H
,.WATTAS5I
200 150 75
2000 St.UK
OllltlHl Oigm in himti Snak
Varsehjjni
i
I
De gemeentereiniging.
1
VOLLE-MELK-REEP
Beter dan öoêd: DE BESTE
r^'ZABBMHHBBmBBBBBBBaiaBBBaBBMBHHBBBnBBi
1
I
I
■o. 71
Earst» Blued
WOENSDAG 8 JUBI 1818
41e JAARGABL
10233
1 1028
11632
11955
12061
12296
13361
13862
14138
14230
16384
17911
19288
19349
19539
20505
20843
21588
21873
22440
25819
26986
27153
28335
29180
30400
33462
35266
38440
45601
96659
388502
DIKBDAGB o VBUDAGBATOVDS
UitfaTvn
Brandenburgh Co.,
Swan W*.- 150»
j
M
III.
Beoordeeling van den Reinigingsdienst te Sneek.
V. DE GROOT.
Directeur v. cl. Gem. Reinigingsdienst.
’s Gravenhage, 6 Maar-t 1926.
Inwonerial
Conclusie.
Aaltje,
Ten slotte laten wij hier enkele cijfers uit de staten bij
het rapport gevoegd volgen. Nadrukkelijk wijzen wij er
echter op, dat deze cijfers geen beeld geven van de wer
kelijke kosten der reiniging. Immers daarbij dienen een
aantal factoren in aanmerking genomen, welke reeds in
het rapport worden genoemd en waarvan wij bij de staat
nog een aantal opsommen.
gld, bij varli«s
mb wijswtegsr
Netto kosten
per inwoner
f 5.31
- 1.25
- 2.10
- 2.12
- 2.74
-2.08
- 1.77
- 1.36
- 5.23
- 4.98
- 0.85
- 1.58
- 2.82
- 3.46
- l/'2
- 4.81
- 1.19
- 1.39
- 4.83
- 1.91
- 4.75
- 2.43
- 2.85
- 1.88
- 6.36
-2.29
- 3.73
- 2.29
-4.89
- 5.—
-4.57
- 6.35
Bruto kosten
der reiniging
per inwoner
f 6.36
- 1.27
- 5.36
- 2.26
- 4.30
- 2.44
- 3.12
- 1.36
-6.13
- 5.96
- 0.85
- 2.53
- 3.35
-4.89
- 2.19
- 5.77
- 1.24
- 1.52
- 6.10
-1.99
- 6.43
- 3.44
-3.75
- 2.67
- 7.94
-3.76
-5.33
- 4.93
- 5.99
- 7.39
- 5.17
,7.08
'IEUWE sbeeker couraet
annex SHEERER COURANT an WYMRRITSERADEEL
Velgena womudtn «vuungtktnu met da NallaaSsetaa Aiaaaaaaa Warss»
fcarlasa-Baak te SahlaSaaa «t|n ense Abenni'a veiMkexd tegen engelakkes «h»
Abonnementper jaar f 2.50 fr. p
post f 3.60.
Advertentiën9 ct. p. regel. Inge
zonden tnededeelingen hooger, bij
Abonnement belangrijke korting
Advertentiën worden tevens gratis ge
plaatst In de SNEEKER COURANT
Het is daarom goed gezien om geleidelijk tot het gebruik
van meer paardenwagens te geraken en op de begrooting
voor 1925 was dan ook een bedrag voor de aanschaffing
van een vuilniswagen uitgetrokken. Het is mij evenwel niet
duidelijk geworden waarom die wagen niet is aangeschaft.
Heeft hierbij een overigens goed bedoeld streven naar
bezuiniging voorgezeten, dan zou dat toch wel eens de
zuinigheid kunnen zijn die de wijsheid bedriegt.
Voorts heb ik opgemerkt dat het gebruikelijk is om met
het vaste personeel onder alle omstandigheden in al het
werk behoudens dan sneeuwruiming te voorzien.
Dit lijkt mij niet practisch en voordeelig, immers moet
de reinigingsdienst zich te veel richten naar vele en velerlei
omstandigheden en zijn er te veel schommelingen in het
werk en ook in het aantal werklieden (ziekte, verlof, afwe
zigheid uit anderen aard), dan dat het mogelijk zou zijn,
alles steeds met hetzelfde aantal personen uit te voeren.
