Officieel orgaan der gemeente bneek I I (72e Jaargang) Dit No. bestaat uit 5 bladen. Nieuwstijdingen. Het Kerstfeest vin een Kunstschilder. Zater<i»< December 1998 Eerste blad 45e Jaargang o. 24 Uitgave: KIEZEBRINK Co. Vrijdags. Abonnementsprijs in De SNEEKER COURANT is een de stad f 2.50, naar buiten fr. per post f 3.60. B ver- red te hebben, ik heb mij herinnerd dat zij Ufs O 11III LEEUWARDEN millioen Ko. door MARCEL RONNER. (Nadruk verboden). Jarenlang waren wij de dikste vrienden geweest; Tom, mijn collega-kunstschilder, Loeki, zijn verloofde, die tevens een begaafd beeldhouwster was, en ik, Marcel, een schil der van weinig beteekenis en een mensch van nog minder beteekenis, tenminste dat lijkt mij altijd zoo omdat geen enkele vrouw het ooit de moeite waard vindt eens met mij te flirten. Tom en Loeki waren samen altijd zeer .gelukkig geweest en zij duldden mij in hun nabijheid omdat ik nooit afgunstig was en zeer geschikt als waarschuwer als het tijd werd om naar huis te gaan. Ik was namelijk de eenige met een horloge, wat onder schil ders en beeldhouwers een groote luxe kan zijn. Op zekeren dag was Tom beroemd ge worden en verdiende plotseling veel geld. Hij trouwde met Loeki en die werd natuur lijk ook beroemd. Zij gingen in Laren wonen en moeten daar wel zeer gelukkig zijn ge worden, want even voor dit Kerstfeest schreven zij mij: „Kom bij ons logeeren, oude vriend, en deel althans gedurende de - zocht. ging geen haarbreed op zij. „Wat mot je?' bromde hij kortaf. Ik probeerde hem de situatie duidelijk te maken. Hij liet mij geheel uitvertellen en pas toen ik toevallig de namen van Tom en Loeki noemde, klaarde zijn gezicht op en liet hij mij binnen met de woorden: „Als ik niet toevallig uw vrienden goed kende doordat ik handelaar in kunstvoorwerpen ben, dan zou ik u niet hebben binnengelaten, want het is heusch te gek eerste Kerstdag ’s ochtends om zes uurKijkt u eens, wat vindt u hiervanEn hij toonde mij een vaasje met bloemen er op geschilderd en een oortje aan weerskanten. Ik legde hem uit, dat het er om ging, dat mijn cadeaux van smaak getuigden. Loeki had immers ge zegd, dat ik altijd met prullen aan kwam dragen? Het smaakvolste van al het smaak volle moest ik hebben (natuurlijk niet t e duur!) en dan vooral niet te vergeten het moest er uitzien, alsof ik het uit Parijs of Boekarest had meegebracht. Loeki en Tom geloofden immers, dat ik mijn cadeaux had meegebracht van huis in dat pak, waar op stond „Kunsthandel Arti!” Na lang wikken en wegen deed ik einde lijk een keus. De mooie exotische sjaal, welke ik zoo graag voor Loeki had meege bracht, had deze handelaar in kunstvoor werpen niet in voorraad, dus moest ik ook voor haar iets koopen, wat feitelijk even S met de protectionistische maatregelen van walgelijken toch, lieve lezeressen en hoogst intellectueele lezersdat alles be- teekende niets voor mij in vergelijking bij het eene afschuwelijke, afgrijselijke, af schrikwekkende feit, dat ik Marcel absoluut geen cadeaux had meegebracht! de film duidelijk uitkwam en verder over allerlei suikersoorten; bijsoorten zijn bv. basterdsuiker in verschillende tinten, poe dersuiker enz. Ook tabletsuiker is een groot artikel van Dinteloord, terwijl in En geland veel cubes worden gebruikt. Helaas maakt de Nederlandsche suiker-in- dustrie thans zware tijden door in verband Vereeniging van Huisvrouwen. Voor een veel te klein gehoor de af wezigen hadden ditmaal zeker ongelijk hield Woensdag jl. in Aere Perennius de