Nieuwstijdingen.
Dit no. nestaai mi z manen geen taak meer, hun idealen zijn vervuld en
iiensila^ 3 iini
d
50
f cieel Orgaan der Gemeente M.
annex SHEERER COURANT en WYMBRITSERADEEL
72e Jaargang
Eerste blad
No. 72
Otticiëel Gedeelte.
Uitgave KIEZEBRINK Co.
de
DINSDAGS en VRIJDAGSAVONDS
SN EEK - Telefoon No. ISO
volks, maar er is voor de toekomst voor hen
om
vurig voor ons program zullen strijden. Over
twee punten van dit program zal spr. het nog
hebben: het staatspensioen en de ontwapening.
Het staatspensioen is in 1913 door de recht
sche partijen in de le Kamer verworpen. De
bestaande regelingen behoeden de ouden van
dagen niet allen meer voor gebrek, er zijn nu
al weer 40.000 ouden van dagen in Nederland,
die aangewezen zijn op genade en ongenade van
armbestuur en kerk. De rechtsche partijen noe
men staatspensioen een vernedering. Spr. ziet
er niets vernederends in dat een oudje een paar
druppels terug krijgt van wat hij met emmers
vol aan de algemeene welvaart toevoegde. De
zelfde a.-r., die tegen dit leunen op den staat
zijn, hebben meegeholpen een voorstel van een
hunner aangenomen te krijgen om de suiker-
fabrikanten, die hun fabrieken slecht beheerd
hebben, met vier millioen per jaar te steunen!
De ouderdom moet evenals in de familie ook
in de volksgemeenschap gesteund, de staat is
verplicht het spook van de armoe onder die
ouden te doen verdwijnen. Met 20 millioen gul
den kunnen wij de arbeiders en zelfstandige wer
kers voorloopig f 3 per week, f 6 voor een echt
paar staatspensioen verzekeren en door de ver
zekeringswetten te laten voortbestaan, kan door
pleegd werd, kreeg de politie sterk den
indruk, dat bij dezen moord geen vreemde
betrokken was. Ook uit het feit, dat geen
sporen van een worsteling bij het slacht
offer aanwezig waren, werd reeds van den
beginne af afgeleid, dat hier geen vreemde
in het spel was. In deze richting heeft dan
ook het onderzoek plaats gehad. Ook onder
de familie en hier keeg de politie een in-
diuk in de goede richting. De justitie kwam
toen ter oore, dat een spijkertrekker, waar
mee vermoedelijk de moord was gepleegd,
bij den verdachte J. van der E. vermist werd.
Successievelijk heeft de politie toen ver
schillende personen gevonden en gesproken,
die den verdachte op het bewuste uur van
den moord in de omgeving van de plaats,
waar het misdrijf is gepleegd, hebben ge
zien. De Justitie heeft de instructie tegen
den verdachte geopend. Hij is in verzekerde
bewaring gesteld. Tot nu toe blijft hij ont
kennen. Te Breda is men algemeen voldaan
over het feit dat de politie den dader van
den moord heeft opgespoord.
Qroote diamant gevonden.
In Brazilië is een diamant van zeer groote
afmetingen gevonden, waarvan de waarde
door experts wordt geschat op een [half
millioen dollar. De diamant is na de „Zuid-
ster” de grootste diamant, die ooit in
Brazilië is gevonden en weegt 110 karaat.
Na het slijpen zal de steen naar men ver
wacht toch nog minstens 40 karaat wegen.
Een boot van den Duitschen
waterstaat verongelukt.
Vrijdagmiddag is op de lil bij Ulm een
boot van den rijkswaterstaat tegen den pijler
van een brug gedreven en volgeloopen.
Drie ambtenaren van den waterstaat en een
arbeider raakten te water en zijn alle vier
verdronken. De lijken van drie hunner zijn
geborgen.
De ambtenaren die nog in de boot waren
zijn later door een baggermachine gered.
HINDERWET.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van SNEEK maken bekend:
Verschijnt
Spr .gelooft niet dat er ditmaal een democra
tisch kabinet zal komen, doch het is zaak dat
ook nu onze groeiende macht onder het volk
aan het licht komt, dat blijke dat „de som op
gaat”, dat de indrukwekkende tocht naar het
socialisme voortgaat. Wij moeten ook een sterke
macht hebben om welke regeering dan ook voort
pachters en middenstanders! Dan denkt iedere
groep in die partijen anders over deze kwesties
en wordt zoo’n partij heen en weer geslingerd
tusschen de uiteenloopende belangen, zij kan
dan geen krachtige welbewuste politiek voeren,
tenzij één bepaalde groep zich van de leiding
meester maakt.