Het kan niet uitblijven of er moeten nu eens werklieden
te veel, dan weer te weinig zijn, leidende óf tot nadeel
voor de uitvoering óf tot nadeel in de uitgaven.
Nu is er wel altijd werk te vinden, zooals op de belt,
in wei- of hooiland, dat nuttig als aanvulling kan dienen,
zoodat gesproken kan worden van gemiddelde hoeveelheid
werk, doch de verschillen zullen zich niet altijd dekken en
onwillekeurig gaat de bezetting toch in de richting van het
maximum.
Ik zou het daarom nuttig1 vinden indien vacatures welke
mochten ontstaan, niet werden vervuld, doch in de plaats
daarvan naar behoefte losse werklieden werden in dienst
genomen, evenals wij dat in Den Haag kennen. Hier wordt
iederen namiddag aan de Arbeidsbeurs opgegeven, welk
aantal werklieden den volgenden dag noodig is en tevens
waar zij zich moeten melden. Dit aantal wisselt van 0 tot
meer dan 100.
Op de bereiding van compost heb ik geen aanmerkingen,
al zou ik misschien wat minder afval van organischen
aard, als papier en dergelijke willen verbranden en meer
in de compost verwerken. Ik kan evenwel begrijpen dat
men eenigszins huiverig is dit te doen, aangezien groote
hoeveelheden papier door den boer niet gaarne in d
compost gezien worden, tenzij goed verteerd, en hiervoor
wordt de compost gewoonlijk te spoedig afgeleverd, het
geen een voordeel is.
Op één inconsequentie bij het beltbedrijf moet ik echter
wijzen en wel ten aanzien van de betrekkelijk groote hoe
veelheden afval, puin, rommel van allerlei aard, die daar
door particulieren gratis mogen worden aangevoerd. Mij
werd een hoeveelheid genoemd van 1500 M.3 per jaar.
Dit afval kan men niet zoo laten liggen als het wordt aan
gebracht, het moet zelfs nog eenigszins gesorteerd worden
om het te kunnen ophoopen. Dit kost arbeid en van zelf
geld; dat het nog niet meer kost, dankt de reinigingsdienst
aan de vrij groote ruimte, die het achterterrein biedt en
waar de hoop al grooter kan worden. Eens zal deze hoop
echter vervoerd moeten worden en zoo dit niet toevallig
nuttig voor ophooging aangewend zal kunnen worden,
zullen de groote kosten achteraan komen.
Ten einde de aan de ophooping eigenlijk nutteloos
bestede arbeid te voorkomen, zou wellicht door de directie
van Gemeentewerken een plaats aangewezen kunnen wor
den waarheen dit afval direct, zoo mogelijk per vaartuig
kon worden vervoerd. In andere gemeenten (Amsterdam)
wordt de afvoer van puin dan ook door de gemeentewerken
en niet door den reinigingsdienst bezorgd.
Het wil mij voorkomen dat voor dezen aanvoer een ver
goeding op haar plaats is; immers behoeft de gemeente
zich niet kosteloos te belasten met de afvoerkosten van
bedrijfsafval, puin en dergelijke. In Den Haag wordt voor
iedere aangevoerde M.3 afval van welken aard betaling
van f 1.50 gevorderd. Om te voorkomen dat kleine hoeveel
heden clandestien hier of daar neergeworpen worden, zijn
handwagens vrijgesteld.
Hiermede gekomen aan het einde van de behandeling
van het vraagstuk, hoop ik aan Uw College tevens het
bewijs te hebben mogen leveren, dat geen goede grond
bestond voor de door Gedeputeerde Staten gemaakte aan
merking, terwijl ik eveneens hoop in het voorgaande eenige
nuttige wenken te hebben mogen geven, opdat de reini
gingsdienst in Uwe Gemeente ook in de toekomst moge
blijven werken tot nui en voordeel van de ingezetenen
Wat de uitvoering betreft, diene het volgende. Dat de
reinigingsdienst van Sneek eigen paarden heeft, komt mij
juist voor. Sommige gemeenten hebben het vervoer aan
besteed, dikwijls met inbegrip van de voerlieden, doch wat
ik daarvan zag, kan niet tot navolging strekken. Met de
minder valide werklieden en paarden, die daarvoor ge
woonlijk gesteld worden, verricht men nu eenmaal niet
het meeste werk en wat men aan de eene zijde verdient,
wordt aan de andere weer verloren, terwijl men een onaan-
zienlijken toestand op den koop toe overhoudt.
