der gemeente Sneek
Officieel orgaan
DU No. beslaat uit Z bladen.
woensdag -14 November flM8
45e Jaargang
Ul^Ave: MEZtBMINK uo.
NILUWSTIJDINBLN.
•J-
Vrijdags. Abonnementsprijs in de stad f 2.50,
De SNEEKER COURANT is een
De meest
v
r
t
r
k
t
i.
k
n
k
e
t
t
n
t
e
g
i.
e
2.
3.
l.
O
i-
g
g
de groote staking in 1913 te Amsterdam
plaats vond, was het geen wonder dat de
werkgevers de koppen bij elkaar staken om
te bespreken aan de ellendige toestanden
een einde te maken.
Een algemeen landelijk prijstarief kwam
daardoor tot stand, waarbij een collectieve
arbeidsovereenkomst, bevattende de voor-
hinderlijke kwaal
voor menschen op
leeftijd is verstopping.
Posters Maagpillen
geven baat vanaf de
eerste dosis. Een ide
aal laxeermiddel voor
ouden van dagen
Foster's Maagpillen
Alom verkrijgbaar A f 0.65 per flacon
overleg om op t e vangen de botsingen,
welke ook hier verwacht werden. Spr. heeft
een der 6 vergaderingen van partij en vak
organisaties in Rotterdam op 10 Nov. 1918
gehouden gepresideerd, in twee daarvan
sprak Troelstra, waar het bekende pro
gramma der 15 punten werd ontvouwd, dat
op het congres, 18 Nov. d.a.v. te houden,
zou worden bevestigd.
In de week van 11 tot 18 Nov. trekken
twee hoofdpunten de aandacht nl.de hou
ding der burgerlijke partijen en de ontwik
keling der eigen beweging. In de vakbewe
ging was de razernij ten top gestegen toen
de regeering weigerde verbetering te bren
gen in de voedselregeling; we hadden op po
litiek gebied pas een verkiezingsstrijd ach
ter den rug, waarin het niet gegaan was om
de brandende vraagstukken van den dag,
maar om het oude coalitievraagstuk, er was
een chr. meerderheid gekomen en een minis
terie zonder sociaal programma. Toen kon
digde Troelstra aan dat het oogenblik daar
was voor de arbeidersmassa om naar de
macht te grijpen, met het opstellen van een
programma was men er niet, er moest een
daad komen, en het congres van 18 Nov.
zou hebben te overwegen of er arbeiders-
en soldatenraden zouden worden gevormd.
Plotseling begon nu de regeering te druipen
van socialerigheid, zij achtte tal van de
eischen onmiddellijk inwilligbaar, Treub be
loofde alles en verloochende al wat hij vroe
ger had gezegd, Rink zei dat men de demo
cratie niet kon tegenhouden en dus moest
aanvaarden, de nu overleden Dresselhuijs
zeide dat de democratische gedachte 25
jaar ontwikkeling in 5 minuten had door
gemaakt. Ziedaar het resultaat van Troel-
stra’s woorden.
naamste eischen der gezellen, zich aansloot, boomd.
Zou evenwel uit de toestand van thans
toch een ernstiger worden geboren, dan
zij men er verzekerd van dat men tegen
over zich een goed georganiseerde, parate
massa zal hebben, die zeker oo de directe
steun kan rekenen van de geheele arbeiders
beweging, maar wier stem ook gehoor zal
vinden bij een groot gedeelte van het
drukwerk gebruikend publiek en overheid.
Spreker wekt de aanwezige leden op het
verloop nauwkeurig te volgen en klaar te
zijn wanneer dit noodig mocht blijken.
Er werden eenige vragen gesteld.
Gevonden Voorwerpen.
Aanwezig aan het bureau van politie, N.
Veemarkt, en aldaar te bevragen op alle
werkdagen tusschen 11% en 12% uur, de
navolgende voorwerpen als gevonden gede-
De Wapenstilstand.
Voor de afd. Sneek van de S. D. A. P.
en de S. B. B. sprak Zondagavond het
Tweede Kamerlid de heer Drop naar aan-
ileiding van de 10-jarige herdenking van den
wapenstilstand. Het manifest van het Ba-
zeler congres van 1912, bijeengeroepen tij
dens den Balkan-oorlog en terwijl een we
reldoorlog dreigde, heeft, naast de plicht
der arbeidersklasse bij oorlogsgevaar en
tijdens een oorlog, zeldzaam duidelijk de
oorzaak voor een wereldoorlog uiteengezet.
