DE GIDS VOOR BET PAVILJOEN
^•iLZEBRHIK
3
BRAIIDENB0R6H Co.
ll
Gilden en Gildekeuren van oud Sneek
3
ET
:ni
Eerste blad
Dit No. bestaat uit 3 Bladen.
NIEUWSTIJDINGEN
KLEINZAND No. 7
44e Jaargang
1FY0UR PRINTING LOOKS LIKE
COTTON, WHO WILL BELIEVE
YOUR GOODS ARE SILK? 3
HERBERT N. CASSON
No. 71
Mil Oniii in liiinti hui.
KIEZEBRINK Co.,
s&feM il
'51
Keclamekolom.
DRUKKERS—UITGEVERS
Uitgave: KIEZEBRINK Co. Zaterdag 3 JTuili
1
-1
qj ,*Z!
.2, Q
üO
I G)
b -5 -g
-
a
II.
8
Telef. 404
I I I I
iO
•s
waren opgenomen, kregen de commissaris en de secretaris
BIJ ONS VERSCHIJNT BINNEN ENKELE DAGEN
IN DEZE GIDS WORDT O.A. OPGENOMEN
EEN LIJST VAN VERHUURDERS VAN
-
BERICHTE DIT
NAAST DEN HEER J. v. d. FEER
alhier, leerlinge van mej. J. Hoekstra, alhier’ j inenten en 2464 leden; Leeuwarden met 39
en 1548 leden; Noord-Holland met 13 de-
TE ZIKN OPGENOMEN, BERICHTE DIT MORGEN,
ZATERDAG VOOR 1 UUR EVEN AAN ONS BUREAU,
KLEINZAND 7, WAAR CONDITIES TE VERNEMEN ZIJN
M0T0RB00TEN EN ZEILSCHEPEN. DEGENE,
DIE ZIJN SCHEPEN DAARIN WENSCHT TE
leend 2519 banden en bedroeg het aantal
bezoekers 1932.
Abonnement i per jaar f 2.50 fr. p.p
post f 3.60.
Advertentleën9 ct p. regel. Inge
zonden mededeelingen booger, bij
Abonnement belangrijke korting
Advertentiën worden tevens gratis ge
plaatst in qc SNEEKER COURANT
WOUDSEND, 30 Mei. De muziekvereni
ging „De Stanfries” alhier, behaalde Pink
stermaandag op ’t nationaal concours van
Harmonie en Fanfare corpsen te Rijs, de
eerste prijs met lof der jury in de afd. uit
muntendheid met 196’/2 punten. Tevens voor
het hoogste aantal punten over het geheele
departementen en 2804 leden; Noörd-Bra-
bant met 10 departementen en 1195 leden;
subsidie vroegen af en toe wel eens krachtig
heeft meegesproken, kan dus gelukkig ge
leidelijk plaats maken voor ietwat ruimere
opvattingen waarvan de begrooting 1928/29
op enkele punten dan ook reeds blijk geeft.
Bij de besprekingen in de jaarvergadering
van de Mij. tot Nut van ’t Algemeen is de
I I I
"8
dan zit ook in die prozaïsche cijfers nog wel dankbaar
en waardevol materiaal voor den historieschrijver en
districtsverband, tellende tezamen 21.278
leden.
Het ledental heeft in het loopende jaar
wederom een belangrijke schrede voor
waarts gemaakt en bedraagt thans 29.383.
De verbetering in den financieelen toe
stand der maatschappij die in 1923/’24 het ten opzichte van de departementen die om
verschillende departementen ook eens wat met een grooten zak, waarin alle dansers
hun hebben en houden aan preciosa moesten
storten.
De inzameling duurde een half uur; toen
begaven de collectanten zich naar hun auto
en reden weg.
Uit Heerenveen meldt men ons:
Tot directeur van de gasfabriek alhier is
bij derde stemming benoemd de heer T.
Fokkema, adjunct-directeur van de gasfa
briek te Sneek. Diens salaris is bepaald op
f 3900.
De Mij. tot Nut van ’t Algemeen telt,
volgens ’t jaarverslag 12 districten, t.w.