Het driemaal per week ophalen van huisvuil kan geen
overdaad worden geacht. Er zijn zeer enkele gemeenten
waar dit tweemaal geschiedt, doch dit komt mij voor ge
meenten met stedelijk karakter te weinig voor. Ook het
vegen der straten geschiedt niet overdadig. Aangenomen
kan worden, dat hiervoor gemiddeld 5 man werkzaam zijn,
welk aantal niet te veel is.
Uit mondelinge mededeelingen en ook uit de jaarver
slagen bleek mij, dat Sneek zich in de laatste jaren sterk
heeft uitgebreid; zoo zou sedert 1919 het aantal woningen
met 600 vermeerderd zijn en het aantal straten met
25. Dat niettemin het aantal werklieden in dien .tijd nog
niet vermeerderd werd, moge dienen als bewijs dat inder
daad gestreefd wordt om met de aanwezige werkkrachten
en middelen zoolang mogelijk te voorzien in de behoeften.
Een vergelijking met vorige jaarverslagen wijst zelfs op
een vermindering. Ook het aantal paarden bleef tot het
vorige jaar constant op 6 en werd eerst toen op 7 gebracht.
Toch heb ik opgemerkt dat nog veel vervoer van huis
vuil, veegvuil, rioolmodder en dergelijke met handwagens
plaats heeft. Het aantal paarden in vergelijking met andere
gemeenten duidt hier trouwens ook op. Deze wijze van
werken moge vroeger op haar plaats geweest zijn, toen
Sneek nog belangrijk kleiner was en een paard met wagen
meer kostte dan een werkman, doch bij de thans bestaande
verhoudingen, nu een werkman meer kost, moet die werk
wijze minder voordeelig worden.
Harlingen
Maassluis
Hoorn
Tiel
Meppel
Wageningen
Winschoten
Gorinchem
c 1 1925
£neek 1Q26
Roermond
Assen
Middelburg
Zutfen
Bergen op Zoom
Kampen
Helmond
Venlo
Bussum
Vlissingen
Alkmaar
Vlaardingen
Gouda
Hengelo
Zaandam
Breda
Deventer
Amersfoort
Zwolle
Leeuwarden
Groningen
Den Haag
IE gld. bij varifea
*9 vbb mb vlnga>
voor de gróótste afstanden, zoodat aanschaffing van
materieel voor paardentractie thans niet misplaatst zou
zijn.
Op welke wijze de organisatie van het werk zou moeten
worden ingericht, laat zich wel in groote trekken, doch
niet in details aangeven, nog minder op eenmaal uitvoeren.
Deze organisatie komt het best tot haar recht, wanneer
die zich uit den ouden toestand geleidelijk ontwikkelt. De
ingezetenen vinden het niet aangenaam wanneer plotseling
wijziging gebracht wordt in de tijden waarop zij bediend
worden en waaraan zij zich eenmaal gewend hebben;
hierbij komt dat wijziging in den eersten tijd stéeds on
regelmatigheden medebrengt. Ook van de werklieden,
behoudend als zij dikwijls zijn, is niet altijd dadelijk de
noodige medewerking te verwachten; het verslag van
Kampen maakt hiervan bepaaldelijk melding.
Ik heb den indruk dat de directeur zeer wel in staat is
die omzetting tot stand te brengen, temeer wanneer hij
de gelegenheid zou krijgen om zich in andere gemeenten
op de hoogte te stellen; waarvoor de hierbij gaande staten
een richting kunnen aangeven. Om deze reden mag ik mij
wel onthouden van het geven van aanwijzingen; niemand
beter dan d? directeur zelf kan beoordeelen, welke dienst
regeling in zijn gemeente op haar plaats is.
gld. Mj vuUm Ef|
•»a mb daiMo vU
In Hoorn bestaat een tonnenbelasting en krijgt de reini
ging een uitkeering1 uit de straatbelasting, wat de netto
kosten dus verlaagt, Meppel, Wageningen, Winschoten,
Assen, Middelburg, Zutfen, Kampen, Alkmaar, Vlaardin
gen, Hengelo, Zaandam, Deventer, Amersfoort, Zwolle,
Leeuwarden hebben ook een tonnenbelasting of iets der
gelijks.
