niet
kwaadaardig.
De Overweg bij Akkrum.
Terwijl A. Z. te Akkrum den overweg pas
seerde met zijn paard en wagen, ontging hem
blijkbaar, dat de middagsneltrein van Leeuwar
den hem met groote vaart naderde. Plotseling,
toen hij -op de spoorbaan gekomen was, be
merkte hij het gevaarte onmiddellijk bij zich en
ternauwernood had Z. den tijdbom zich buiten
gevaar te stellen, zoodat de trein zijn voertuig
rakelings moet zijn gepasseerd. Volgens bewe
ring heeft de machinist meermalen de fluit doen
hooien en zelfs de remmen in werking gesteld.
Misschien is aan dit laatste feit te danken, dat
een vreeselijk ongeluk werd afgewend. Proces
verbaal is tegen Z. opgemaakt. L. Ct.
De hulpverleening aan de noodlijdenden in de
Drentsche venen.
Op last van den officier van justitie is te Rot
terdam aangehouden en naar het huis van be
waring gebracht de koopman M. J. V., die ver
dacht wordt van verduistering van geld en goe
deren, ten nadeele van het comité tot leniging
van den nood in de Drentsche venen. Gelijk wij
reeds gemeld hebben, is gebleken, dat van de
f 62.000, die bij het comité ingekomen waren,
slechts f 10.000 afgedragen zijn. Het overige
geld zou, volgens de opgave en volgens de boe
ken van V., die de gelden beheeren moest, ver
bruikt zijn ter bestrijding van de kosten van
administratie, honorarium, reizen, drukwerk,
porti, enz.
Het onderzoek heeft nu eenige nieuwe feiten
aan het licht gebracht, op welke feiten de straf
rechtelijke vervolging gebaseerd is.
Minister kan.
De schrijver van de „Parlementsfilm” in het
weekblad „De Vrijheid”, D. Hans, heeft een f
„open brief” aan Minister Kan gericht, waar
aan wij het volgende ontleenen:
,,lk wil er op wijzen, dat deze benoeming (tot
Minister van Binnenl. Zaken) voor U een zeer
ernstige schaduwzijde heeft. Zóó zelfs, dat ik er
verbaasd over heb gestaan, dat gij het hooge
ambt hebt aanvaard. En ik verstout mij zij
het in bescheidenheid U te vragen, Excellen
tie, of gij U wel voldoende rekenschap hebt
gegeven van Uw daad. Want en nu komt
het:
Excellentie, gij zult voortaan een hoed moeten
dragen, boven op uw hoofd.
Ziezoo, het hooge woord is er uit. En flink
ook. Op den man af. En ik heb daarmee iets
aangeraakt, dat misschien wel een soort crisis
in uw leven kan worden. Want gij waart be
kend en bemind onder ons als-de-man-met-het
bloote hoofd. We zagen u naar het departement
kuieren of fietsen, blootshoofds. Wij zagen u
terugkeeren, blootshoofds. Naar gewichtige
conferenties zagen we U optrekken, bloots- 1 huisvesting,
hoofds. Altijd even prettig en joviaal en opge- 1 Inlichtingen zijn te verkrijgen bij de arbeids-
ruimd, maar zonder hoed. Anders heb ik U, beurzen, en de correspondenten der arbeidsbe-
Excellentie, nooit gekend. En ik ken U toch l middeling.
gld.ingeval vtu»«var* |EA gld* öi) votüm va» TC glto MJ variiea Eft gid wj «erliM van
binnen >0 d. 13 V «én hand, veet nf eeg v van een dnim. v V ean wljevinger.
Ver. v. Leerlingen Sneeker M. T. S.
Zaterdag hield de Ver. van Leer), der Snee- I
ker M. T. S. haar jaarlijksche bestuursverkie
zing, waarbij de functies als volgt werden ver
deeld: S. Sipkema, voorz., D. Joustra, vice-
voorz., A. Sijperda, secr., G. Visser, penningm.,
O L7 .1 1 fr Cl
Het opvoedend karakter der Openbare school.