Drente met 13 departementen en 1258 leden;
Gooi- en Eemland met'4 departementen en
381 leden; ’s Gravenhage met 14 departe-
Ged Peortezijlen
S 3=
of
Tuaeh|at
DÏMMUGi e« VBWDAOSATtMDa
lEigarera
zijn. De belangstelling voor deze arbeid is
wassende, en zal ongetwijfeld nog toe
nemen. De oprichting en instandhouding
van hulpbanken zal uit den aard der zaak
wel in hoofdzaak voor de krachtiger de
partementen zijn weggelegd, doch onge
twijfeld zullen ook de kleinere departemen
ten een nuttige en heilzame taak kunnen
vervullen, wanneer de bevolking ten platte-
lande zal moeten worden beschermd tegen
rondtrekkende colporteurs, die onnoodig
goederen op afbetaling trachten te verkoo-
pen of argelooze gegadigden door de onder-
teekening van gewoonlijk ongelezen en in
ieder geval onbegrepen contractformulieren
onereuse overeenkomsten van huurkoop
doen sluiten, waarbij dan nog beloften
worden gedaan of garanties worden toege
zegd, die later blijken onbewijsbaar of in
strijd met den inhoud van het geteekende
contract te zijn.
satie en met daartoe strekkende gildemiddelen ter aarde
werden besteld, gelijk dit ook bij de meeste andere gilden
gebruikelijk was. Verder werden er nog gevonden 1 zilve
ren gildebus, 1 houten gildekist, 18 koperen gildepenningen
en de hiervoor aangehaalde gilderol van 1754, alsmede
een geldswaardig stuk, inwisselbaar voor 15 gulden.
Verwant met dit gilde was de corporatie der Sneeker
hoedenmakers, ofschoon het niet vaststaat, dat zij een
eigen gilde vormde met haar aparte gildestatuten. Door
de grondstoffen, die zij voor haar producten gebruikten,
kwamen ze veel met de schoenmakers in aanraking. Van
dit gezelschap bestaat in de stedelijke resolutieboeken nog
hier en daar een enkel stuk, dat ons inlichtingen verschaft
over de werkwijze en organisatie van deze ambachtsgroep,
als daar bv. is een contract tusschen meester en leerling-
hoedenmaker, belangrijk genoeg om hier even ingelascht
te worden.
Zekere Jacob Schuurman had een zoon Frederik of
Freerk,welke door den vader in de leer gedaan werd bij
Mr. Toesijn Serraes gedurende den tijd van 4 jaar, blijk
baar een speciale leertermijn voor het grondig op de hoogte
raken met dit ambacht. De verdiensten van dezen leer
jongen zouden zijn gedurende het eerste jaar 22 stuivers 1
per week, daarna respectievelijk 32 st., 42 st. en 52 st.
Deze overeenkomst werd geteekend door genoemden pa
troon en voorts door Mr. D. Edis, Jan Beerus Pestrop,
Marten Abeles, terwijl vader Schuurman „de practijcke
van scriven nyt heel wel verstaende” „sijn eigen gesette
merek” door een forsche driestar weergaf. Zoo kon ’t j
ook en was het contract dus bezegeld en beteekend nog i
wel, in letterlijken zin! En dat men het met zulke overeen- 1
komsten nogal ernstig opnam, bewijst het feit, dat ditzelfde
contract of accoord in 1700 een magistraatsresolutie ten
gevolge had, waarin vastigelegd werd, dat de leerjongen i
Freerk zijn tijd kon uitdienen, maar, indien hij zijn patroon j
eerder wenschte te verlaten, moest deze hem een „leer-
brief” meegeven voor den tijd, dat hij den jongen in zijn
dienst had gehad.
Om nu nog even op ons Sneeker schoenmakersgilde
terug te komen. Als men uit den tijd der Republiek de oude
schoenmakersrekeningen doorsnuffelt, die wel gemakke
lijker te betalen maar vrij wat moeilijker te lezen waren
De gemeenteraad van Sappemeer heeft
aan den directeur der gasfabriek ontslag
verleend met ingang van 15 Juni.
De Amerikanen loopen niet hard weg met
Mussolinistische dictatuur en fascistische
bestuurspraktijken; maar misschien zouden
zij er goed aan doen met Mussolini eens
voor een tijdje te leenen voor de opruiming
van het bandietisme, dat in het land der
vrijheid de laatste jaren toch wel wat al te
welig tiert. Mussolini heeft het immers ook
wel klaar gespeelcLmet Maffia, Camorra e.
d. geheime misdaaigers-genootschappen.