Roermond, Maassluis, Bergen op Zoom, Tiel, Assen,
Winschoten, Meppel, Venlo, Vlissingen, Breda, Groningen,
Deventer hebben geen bedrijfsboekhouding, zoodat alleen
de directe exploitatiekosten onder de bruto kosten per
inwoner worden genoemd, waardoor het cijfer zeer laag
of laag wordt.
Een volledig tonnenstelsel gepaard gaande met compost-
bereiding hebben slechts Sneek en Harlingen. Alle andere
plaatsen hebben rioleering, rioleering en beerputstelsel of
een systeem bestaande uit gedeeltelijk tonnenstelsel, ge
deeltelijk beerputstelsel en rioleering.
Volledige compostbereiding hebben naast Harlingen en
Sneek nog Groningen, Deventer, Kampen, Zwolle, Tiel,
Assen, Winschoten en Meppel. Anderé gemeenten hebben
soms deels compostbereiding en voor de rest een andere
of in het geheel geen bewerking.
In Venlo, Wageningen en Tiel is het voerwerk aanbe
steed, in Gorinchem wordt de geheele dienst uitgevoerd
door een aannemer.
In Vlissingen is het loonpeil voor een arbeider f 30.
Winschoten, -Harlingen eveneens f30, Sneek betaalt f31,
Hengelo (waar slechts 2000 van de 6800 gezinnen van de
reiniging profiteeren, in Assen 9500 inwoners van de
17911) f30, f33 en f35, Vlaardingen f30, f32 en f34,
Gouda f 30 en f 32, Amersfoort f 30,f 32.50 en f 34.50,
Zwolle f28 80 tot f34.65, Bussum f34, Zaandam f33 tot
f37, Bergen op Zoom f28, Tiel f26 tot f30, Middelburg
f25 tot f28, Hoorn f33.
Uit het voorgaande blijkt wel dat de best mogelijke ver
gelijking nog nie-t alles zegt om tot een beoordeeling te
komen van de al of niet kostbare uitvoering. Deze beoor
deeling is alleen te verkrijgen door een plaatselijk onder
zoek naar de bezetting, de wijze van werken, het gebruikte
materieel, een en ander bezien in verband met de geldende
eischen en toestanden.
Zoodanig onderzoek nu heb ik in Uwe gemeente inge
steld en bovendien mij op de hoogte gesteld van den toe
stand in den dienst, zooals die zich in den loop der jaren
ontwikkeld heeft en zich wellicht verder ontwikkelen zal.
Als resultaat hiervan is het mij aangenaam al dadelijk
te mogen vermelden, dat ik een in onderdeelen uitgewerkte
dienstregeling aantrof, aan de hand waarvan het mij
gemakkelijk was een inzicht te verkrijgen in de organisatie.
Begrooting en verslag, door den directeur mondeling toe
gelicht op de vele punten, die ik te vragen had, gaven
voorts het noodige inzicht in de financiëele uitkomsten.
De indruk, dien ik verkreeg, zoowel van den directeur
deze was mij te voren onbekend als van het personeel,
was een gunstige. De directeur bleek vol toewijding voor
zijn werk en vervuld van een streven om van den dienst
het beste te maken, terwijl ik het personeel overal geregeld
en ordelijk aan het werk vond. Het materieel bleek behoor
lijk onderhouden en maakte een goeden indruk.
Aan de hand van de begrooting eerst de financieele zijde
beziende, móge ik hieromtrent het volgende opmerken.
De geraamde opbrengst der compost kan voldoende
genoemd worden. Óndanks de verwijderde ligging van het
afnamegebied (Drente), kan de prijs per M.3 tot tevreden
heid stemmen; eveneens de hoeveelheid welke afgeleverd
wordt. In den regel slinken huis- en straatvuil tot op 1/3
van de oorspronkelijke hoeveelheid en dit stemt hier
vrijwel.
In de baten wegens „verstrekte diensten” is, naar ik
vernam, begrepen een vergoeding ad f 2.000.wegens
schoonmaken der wekelijksche veemarkt. Voor zoover deze
post dient om een overzicht te verkrijgen van de kosten
dier markt, is er geen bezwaar tegen; overigens gevoel ik
weinig voor deze soort van baten, al vindt men die bij
vele gemeenten.