Dan is er de militaire politiek. De a.-r. en
c.-h. wenschen een zoo sterk mogelijke mili
taire macht, maar de r.-k. denken er heel anders
over, al zijn ze nog geen volbloed ontwapenaars.
Voorts de koloniale politiek met haar zeer
moeilijke vraagstukken, waarbij het lot van In
dië, maar ook dat van ons volk is betrokken.
De drie chr. partijen zijn ’t ten deze ten eenen-
male oneens. De heer Colijn wil ons ten eeuwi
gen dage Indië laten overheerschen, de R.-K.
voelen voor vrijheid van Indië als het belang
van Indië dat eischt. Dat is toch een wanhopige
tegenstelling. Samenwerking van dergelijke par
tijen moet wel onvruchtbaar blijven.
De coalitieregeering is niet populair, ook niet
bij haar eigen kiezers, maar als de rechtsche
partijen een meerderheid krijgen, zullen zij haar
i z e z u 1-
len geen meerderheid krijgen als we de han-
De moord in de Servische
S k o e p s j f i n a.
Vrijdag heeft de rechtbank te Belgrado
uitspraak gedaan inzake den moord in de
Skoepsjtina van verleden jaar 20 Juni.
Ratsjitsj is schuldig verklaard aan moord,
doch niet met voorbedachten rade, op Bassa-
ritsjek, Paul en Steven Raditsj en aan ver
wonding van Pernar en Granja. De straffen
van resp. 20, 20, 15 en 5 jaar en van zes
maanden (Pernar) werden samengevoegd
tot één straf van 20 jaar dwangarbeid, het
maximum dat de wet toestaat.
De rechtbank gispte ten zeerste Pernar,
die Ratsjitsj beleedigd en belasterd had met
de onware beschuldiging als zou hij zekere
Montenegrijnsche begs bij Novi Bazar be
roofd hebben, en Peritsj, den toenmallgen
voorzitter van de Skoepsjtina, die Pernar
niet behoorlijk tot de orde had geroepen.
De beide andere beklaagden, die door
hun woorden Ratsjitsj tot zijn daad hebben
aangezet, zijn vrijgesproken.
een inhoud van 6000 L.;
II. de fa. TONNEMA en Co., fabrikanten te
•Sneek, om vergunning tot uitbreiding van de
fabriek voor het vervaardigen van drops, pe
permunt en suikerwerken in het gebouw aan
het Kleinzand no. 53, kadastraal bekend ge
meente Sneek, Sectie B, no. 3717, door bijtrek-
king van de perceelen Sectie B, no. 3718
(Kleinzand no. 55) en no. 3816 en door bij
plaatsing van 6 electromotoren met een geza
menlijk vermogen van 11J/2 P.K., voor het in
beweging brengen van diverse machines;
dat op Woensdag den 26 Juni 1929,
des middags te 12 uur, ten gemeentehuize
aldaar gelegenheid zal worden gegeven om
tegen de verzoeken bezwaren in te brengen
en deze mondeling en schriftelijk toe te lich
ten en dat zoowel de verzoeker, als zij die
bezwaren hebben in te brengen, gedurende
drie dagen voor evengemeld tijdstip ter se
cretarie, in de gewone bureau-uren, van de
ter zake ingekomen bescheiden kennis kun
nen nemen.
De aandacht wordt er inzonderheid op
gevestigd, dat volgens de heerschende op
vatting, slechts tot hooger beroep gerech
tigd zijn zij, die voor het Gemeentebestuur
of een of meer zijner leden zijn verschenen,
ten einde hunne bezwaren mondeling toe
te lichten.
SNEEK, 12 Juni 1929.
ning van het revolutionnaire tijdperk bezweek
het jonge rechtsche ministerie van 1922 reeds
in 1923 aan de Vlootwet; in 1925 heeft de heer
Ook zeer twijfelachtig is het of de mogelijkheid
eener coalitieregeering der rechtsche partijen
S. D. A. P.
Voor een stampvolle zaal der Harmonie sprak
gisteravond de leider der S. D .A. P. Ir. J. W.
Albarda.
Wij leven, aldus spr., in een tijdperk van
overgapg, de bezittende klasse, jaren lang de
staat en het economische leven beheerschend,
gaat in macht ten onder. De ondernemers mogen
grootere kapitalen en ondernemingen hebben
dan ooit te voren, hun macht wordt meer en
meer beperkt door de georganiseerde arbeiders,
wier woord hoe langer hoe meer gewicht in de
schaal legt.