In ieder geval moet er in de Ver. Staten
eindelijk eens iets doeltreffends gedaan
worden om paal en perk te stellen aan de
ongebreideldheid en tuchteloosheid, waar
van de goedgezinde burgers thans zoo dik
wijls het slachtoffer worden.
Als jongste staaltje meldt Reuter aan de
N. Rt. Ct. uit Indianapolis dat op een bal
van leden en genoodigden van de automo-
bielclub aldaar, aan welk feest tweehonderd
gasten deelnamen, roovers het gebouw bin
nenkwamen en de feestvierenden ontdeden
van geld, juweelen en andere preciosa. De
buit was de moeite waard; volgens opgaaf
der gestelenen bedroeg hij f 400.000
f 500.000.
De bandieten, die gewapend waren met
geweren, waarvan de loop was afgezaagd
(zulks om het mogelijk te maken ze in den
binnenzak onopgemerkt mee te nemen; zet
ten de balgasten naast elkaar tegen den
en hielden hen in bedwang met de
De veelvuldige auto-ongelukken hebben
ook in Duitschland uitvinders bedacht ge
maakt op de ontdekking van stootkussens
die het gevaar van botsingen en aanrijdin
gen voorkomen. Een hunner, de ingenieur
Schleiff te Berlijn, meent thans een onfeil
baar middel te hebben gevonden om dit ge
vaar uit de wereld te helpen. Hij heeft zijn
vinding dezer dagen voor een groot aantal
deskundigen en journalisten gedemonstreerd
en volgens het Berl. Tagebl. hebben allen
paf gestaan over de doeltreffendheid.
De vinding bestaat uit een breeden dikjren
band van rttbber, welke om de auto is ge
monteerd op vier stalen schokbrekers, die
den vorm van scharen hebben.
Bij de proeven reed de auto met een vaart
van 45 K.M. tegen een boom en de inzitten
den verklaarden, dat zij volstrekt geen schok
hadden gevoeld. Daarna werden met een
vaart van 25 K.M. enkele menschen, die zich
„welwillend voor dit karweitje beschikbaar
hadden gesteld”, aangereden. Zij kregen
geen van allen het minste letsel.
Als dat in de praktijk even mooi blijkt als
bij de proeven, is het inderdaad een vinding
van groote beteekenis, zegt de N. Rt. Ct.
schoot, elke gildebroeder zijn evenredig deel ontving,
meestal in den vorm van een zilveren lepel of iets derge
lijks, maar ook wel de waarde in klinkende munt. Heel
dikwijls zat het er echter niet aan, zulk een extraatje uit
te reiken, daar de gildekas meer uitgaven moest bestrijden
als ziekengelden, onderstand aan behoeftige leden, wedu
wengelden e. d. (Zoo kwam het, dat een jaarlijksche hoof
delijke omslag vooral in de 18e eeuw een kleine bijdrage
van f 1.60 per man vroeg inplaats van iets uit te deelen.)
In 1796 diende het gildebestuur bij het stedelijk gerecht
een request in „in substantie behelsende, dat het gild was
ontwaar geworden, dan hun rol niet kragtig genoeg be- I
vonden was, om het verkoopen van schoenen door lieden,
die geen gildebroeders zijn, te beletten” Dus ook toen
al ongeoorloofde concurrentie spijt de gildebepalingen, die
echter onvoldoende gehandhaafd werden. Daarom werd
nog eens uitdrukkelijk geordonneerd en gestatueerd, dat
men in elk geval lid van het Sneeker schoenmakersgilde
moest zijn, om binnen de stad en haar jurisdictie nieuwe
laarzen, schoenen of muilen te kunnen verkoopen. De
onkosten voor het in te leveren proefwerk zouden voortaan
zijn: f3 ten bate van den commissaris, f2.50 idem secre
taris, f 2 voor den jongsten ouderman en f 1 voor de
overige gildemeesters.