Tegen de jaarwedden van den directeur en den opzichter
kunnen geen bezwaren worden gemaakt. In tal van ge
meenten van deze categorie vindt men tenminste twee
ambtenaren voor het algemeen beheer, de administratie
en het dagelijksch toezicht. De salarissen kunnen ook in
vergelijking met andere gemeenten zeker niet te hoog
geacht worden.
De loonen komen in de begrooting in één post voor,
waardoor geen onmiddellijk overzicht verkregen wordt van
de kosten der onderdeelen. Het zou zeker zijn nut hebben
indien een onderverdeeling werd gemaakt.
Voor het opruimen van sneeuw wordt f2.000.uitge
trokken, hetgeen mij juist voorkomt; andere gemeenten
(Middelburg) trekken deze post soms pro memorie uit;
de uitkomst is echter dezelfde.
De post „onderhoud en aanschaffing van losse goede
ren” zou ik ook onderverdeeld willen zien, zoodanig, dat
o. a. blijkt, welke de kosten der paarden zijn, al zijn die
in de boekhouding wel te vinden. Dan zou eventueel ook
kunnen blijken of en in hoeverre het voordeelig is zelf hooi
en weiland te exploiteeren. Hoewel ik geen bewijzen kan
aanvoeren, komt dit mij wel twijfelachtig voor; het boeren
werk doet nog altijd de boer heLbest en het goedkoopst
en niet de gemeentewerkman, al is hem dat werk niet
vreemd.
Het valt mij voorts op in een begrooting, ingericht vol
gens bedrijfsboekhouding, posten te vinden voor aanschaf
fing van nieuw materieel en wel f 4.400.voor nieuwe
tonnen, f 1.300.voor een nieuwen vuilniswagen en
f 650.voor een nieuw paard. Deze uitgaven verhoogen
m. i. ten onrechte de bruto-kosten; immers behooren zij
niet in de exploitatierekening, doch in de kapitaalrekening
voor te komen. Slechts in één bepaald geval zou boeking
in de exploitatierekening te verdedigen zijn, nl. wanneer
die uitgaven jaarlijks geregeld terug keerden. In totaal
vormen deze posten het naar verhouding groote bedrag
van f 6.350.of f 0.45 per inwoner.
Wanneer ik ten slotte een antwoord moet geven op de
vraag of op den reinigingsdienst van Sneek op doeltref
fende wijze kan worden bezuinigd,’ dan kan ik deze vraag
voor het heden, behoudens de enkele gemaakte opmerkin
gen, .ontkennend beantwoorden. Voor de toekomst staat
de zaak eenigszins anders en wel ten aanzien van het
volgende.
Het wil mij namelijk voorkomen, dat Sneek bezig is
langzamerhand aan de organisatie, die tot dusverre tot
tevredenheid gewerkt heeft, te ontgroeien en dat het R
wordt den dienst naar de grootere uitgebreidheid, die de
gemeente heeft verkregen en nog in meerdere mate ver
krijgen zal, in te richten, wil men voorkomen dat deze in
werkelijkheid te duur zou gaan worden.
Om dat te bereiken moet in nóg meerdere mate vervoer
met paarden worden toegepast en tevens heeft Sneek wei
voldoende uitgebreidheid verkregen om de aanschaffing
van een veegmachine te rechtvaardigen. Ook te Megpel ligt
dat in ’t voornemen en terecht, want ’t vegen met de hand
is kostbaarder dan met een paard. Evenzeer zou bij de
vele sneeuw, die in het Noorden valt, een sneeuwploeg
zeker geen onnuttig werktuig zijn. Bij de beschikking
over meer materieel kan men bovendien een voordeeliger
dienstregeling maken, waarbij het eerstnoodige in den
voormiddag geschiedt, om den namiddag te bezigen voor
het overige werk.
Het moge eenigszins vreemd klinken, dat een opdracht,
welke strekte om zoo mogelijk tot bezuiniging te geraken,
ten slotte leidt tot uitgaven. Deze uitgaven beoogen echter
meerdere productiviteit en zullen daartoe ook zeker leiden,
terwijl zij de lasten van den reinigingsdienst betrekkelijk
weinig verhoogen. Aangenomen eens dat aangekocht wor
den: 2 vuilniswagens, 2 tonnenwagens, 2 modderwagens,
1 veegmachine, 1 sneeuwploeg en een tweetal paarden,
en dat hiermede gemoeid zou zijn een bedrag van f 9000.