In de Hapmonie werd Vrijdagavond een open
bare vergadering gehouden, waar als spr. op
trad de heer Thijssen, met als onderwerp: „Het
opvoedend karakter der Openbare school en de
grootte der klassen”, een en ander in verband
met het optreden van Ged. Staten van Friesland.
Spr. wilde eerst behandelen het vraagstuk van
de groote klas in het algemeen. Er is een tijd
geweest dat men 100 leerlingen per klas wel
een behoorlijk aantal vond, later werd dit steeds
kleiner. Wat nu precies het juiste getal is, is
natuurlijk moeilijk te zeggen, maar in onderwijs
kringen is men het er internationaal wel over
eens dat dit getal zoo om en bij de dertig leer
lingen per onderwijzer moet liggen, wanneer
ten minste al deze kinderen ongeveer even oud
zijn; heeft een onderwijzer meer dan één leer
jaar, dan dient dit getal lager te zijn. Lager
dan 24 leerlingen per klas moet men eigenlijk
oók niet hebben, daar dan het idee „gemeen
schap”, waarin men elkaar moet leeren verdra
gen en met elkaar moet rekening houden,
eenigszins verloren gaat. Klassen met meer dan
40 leerlingen zijn stellig te groot. Wanneer men
denkt dat de kinderen slechts hebben te luiste
ren om te leeren, de meester dus maar steeds
praat in school, kan men zich dit misschien niet
voorstellen. Maar zoo is de huidige onderwijs
methode ook niet, en al was die zoo, dan zou
de onderwijzer bij zoo’n groot aantal kinderen
te veel correctie hebben en zou het werk van
elke leerling niet die aandacht krijgen, waarop
het recht heeft. Tegenwoordig spreekt de onder
wijzer maar net zooveel in school, dat hij de
leerlingen zelf aan het werk kan zetten, de
school heeft het aspect van kinderen, die hard
werken, het idee van de al maar pratende
‘schoolmeester heeft afgedaan. Men laat de kin
deren meer zelf zich de kennis veroveten, zij
doen. Tot voorbeeld nam spr. .een les in aard
rijkskunde en in rekenen. Is het aantal kinderen
per klas nu te groot dan krijgen niet allen een
beurt, of als zij schriftelijk werk maken, kan de
onderwijzer door de klas gaande niet het werk
van elk kind individueel behoorlijk nagaan;
merkt het kind dat het geen beurt krijgt pf dat
meester niet bij z’n werk komt zien, dan tast
dit gaandeweg de geest in de klas aan. Bij de
heel jonge kinderen moet de onderwijzeres de
tijd hebben naar elk kind te luisteren als het
’s morgens in school komt en z’n wederwaar
digheden wil vertellen, dan begint de schooldag
heel anders, dan wanneer zij zooveel kinderen
in de klas heeft dat zij direct met een „Ik kan
daarnaar nu niet luisteren”, met het schoolwerk
moet aanvangen.
Hoe het meer betrekken van ieder individu in
het onderwijs heeft gewerkt, blijkt uit het feit
dat bij vroeger vergeleken,de kinderen nu
gaarne naar school gaan. De onderwijzer heeft
in de klas een heel andere geest kunnen schep
pen, niet omdat hij beter onderwijzer is dan
de onderwijzer van vroeger, maar omdat hij
minder kinderen in de klas heeft. Daardoor
heerscht er daar nu een beschaafde geest,
heeft men er op kunnen werken dat de kinderen
hun arbeid met liefde verrichten; het is zeker
wat waard dat nu een geslacht wordt opgevoed
dat gelukkig kan zijn bij het werk; niet alleen
het leeren, maar ook de opvoeding is dus ver
beterd. Het verschil tusschen een te groote
klas en een behoorlijke heeft dus feitelijk tot
gevolg een verschil in geest, in beschaving, van
zulke klassen ,het verschil dat ontstaat doordat
eenerzijds een groote massa automatisch ma
chinaal wordt geregeerd, anderzijds gerekend
kan worden met elk kind afzonderlijk.