Bij de opheffing van de gilden in 1798 werd ook dit
gilde door een gelijk lot getroffen. Zijn nalatenschap be
droeg 6 koperen en 6 houten schilden, 3 zwartlakensche
doodkleeden met 1 doodsbaar, daar de gildebroeders en
-zusters bij overlijden ih den kring hunner eigen organi-
Vredeslanddag.
Naar wij vernemen is Dinsdagavond de
Vredeslanddag, waarvan wij onlangs mel
ding maakten, bepaald op 15 Juli. Twaalf
organisaties zullen hieraan deelnemen. Er is
een comité gevormd, dat de plannen voor
bereidt, welke nader bekend zullen wordèn
gemaakt.
Voorz. van het Comité P. v. d. Veen, secr,
K. Dijkstra, pënn. mevr. Schijfsma.
Deelnemende organisaties: I. V. V. V.,
I. V. A. O., S.-D. Vr. Club, Ver. van St.burg.,
I. O. G. T„ I. A. M. V., S. D. A. P„ V. C. J.
B., S. B. B„ V. D. B., V. D. J. O., K. en V.
Of verduidelijkt: Int. Verbond van Vrou
wen voor Vrede en Vrijheid, Instituut van
Arb. ontwikkeling, Soc.-Dem. Vrouwenclub,
Ver. van Staatsburgeressen, Int. Orde van
Goede Tempelieren, Int. Anti-Mil. Ver,. S.
D. A. P., Vrijz. Chr. Jongerenbond, Sneeker
Best. Bond, Vrijz. Dem. Bond, Vrijz. Dem.
Jongeren Org„ Kerk en Vrede.
- Geslaagd te Den Haag voor kantoor-
stenografe Nederlandsch mej. G. Christian,
Zetten we onze beschouwingen over het Sneeker schoen
makersgilde nog even voort.
Op den heiligendag van Peter en Pauwel (St. Petrus
en Paulusdag, 29 Juni) was het feest voor de Sneeker
Crispijnbroeders, omdat alsdan de algemeene vergadering
van het gilde tot verkiezing van een ouderman (hoofd of
voorzitter der organisatie) en van een bijzitter werd ge
houden. Bij deze gelegenheid legde de aftredende functio
naris tevens rekening en verantwoording over van zijn
beheer, waarbij de tegenwoordigheid van alle gildeleden
niet enkel gewenscht doch verplicht was op straffe van 6
stuivers bij wegblijven en 3 stuivers wegens te laat komen.
Trouwens, de meesten kwamen wat graag, omdat op dien
dag de beker lustig rondging en de samenkomst aller
minst een plechtig karakter droeg.
Kwam er te Sneek een vreemde leerhandelaar om zijn
koopwaar aan de gildebroeders te presenteeren en natuur
lijk te recommandeeren, dan moest deze na verkregen
toestemming van den ouderman 6 st. in de gildekas storten
en een gelijk bedrag aan den gildebode betalen. Op over
eenkomstige wijze moest een vreemde koopman in nieuwe
schoenen óf muilen zich eerst in het gildeboek laten in
schrijven, alvorens hij binnen de stad zijn waar mocht
trachten van de hand te doen, op poene van f 3.Dit
beletsel voor de vrije concurrentie zou menige bona-fide
winkelier in schoenwerk thans wel weer willen zien inge
voerd zoowel tegen de leurders met afgewerkte leerpro-
ducten lanjgs de huizen als tegen de marktkooplui in
schoeisel en verdere voetbekleeding. Doch we leven niet
meer in den streng gereglementeerden gilde-tijd, die
voorzeker ook zijn bezwaren had!
Toch kwamen deze boeten niet zoozeer ten goede aan
de gildeleden individueel; van deze gelden zoowel als de
i derland met 19 departementen en 1857 Ie- eerst viel te constateeren heeft zich ook dit
t 13 departe-
Rotterdam met 25
depaitementen en 2702 leden; Utrecht met
18 departementen en 2001 leden; Zeeland
met 13 departementen en 1235 leden. In
het geheel staan dus 208 departementen in koersverschil der effecten is toe te schrij
ven aan
tige saldi der laatste jaren en een legaat
van f 10.000.
In het laatst afgesloten jaar heeft het
batig saldo f 4244.41 bedragen. De al te
groote zuinigheid der laatste jaren die ook
a o o c
cö <x> 00 oó uó
Dat is naar ’s mans eigen bewoordingen en specificatie
de opgave der schoenmakers van dien tijd (1661), in ver
houding waarmee de leverancier zijn prijzen calculeerde.