Wanneer gesteld worden 6 voor rente en 10 voor
afschrijving, dan beteekent die kapitaalsuitgave een jaar-
lijksche verhooging der lasten ad f 1.440.waarbij dan
nog komt het onderhoud der paarden, te stellen op
f 1.400.In totaal alzoo f2.840.of niet meer dan
anderhalf maal loon, incl. de algemeene kosten, van een
werkman; een uitgave, die spoedig bespaard wordt. Hier
uit moge blijken, dat bezuiniging soms bereikt wordt door
eerst uit te geven.
Voor toepassing van autotractie bestaat naar mijn
meening geen aanleiding, aangezien de afstanden nog
niet groot genoeg zijn. Wellicht kan daarvan sprake wor
den, wanneer eenmaal het beltterrein zal worden ver
plaatst, hetgeen, naar ik vernam, ook aan de orde is.
Echter zou dit toch slechts een enkel voertuig betreffen
LIJST VAN INGEKOMEN EN VERTROKKEN
PERSONEN, gedurende de maand Mei 1926.
GEVESTIGD:
Scholten, Fetje, dienstbode, van Nijehaske
naar Parkstraat 10; Visser, Hijke, verpleegster,
van Leiden naar Geeuwkade 24; Bierling, Jan,
barbiersknecht, van Bedum naar Oude Koemarkt
10; Suers, Gerhard, z. b., van Groningen naar
le Oosterkade 4; *Broersma, Hein, z. b., van
Bolsward naar Kruizebroederstraat 61Brou
wer, Aebe, klerk bij de Dir. Bel., van Bolsward
naar Harinxmakade 4a; *Fijma, Jacob, steen
drukkersknecht, van Haarlem naar W. de Zw.
str. 82; Bos, Marten, stucadoorsknecht, van
Haarlem naar 3e Woudstraat 39; Sijtsma, Pietje,
telefoniste, van Nijehaske naar Alb. Agnesstr. 1
Selva, Giovanni, granietwerker, van Teglio-Ve
neto naar Kleinzand 100; Andriol, Giovanni,
granietwerker, van Teglio-Veneto naar Singel
17; Griloo, Antonio, granietwerker, van Teglio-
Veneto naar Singel 17; Zoethout, Pieter, stu
cadoorsknecht, van Den Haag naar Maria Loui-
sestraat 15; Strikwerda, Wed. W., z. b., van
i Terschelling naar le Woudstraat 15; Schönïn-
ger, Margarete, modiste van Weenen naar 2e
I Zomerrakbuurt 56; Schöninger, Karl, fabrieks-
aibeider, van Weenen n. 2e Zomerrakbuurt 20;
Hobma, Siebrigje, dienstbode, van Franeker
naar Grootzaïrd 18; Harkema, Gouke, z. b., van
Groningen naar Kleine Kerkstraat 21; *Postma,
Jacob, brijtapper, van Rauwerderhem, naar le
Woudstraat 3; Kuiper, Harmke, z. b., van Hee
renveen (Engw.) naar Verl. Westersingel 7;
^Dijkstra, Auke, boerenarbeider, van Hooge-
I beinturn naar Leeuwardertrekweg 2; Waterman,
Impje, vrouw van M. Faber, z. b., van Amster
dam naar Boschstraat 33; van Dijk, Sjoukje, z.
b., van Bolsward naar Oppenhuizerweg 10;
*Hofstra, Lolle, bakker, van Wier naar Hoog-
end 24; Posthuma de Boer, Freerkje, dienstbode,
van Witmarsum naar Stationsweg 1*de Jong,
Jantje, Wed. D. Hiddes, z. b., van Den Haag
naar J. W. Frisostraat 9; Jellema, Antje, dienst
bode, van Arnhem naar Leeuwenburg 13; Faber,
Mintje, korporaal-seiner bij de Kon. Marine, van
N. O. I. naar Boschstraat 33; Visser, Alie, z. b.,
van Den Bosch naar Brouwersteeg 5; *Boersma,
Anne, veehouder, van Hennaarderadeel naar
Franekervaart 16; Veldman, Simon, z. b., van
Zenderen naar N. Burgstraat 7; *de Jong, Jo
hannes, veehouder, van Roordahuizum naar
Groot Tinga 3; van Veen, Aaltje, hulp in de
huishouding, van Groningen naar Prins Hendrik
kade 43; de Jong, Bartele, kantoorbediende, van
Ijlst n. Qed. Pol 20; Bouwsma, Uilke, kantoor-
bed. v. Assen n. 2e Woudstr. 24; Préel, Jean, vo-
i lontair op een zuivelfabriek, van Parijs naar
1 Westersingel 1; *Cnossen, Tjipke, z. b., van
Hommerts naar Swartsbuurt 4; ^Bosscha, Wol
ter, caféhouder, van Mildam naar W. Burgstr.