Het wees toen reeds op het Oostenrijksch-
Servisch geschil, dat, wanneer het niet langs
vreedzamen weg werd opgelost, tot een
grooten oorlog moest leiden. Die oorlog is
gekomen en de soc. arbeidersklasse heeft
hem niet weten te voorkomen, de kapitalis
ten waren in staat de volken in oorlogsstem-
laing te brengen, en, ondanks het verlangen
dezer volkeren naar vrede, te verdoezelen
het verband tusschen dezen oorlog en kapi
talistische belangen, waarbij zij de gods-
dWienst gebruikten om de oorlogsgloed nog
"aan te laaien. Wij erkennen dat wij toen niet
sterk genoeg waren den oorlog te voorko
men, maar de burgerlijke partijen hebben
ie vredesmacht der socialisten dan ook niet
““gesteund, doch gehoond en bespot. Het di
recte leed van den oorlog hebben we hier
niet gehad, maar z’n schaduw lag over ons
land in de vorm van werkloosheid, voedsel-
lood, verwildering; mijn- en duikbootgevaar
dompelde menig gezin van Nederlandsche
zeelieden in rouw. Woekeraars en hamste-
raars vergrepen zich aan de nood van ons
?olk, moeizaam was het werk om uit de
ouinhoopen van een ineenstortende Euro-
oeesche beschaving de overtuiging te red-
tien, dat deze chaos niet doel en wezen van
inensch en maatschappij kon zijn. Het is
.onze trots dat de economische en politieke
organisaties, waarin het socialisme zich uit,
"de eenige middelen tot herstel van de wel
vaart en opbouw eener betere maatschap
pij, ongerept uit deze chaos zijn gered
in met grootere kracht dan ooit zich aan
iet werk der vernieuwing kunnen wijden.
Het was in de laatste helft van 1918 ook
n onze kringen bekend dat het in de oorlog
voerende landen in de arbeidersklasse
smeulde en dat er verzet was tegen de hooge
nilitairen, die alleen naar soldateneer en
stafkaart zagen. We wisten dat de kapita-
isten zich reeds afvroegen, wat of er te
verdienen zou zijn aan den vrede. Hier in
ms land werkten de vakorganisaties voor
steun der werkloozen en een draaglijke
evensmiddelenvoorziening, een vreedzaam
songres daarover werd voorbereid na een
van Schaper’s vele interpellaties over de
evensmiddelennood. Dan komen de berich-
en van het oplaaien van de volkswoede in
Suitschland en Oostenrijk, de vrijlating van
Carl Liebknecht op 21 October is de eerste
jlorie der Duitsche arbeidersbeweging na
■Baren onderdrukking, 28 October is de Duit-
”“;che vloot in opstand, 7 November begin-
gflti|n de onderhandelingen over den wapen-
“vfflstand, 9 November komt de Duitsche
de;eizer over onze grenzen en roepen de Duit-
iche en Oostenrijksche soc.-dem. de repu-
iliek uit; onder de velen die recht hebben
>p onze dankbaarheid en hun beste krach-
en, ja soms hun leven gaven voor hun
deaal noemen we hier enkelen: Rosa
.uxemburg, Karl Liebknecht, Kurt Eisner,
■ritz Ebert.
Ligt de oorzaak van de November-ge-
>eurtenissen van 1918 hier te lande in het
mreau van partij en vakbeweging, in het
werkvertrek van den grootste onder ons,
Troelstra, die wij hier met ontzaglijke dank-
U.iaarheid gedenken, of in het kabinet van
en Rotterdamschen burgemeester Zimmer-
■|nan? Precies is dat niet na te speuren,
ast staat dat de Amsterdamsche federatie
ot een demonstratie op 9 November opriep
n dat de leiders der Rotterdamsche fractie
oor Zimmerman werden uitgenoodigd tot
De leiding van de moderne arbeiders
beweging stelde inmiddels vast dat de Ne
derlandsche arbeidersklasse nog niet rijp
was voor een revolutionnaire greep naar de
macht en niet in staat tot overneming van
de regeermacht, zoodat de actie diende be
perkt tot eene voor sociale hervormingen.