Het waren meest kinder- en zgn. tusschenmaten, waarvan
de prijzen varieerden van f 1.tot f2.— (de becijfering
1 geschiedde destijds meest in carolusguldens van 20 st.,
stuivers en penningen, 16 in een stuiver). De grootste
mansmaten klommen tot 16 (maximum), terwijl de
vrouwenmaten meest beneden de 10 bleven. Wel is het
eigenaardig, dat ook toen reeds de punt- en stompe
schoenen als de meest gangbare modellen voorkwamen.
Ten aanzien van de prijzen gelieve men natuurlijk de
meerdere koopkracht van het geld in oogenschouw te
nemen, die in de 17e eeuw geringer verdiensten, (voor
den gewonen werk- en vakman 1020 stuivers per dag)
toeliet, doordat men met deze geringere verdiensten meer
„doen” kon dan thans. Een algemeene maatstaf of index
cijfer voor den levensstandaard dier dagen is echter be
zwaarlijk in constante verhoudingsgetallen aan te duiden.
Wat de schoenprijzen betreft, kan men dit thans in elk
geval nagaan uit de boven afgedrukte specificatie. Uit
andere overeenkomstige schoenmakersnota’s van dien tijd
leidden we nog af, dat een paar vrouwenschoenen „op
een agt” bijv. fl.140, kostten telgen die voor mannen
in dezelfde verhouding en maat f 1.180; verder dat
een „kliert ellefke” fö.180 gold tegen een „klien
iwaalejke” f 1.0.0, en dat de vrouwen een „paer dighte
schoen” kochten tegen de civiele prijs van f 1.14.—0.
Zoo heeft de geschiedenis van elk ambacht haar eigen
aardige bekoring en aantrekkingskracht. Een volgende
maal hopen we dat te bewijzen van de historie van een
Sneeker bouwvakgilde. A. H.
contributies en inlagen van allen, die in de organisatie dan de overeenkomstige facturen en nota’s van onzen tijd,
nncrannmnti />/-»♦-»-»»-*-»• or. r» o rv/~»1z in Mir» nnm nVeohn tinrr xirnl rlnnlzhoor
bv. elk f 5.per jaar, terwijl van wat er dan nog over-
historie beminnenden lezer beiden Ik zal U dat met een
klein proefje nader bewijzen. Hoe denkt ge bv., dat in
dien tijd de prijsberekening van het artikel des schoen
makers was? Thans staat het op de mooie, witte, car-
tonnen doos, wat het paar bottines etc. etc. kost, dat ge
voor Uw doel en overeenkomstig Uw smaak hebt uit
gezócht. En voor die berekening van het moderne schoeisel
gelden onderscheidene factoren, die vroeger lang niet in
die mate en in dat aantal voorkwamen: soort van het
leder met bijpassende andere grondstoffen, kwaliteit
daarvan, afwerking, vorm, maat en diversen, want schrij-
I ver dezes is geen vakman en kent daardoor de vakgeheimen
niet, zou die trouwens ook niet aan de groote klok mogen
hangen! Maar nu vroeger, waarover hij misschien nog wel
het beat kan oordeelen. Toen gold één standaard-model,
was er eigenlijk maar één grondstof, best leer, was de
afwerking naar één model, dat tamelijk sober was en
slechts beantwoordde aan de eischen, die men te allen
tijde aan het schoeisel voor den normalen voet dient te
stellen, nl. dat het gemakkelijk sluit en goed past. Maar
wM verschil opleverde en grootén invloed uitoefende op
de prijsberekening, was de maat van het schoeisel, dan
ook de allesbeheerschende factor. En naar onze begrippen
een eigenaardige maat, met geheel andere cijfers dan
enwoordig aangeduid, dus niet van 28/38 voor dames
en van 38/48 voor heeren maar naar het onderstaande
schema, getrokken uit de rekening van een 17e eeuwschen
Gildebroeder van het St. Crispini en Crispinianusgezel-
schap:
concours een lauwertak en in de eere-wed-
strijd de tweede prijs, terwijl de directeur
de heer A. C. Visser de tweede directeurs-
prijs verwierf.