heer J. ter Gast van de Suikerfabriek Din teloord voor de afd. Sneek van bovenge noemde vereeniging een lezing met licht beelden over „Nederlandsche Suiker-indus- trie”. Wanneer spr. wil beginnen met iets om trent de origine van deze industrie mede te deelen, dan kan worden gezegd, dat, hoewel men zeker reeds in het oertijdperk het zoet- smakende sap van het suikerriet heeft ge kend en reeds in de 6e of 7e eeuw sprake is van een systeem om dat riet te ontsuikeren, de bereiding van suiker uit een suikerrijke mangelwortel van veel later tijd dateert. De Berlijnsche apotheker Marggraf schreef daarover in 1747 het eerst, later gelukte het in Silezië het eerst mangelwortels met een hoog suikergehalte te kweeken, daar kwam ook de eerste fabriek tot stand. De jonge industrie kreeg een geweldige steun van het continentaalstelsel van Napoleon, waardoor immers de invoer van rietsuiker op het vas teland van Europa onmogelijk werd, en de suikerprijzen enorm stegen. Deze industrie kon daardoor ook steeds meer vervolmaakt worden, zoodat thans voor de suikerberei- ding een zeer ingewikkeld procédé zeer gecompliceerde machines zijn uitge dacht. Naast de verbetering van de bereidings wijze werd echter vooral ook gestreefd naar opvoering van ’t suikergehalte in de grond stof, dus in bieten zoowel als het riet; proef tuinen en handelskweekerijen werden inge richt, waar steeds gezocht werd naar de meest suikerhoudende variëteiten, hoog waardige, goed bemeste grond moest zorgen voor zoo groat mogelijke opbrengst. Op de film zagen we nu het gereedmaken van de grond; ongeveer half April heeft het zaaien met de machine plaats, later worden de suikerbietplantjes door vrouwen op één rij gezet en uitgedund; in September en Oc tober volgt dan de rooi der bieten bok door vrouwen en wordt de,tgrondstof naar de fabrieken vervoerdv^aar 'grijpers ze uit de schepen op hoopen^rorten en ze later weer door goten naar de waschmoleri gebracht worden, waar ze bevrijd worden van on reinheden, in de snijmolens worden ze dan gesneden. In cylindervormige vaten met warm water (diffusiepannen) worden de snijdsels nu uitgeloogd, waarna de pulp, dat als vee voer gebruikt wordt, overblijft. Het riet wordt op banden zonder eind naar molens gevoerd en daar gewalst en uitgeperst, nadat het in een crusher ge kneusd is. Voor meer volledige suiker- extractie wordt nog heet water op het ge deeltelijk uitgeperste riet gesproeid. Het uitgeperste riet, de ampas, wordt als brand stof onder de stoomketels gebruikt. De sapzuivering heeft plaats volgens drie methoden. Bij het rietsap wordt onder ver warming weinig kalk gebruikt, waardoor de onzuiverheden neerslaan; deze methode heet defecatie. Bij de bietsuiker vooral gebruikt men vaak meer kalk en wordt de overmaat daarvan met koolzuur geneutraliseerd (car- bonatatie). De neerslag wordt in filterper- sen afgescheiden en deze schuimaarde daar na als meststof verkocht; er is echter een te veel van dit bijproduct. Het gezuiverde sap wordt nu in vacuum- pannen (dus onder verlaagden druk, waar door een verlaagde kooktemperatuur moge lijk is en aanbranden voorkomen wordt) in gedampt tot het zgn. diksap met 60 sui ker. Het diksap wordt nu vaak nog eens ge- satureerd met een zwavelverbinding, de sul- fitatie, ter verkrijging van witte suiker. Nu volgt weer een indampingsproces op dat de suiker kristalliseert. Het is hierbi oppassen, want daar een pan 25.000 Ko. in houd heeft, wordt een mislukking duur be taald! Na dit koken wordt