H I 1 Nieuwstijdingen. Olficliil Oriiu iir liaiHti hul Uilvoerimi Joliaiim Passion 3 April 1938. 44e Jaargang Zaterdag; 31 Maart tOWS Eerste blad. No. 53 ?n 2 KI EZE BRINK Co., 0 5 1 lat Uitgave: KIEZEBR1NK Co. ra ._J I Amerikaansche TmeMfai DINSDAGS tn TBUDAG8A TSUDS Afd. Sneek Ned. Reisvereeniging. M svrouw. I Mond- en klauwzeer. iet voordeel 1. Gewetensgeld. e JAC. N. D. H. F r 1 Hoe plastisch ook de gebroken uitroepen (in no. 48) „wohin, wohin”, als antwoord nipperde bestaan, rie laten naken en louillon, 1 maizena. afspoelen, den kook oelen. i, deze be- loem halen selie in de ïn bouillon ’voegen en ihtjes laten if maizena. •se oh co Bij den inspecteur der Directe Belastin gen 2e afd. alhier is van een onbekende i 30.gewetensgeld ontvangen wegens te weinig betaalde belastinggelden over vorige jaren. In de Parochiekerk te Velsen-Noord werden twee klokken in den nieuwen toren opge hangen. De eene klok weegt 600 K.G. en is gewijd aan den H. Franciscus, de tweede klok weegt 420 K.G. en is gewijd aan den H. Cornelius. Voor dat de klokken opge hangen werden, had de Hoogmis plaats en werden de klokken door den HoogEerw. Heer J. M. Lucassen, deken van Beverwijk, plechtig gewijd. van Petrus zoo treffend geschilderd wordt, 30, waarin de geeseling voorkomt waar ik reeds op wees en 61 waarin de aardbeving uitgebeeld wordt. Elk der andere koor- en solonummers verder aan te halen zou te veel plaats en tijd vorderen. Alleen met no. 60 wil ik nog; een uitzonde ring maken. „Mein teurer Heiland, lass dich fragen”, is een Aria voor bas, met gelijktijdig door- loopend koraal door het koor uit te voeren en begeleid door een violoncelsolo en orgel. Het geheel is verrukkelijk; rustig, klaar en vredig verloopen de phasen van dit lied en het laat dan ook gewoonlijk niet na indruk te maken. Ten slotte iets over de uitvoerenden. Wat zullen wij daarvan zeggen. Hunne isuiker, 1 125 gr.), t ei en de en alles laag met ■ommeltje eren even gasvlam. rland. tas 1 kam- sclub N. O. joo denkt als erder de heer de ler at ;en ig- rk. :au verzonken, sigarenwin- de aankon- -Heerenveen dagen kwa- aanvoerder Iclub „V. A. 'witten. Nog d worden en ;ek I. Gelijk lub V. A. C. werden toen gebouwd. Ze ien”. Zoo ver C.” verloor nsporing zijn n. en ok >p- K, van de F. Ie wedstrijd ikondigd. e in een inter- correspondent formation Ser ver den tegen- atuurkunde in Igende: Europa op na- in Duitschland len is men voor m belangrijken gebied van het van atomen en e door Einstein er Heisenberg lijn), Bohr (Ko- dland), of naar .merika als van 'estern Electric, zich een groote den voorrang >a en Amerika, rkunde zal men :er bereiken dan meer menschen ïbied bezig hou- wuirarifiraiitw Abonnementper jaar f 2.50 fr. p.p post t 3.60. Advertentleên0 et p. regel. Inge zonden mededeelingen hooger, bij Abonnement belangrijke korting Advertentiën worden tevens gratis ge plaatst in ac óNEEKER COURAN1 verzoenen. Over de koralen nog een woord. De tus- Elk van de meer dan 400 koralen van Bach is een mees terstukje. Alle koralen gelijken op elkander als twee druppels water” heeft men wel eens gezegd. Ja dat is misschien waar voor zoo ver het betreft de niet-rhythmische koralen zooals die in de meeste koraalboeken voor komen. Bij Bach staat de zaak echter anders en is juist het tegenovergestelde waar nl. Geen enkel der meer dan vierhonderd ko ralen van den meester gelijkt op een ander. Met behoud van den koraalstijl heeft hij er verscheidenen meermalen bewerkt, telkens verschillend en toch telkens boeiend en rijk. De verbinding tusschen de verschillende nummers wordt vaak gevormd door de re