Officieel orgaan der gemeente ineek i I Bil No. bestaat uit 3 bladen. Natuurkundig Genootschap. 5 I No. 48 Eerste blad M oenMtlM* TO Tl nart 199f> 4öe Jaargang Uitgave KIEZEBRINK Co. NIEUWSTIJDINGEN d. g r 11 t7, I De SNEEKER COURAN F rs een <>lhc»ë i Uedeelte F! Het is moeilijk dit uit te maken, doch als men weet dat er puddingen enz. toe behoo- ren, zullen we ze maar vast rekenen, of schoon de overgroote hoeveelheid van de stof waaruit ze bestaan water is. Spr. toon de een kiezelzure gelei welke volkomen vast Na de pauze behandelde de spreker de die dus van zelf in water colloidaal op lossen. Tot deze hydrophile behooren zeer ge wone in het huishouden gebruikte stoffen als eiwit, mayonnaise, pudding waarin ge latine voorkomt enz. De hydrophile sols zijn behendig, de hydrophobe niet. Van de laatste hangt de bestendigheid als colloidaal systeem af van de electrische lading, verdwijnt die lading dan verdwijnt ook de colloidale toestand. De deeltjes komen aan die lading waar schijnlijk, omdat zij de neiging hebben ziel aan de ioneti, de waterstof atomen, welke het water bevat, vast te hechten. De nu gelijk geladen colloidale deeltjes zullen, ah zij bij de Brownsche beweging in eikaars nabijheid komen, elkaar afstooten "en de colloidale toestand blijft bestaan. Ontneemt men echter zoo’n systeem de lading dan krijgt men na zekeren tijd een suspensie en zullen de deeltjes uitvlokken. De electrische la"ding is dus zeer essentieel voor de hydro phobe sols. Deze lading kan men er aan ont nemen door een of ander zout er bij te voe gen, dat geheel in ionen gesplitst wordt, die de lading bij de deeltjes wegnemen. Als men zoo’n sol in een glas laat staan, kan ’t zelfs voorkomen, dat wat alkali van het glas op lost, de lading wegneemt en de sol daar door te niet gaat. Bij de hydrophile sols kan men echter gerust zout doen, er is een an dere oorzaak dat ze stabiel zijn, ze kunner zelfs in ongeladen toestand bestaan. Ah men bij zoo’n sol zuur doet wordt op een ge geven oogenblik een ongeladen toestand be reikt, het iso-electrisch punt, doch de sol blijft bestaan. Zr. Molenaar vroeg in den loop van het jaar ontslag tegen 1 April e.k,, hetwelk haar eer vol verleend werd. De Tuberculosevereeni- ging heeft tegen genoemden datum haar contract met de vereeniging tot ziekenver pleging opgezegd. Als vervangzuster is werkzaam geweest mej. H. Visser, die haar diensten met ijver verrichtte. Legaten wer den in het afgeloopen jaar met ontvangen; aan giften kwam een bedrag in van tezamen i 150..waarvoor aan de gevers dank werd gebracht. Het aantal hulpverleeningen in het vvijkgebouw bedroeg 1580 tegen 1447 in 1927. Bezoeken in gezinnen werden afgelegd ten getale van 16238 tegen 16258 in 1927. Alle gevallen werden behandeld, behalve be smettelijke ziekten. Aan contributiën werd ontvangen een be drag van f 3298.50, terwijl aan salarissen Getaald werd een som van f 4500.In ver band met deze hoogere uitgaven schijnt er alle reden aanwezig te zijn om tot herzie ning van de contributie te besluiten. Het pensioenfonds der vereeniging werd in he, afgeloopen jaar weer versterkt en het be stuur hoopt hiermede te kunnen voortgaan. De penningmeester de heer Veen, brengt verslag uit over het financieel beheer. On; vangen werd: aan contributiën f3298.50. aan verpleeggelden f 400.60, subs. Armbe stuur f 500.subsidie T. B. C.