de massa ter af koeling in troggen langzaam automatisch geroerd. Uit deze roerkuipen vloeit de mas sa nu in centrifuges, de sneldraaiende trom mels, waarvan de wand met fijnmazig ko- pergaas bekleed is*die de kristallen terug houden, terwijl de stroop afvloeit. Men heeft nu de ruwsuiker, welke geraffineerd wordt „Natuurlijk,” antwoordde Tom. „Hij is net gek genoeg om alles te doen, waar een ander niet op rekent. Hij heeft natuurlijk weer zoo’n Engelsche ziekte om geen Sinter- klaas-cadeaux te geven, maar wél Kerst- surprisesWeet je nog, dat-ie vroeger ook zoo’n kuur had om Engelsch te doen? Weet je nog van die gesousde tabak in die vieze pijp van ’m? Brrr, wat een stank! Let op, dat-ie morgen op je nuchtere maag bin- het buitenland (bv. Engeland met z’n safe guarding der Engelsche industrie). Het ge volg is geweest dat wij hier een veel te groote suikerproductie hebben en de prijs gedaald is op een niveau waarop met ver lies wordt .gewerkt. Welke beteekenis onze industrie voor de Nederlandsche welvaart heeft, blijkt uit het feit dat de arbeiders ongeveer 11 'fa, milli oen loon maken op het met deze teelt be plante land; werd er wat anders op ver bouwd dan zou 5 millioen minder worden verdiend. We trachten thans van onze re- geering gedaan te krijgen dat we op gelijke voet met onze buitenlandsche concurrenten worden behandeld, in welk geval we in deze moeilijke jaren in ieder geval onze kostprijs kunnen maken. Daarvan zal het heele volk profijt hebben, spr. weet dat hij hier een politiek onderwerp aanraakt, maar het moest hem even van het hart. Daarna werd de laatste film getoond, nl. de 4 fabrieken der coöperatie Dinteloord, resp. in Dinteloord, Roozendaal, Bergen op Zoom en Zevenbergen, met totaal een pro ductie van 100 millioen K.G. suiker in 1927 (27.2 in 1920); er is op heel de wereld geen grooter coöperatie op dit gebied. Per dag wordt in de campagnetijd 3'/2 mil lioen K.G. bieten verwerkt, 16 motorsche pen leveren de suiker aan de binnenland- sche afnemers af. In de pakhuizen van Din teloord kunnen 55 millioen Ko. suiker worden opgeslagen. Voorwaar dus een groote onderneming. Om negen uur ’s morgens waren wij allen aan het ontbijt en met glundere gezichten wenschten wij elkaar „Vroolijk Kerstfeest”. Ik nam met hartelijke woorden van dank de verrassingen in ontvangst van mijn gast vrouw en gastheer, maar alvorens de pakjes open te nïaken zette ik m ij n pak op tafel (met de woorden Kunsthandel u-weet-wel natuurlijk in de richting van Tom en Loeki!) en zei: „Beste vrienden, ik weet wel dat jullie mijn smaak nooit erg hebt bewonderd en ik weet ook wel dat zulks niet ten on rechte is, maar toch hoop ik, dat deze keer eens mee zal vallen want ik heb er nu wer kelijk reusachtig mijn best voor gedaan Heel Brussel heb ik doorkruist, maar zonder succes In Amsterdam, Rotterdam en Den Haag was ook niets geschikts te vinden en tenslotte heb ik maar gewacht tot ik mijn Het pak „Van Loeki voor Marcel” bevat teeen moderne aschbak in het genre der meccano-versiering, welke de kunstvoorwer pen van tegenwoordig stempelt tot het aller nieuwste en het pak „Voor Marcel van Tom” bevatte... twee boeken-rusten van marmer met aapjes er op, die naar elkander keken Een ondeelbaar oogenblik keken wij nog beteuterd, toen proestten wij het alle uit en - -..._t vroo lijk begint laat ik me doorzagen! Jij bent natuurlijk bij m’n vriend op de Markt ge weest, niet Marcel? Die man heeft niets an ders in huis dan aapjes en aschbakkies man héél