Ook op politiek gebied heeft de arbeiders
klasse haar invloed steeds zien stijgen, hij is in
tal van overheidsorganen reeds de overheer-
schende geworden, de arbeidersklasse is inder
daad op weg de heerschappij te veroveren.
Ook op koloniaal gebied taant de macht van
het West-Europeesche kapitalisme; tegen het
overwicht van intellect en wapenen in groeit in
het Oosten de vrijheidsbeweging met tropische
snelheid, ook daar nadert de dag der bevrijding
voor die volken.
Wij bevinden ons dus in het tijdperk van de
overgang naar de socialistische wereld. Wie het
betreurt heeft ongelijk, evenals hij die bevreesd
is; het beteekent immers een ommekeer ten
goede. De verdienste van het kapitalistisch tijd
perk is dat het ’t voortbrengingsvermogen enorm
heeft doen toenemen; de natuurkrachten heeft
het in dienst van den mensch gesteld, de ar-
beidsmethoden zijn voortreffelijk, het verkeers
wezen. is geweldig uitgebreid. De hoeveelheden
arbeidskracht zijn veel grooter dan gebruikt
worden, we hebben in Europa 8 millioen, in Ne
derland 100.000 werkloozen, menschen die wer
ken willen, doch niet tot arbeiden geroepen
worden. Het geweldige productievermogen dezer
maatschappij echter behoort niet aan de ge
meenschap, doch aan een kleine klasse, die heeft
te zeggen wat zal geproduceerd worden of niet
geproduceerd worden ter bevrediging van haar
winzucht, niet ter voorziening in de behoeften
van de menschheid.
Het socialisme echter zal de productiemidde
len leggen in handen der gemeenschap; ge-
NIEUWE SNEEKER COURANT
niet meer. Het heeft belangrijke dingen gedaan
voor
en de grondslagen gelegd voor
gekomen niet bij de armen, maar bij de rijken.
Wij zijn tegen de voorgestelde verlaging der
inkomstenbelasting geweest, die volgens den
heer De Geer noodig was voor de kapitaalvor
ming, zonder welke het economisch leven zou
kwijnen. Maar er was voldoende kapitaalvor
ming. Van 1924 tot ’25 is het aangeslagen ver
mogen gestegen met 736 millioen; van 192526
met 616 millioen; van 192627 met 508 mil
lioen. Het door Colijn noodig geachte bedrag
van 300 millioen per jaar is dus dubbel bereikt.
De s. d. a. p. wilde de beschikbare 20 millioen
aan uitbreiding van sociale ngiatregelen en on-
derwijszorg besteden. Toen de Kamer dat niet
wilde, heeft zij getracht de vleeschaccijns te ver
lagen en toen ook dat verworpen werd, trachtte
de s. d. a. p. de verlaging der inkomstenbelas
ting ten goede te doen komen aan de lagere in
komens. Ook dat is echter verworpen en nu is
de 20 millioen zoo verdeeld, dat de laagste in
komens 2 dubbeltjes per jaar belastingverlaging
is ten deel gevallen, maar de inkomens van
f 500.000 hebben een belastingverlaging gekre
gen van f 14.000, en van f 100.000: f 5000. Tegen
die verlaging hebben de soc.-dem. gestemd en
zij wachten met gerustheid op de uitspraak van
het Nederlandsche volk in dezen.
De regeering en de burgerlijke partijen wilden
deze verlaging omdat zij het teveel aan geld
wilden wegwerken, uit vrees dat anders de
drang naar verdere sociale maatregelen onweer
staanbaar zou blijken, en ómdat haars inziens de
staatsuitgaven te hoog zouden zijn. Maar de
staatsuitgaven zijn niet gestegen, in verhouding
tot het volksinkomen. In 1913 werd bij een
volksinkomen van 1135 millioen 233 millioen of
2O'/2 aan staatsuitgaven besteed, in 1926
van 3962 millioen 625 millioen of slechts 16
Maar ook al waren de staatsuitgaven procents-
gewijs gestegen, dan was dit goed, want de
staat moet meer worden het orgaan dat onrecht
herstelt en nood leenigt, neemt van het teveel
der rijken en dat stort bij het tekort der armen
om een evenwicht te scheppen. De staatsuitga
ven moeten omhoog terwille van de gemeen-
schaps-, ja Christenplicht, de plicht tot herstel
van geleden onrecht.