citatieven. Dikwijls gaan recitatief en volgend koor onmiddellijk in elkander over wat voor de uitvoering slagvaardigheid van koorleden en dirigent eischt. Tot de schoon ste recitatieven behooren de nos. 18, waarin N. R. V., nl. dit: dat wij uitgaan van de overtuiging dat er geen hooger genot is voor den mensch dan rust en inkeer te zoe ken in de natuur. Onze trots is dat wij hen tot dit genot brengen, die het anders niet kunnen grijpen; en juist daarom voelen wij dat wij eigenlijk nog maar aan het begin van onzen groei staan. Verleden jaar brachten wij 18000 menschen over de grenzen, aldus spr., en het mooiste was dat wij een aantal menschen de tocht naar Noorwegen per Monte Olivia deden meemaken voor slechts f 90.Men zegge niet dat men niet in kudden reizen wil. Het reizen in gezelschap verhoogt het genot er van, en de dooreen- mengeling van verschillende lagen der maatschappij werkt ook opvoedend. Maar hoofdzaak is ’t genieten van mooie streken; zoo zal spr. het thans hebben over Tirol: het Gedurende het tijdvak van 18 tot en met 24 Maart jl. zijn in de provincie Friesland 22 gevallen van mond- en klauwzeer gecon stateerd en wel in de gemeenten: Baarde- radeel, Dantumadeel, Doniawerstal, Heme- lumer Oldephaert en Noordwolde, Leeuwar den, Menaldumadeel, Smallingerland, West- dongeradeel, Weststellingwerf, Wonsera- deel, Workum en Wymbritseradeel. lezen in de annonces, circulaires en op de affiches. Hunne verdiensten en kwaliteiten prijzen? Maar hebben wij hiertoe het recht en zijn zij er zelf op gesteld? Getuigenis van hun arbeid aanhalen, mogelijk door recensies? Maarwhat is in a „recensie?” Wij blijven m.i. in den geest van Bach door het noemen van namen te vermijden. Overigens niet wie het doet doch wat, zoo goed mogelijk, gedaan wordt daar gaat het om, naar ik meen. Laten wij vertrouwen dat door de toege wijde samenwerking van alle uitvoerenden deze uitvoering moge slagen in dezen zin dat uitvoerders en toehoorders, ieder naar de mate van hun kracht en aanleg iets mogen bijdragen tot en medenemen van de eeuwigheidsgedachten die in dit kunstwerk schuilen. Hun tot heil S. D. G. SNEEK, Maart 1928. Consultatiebureau voor Zuigelingenzorg. Gistermiddag had in het Gerechtsgebouw de officieele opening plaats van dit bureau, waarvan het doel reeds in dit blad is uit eengezet. Tegenwoordig waren o. a. wet- houuer Blok en de secretaris dezer gemeen te, eenige regenten van het O. B. W. en armvoogden, dr. De Vries uit Leeuwarden, hooldbestuurslid van de Brov. vereeniging Het Groene Kruis, een aantal medici, de leider dr. Oeberius Kapteijn van Leeuwar den, bestuur van de Ver. voor Kraamver- zorging, wijkverpleegsters enz. De voorz. A der Ver. v. Kraamverzorging, dr. Ubbens, opende met een woord van welkom, het is hem ’n aangename plicht de organen te kun nen danken, die hulp bij de oprichting van dit bureau verleenden ais: de regeering, de prov. ver. „Het Groene Kruis”, dat een be langrijke stoot aan de oprichting gaf, het gemeentebestuur, dat geschikte lokaliteiten in het Gerechtsgebouw beschikbaar stelde. Moge dit bureau veel nut stichten onder den zegen van den Grooten Schepper aller din gen. 1 D r. Kapteijn wees er op dat 15 a 20 jaar geleden de medische wetenschap in een ander teeken stond als thans het gevai is. Toen viel op het therapeutische, nu op het prophylactische gedeelte de nadruk, men richt zich vooral op het voorkomen van ziekten en besmettingen, daaraan wordt meer waarde toegekend dan aan het ingrij pen bij zich voordoende ziekte, hoewel ook dit natuurlijk een belangrijke taak der me- dicf blijft. Het gevolg van