9; *Wijnia, Willem, koopman, van Leeuwarden
naar Tulpstraat 9; Eijzinga, Gooischne, z. b.,
van Borculo naar Balthusstreekje 3; *Tigche-
laar, Sjoerd, arbeider, van Wijk aan Zee en
Duin naar 3e Woudstraat 45; *Ligthart, Tjal-
ling, z. b., van Haarlem naar Leeuwarderdwars-
straat 3; Vos, Geertje, dienstbode, van Hooge-
veen naar Willem Frederikstraat 10; Landstra,
Rinske, wed. L. G. Landstra, z. b., van Goënga
naar Kloosterhof 6; Joustra, Sijke, dienstbode,
- van ’t Meer naar Leeuwarderstraatweg 9; *Mül-
ler, Leon Servais, besteller N. T. M„ van Steen-
I wijk naar le Frittemahovenstraat 20; van der
Velde, Jitske, huishoudster, van Appingedam
i naar Stationsstraat 34; Hofman, Ruurdje, dienst
bode, van Workum naar Stationsstraat 26; de
Witte, Jappe, volontair op een zuivelfabriek, van
Ferwoude naar j. W. Frisostraat 13; Bouwhuis,
Jelle, grondwerker, van Franeker n. le Ooster
kade 6; *Twijnstra, Willem, z. b., van Folsgare
naar Willem de Zwijgerstraat 77; *Boersma,
Harmen, z. b., van Burgwerd naar Parallelweg
22; Oenema, Aaltje, dienstbode, van Sloten (Fr.)
naar W. Noorderhorne 27; Adema, Hiltje, dienst
bode, van Heerenveen (S.) naar Stationsstr. 22;
Mous, Everdina, vrouw van W. Z. Bos, z. b.,
van Heerenveen (S.) naar Oude Koemarkt 16a;
Molenaar, Trijntje, dienstbode, van Schraard
naar Westersingel 4; *Jaasma, Sjoerd, machi
nist, van Leeuwarden naar Looxmadwarsstraat
i 3; van der Veen, Tietje, dienstbode, van Goënga
naar Kloosterstraat 5; van der Werf, Hijlkje,
dienstbode, van Groningen naar Woudvaartkade
36; *van Brug, Gurbe, los werkman, van Heeg
naar Lijnbaansbuurt 12; *Zoethout, Jaring, ver
ver, van Folsgare naar Oppenhuizerweg 118;
*Bijl, Harmen, arbeider, van IJsbrechtum naar
Geeuwkade 71; *Breeuwsma, Klaas, z. b., van
Abbega naar Stationsweg 5; *de Leeuw, „Jan,
wegwerker N. S., van Stobbegat naar le Bad-
huisbuurt 2; *van der Leij, Wijbe, z. b., van
Oppenhuizen naar Oppenhuizerweg 70; Gerth
Charlotte Marie, z. b., van Hamburg naar
Kloosterdwarsstraat 49; Sandstra, Sophia, z. b.,
I van Amsterdam n. Schaapmarktplein 2; *Kedde,
Roelof, smid, van Ijlst naar IJlsterkade 31; Ste-
nekes, Johannes Adrianus, schoenmakersknecht,
van Amsterdam n. Bothniakade 10; *Hottinga,
Hendrikje, wed. N. Koopmans, z. b., van Sloten
(Fr.) naar 2e Woudstraat 45; *van der Wal,
Reinikus, arbeider, van Gaastmeer naar Oppen
huizerweg 46; Meintema, Willemke, dienstbode,
van Rauwerderhem naar Marktstraat 2; Drost,
t Aaltje, z. b., van Ijlst n. Tulpstraat 11; *Nauta,
Jan, veehouder, van Jutrijp naar Colignystraat
12; van der Eems, Afke, dienstbode, van Wit
marsum naar J. W. Frisostraat; Vierstra, Janke,