De wet op het L. O. van 1878 nu schreef
voor dat tot 30 leerlingen 1 leerkracht voldoende
was, tot 70 2, daarboven minstens 3, bij 240
moesten er 6 leerkrachten zijn. Men had dus
klassen van een 40 leerlingen. De schoolstrijd
veroorzaakte dat in 1884 en 1889 deze regeling
er niet beter op werd, maar toen in 1920 de
gelijkstelling kwam, kregen wij een groote voor
uitgang. Bij meer dan 25 leerlingen moesten er
2 leerkrachten zijn, boven 60 kwam de 3e, boven
90 de 4e, een school met 181 leerlingen kreeg
reeds 6 leerkrachten. Dat is dus 30 leerlingen
per klas, de grootte werd dus behoorlijk. Maar
de Hollandsche gulden raakte in gevaar en men
kwam tot de domme bezuiniging op het onder
wijs, dus een aantasting van de toekomstige
welvaart van ons land. Het aantal van 25 leer
lingen werd 32, 60 werd 72 enz. Maar toen
kwam Colijn de gulden nog erger redden en hij
bepaalde dat tot en met 48 leerlingen met 1
leerkracht kon worden volstaan, dan kwam pas
de tweede er bij. Een halve eeuw geleden in
1878 kreeg men bij 71 leerlingen de derde leer
kracht, nu bij 97, in 1878 had men bij 225 leer
lingen 6 leerkrachten, nu bij 241 enz. We zijn
dus nu bij 1878 vergeleken achteruit gegaan.
Dat men dat nog niet erg merkt is het gevolg
van het feit dat er nog gunstige overgangsmaat
regelen werken. De wijziging heeft ook een zgn.
tijdelijk karakter, in 1929 verdwijnt ze automa
tisch, wanneer intusschen natuurlijk weer »een
andere wet gemaakt is. Waar van een ieder
echter meer geëischt wordt dan 50 jaar geleden,
is het duidelijk dat het onderwijs thans beneden
het peil staat, waarop het behoort. Nu mag de
gemeente boventallige onderwijzers aanstellen
als zij ze zelf bekostigt de regeering heeft
zelfs gepoogd ook dat te verbieden maar de
Kamer wilde er niet aan en bovendien zijn
de assistenten uitgevonden, welke aan scholen
met minder dan 144 leerlingen mogen aange
steld. De regeering bedoelde eigenlijk met deze
assistenten de vader dezer uitvinding is baron
v. Wijnbergen menschen die absoluut niets
van onderwijs geven afwisten. In juli ’25 waren
in het heele land 131 assistenten werkzaam,
Ameland bukte én bracht het salaris op
f 150, het is een toeristenoord, heeft behoefte oordeeling heeft
aan een bezienswaardigheid en kan nu i
als zoodanig de’onderwijzeres van f2.88 per preventief voor anderen, die met rechterlijke
week vertoonen! De stijl der resoluties van macht en onze afdeeling nog niet in aanraking
Ged. St. verraadt de geest van dit college, ner
gens daarin wordt ook maar van „onderwijs- nlvl a
belang” gerept. In de latere resoluties wordt niet loopen jaar 1925 terugzien
meer verwezen naar de particuliere kassen, niet worden beëindigd zor
maar naar het „particulier initiatief”, terwijl we bijzonderen dank
een 80-jarige schoolstrijd van rechts kennen om
particulier initiatief denkt, kan blijken uit wat
wijzeres boventallig werd, de twee overblijvende ingeslagen weg voort te gaan.
onderwijzers met de handen in het haar zaten Met genoegen werd vernomen dat de gemeen
te Sneek de jaarlijksche bijdrage, tot dusver aan
de afd. Friesland verstrekt, aan de afd. Sneek
assistente te behouden. Dergelijke knoeibewe- heeft overgedragen. Met het oog op het alge-
gingen zijn het onderwijs on waardig. i meen belang onzer stad en de meer intensieve
Men begrijpt dat tegen een regeering die zoo werking door het bestaan eener zelfstandige af
deeling zal gepoogd worden het bedrag ver
hoogd te krijgen. Besloten is in het volgend
najaar een lezing met lichtbeelden te doen hou
den in verband met doel en streven van het
Genootschap.