de wijziging van dit Standpunt is geweest dat ziekten veel ee.der dan vroeger kunnen worden vast gesteld. Vroeger bleef men vaak met allerlei kwalen rondloopen, tot, als men eindelijk niet meer wist wat te doen, men ook eens zijn dokter ging raadplegen, wiens taak door het lange rondloopen van den patiënt er natuurlijk ook niet gemakkelijker op werd. In gedeelten van ons land handelt de be volking nog zoo; uit zijn eigen praktijk her innert spr. zich hoe hij veel te laat bij een kwijnende zuigeling werd geroepen, die in een donkere hoek van de kamer te bed lag, terwijl de vader van deze spruit in het beste hoekje van de kamer oppaste bij een stoof, waarin een te vroeg geboren kuiken zat, dat hij met alle mogelijke zorg opkweekte! Is het consultatiebureau voor de tubercu lose, waar ieder zich op die ziekte kan laten onderzoeken, een groot voordeel gebleken in den strijd tegen die ziekte, spr. verwacht ook van de cohsiiitatiebureaux voor de zui gelingenzorg groot nut. Niet in de eerste plaats zal invloed op het sterftecijfer kunnen worden uitgeoefend, dat hier in Friesland al lager is dan in de andere provincies, maar er zal kunnen worden bereikt dat er een geslacht zal opgroeien met minder kwalen behept, dan voorgaande, zoodat veel leed zal kunnen worden voorkomen. Als de moe der met de zuigeling komt, zal, nadat de zuster het kind heeft ontkleed, de leider het kunnen onderzoeken en naar de resul taten daarvan een bepaalde voeding voor schrijven, die, zooals spreekt, bij voorkeur de natuurlijke zal moeten zijn. Want de voordeelen daarvan zijn tot de schoolleef tijd, ja, volgens Duitsche onderzoekingen, zelfs tot den dienstplichtigen leeftijd herken- baar. Maar als over deze voeding niet kan worden beschikt, zal men op een kunstma tige voeding een beroep moeten doen, welke dan echter voor alle gevallen afzonderlijk moet bepaald, dus individueel wordt voor geschreven. Het slagen van ’t bureau hangt daarom vooral af van de zuster, niet zoo zeer door haar arbeid op het bureau, dan wel doordat zij bij huisbezoek kan contro- leeren of de voorschriften worden opgevolgd en of de moeder bv. in staat is het voedsel behoorlijk te bereiden. rmer. welke de N. e Amsterdam rt, begint zij afzonderlijke i prof. Lanz. i radio krijgt, m ook in zijn ruik te maken, land nog geen of. Lanz heeft >pgedragen in contacten aan n luidspreker, et onder nar- s de operatie nnen afleiden. hilips. an den senaat ibgeschool om •t doctoraat in s> causa toe te mde uitspraak Zompton, win- r natuurkunde Maatschappij- ij. voor Nijver- SnUK Ttüaiwea S®. 15& gen. Hiervoor verwijs ik speciaal naar de combinaties in de nos. 11, 13, 31, 58 en 60. Overzien wij het geheel dan vinden wij in veelvuldige afwisseling Koren, Aria’s, Re citatieven, (en welke recitatieven, hoe ge heel anders dan de stijve recitatieven van zijn tijdgenooten met hun stereotiepe toon sluitingen), Instrumentaalsoli en Koralen. De Johannes Passion bevat van dit alles samen 68 nummers. Zooals reeds eerder vermeld is had de uitvoering oorspronkelijk plaats in twee of drie bijeenkomsten op één dag, telkens een gedeelte. Voor een uit voering als de onze moeten om tijd te win nen enkele nummers vervallen. Het zijn er echter slechts acht, t. w. de nos. 9, 21, 32, 53, 54, 56, 64 en 65, terwijl het Da Capo’van het eerste koor om tijd te sparen wel zal moeten worden overgeslagen, hetgeen ik be treur. s\. Het schijnt dat Bach de tekst van dit werk zelf heeft vervaardigd of althans om gewerkt naar de beroemde tekst van Broc kes, die ook andere tijdgenooten bezigden. Er zijn althans gedeelten ingeschakeld ten behoeve van een meer dramatische werking, zoo bv. het berouw van Petrus en de aard beving na Jezus’ dood. Om Bach beter te verstaan zij hier ge wezen op zijn toonsymboliek, zijn toon- schlidering en zijn dramatische kracht. Het eerste koor van de Johannes-Passion, paradijs van Europa. Vooral menschen uit’ J._ x i.x n-s.