Maar de behoudende partijen willen die kant
niet uit. De groote overschotten op de reke
ningen (1926 66, 1927 68 millioen) willen zij
niet gebruiken voor sociale maatregelen, maar
wegwerken ten bate der bezittende klasse. Efi
wat hadden er groote dingen met dat geld
kunnen gedaan worden, wat een onrecht her
steld.
Aan wie de schuld dat dit niet geschied is?
Niet aan ons. Na de val van het kabinet-Colijn
heeft Marchant ons en de Katholieken gevraagd
mede te werken aan een regeering; als de R.-K.
toen met ons hadden samengewerkt hadden we
nu op vruchtbare jaren kunnen terugzien. Voor
de onvruchtbaarheid dezer 4-jarige periode
draagt dus de R.-K. partij de schuld en het is
te hopen dat haar kiezers haar dit thans zullen
inpeperen.
Franse he dranksmokkelaars.
Te New-York zijn verschillende Fran-
schen gearresteerd wegens dranksmokkelarij.
Onder hen bevindt zich de graaf de Polignac,
lid der bekende firma in champagne. Deze
arrestatie heeft groot opzien gebaard De
Polignac werd door een veertigtal politie
mannen van de drankj olitie gevankelijk uit
een der voornaamste hotels weggevoerd.
Verder werden nog enkele Fransche zaken
lieden gevangen genomen. Groote hoeveel,
heden spiritualiën werden in beslag genomen
De duur der grondschool.
Verschenen is het rapport inzake den duur
der grondschool van de Commissie uit
„Volksonderwijs” tot dat doel door het
hoofdbestuur benoemd.
Als slot der besprek! agen der commissie
werden door den voorzitter de volgende
voorstellen ingediend en bij meerderheid
van stemmen aangenomen.
1. Vooropgezet, dat de 7-jarige leerplicht
niet in zich sluit een 7-jarige grondschool,
verklaart de commissie zich uit onderwijs-
en opvoedkundige overwegingen voor een
regelmatig voortschrijdend lager onderwijs
van zeven aaneensluitende leerjaren door te
brengen op de lagere school, dit onderwijs
bedoeld zoowel als eindonderwijs, als ter
voorbereiding voor het u.l.o., het nijver
heidsonderwijs en het m.o. en gymnasiaal
onderwijs.
2. De toegang tot het u.l o., n.o., het
m o. en het v.h.o. blijft voor daarvoor ge
schikte en begaafde leerlingen een en
ander te regelen in overleg tusschen het
lager en het voortgezet onderwijs ook
vóór het 7de leerjaar mogelijk.
3. Het is wenschelijk, dat het leerplan
van het 7de leerjaar van de lagere school
vakken vermeld, genoemd in art. 2 der
wet als de facultatieve vakken.
4. De L.O.-wet worde zoo gewijzigd,
dat plaatselijke regelingen gelden zoowel
voor het bijzonder als voor het openbaar
onderwijs.
en schande uit de
huizen der ouden verdwijnen. Het is wel vreemd
dat het Ohr. beginsel zich alweer verzet tegen
deze voorstellen die toch zoo getuigen van
Christelijken zin en een groote actie zal moeten
ontplooid om ons doel te bereiken.
En als er geen geld voor zou zijn dan moet
het maar gehaald van de post „oorlog”, waar
aan nog 100 millioen besteed wordt. Maar onze
ontwapenings-actie wordt niet ingegeven door
financieele redenen; wij achten een oorlogs
macht voor ons land niet noodig en niet nut
tig. Bij de huidige bewapeningstechniek is Ne
derland niet in staat zich te verdedigen. In de
oorlogstijd is 1200 millioen gulden voor dit
doel besteed en niets er voor verkregen, ge
neraal Snijders zeide zelf dat het leger, ondanks
dat geld, zich niet kon verdedigen.
Door ons wordt Nederland dus niet weerloos
gemaakt, Nederland i s weerloos. De oorlog is
een industrieële strijd geworden, en het tempo
van dezen industrieëlen strijd kan Nederland
nooit bereiken, laat staan volhouden. We heb
ben in den oorlog geen stuk geschut zélf kun
nen maken, noch een mitrailleur.
Vanuit de lucht, de zee en het buitenland
zullen onze industrieplaatsen vernield, de 'be
volking gedood worden.