Laren is er mesjokke van ge worden!” Gevonden voorwerpen. Aanwezig en te bevragen bij de navolgen de ingezetenen, onderstaande voorwerpen, als gevonden aangegeven op 20 Dec. 1928: bruine kinderhandschoen, F. Spoelstra, Fra- nekervaart 12; bruin beursje met inhoud, S. de Vries, Woudvaartkade 4. Schietpartij tijdens de Groenendaal-relletjes. De derde kamer te Den Haag heeft uit spraak gedaan in de civiele procedure be treffende de schietpartij tijdens de Groenen daal-relletjes in Den Haag. Bij deze procedure had de broodbezorger Matla de gemeente Den Haag en den agent van politie Roberti tot schadevergoeding aangesproken, op grond van het feit, dat agent Roberti in hooge mate roekeloos en onvoorzichtig zou zijn opgetreden, als ge volg waarvan Matla, die op grooten afstand van Roberti stond en niets met de relletjes had te maken, door een revolverschot in een knie werd getroffen. De rechtbank heeft thans den ingestelden eisch toegewezen en zoowel de gemeente als agent Roberti ieder hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor een uitkeering aan Matla van f6 per week van 30 Juni 1921 af tot zijn 70sten verjaardag. Het vonnis werd uitvoerbaar verklaard bij voorraad, borgtocht en zekerheid en ten aanzien van agent Roberti bij lijfsdwang. De moord te Rotterdam. De gewezen procuratiehouder C. J. van O., die behalve van valschheid in geschrifte en verduistering, ook verdacht wordt, bij den moord op den heer Lans betrokken te zijn, neemt bij zijn verhoor door den rechter commissaris, mr. A. Huygen, precies de zelfde houding aan als bij de verhooren in het politiebureau aan de Meermansstraat te Rotterdam. Ook nu past hij het systeem toe: „Bewijs mij maar, wat mij ten laste wordt gelegd, op mij rust niet de plicht mijn ontkenningen te bewijzen”. Tevens deelde men mede, dat van O. niet de diefstal van het bedrag van f 80 uit de brandkast op het kantoor der firma de Haas ten laste zal worden gelegd. Naar den ple ger van dezen diefstal, die dan tevens ook bij den moord op den heer Lans zou zijn betrokken geweest, wordt nog steeds ge- gebruikelijk najaarsreisje naar Parijs maak te, en daar heb ik voor jullie beiden een absolute mode-creatie gekochtniet kost baar en ook niets bijzonders, maar nu net echt iets voor kunstmenschen (ik bedoel nienschen-van-de-kunst, natuurlijk!) zooals jullie! Ziehier, lieve vrienden, het pak van Kunsthandel Arti met de verrassingen Lachend namen zij het aan. Loeki popel de, maar die treuzelachtige Tom had nu net eens een kuur om alle touwtjes netjes los te peuteren in plaats van radicaal het touw door te snijden. Zoodoende was hij net pre cies gelijk met mij klaar en wij maakten beide terzelfdertijd onze pakken open Maar toen slikten wij alle drie iets doör... Want zie melijk twee boeken-rusten, marmeren blok ken met aapjes er op, welke elkaar aanke ken als de boeken er tusschen stonden. Voor Tom kocht ik een moderne aschbak in het genre der meccano-versiering, welke de kunstvoorwerpen van heden stempelt tot het allernieuwste. Tevreden ging ik terug, over- tuigd dat ik met mijn moderne cadeaux on- de ik mij aan en ging onhoorbaar naar bui- getwijfeld geweldigen indruk zou maken, ten. Er lag gelukkig een dikke vacht sneeuw, l zoodat niemand mij den tuin en het hek kon hooren doorgaan. Het was kwart voor zes toen ik in het dorp kwam en een kleine étalage ontdekte, waar aardige dingen in stonden. Ik belde aan en wachtte. Toen er niemand open kwam doen belde ik weer. Eindelijk ver scheen