-vereeniging f 1200.Ver. „Voorzorg” f 120.40, samen f5519.50. De uitgaven bedroegen: salaris sen f4508.84, verzekering f 194.01, belastin gen f 62.63, drukwerk f 44.26, onderhoud f461.53, verbandmiddelen f351 26, licht, verwarming f 43.90, onkosten f 28.68, samen f5695.11, zoodat er een nadeelig saldo is van f 175.61. De balans over 1928 heeft als eindcijfer f3748.61. De commissie tot het nazien der rekening brengt bij monde van den heer A. ten Cate rapport uit, en stelt voor penningmeester en bestuur te déchargeeren, daar de iekening en de boeken volkomen in orde bevonden zijn. De commissie heeft daarin niets aan- getioffen, wat tot eenige op- of aanmer kingen aanleiding kon geven. Met het be stuur kreeg ook de commissie den indruk dat met het oog op de financiën het zeer wer.schelijk zou zijn cm het aantal contri buanten te trachten uit te breiden of de conuibutie te herzien. De voorzitter dankt de heeren voor hunne werkzaamheid. Aangaande plannen van het bestuur om aan de verpleging eenige uitbreiding te ge ven, deelt de voorzitter mede, dat eerlang een voorstel dienaangaande ter tafel zal /orden gebracht. Tot leden der commissie voor het nazien der rekening over 1929 werden benoemd de heeren A. ten Cate en K. Meima en tot plaatsvervangers de heeren J. Halbertsma Hzn. en C. Ovaa. De heer H. J. Ament, die periodiek als be stuurslid aftrad, werd met bijna algemeene stemmen als zoodanig herbenoemd en ver klaarde de functie met genoegen weder waar te nemen. De begrooting voor 1929 werd vervolgens vastgesteld in ontvang en uitgaaf op f 6409.40. Wegens opzegging van haar con tract is de subsidie van f 1200.der T. B. C.-vereeniging hierbij buiten rekening ge laten. Ten slotte werd aan het bestuur machti ging verleend om verlenging van den dun der vereeniging en de Koninklijke bewilli ging daarvoor aan te vragen en de daartoe noodige redactie-wijzigingen in de statuten aan te brengen. Met een woord van dank tot de aanwezi gen voor hunne belangstelling, waarvan zi door hunne tegenwoordigheid hebben doen blijken, sluit de voorzitter de vergadering. Openbare Leeszaal en Bibliotheek. Vrijdagavond hield bovengenoemde in stelling haar jaarvergadering in het gebouw der leeszaal. De vice-voorz., de heer H. M. Tromp, betreurde ’t in zijn openingswoord dat de heer F. W. C. de Haas had bedankt. Dat het jaar, dat achter den rug lag, niet zoo florissant was, werd door sommigen toegeschreven aan den invloed van de radio. Toch gaat het bestuur met moed de toe komst tegemoet. Mej. Greve las de notulen van de vorige jaarvergadering, welke onveranderd werden vastgesteld. Daarna bracht zij hetz jaarverslag over 1928 uit, waaraan wij het volgende ontlee- nen: Het aantal banden was vermeerderd met 462, 87 waren verwijderd. Op de lees portefeuille zijn 49 personen geabonneerd. Het aantal leden bedroeg 1 Jan. 1928 1174 117 nieuwe leden traden toe, 98 bedankten, terwijl 68 wegens vertrek of overlijden wer den afgeschreven. Er viel dus een vermin dering van 49 leden te constateeren. Het bezit van het Leeszaalfonds was 1 Jan. 192: f6217.15. Het aantal bezoekers bedroeg 25.097, 560 minder dan het vorige jaar. Het aantal uitleeningen bedroeg in totaal 37.577, voor Sneek bestond dit uit 25.920 of 78 ontspanningslectuur en 7292 of 22 studie werken; voor de correspondentschappen uit 1217 of 86 ontspanningslectuur en 192 ot 14 studiewerken. Het aantal boeken op jeugdkaarten verstrekt bedroeg 1163. De voorz. deelt mede, dat, nu het provin ciaal subsidie in uitzicht is gesteld, er kans oestaat op rijkssubsidie. Vereeniging tot Ziekenverpleging. De Vereeniging tot Ziekenverpleging hield Vrijdagavond hare 37e algemeene jaarver gadering in café „Onder de Linden’’. De op komst was zeer gering. De voorzitter, de heer S. van der Meulen Sr., heet de aanwezigen welkom en opent de