-. x -’...ix gewoon aan, ons die de overgeërfde neiging van de drang naar het Zuiden hebben, naar de heerlijke zon van dat land. Daar bloeien nu de vruchtboomen en de planten die hier in Juni bloeien. Midden in de winter is het klimaat nog verrukkelijk, al is de sneeuw vlak bij. Eeuw in eeuw uit joegen daar de volken van het Noorden door naar het Zui den, die van het Zuiden naar het Noorden, Romeinen, Gothen, Oostenrijkers, Italianen wisselden elkaar als heerschers over dit land af, maar het volk is zich zelf gebleven, het is vroolijk, braaf en beminnelijk, vol gratie. Sommige van hen wonen eenzaam in de bergen, niet verlangend naar de be schaving, hun is de natuur genoeg. Zoo schoon is het land, dat enkelen, op een tocht met de N. R. V. er heen gekomen er zich voorgoed vestigden. Tirol is een land van een intieme schoonheid, zooals spr. nu nader bij lichtbeelden bewees. Plaatjes werden gegeven van Meran, ge bouwd op een morene, in z’n oude huizen manifesteerend de overgang van het Noor den naar het Zuiden. Een bruischende beek doorsnijdt deze stad, waar reeds een Zuide lijke plantengroei valt op te merken. Om kranst is het door geweldige bergen, waar van de nu volgende lichtbeelden een indruk gaven, prachtig altijd, geweldig soms als men de gletschers aanschouwde. I Van het meest karakteristieke van Tirol, het Noorden trekt Tirol met Meran buiten- de Dolomieten vertelde spr. na de pauze. - j-- j-«-xj-Spr. beschreef een tocht dwars door deze grillig gevormde Dolomieten gebouwd laag op laag door koraaldiertjes, toen dit gebied nog Oceaan was en gaf er tal lijke lichtbeelden van o.a., van de uniek mooie, eenige gletscher. Hier ligt ook de Col di Lama, waarvan de top in den we reldoorlog letterlijk werd weggeschoten. In deze sombere omgeving lieten duizen den toen het leven. Tot in de Noord. Italiaansche laagvlakte bracht spr. ons, doch van Venetië vertelde spr. niet meer, opdat de indruk van de ongeëvenaarde schoonheid van de Dolomieten zoo lang mogelijk blijve behouden. De heer Schurink sloot met een woord van warmen dank tot den spreker. leider kan blijken, dat er patiëntjes onder wel te danken is aan het sterke beginsel der zijn, die dan naar den huisarts worden ver- w D v a,. wezen. Een latent geval van tuberculose kan bv. aan het licht komen, en maatregelen kunnen genomen om het kind aan de be smette omgeving te onttrekken. Een kind wordt nl. niet tuberculeus geboren, ook niet uit een tuberculeuse moeder, maar wordt door zijn omgeving, besmet, en moet dus aan de infectiebron onttrokken. Een andere bekende kinderziekte is de Engelsche ziekte; door tijdige ontdekking kunnen tal van vergroeiingen en verkrom mingen worden voorkomen. Wanneer deze consultatiebureaux geruimen tijd hebben gewerkt zal, daarvan is spr. overtuigd, ook nun economisch voordeel blijken, nl. dat door tijdige ontdekking van dergelijke ziekten, veel minder van die dure sanatoria en orthopaedische inrichtingen zullen be hoeven te worden gebouwd. De beteekenis van sociaal-hygiënische maatregelen blijkt uit het feit, dat vroeger de sterfte in de groote steden 25 hooger was dan op het platteland, nu is deze te plattelande 7 hooger dan in de groote steden, waar men betere soc.