een oud heertje in pyjama, waarover hij een dikke winterjas had aangetrokken. „Is er brand?” vroeg hij nijdig. „Neen, gelukkig niet,” antwoordde ik klappertandend. „Vroolijk Kerstfeest mijn heer! Mag ik even binnenkomen?” De oude bleef in de deurpost staan en U begrijptik, die nog beroemd moet even probeeren? Zou er nog een winkel hier kwam het dat ik den avond vóór Kerstmis laat in Huize Loekitom arriveerde en mij na een verkwikkend avondmaal en een uurtje reuze-gezellige conversatie ter ruste begaf in een logeerkamer, die klaarblijkelijk grensde aan de huiskamer van mijn beste vrienden j ,Vu uugaau, ik ncu loeki icvreuen nooren Want.neuriën omdat zij meende den toestand ge- Toen ik in bed lagred te hebben, ik heb mij herinnerd dat zij En bijnamij „lobbes”, „stijve vrijgezel”, „kaffer”, Bijna sliep toen hoorde ik Loeki „gek” en wat-al-niet moemden, dat zij mijn en Tom samen praten en, rechtop zittend in pijp een stank-ding vonden en mijn smaak bed, kon ik zelfs hooren dat mijn snoezig gastvrouwtje zei: „Tom, heb je die pakken gezien, die Marcel meegebracht heeft? Er is er één bij, daar staat op „Kunsthandel Arti” ik heb zoo’n idee, dat hij cadeaux voor ons heeft gekocht voor Kerstmis Dat pak, waarop stond „Kunsthandel Arti”, bevatte een doek, dat ik bij Arti ge ëxposeerd had én speciaal daar weg was gaan halen om aan mijn vrienden te toonen. Maar cadeaux geven met Kerstmis? Het is nog nooit im mijn hoofd opgekomen! Ik heb mij in die ijskoude logeerkamer koortsig warm zitten piekeren wat ik moest' doen. Zou ik hen het schilderstuk zélf ge ven? Neen, ach, dat doen kunstschilders onder elkaar immers niet! Zij zouden teleur gesteld zijn en misschien zeggen: „Och nee, Marcel, houdt dat liever.het is werk, je moet er van eten jongen Om bij twaalf kwam Tom thuis en ik hoorde hen samen nog praten en lachen en pakjes maken, die zij blijkbaar klaar legden bij mijn ontbijtbordje voor den volgenden morgen, eersten Kerstdag Zouden zij veel geld besteed hebben? Zou er nog iets te krijgen zijn geweest? Zou ik, als ik morgen vroeg op stap ging, ook nog wat snuisterijen kunnen koopen voor een getrouwde heer en dame? En wat zou ik Loeki moeten geven? Wat geeft een vrij gezellen vriend aan een gehuwde vriendin? Tjonge, tjonge het zag er zoo hopeloos uit... Toein, Eersten Kerstdag om vijf uur ’s morgens... Toen kreeg ik h e t idéé Ik stapte mijn bed uit en kroop op handen en voeten voorzichtig naar de huiskamer toe. Het was zoo koud zóó koud goed voor een heer had kunnen dienen, na mijn teenen bleven stokstijf staan en ik klap pertandde en beefde over mijn geheele lichaam. Zoo bereikte ik de ontbijttafel, waar ik twee pakjes naast mijn bord zag, elk met een opschrift. Op het eene stond: „Van Loeki voor Marcel” en op het andere: „Voor Marcel van Tom”. Ik wist nu genoeg en kroop naar mijn kamer terug. Snel kleed- tot de consumptie suiker, waarbij centri- fugeerenj onder besproeiing met water ter verwijdering van de nog aanhangende stroop noodig is, oplossing der kristallen in water, een filtreerproces en een ont kleuring met behulp van beenderkool (te genwoordig wordt het norit procédé toe gepast). Men krijgt dan de zuivere suiker welke 993/4 saccharose bevat. De suiker van Dinteloord is zoo zuiver, dat het proefstation te F'asaroean ais ze zui vere suiker voor noritproeven noodig heeft, gaarne deze gebruikt. De stroop bij het kristalliseeren van de ruwsuiker ontstaan heet melasse en wordt voor allerlei doeleinden gebruikt, o. a. ook