vergadering met den wensch dat de beslui ten, die genomen zullen worden, mogen strekken tot groei en bloei der vereeniging. De notulen der vorige algemeene verga dering werden onveranderd vastgesteld, na dat ze door den secretaris, den heer H. J. Ament, waren voorgelezen. Dan brengt de voorzitter verslag uit over wat er in het afgeloopen jaar in de vereeni ging is voorgevallen en wat er gedaan is. Wij vernemen daaruit, dat de zusters Mo lenaar en van der Meulen gedurende dit jaar tot genoegen van het bestuur met be kenden ijver zijn werkzaam geweest en dat zij ook hunne diensten verricht hebben voor de Tuberculosevereeniging. De dienst in het wijkgebouw werd door de beide zusters om beurten, maand om maand, waargenomen. nog het antwoord schuldig blijven, zooa! op zoovele vragen waarvoor de wetenschap ons stelt. Een tweede vraag is dan: wat zijn dan de verschillen tusschen een colloidale toe stand en een suspensie. In suspensies zijn de deeltjes grooter dan die in colloidak systemen, n.l. van 1 m.M. tot een duizendste m.M. Deze deeltjes sedimenteeren of ont- roomen bijv, kwartsdeeltjes sedimentee ren, de vetdeeltjes van de melk ontroomen terwijl de kleinere deeltjes van colloidale toestanden het een noch het ander doen, doch blijven zweven. De deeltjes van eet suspensie, de groote dus, hebben een trage Brownsche beweging, die van een colloidaa’ systeem een zeer snelle. De deeltjes in ee colloidale toestand passeeren een papier filter, die van een suspensie niet. Kunnen we nu een dergelijk colloidaa’ systeem ook onderscheiden van een gewone oplossing? Ook daartoe biedt de ultra- microscoop het middel. Daarbij wordt immers, anders dan bij een gewone microscoop, het licht zoo in he toestel geworpen dat men het in de tuber niet ziet. Brengt men nu een gewone op lossing onder deze microscoop dan ziet mer niets, doch neemt men een colloidaal systeem, dan zal het ingeworpen licht door de deeltjes in dat systeem worden terug gekaatst, en zien we ze door de tuben ir den vorm van lichtende puntjes. Een bepaalde vorm onderkennen we dan miltvuurbactene en een molecuul zich ver- niet aan die deeltjes, in den regel schijnen KEURING DIENSTPLICHTIGEN. Lichting 1930. De BURGEMEESTER van SNEEK vestigt de aandacht van belanghebbenden op de aan het Stadhuis aangeplakte open bare kennisgeving betreffende de zitting van den Keuringsraad voor de lichting 1930, welke zitting zal worden gehouden in het Gerechtsgebouw, Marktstraat 27, en wel op: Zaterdag 11 Mei en Maandag 13 Mei a.s., telkens om 9 uur voorm. en 1 uur nam. Behoudens de uitzonderingen genoemd in artikel 37, 2e lid van het Dienstplichtbesluit, zijn alle ingeschrevenen, die niet van den dienstplicht zijn vrijgesteld, wettelijk ver plicht zich aan de keuring te onderwerpen, ook al behooren zij tot den vrijwilligen land storm. De ingeschrevene die, hoewel daartoe ver plicht, niet voor den keuringsraad verschijnt wordt strafrechtelijk vervolgd. Nadere inlichtingen worden ter Secretarie, 2e Afd. verstrekt. SNEEK, 19 Maart 1929. Voor het natuurkundig Genootschap sprak Vrijdagavond in de Harmonie dr. Büchner, lector van de Amsterdamsche uni- versiteit, over „Colloidale oplossingen en geleien”. Spreker zal hedenavond een en ander ver tellen over dat deel der scheikunde dat groote beteekenis heeft voor het dagelijksch leven de chemie der colloidale toestanden en geleien, welke bij uistek is de chemie voor „the home department”, zooals Bancroft het aardig heeft uitgedrukt, de chemie dus van het huishouden, daar ze zich bezig houdt met stoffen, waarmee wij in het dagelijksch leven geregeld