De bourgeoisie, van de eerste schrik beko
men, stond hervormingen toe, doch stortte
al haar toorn en hoon uit op Troelstra.
Men sprak en spreekt nog van zijn ver
gissing, maar die vergissing heeft grooter
en zegenrijker gevolgen gehad voor de
arbeidersklasse dan één ander feit in de
historie der Nederlandsche arbeidersbewe
ging aan te wijzen. Om ons mogen onze
leiders zich nog eens zoo vergissen! En
hier voor het eerst mag eens geopenbaard
hoe Troelstra, die z’n gezondheid en kracht
offerde aan de beweging en in de beslis
sende momenten ons steeds de woorden
van bezieling en aanmoediging geschonken
heeft, die we behoefden, in staat bleek het
grootste offer te brengen, waartoe een
mensch in staat was. Hij was aanvanke
lijk niet op het Rotterdamsch congres van
18 Nov. ’18, we hebben er hem gehaald en
hij heeft meegewerkt om de beweging te
rug te leiden op de weg der sociale actie,
onder erkenning dat hij de machtsverhou
dingen anders had gezien dan ze waren en
een poging om de regeermacht in handen
der arbeidersklasse te leggen niet zou
steunen op de wil der meerderheid van ons
volk. Maar reeds op 15 November had
Troelstra zijn grootste daad verricht door
aan de congres-commissie een brief te
richten, waarin hij meedeelde het niet ge-
wenscht te achten als inleider op het congres
op te treden, doch de winst uit de politieke
omstandigheden te halen, door een ander te
doen binnenhalen, winst welke de door hem
gevoerde revolutionnaire actie alleen kon
rechtvaardigen. Om de eenheid te bewaren,
achtte hij z’n wegblijven gewenscht, hoewel
dit wegblijven te zijnen nadeele zou worden
uitgelegd, doch dit zou later terecht komen.
Ziedaar Troelstra’s glorie, hij zag af zelf
de vruchten van zijn actie te plukken, in
het belang van de arbeidersklasse! Het Is
geen wonder dat op een dag als deze onze
hulde en dank gaan naar Troelstra’s zieken
kamer.
Nog zucht deze wereld onder de gevol
gen van den wereldoorlog, of nieuwe drei
gen als gevolg van het werk van het her
stelde kapitalisme. Op economisch gebied
verzetten de werkgevers zich tegen alle
eischen der vakvereenigingen, op politiek
terrein tracht men een coalitie te herstellen
die alle reactionnaire elementen zal her
bergen. Onze glorie is, dat de beweging
uit de stormen gered en daarin gestaald is.
In stramme massa organisatie gaat de mo
derne arbeidersbeweging haar weg, allen
verrichten het ’werk waartoe ze geroepen
zijn. Er is geen maatschappelijke of cul
tuurbeweging meer mogelijk zonder dat de
soc. democratie er haar stuwkracht aan
geeft en haar stempel op drukt. Wereld
vrede en wereldwelvaart zullen slechts
door de soc. dem. verwezenlijkt kunnen
worden, die stuk voor stuk de machten in
het leven verovert en in feilen kamp groeit.
De parlementaire verkiezingen hier en
elders zullen straks weder verschuivingen
in ons voordeel te zien geven, de glorie
van wapensfftstandsdag is, dat opnieuw
gebleken is, de onafwendbaarheid van de
sociaal democratie. De golf van haar idea
lisme zal ’t onmogelijke mogelijk maken, en
ons stuwen naar die nieuwe gemeenschap,
waar de liefde wonen zal, het recht een
plaats zal vinden en de waarheid zal wor
den gediend tot in alle.eeuwigheid.
Voor deze rede en er na declameerde mevr.
Emeisv. Buuren. Zij deed dat op ’n wijze,
welke onverdeelde lof verdient; zij gaf „Te
Wapen”, „Meiverbeelding”, een paar Falk-
landjes, een fragment uit „Merijntje Gijzen”
en een uit „Droomkoninkje”.