-hygiënische voorziening heeft. Spr. eindigt met Sneek geluk te wenschen met de totstandkoming van dit bureau, moge het van groot nut zijn voor de Snee- ker jeugd. Aan de Ver. v. Kraamverzorging komt dank toe, voor het enthousiasme waar mee zij deze zaak steunde, aan verschillende colleges voor hunne medewerking, aan de plaatselijke medici voor de steun welke zij spr. toezegden. De Voorz. gelooft dat ons consultatie bureau dient geluk gewenscht met een leider als dokter Kapteijn, bij wie zich het vuur van de jeugd paart aan de voorzichtigheid en wijsheid van den oudere van dagen. De heer Dr. De Vries twijfelt er niet aan of dit bureau, in zoo mooie lokaliteiten gevestigd, zal een succes worden. In Leeu warden is een dergelijk bureau ook pas ge opend in veel minder geschikte lokaliteiten dan hier, de eerste dag waren er reeds 15 kinderen. Spr. zal hier niet terugkomen op de strijd hier in Sneek gevoerd, maar ver heugt zich er zeer over dat de zusters van de Wijkverpleging hier zijn. Daarna werd de thee rondgediend en had men gelegenheid het keurig ingerichte con- sultatie-lokaaltje te bezichtigen. Moge er thans een druk gebruik van deze inrichting worden gemaakt. die in 1724 voor ’t eerst werd i o werd in 1727 vervangen door het Iiuidige; dat op zijn beurt 20 jaar later weer belang rijk werd omgewerkt tot de lezing die wij thans kennen. Het is een bizonder belang wekkend voorbeeld van Bachs toonsymbo liek. Bij de eerste zin „Herr, unser Herr- scher” schijnen de zestienden van de violen in de lucht te zweven en wekken gevoelens op van een doorschijnend en geheimzinnig licht dat de Goddelijke geest symboliseert. De idee der oneindigheid wordt weergege ven door de hardnekkige achtsten der bas sen in orgelpunt geschreven. Hobos en flui ten drukken het lijden uit. Zij vormen geen JIEÜW SSEEKER COURADT - annex SNEEKER COURANT en WYMBRITSERADEEL zestienden-motief daalt af in de bas. Ik houd dit koor (no. 1) met het laatste (no. 67) voor de volmaaktste scheppingen van den meester in dit genre en daarmede voor de allerbeste van alle bestaande koor werken. De kracht van Bachs toonsymboliek wordt op buitengewone wijze gedemon streerd op de woorden „auch in der grossten Niedrigkeit” etc. Hoe hier de neerbuigende melodieënstroom behandeld wordt, lijkt on overtrefbaar. ’t Is ’n frappant staaltje, doch het werk is vol van dergelijke gevallen. Zoo bv. in no. 11, waar de „Stricken meiner Simden”, in no. 13, waar de „freudige Schritte” geteekend worden in een heerlijke aria voor sopraan met obligaat voor fluit; in no. 18, waar Petrus „bitterlich weinte”. i berusting dan het laatste koor 67 „Ruht namen noemen? Maar die kunt’ U immers Huiverend hoort men de verklanking van wohl”. Het is in staat ons met den dood te den tekst in no. 30 „Da nahm Pilatus Jesum und geisselte ihm”. Hoe duidelijk is ’t „geis- -- selen” muzikaal weergegeven. Zelfs in no. schengeschoven koralen vormen het lyrische 44 „Weg, weg, kreuzige ihm” vindt men,gedeelte van dit kunstwerk, ongeacht de sterk dramatische werking door het dooreenschreeuwen der vertoornde mas sa verkregen, nog pogingen aangewend om het „kreuzige” muzikaal realistisch weer te t geven. uitgevoerd, 1 op de bassolo „Eiit, ihr angefochtnen See- len” en later als koor en solo zich mengen in hetzelfde nummer. Wij moeten nog wijzen op de roerende altsolo met viola da gamba begeleiding. „Es ist volbracht” no. 58 met het drama tisch middengedeelte „der Held aus Juda siegt mit Macht”. Hoe innerlijk weet Bach dit gedeelte te houden, hier niets van uiter lijke klankwerking, die men bv. in dergelijke passages bij Handel aantreft. Van de kracht zijner toonsymboliek vindt