in aanraking komen. Colloidale toestanden zijn gekenmerkt door het feit dat de deeltjes er van wat de afmetingen betreft liggen tusschen de grootten, welke wij nog met de microscoop kunnen waarnemen en die der moleculen. Erg bepaald is dat niet, want die afme tingen liggen tusschen ’/2 mikron en een tien millioenste mikron, zoodat de chemicus hier voor een ruim veld staat. Een veld waarvan we dertig jaren geleden nog niets wisten, toen we nog niet over de optische hulpmiddelen beschikten om er in door te dringen; wel kenden we de bacteriën, iiKjar als we wetei\ dat bijv, de grootte van de houden als die van walvisch en vloo, besef- I ze rond, fen we dat het veld der colloidale oplossin- gen voor ons onbetreden moest blijven h de uitvinding van de ultramicroscoop ons een deel van zijn geheimen kon verraden. De eerste vraag welke zich bij colloidale systemen voordoet is deze: waarom ver deden sommige stoffen, in water gebracht, zich in moleculen, waarom andere in groo- tere deeltjes, welke echter in dat water of andere middenstof blijven zweven en niet en neer te slaan, zoo bijv, de goudsol. Er De NIEUWE SNEEKER COURANT is een abonnementsorgaan, verschijnt Dinsdags en Vrijdags. Abonnementsprijs in de stad f 2.50, naar buiten fr per post f 3.60. Advertentieblad en wordt gratis bezorgd bij allen die te Sneek geen abonné zijn op de Nieuwe Sneeker Courant en bovendien huis-aan-huis^verspreid Dinsdags te Woudsend, Heeg, Nijezijl, Folsgare, Nijland, Oppenhuizen, Uitwellingerga, Oudega (W.), II Vrijdags te Hommerts, Jutrijp, Tirns, Goënga, Gauw, Sijbrandaburen, Offingawier, Terzool, Abbega IJsbrechtum, Wolsutn, Fiarich, Hemelum, Bakhuizen, Nijemirdum, Sondel, Sloten, Tjerkgaast, Spannenburg. Oosthem, Deersum, Scharnegoutum, Roodhuis, Gaastmeer, Balk, Stavoren, Rijs, Oudemirdum, Wyckel, Contróle op de oplaag toegestaan. Alle advertentiën worden in beide bladen opgenomen. Regelprijs 9 cent, abonnementen belangrijke korting. |V J Als tweede wensch zou spr. gaarne zien, dat de studiezaal ’s avonds weer verlicht was. Het electrisch licht is belangrijk goed- kooper geworden, doch mocht dit nog te duur zijn, laat men er dan een gaslamp ophang'en. Als derde punt noemt spr. de noodzake lijkheid van uitgifte van den catalogus voor Staat en Maatschappij. De thans in gebruik zijnde is 18 a 19 jaar oud. Van bestuurszijde wordt opgemerkt, dat het bezoek op Zondag niet van dien aard was, dat openstelling noodzakelijk bleek. Het maximum bezoekers bedroeg 39. De voorzitter zal de vragen in het bestuur ter sprake brengen, terwijl de heer de Vries opmerkt, dat de catalogus in bewerking Is maar heel wat tijd vordert. Dit jaar zal hij wel niet meer gereed komen. Hierna sluiting. Paul Gaillard. Zaterdag was het 40 jaar geleden dat onze bekende musicus de heer Paul Gailtard zich hier als muziekleeraar vestigde. Hij was directeur der Sted. Muziekschool tot deze werd opgeheven, is sedert vele jaren orga nist der Ned. Herv. Kerk en directeur van tal van zang- en muziekvereenigingen. Bloemstukken en gelukwenschen drukten de achting en waardeering uit welke de ju bilaris hier geniet, het Sneeker muziekcorps huldigde haar directeur met een serenade. Branden. Gisternacht ongeveer halféén Is de land- óouwschuur van den heer W. M. Langejan te St. Maartensdijk (Zeeland) geheel afge brand Zeven melkkoeien en acht stuks jong vee kwamen in de vlammen om. De ge- heele inventaris ging mede verloren. De oorzaak van den brand is onb kend. Ver zekering dekt de schade. Gisteren is tusschen Doetichem en Wehl de boerderij van den landbouwer B. geheel