De voorzitter, de heer P. Sikkes, richtte
tot de aanwezigen nog een woord van op
wekking en een korte dankbetuiging tot
mevr. Emeis en den heer Drop.
kwam tot stand, etc.
Natuurlijk ging alles niet even gemakkelijk,
niet zonder strijd, temeer waar van buitenaf
deze ontwikkeling wantrouwend werd gade
geslagen en dat in de naaste familie, door
het uiterste te erlangen, het stelsel-
Veraart dit wantrouwen in de hand
werd gewerkt. Gevreesd werd dat door de
samenwerking van werkgevers en werk
nemers het drukwerk-gebruikende publiek
„geflescht” zou worden. Voor dit laatste
behoefde evenwel geen gevaar te bestaan,
genoeg factoren waren aanwezig, ook al
zou men dit willen, dit te verhinderen. De
tariefsgemeenschap is niets onzedelijks doch
heeft juist de zedelijke ondergrond de
boekbewerkers voor armoede, ellendig lange
werkdagen, rechteloosheid, etc. te bescher
men.
Evenwel is er langzamerhand, door tal
van invloeden, werkloosheid, gevolg van
de na-oorlogsche economische toestand, de
mechaniseering van het bedrijf, speculatie
van materialen-leveranciers en door dit al,
toeneming van het klein bedrijf hoe
slechter de toestand, hoe grooter het aan
tal patroontjes een belangrijke wijziging
ontstaanmet als direct gevolg oppositie
tegen het prijstarief. Wel niet tegen het
peil van de arbeidsvoorwaarden van de
typo’s, zeggen de opposanten, maar men
wil weer terug naar de absolute vrije con
currentie. De gevolgen van dit laatste zullen
natuurlijk zijn dat het eerste wèl wordt
aangetast. Vast staat dat nu menig klein
drukkersbaasje 14 tot 16 uur werkt, dat
voor hem van een vrije Zaterdagmiddag geen
sprake is, dat de Zondag voor een gedeelte,
zoo al niet geheel, werkende wordt door
gebracht, dat vaak de geheele familie in
de weer is en men dan toch nog niet tot
een behoorlijk loon komt; men moeite heeft
om op tijd z’n verplichtingen te voldoen.
Bij loslating van het tarief, zal spoediger
dan men zulks denkt, deze toestand voor
de typo’s weer algemeen zijn. Vóór dat
het evenwel zoover is hebben de werk
nemers een woordje mee te spreken. Ons
standpunt iswil men het tarief weg hebben,
een dwaasheid op zich zelf, goed, maar
dat zal niet gaan ten koste van ons. De
aanval die tegen 1 Oct. ondernomen is,
is evenwel nog niet zóó gevaarlijk als deze
wordt voorgesteld, al zullen ook voor ons
hieruit eenige moeilijkheden voortkomen
waarvan Sneek ook z’n deel zal krijgen.
Aanvankelijk bedankten 120 werkgevers
voor hunne organisatie, met tezamen
schrik niet 235 werknemers; van dit
bedanken kwamen tot heden een aantal
terug, zoodat tot nu toe 106 werkgevers
met 200 werknemers hun bedanken hand
haafden. 200 werknemers wil niet zeggen
200 gezellen. Van deze 106 werkgevers
werkten 38 zonder personeel, 24 met 1
jongen, etc. In Amsterdam bedankten 20
werkgevers met tezamen 16 werknemers,
n.l. 3 gezellen en 13 jongens. In Nederland
werken te zamen in het grafisch bedrijf
14000 werknemers, in het geheele ongeor
ganiseerde bedrijf nog geen 400.
De door het arbeiders-vijandige orgaan
----- tiDe Telegraaf” gevoerde hetze kan dus
ontwikkeling van het bedrijf. Toen dan ook door ons kalm worden aangezien. Daarbij
loopt onze C.A.O. tot 1930. Voor ons
bestaat er nog geen reden om het roer
om te gooien, hier en daar zal moeten op
getreden en de knoeiers geleerd, dat het
niet geduld kan worden de orde en regel
maat, met veel moeite tot stand gebracht,
ten goede g komen aan het geheele bedrijf,
door enkele malcontenten wordt gedwars-
Toestand in het grafisch
b e d r ij f.
Voor de afd. Sneek van den Algemeenen
Nederlandschen Typografenbond sprak j.l.