men voorts een zeer typisch staaltje in no. 54 (dit koor wordt echter niet gezongen; welomlijnd thema, het zijn als onmetelijke dit is dus bestemd voor bezitters van een wij de haan hooren kraaien en het berouw verzuchtingen. klavieruittreksel). Ik bedoel de wijze waar- Bij het tweede gedeelte „Zeig uns durch op de tekst „Lasset uns den nicht zerteilen deine Passion” etc. zwijgen de violen en ’t sonders darum losen” verklankt is. Hier i hoort men het gerammel der dobbelsteenen en de zwenkingen van het lot zijn er in uitgedrukt. En dit is nu niet alleen mijn inzicht, doch Pirro, Schweitzer en anderen in hunne werken, geven blijk dezelfde over- tuiging te zijn toegedaan. Wij zien het over al in geheel zijn oeuvre. Bach is dramatisch, hij is realistisch, hij symboliseert graag en dan is hij van een zeldzame plastiek, woord en toon zijn equivalent en dekken elkander volkomen. Het bezit van deze eigenschappen gevoegd bij zijn innerlijk zielsleven en de volkomen beheersching van de techniek zij ner kunst stelden hem in staat zijne mees terwerken te scheppen. Kunt Gij U iets denken van overtuigender HI. (Slot). Bach verlangt voor de uitvoering zijner Johannes Passion de volgende bezetting: Vierstemmig gemengd koor, één sopraan, één alt, één tenor en twee bassolisten. Daar bij een orkest dat in den regel is samen gesteld uit twee hobos, twee fluiten, eerste violen, tweede violen, altviool, violoncel, orgel en continuepartij (piano). Bij onze uitvoering vervallen 2e hobo en 2e fluit doch hunne partij wordt op het orgel uitgevoerd. Met het oog op de sterkere hobo- en fluit toon van tegenwoordig vergeleken bij die van vroeger zou nl. bij het gebruik van twee hobos en twee fluiten de verhouding tot het koor allicht verstoord worden. Aan de be zetting wordt echter toegevoegd een* con trabas; dit, om tegemoet te komen aan de zwakkere en anders getimbreerde orgel- en pianotoon vergeleken bij die van vroeger. Bovendien schrijft Bach meermalen het ge bruik voor van oboe di caccia en oboe d’amore. Bij ontstentenis hiervan gebruiken wij de Engelsche hoorn, die er het meest aan nabij komt. Evenzoo moesten luiten, viola d’amore en viola da gamba vervangen wor den door verwante andere instrumenten. Men ziet dat het orkest in Bachs Johannes Passion sterkt afwijkt van ons normaal mo dern symphonie-orkest, waarin behalve het gewone strijkkwintet fluiten, hobos, klari netten, fagotten, trompetten hoorns, trom bones, tuba en slaginstrumenten voorko men. Des te meer wekt het onze bewondering dat Bach met deze eenvoudige hulpmiddelen zulke geweldige resultaten weet te bereiken. Bach behoeft blijkbaar geen praal van uiterlijke orkestklank. Ik zeg hier met be doeling „uiterlijk”, want hij weet op waar lijk buitengewone wijze partij te trekken van het innerlijk karakter van de door hem ge bezigde instrumenten en ze in intieme sa menhang te groepeeren voor de begeleidin- Voor deze afd. sprak gisteravond in de Harmonie de voorzitter van het hoofdbe stuur Mr. v. d. Flier. O afdeelingsvoorzit- ter, de heer H. Schurink, opende de bijeen komst met een warm pleidooi voor het nut dezer vereeniging en wees er op dat Zuid- Tirol en de Dolomieten, waarover de heer v. d. Flier het zou hebben, het doel vormde van de generale reis der ver. van dit jaar. jDe heer Van der Flier verklaarde ver- Het bureau is bestemd voor gezonde zui- heugd te zijn over de uitbreiding op groote gelingen, maar bij het onderzoek door den schaal der Ver. thans ook in Friesland, wat ft»' F- -tv g

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Sneeker Nieuwsblad nl | 1928 | | pagina 1