De Chr. muziekvereeniging de Harmonie
behaalde op hetzelfde concours in de eerstp
afd. een tweede prijs met-147 punten. t
•E - E
s
.2 s.
B o .2
w c O- -a
E
I I I I I I I I
E
Openbare Leeszaal en Bibliotheek, Sneek.
In de afgeloopen maand werden uitge-Noordelijk Groningen met 17 departementen
nen 1548 leden; Noord-Holland met 13 de-
I partementen en 2375 leden; Oostelijk Gel-'
Onze vroegere stadgenoot de heer KI. 1 den; Oostelijk Groningen met
Dijkstra, oud-leerling van de Midd. Tech- menten en 1458 leden; Rotter*
nische School alhier, slaagde gisteren te
Arnhem voor het examen Bouwkundige Be-
ton-Industrie.
3 -
jaar gehandhaafd.
Terwijl in 1922 het kapitaal der maat
schappij was gedaald tot f 134.775.24, be
droeg dit per 30 Juni 1927 f 192.322.31,
een stijging die behalve aan voordeelig
?hil der effecten is toe te schrij- van de Mij. tot Nut van ’t Algemeen is de muur en hielden hen in bedwang met de
de reeks niet onbelangrijke ba- vraag ónder de oogen gezien of er voor de wapens. Een van de dieven ging toen rond
„nieuw werk” was te doen. De voorzitter,
mr. G. J. Salm, weer er in dit verband op,
dat eenige departementen begonnen zijn
met ’t beheeren van voorschotbanken, die
ten dienste der kleine burgerij werkzaam
Q f Q
S -
a
o
o
CM
MX
c:
I
f
E
03
.y
o
in
Gasbedrijven.
Rubber als stootkussen.
Bandietisme.
e
I
Het Nut.
CL
O
o
0J 0J
0J 0J
o
iet
)r~
de
C3
ce
o
o
'3'
IISÜÏE SEEEEER C0ÜHA3T
annex SHEERER COURANT en WYBNBRITSERADEEL
Casson zegt’t in dit zinnetje zoo karakteris
tiek, dat ’t uiterlijk van het Drukwerk
van zoo groote beteekenis is voor den
man van zaken. Wenscht gij drukwerk
dat cachet aan Uw zaak geeft wendt U
dan tot Drukkerij
TS
CM
E 'C
C‘
OJ O
T, P
CZ)
o
cm ri 2- A
cn
E U
-C -C -Ü
c
<u
<u
Zeilwedstrijden Oostergo.
Ged. Staten hebben naar aanleiding
van een verzoek van ’t bestuur der Konink
lijke Zeilvereeniging Oostergoo om ter ge
legenheid van de wedstrijden te Grouw op
Zondag 1 Juli e.k. een ruimere openstelling
van de provinciale bruggen te bevorderen
bepaald, dat de sluis te Terhorne, de brug te
Irnsumerzijl en de brug te Nes oyer de Zijl-
roede op genoemden dag medé geopend
zullen zijn van 8'/2 tot 11 uur voormiddags
(zomertijd).
Bevolking van Frte&iand.
De bevolking der provincie Friesland, die
op 31 December 1926 401.388 bedroeg, ver
meerderde in 1927 door meer geboorte dan
sterfte met 4462 en verminderde door meer
vertrek dan vestiging met 3062, zoodat de
bevolking op 31 December 1927 bedroeg
402.788.
■1 r.-«uij .»im -iri ru-TiiMiM—«-iT-nrnmiTTiii--—mti--- jrs.* ii n
OJ
o
JZ
y
OJ E
T3 OJ
O O
O
E
u s-<
O; (U
rt r:
Q.
C E
E
E E E E E
Q) QJ
o
ooaoooooo
I I i I 1 I I I
COCOOCCMCNWCNC’
e
Si bfl "So 8 bil -S
EEEEEECEiEEC
CL
O
Q.
E
o
7?)
o
U E
-*-»
u S 1
fc -g -5 E -v
tn Q
cn
E
w
o
o u A
yCcjOcuEZEEO
5 o cl s, E- q o qj qj w qj o rt .is E1 al
AwAKiaaitAOISItuïQjin
cn L
<n 0J cj
■e A S
dj
U)
E