afgebrand. Een paard en dertig varkens zijn in de vlammen omgekomen. Postkantoor Sneek. Lijst van onbestelbare brieven en brief kaarten, van welke de afzenders onbekend zijn, terugontvangen in de le helft der maand Maart 1929. Brieven. Binnenland. J. de Boer, Nijland; Jcntje de Boer, Nijland. Briefkaarten. Binnenland. R. Kikkert, Am sterdam. Brieven. Buitenland. H. T. Batiks en Co.. London. Ook deze bestaan uit vezels waartusschen het water wordt vastgehouden. Verven en looien is ook een proces van colloid chemi- schen aard. Kleeren bestaan uit gels bv. en ook de stoffen waarmede ze geverfd worden zijn in den regel colloiden. Het verven is een ingewikkeld proces, daar hierbij de adsorp tie een rol speelt. Deze adsorptie is het ver schijnsel dat opgeloste stoffen in de opper vlakkige laag van de oplossing meer gecon centreerd voorkomen dan in de diepere lagen. Dat is ook bij de kleurstoffen het ge val. Brengt men nu zoo’n oplossing bij gels, lie door hun lange draden zoo’n groot op pervlak hebben, dan ontstaan aan de aan-- kingsgrenzen van kleurstof en gel van die >|eenhoopingen van kleurdeeltjes en juis' Jat hebben we noodig om een stof te ver ven. Als dan de kleurstof een chemische ver- 4 ding aangaat met de gels, welk proces iog niet verklaard is, is de stof geverfd en verliest zij bij wasschen de kleur niet meer. Bij alle colloidale systemen hebben we met groote oppervlakten te doen, zoodat alle processen, waarbij de oppervlakte een rol speelt, bij deze systemen met groote hevig heid optreden. De kiezelzuur gel wordt in de petroleumindustrie om zijn voortreffelijk ibsorptievermogen veel gebruikt. Inge droogd blijft een kiezelzuurmassa over, wel ke sterk poreus is, die dus sterk kan absor- beeren en in de ipdustrie dienst doet om be paalde oplossingsmiddelen terug te winnen. Spr. demonstreerde dit feit door op stukjes mgedroogde silica gel water te doen, dat zoo sterk werd geabsorbeerd dat de stukjes varm werden en uit elkaar sprongen met kleine goed in de zaal waarneembare explo- ies. Spr. hoopte hiermede iets interessants hebben verteld over een tak van de che- lic, zoo belangrijk voor 't dagelijksch leven. De heer dr. Posthumus bracht den spreker dank voor zijn causerie, welke met talrijke mi even en projecties werd toegelicht. Het totaal aan inkomsten en uitgaven be droeg f 12.942.10. Begonnen werd met een batig saldo van fi ll, geëindigd met een overschot van f 4.09. Namens de commissie voor het nazien van de^rekening bracht de heer Halie rapport uit. Deze kon constateeren, dat alles in de beste orde was bevonden, waarom hij dan ook voorstelde den penningmeester décharge te verleenen, welk voorstel werd aangenomen. De bègrooting voor 1929 was vrijwel ge lijk aan die voor 1928. Alleen is de bijdrage van het O B W. op f 200 minder gesteld, terwijl van de provincie f 500 zal kunnen worden ontvangen. De heer de Vries en Mej. Vonk werd dank gebracht voor hun arbeid inzafce de boekhouding. De heer S. Breeuwsma zou gaarne zien, dat indien de rekening en verantwoording ter inzage is gelegd, deze er dan ook in derdaad waren. Spr. had ze willen inzien, maar de juffrouw, die hem te woord stond, wist niet waar de stukken waren. De heer de Vries antwoordde, dat door een verande ring in de agenda, de stukken even terzijde waren gelegd, waarvan bedoelde juffrouw onkundig was. In de vacature ds. Banning werd dr. H. de Vos gekozen; de heeren Mr. A. W. Haan, J. Schijfsma en IJ. Veldhuis werden her kozen. Voor de stemming ter voorziening in de vacature F. W. C. de Haas, waarvoor het bestuur had aanbevolen de h.h. F. W. C. de