Zaterdagmiddag in de „Harmonie” het
hoofdbestuurslid B. Ponstein van Amsterdam
over bovengenoemd onderwerp.
Nu men, door aanvechtbare voorlichting
van eenige groote bladen, allerwege den
indruk heeft gekregen dat er in de typo
grafie zich iets ernstigs gaat voltrekken,
aldus spr., is het noodzakelijk geworden dat
ook wij onze stem laten hooren. Dat de
toestand evenwel zóó ernstig is als wordt
voorgegeven is onjuist, dat wil evenwel
niet zeggen, dat er niets gebeurd is in de
laatste maanden en het staat vrijwel vast
dat ook in Sneek met den daad zal moeten
worden opgetreden.
De toestand van meerdere organisatie,
van betrekkelijke orde en regelmaat, zooals
die een tiental jaren in de typografie be
staat, is niet vanzelf gekomen.
Wanneer we in herinnering brengen de
toestand van vroeger, dat door de gezellen
de gunstige toestanden in het bedrijf moesten
worden afgewacht, om door middel van
staking hunne ellendige positie iets te ver
beteren, dat dan de schrikbarende jongens-
exploitatie, het kleinbedrijf, etc. daarbij be
lemmerende factoren waren, waardoor ook
de goedwillende patroons niet verder kon
den gaan dan tot het uiterste minimum,
wilde men nog wat werk behouden en zich
in de zware concurrentie staande houden,
dan zal niemand naar die oude toestand
terug verlangen. De lage prijzen voor het
drukwerk betaald belemmerden eveneens de
poneerd op 12 en 13 November 1928:
jongensfrontje, dop van vulpen.
Aanwezig en te bevragen bij de navol
gende ingezetenen, onderstaande voorwer
pen, als gevonden aangegeven op 12 en
13 November 1928: Zilveren damespols-
horloge, J. de Jong, H. Casimirstraat 14.
Vulpotlood, J. Jaasma, E. Casimirstraat 20.
Kerkboekje met leeren omslag, L. Langen-
berg, Salverdastr. 12. Kinderbaret, K. Blom,
4e Frittemahovenstr. 5.
Afd. Sneek Ned. Reisvereeniging.
Deze afdeeling hield gisteravond eene
algemeene ledenvergadering in Onder de
Linden” onder presidium van den heer H.
Schurink, die in z’n openingswoord een
overzicht gaf van wat zoo al het bestuur der
jonge afdeeling in het afgeloopen jaar voor
de leden had verricht.
De notulen van den secretaris, den heer
J. C. Gorter, werden onveranderd vast
gesteld.
De periodiek aftredende bestuursleden,
de h.h. E. Priester en A. Postma werden
herkozen.
In verband met belangrijke uitgaven wees
de rekening van den penningmeester, den
heer W. van der Meulen, een klein tekort aan,
dat echter uit de nog te ontvangen bijdrage
van het Hoofdbestuur kan worden gedekt.
Op voorstel van het bestuur werd be
sloten een cabaretavond te houden, gevolgd
door een bal. Het zal een gezellige, op
hoog peil staande avond worden voor leden
en introducé’s, terwijl zooveel mogelijk de
leden den avond zullen vullen.
Mochten de financiën het toelaten dan
zal deze avond gevolgd worden door een
andere, waarin de heer Liebert van Lochum
bij plaatjes zal spreken.
Bij de rondvraag werden heel wat
plannen te berde gebracht. Zoo wilde men
trachten tochten in het geschikte seizoen
per autobus naar Gaasterland en andere
mooie deelen der provincie te organiseeren
voor de leden, ook aan gemeenschappelijke
fietstochten werd gedacht en plannen werden
geopperd voor een tocht naar de Zuiderzee
werken, die in 1929 hun hoogtepunt zullen
bereiken. Andere leden verzochten het
bestuur te pogen bij tooneelvoorstellingen
hier en elders reductie voor de leden op
de toegangsprijzen te verkrijgen, wanneer
in ruil daarvoor het uitzicht op een groot
bezoek der leden aan zoo’n voorstelling
kan worden geopend.
Het bestuur verklaarde zich bereid al
deze plannen in overweging te nemen.
Christ. Nat. Filmcomité.