voor veevoer. Mevr, van Rhijn, de presidente, dankte de spr. voor zijn interessante, leerzame lezing, zoo uitgebreid door de film toege licht en constateerde dat de aanwezigen zeker een zoete herinnering aan dezen avond zullen behouden. Spr. vertelde daarna nog een en ander over de verpakking der suiker, wat ook op hier is Claus!” „Oh, ik voel het aankomen, hè,” zuchtte Loeki op meewarigen toon. „Het is zoo’n echte goeie, domme lobbes. Misschien heeft-ie het geld voor de prullen nog moe ten leenen want het zijn natuurlijk prul len waarmee hij aankomt, dat kun je zóó’ wel begrijpen. Smaak om iets aardigs te koopen heeft-ie absoluut niet. In dat op zicht is het een echte stijve, eigenzinnige vrijgezelMaar hef ergste vind ik, dat wij niets voor hém hebben Tom mompelde iets onverstaanbaars, maar het moet wel erg leelijk geweest zijn, want Loeki suste: „Nou Tom, wordt nu niet zoo ruw, want Marcel bedoelt het goed en dat is voor jou geen reden om zulke leelijke dingen te zeggen.” „Ach wat,” bromde Tom. „Wat doet die j.. kaffer ook altijd op het laatste moment te Kerstdagen dit aardsche paradijs met ons, komen. Daardoor kunnen wij nu natuurlijk dat wij gedoopt hebben „Huize Loekitom”.... nergens meer iets krijgen Zou ik het nog T Vint fxL ilz tn~\rr 1-x /-»«-»-»z4 ♦->-» zx i_ rx r-r wordenik greep die kans aan en zoo of daar open zijn?” „Ja,” moedigde Loeki aan. „Reuze, Tom, ga nog maar even gauw er op uit, want ik vind het zóó zielig voor Marcel als wij morgen niets voor hem hebben Lieve lezeressen en hoogst-intellectueele lezers ik heb Tom morrend de deur hoo ren uitgaan, ik heb Loeki tevreden hooren noem ik ze „Hello folks! A happy In „Huize Loekitom” was gelukkig nog niemand op toen ik aankwam. Ik ging naar mijn kamer, pakte het schilderstuk uit en pakte mijn cadeaux in het papier-met-de- woorden „Kunsthandel Arti” nog even genoot ik van de grillig-artistieke figuren op den waarlijk zeer bijzonderen aschbak Tom brulde: „Als deze Kerstmis niet nog even gnoof ik stilletjes als ik die twee koddige aapjes elkaar zoo zag aankijken en toen ging het pak dicht en werd met zorg zóó gesloten dat het „Kunsthandel Arti” duidelijk te lezen was. Goederen In onze OPRUIBIO gekocht, geven U blijvend voldoe ning bij rustige beschouwing, in eigen omgeving blijkt steeds, dat U nog meer waar de voor uw geld ontving, dan U aanvankelijk vermoedde De NIEUWE SNEEKER COURANT is een abonnementsorgaan, verschijnt Dinsdags en Vrijdags. Abonnementsprijs in l_ Z.ZZ, Advertentieblad en wordt gratis bezorgd bij allen die te Sneek geen abonné zijn op de Nieuwe Sneeker Courant en bovendien huis-aan-huis verspreidt Dinsdags te Woudsend, Heeg, Nijezijl, Folsgare, Nijland, Oppenhuizen, Uitwellingerga, Oudega (W.), II Vrijdags te Hommerts, Jutrijp, Tirns, Goënga, Gauw, Sijbrandaburen, Offingawier, Terzool, Abbega, Jsbrechtum, Wolsum, Harich, Hemelum, Bakhuizen, Nijemirdum, Sondel, Sloten, Tjerkgaast, Spannenburg. Oosthem, Deersutn, Scharnegoutum, Roodhuis, Gaastmeer, Balk, Stavoren, Rijs, Oudemirdum, Wyckel. Contróle op de oplaag toegestaan. Alle advertentiën worden in beide bladen opgenomen. Regelprijs 9 cent, abonnementen belangrijke korting. nenkomt op die onbehouwe Engelsche sport schoenen, die „dauwtrappers”’ maar, en zegt: Christmas to you and eh eh eh77. a cadeautje from Father Santa 'n. Voorwaar -ff- ■/v NIEUWE SNEEKER COURANT annex SNEEKER COURANT

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Sneeker Nieuwsblad nl | 1928 | | pagina 1