Haas en dr. J. E. Hondius, vroeg een der aanwezigen naar de redenen van het bedanken van den heer de Haas. Nadat de voorzitter inlichtingen had verstrekt werd de heer de Haas met 16 stemmen gekozen; dr. Hondius verwierf 5 st, terwijl 1 st. blanco was. Tot leden van de financieële commissie worden benoemd mej. Nieuwenhuis en de heeren Halie en Nijhuis; tot plaatsvervan gers mej. Guldemond en de. heer Branden- burgh. Uit de rekening en verantwoording van het Leeszaalfonds bleek, dat ontvangen werd f 2285.961/2, uitgegeven f 1007.50, saldo f 1278.46'/2. Het totaal bezit bedraagt thans f6271.15. De heer S. Breeuwsma zou gaarne zien, dat de Leeszaal weer op Zondag geopend werd, al zou het dan alleen in het winter halfjaar zijn. Spr. is er van overtuigd, dat deze sluiting niet in het belang der instel ling is, omdat meerdere personen in de week geen gelegenheid hebben de Leeszaal te bezoeken, waarvoor dan de Zondagmid dag uitstekend geschikt is. Bovendien ver liezen de Zondagochtendbladen hun actuali teit, als deze niet vóór Maandagmiddag 2 uur ter lezing liggen. was, hoewel ze 90 procent water bevatte, en we kunnen van gelatine een vaste zelf standigheid maken, welke 98 procent water bevat, terwijl er een stof is welke een gelei vormt waarin minder dan 1 pro mille vaste stof voorkomt. Dat is dus wel zeer raadsel achtig. Nog slechts enkele jaren is een tipje van de sluier, waarachter zich dit afspeelt, opgelicht. Het schijnt dat de geleien ge vormd worden uit stoffen die het vermogen hebben lange draden te vormen, in het net waarvan dan het water vastgehouden wordt We moeten bier denken aan het beeld van een aantal zeven boven elkaar, in drie di mensies gedacht, in de gaatjes waarvan water wordt vastgehouden, hier doet dit dan het skelet van over elkaar liggende drade Met beelden van ultramicroscopische foto grafieën van Vanadium pehtoxyd illustreer de spr. dit betoog. Het blijkt dat deze gels de eigenschap hebben in naaldvorm te kris talliseereh. Niet alle gels vertoonen onder de ultra- microscoop deze structuur, doch misschien is die er wel, doch kunnen wij deze niei waarnemen. Er zijn omkeerbare gels en onomkeerbare. Onomkeerbare noemen wij die welke als we ze laten indrogen, niet meer in geleivorm terug te brengen zijn door er weder watei bij te voegen. Gekookt eiwit is zoo’n onom keerbare gel. Anders zijn de gels van gela tine; als men ze warm maakt worden hef sols, weer vloeistoffen dus, als ze koud wor den weder gels. Lijm is ook een voorbeeld van een omkeerbare gel. Wanneer water op genomen wordt zwelt een gel en dat is een belangrijk proces. Ongevulcaniseerde rubber in benzol gebracht wordt in een minuut twee maal'zoo lang, het neemt benzol op, zwelt; een der typische criteria voor omkeerbare gels is de eigenschap vloeistoffen op te nemen. De chemici rekenen onder de geleien ooi stoffen als wol, zijde, katoen, welke stoffen immers water kunnen opnemen en zwelle en als men water onttrekt weder inkrimpen Een dergelijk colloidaal systeem noemen we in de chemie een sol en de sols ver deden wij in verschillende soorten. Er zijn hydrophobe sols, welke een soort water- geleien. Zijn dat nu vaste stoffen of niet? vrees hebben, die dus met moeite zijn krijgen en gemakkelijk de colloidale toe stand weer verlaten, de deeltjes er in heb ben steeds neiging zich weder te vereenigen neerslaan. Op die vraag moeten we thans zijn echter ook hydrophile colloïden, sols, I I s NIEUWE SNEEKER COURANT annex SNEEKER COURANT (72e Jaargang)

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Sneeker Nieuwsblad nl | 1929 | | pagina 1