Men schrijft ons:
Het Christ. Nat. Filmcomité hoopt hier
binnenkort een filmavond te geven. Het
is nu mogelijk geworden goede films te
zien en te genieten van het schoone en
goede, dat de film-techniek biedt zonder
bioscopebezoek.
Door een goede film voor eigen kring
te geven, wordt aan bet verlangen van
velen tegemoet gekomen. De bioscope levert
groote gevaren, vooral voor de jeugd,
maar er zijn zeer veie films die het zien
overwaard zijn, die ontwikkelen en opvoeden.
Het Christ. Nat. Filmcomité heeft de keur
op zich genomen, waardoor het goede ge
scheiden is van het minder goede en zeker
van het slechte.
Naar wij vernemen zal deze Filmavond
gehouden worden Woensdag 21 Nov. a.s.
’s avonds 8 uur in Chr. Belangen te Sneek
terwijl er ’s middags een kindervoorstelling
zal worden gegeven. Men zie de adv. in
de volgende no’s.
Fraaie prestatie.
Op de Zondag j.l. te Franeker gehou
den gymnastiekwedstrijden wist de heeren-
afdeeling van de Sneeker Gymnastiekver-
eeniging beslag te leggen op de eerste
prijs voorde heeren met een totaal van 417
punten.
De prijs bestond in een fraaie zilver ui
lauwertak, benevens 6 persoonlijke medail
les voor de turners.
In de damesafdeeling won het zestal
dames van dezelfde vereeniging de eerste
prijs met 390 punten, welke ook hier
in zes persoonlijke medailles benevens een
schitterende zilveren krans bestond.
De heer A. Postma behaalde nog een zil-
De groote moeilijkheid was nu, om de be
palingen, berustende op wederzijdsche steun,
door te voeren. De ongelukkige omstandig
heid, de wereldoorlog, heeft ons in niet
geringe mate daarbij geholpen. De grenzen
gesloten voor invoer van drukkerijbenoo-
digdheden, een groot aantal drukkerijen
vechtende tegen een faillissement, waren
de faktoren waardoor de binnenlandsche
leveranciers gewillig het oor leenden om
de tariefsgemeenschap te steunen.
Gevolgen waren, dat wat in de eerste
50 jaar van het bestaan van den A. N.
T. B. niet mogelijk was geweest, dat de
arbeidsvoorwaarden der typo’s belangrijk
werden opgevoerd en dat in alle opzichten
het typografisch bedrijf tot meerdere ont
wikkeling kwam. Een leerlingenregeling
De NIEUWE SNEEKER COURANT is een abonnementsorgaan, verschijnt Dinsdags en Vrijdags. Abonnementsprijs in de stad f 2.50, naar buiten fr. per post f 3.60.
Advertentieblad en wordt gratis bezorgd bij allen die te Sneek geen abonné zijn op de Nieuwe Sneeker Courant en bovendien huis-aan-huis verspreid
Dinsdags te Woudsend, Heeg, Nijezijl, Folsgare, Nijland, Oppenhuizen, Uitwellingerga, Oudega (W.), II Vrijdags te Hommerts, Jutrijp,7iTirns, Goënga, Gauw, Sijbrandaburen, Offingawier, Terzool, Abbega.
IJsbrechtum, Wolsum, Harich, Hemelum, Bakhuizen, Nijemirdum, Sondel, Sloten, Tjerkgaast, Spannenburg. I| Oosthem, Deersum, Scharnegoutum, Roodhuis, Gaastmeer, Balk, Stavoren, Rijs, Oudemirdum, Wyckel,
Contróle op de oplaag toegestaan. Alle advertentiën^worden in beide bladen opgenomen. Regelprijs 9 cent, abonnementen belangrijke korting.
UIUU
t
II
■n
i.
1
tl
■t
I
i
j
4
1
r
e
s
n
It
n
•t
II
>1'
<t
ii
ti
■t
Sanap'T
bij Verkoudheden'en Koorts
Let ^vooral op den naam Sanapirin daar deze tabletten
wettig beschermd zijn tegen namaak en vervalsching
Prijs 25. 40 en 75 ct.
NIEUWE SNEEKERSCOURANT
annex SNEEKER COURANT (72e Jaargang)