Geen klein volk, dat op eigen beenen wil
staan, kan zich meer verdedigen, en wij willen
niet afhankelijk zijn van een groote bondge
noot, trouwens voor die te hulp kwam waren
we reeds vernietigd. Men zegt, dat we moeten
bewapend blijven tegen gelijkwaardige tegen
standers. Maar bijv, ’n oorlog België-Nederland
is uitgesloten, omdat geen Belgisch arbeider
tegen Nederland, en geen Nederlandsch arbei
der tegen België vechten wil, de regeeringen
hebben hun moeilijkheden zonder het zwaard
op te lossen, laat haar dat gezegd zijn.
Vier Staten zijn sedert 1918 ontwapend:
Duitschland, Oostenrijk, Hongarije en Bulga
rije, Denemarken zal de vijfde zijn. Spr. hoopt
dat Nederland spoedig zal volgen. Het is on
juist dat Nederland om den Volkenbond een
leger moet handhaven. Juist omdat de Volken
bond er is kunnen wij ontwapenen. De Volken
bond met zijn rechtsorganen is er nu om ge
schillen op te lossen, waarvoor vroeger alleen
de oorlog het middel was. Slechts met een be
roep. op het recht kunnen de kleine naties zich
redden, maar zij moeten dan ook luidkeels hui.
vertrouwen op dat recht uitspreken en zich
ontwapenen. Onze buitenlandsche partijgenoo-
ten denken er net zoo over. MacDonald heeft
gezegd, dat kleine naties het best doen zich
te ontwapenen, groote naties kunnen dat niet
doen, maar moeten dat gezamenlijk doen, waar
na de wereldvrede verzekerd zal zijn. Dat is
ook ons standpunt.
Wanneer de wereld ziet dat Denemarken, dat
Nederland ontwapent, zullen alle volkeren ge
leidelijk inzien dat deze landen zedelijk maar
ook materieel een voorsprong op de andere be
haald hebben en zal ons voorbeeld bevruchtend
en veredelend werken.
Wanneer in Nederland de menschen zich kon
den groepecren naar sociale en maatschappe
lijke inzichten, zouden wij ontwapenaars al-
-licht de meerderheid hebben en het gaat hier
de allerbelangrijkste kwestie. Alle andere
vragen betreffen ten slotte nog „hoe het volk
zal leven”, deze echter de vraag „óf het volk
zal leVen”.
Deze dingen, waarbij de belangen der ge-
heele menschheid zijn betrokken, kunnen alleen
verwezenlijkt als de arbeidersklasse haar schou
ders er onder zet. Als zij haar groote plichten
beseft, vormt zij. een onweerstaanbare macht.
Gaan wij dan de berg op, trotseerende de hitte
van de zon, en de hevigheid van de storm;
stijgen wij op uit de diepten der walmende
moerassen der armoede, uit de donkere wouden
van de twijfel naar de blinkende hoogten, snel
marcheerend om ruimte te maken voor de
massaas die ons volgen.
Op naar de hoogten van het socialisme, waar
U welvaart en vrede wachten, roept spr. uit.
De heer Sikkes sloot met een woord van
dank aan den spreker en een opwekking de
collecte voor de stakende landarbeiders in Gro
ningen ruim te bedenken.
dat het best mogelijk is, dat ze ditmaal beneden invaliditeitswet en vrijwillige verzekering daar-
de 50 zetels blijven. Dat zou mede geen wonder j bij dan nog f3 komen, plus f 1 toeslag van den
zijn, omdat elk dezer partijen wordt vervolgd staat. Zoo zouden smaad
door een kwelgeest. De a.-r. lijden door Kerstens
aanval, die misschien nu een derde zetel zal
veroveren, de c.-lf. van Lingbeek, die misschien
een tweede meebrengt; de r.-k. volkspartij is ’t
kefhondje van de r.-k. staatspartij. Achter dit
alles staat echter de groote buldog der s. d.
a. p.
Zullen dé liberalen dan, als er ook geen recht
sche coalitiemeerderheid is, samenwerken met
rechts aan een burgerlijke regeering? De libe
ralen willen wel, doch allicht zal dat rechts niet
geaccepteerd worden en we hebben dus de
kans dat er weer een extra parlementair kabinet
komt. Dat is geen blij vooruitzicht en een ern
stige toestand. Dank zij df liberalen is hier de
politieke praktijk ingevoerjd, dat een regeering
steunt op een Kamermeerderheid en haar pro
gram dat van de meerderheid is, de volkswil
regeerde dus en dat is nu de laatste jaren niet
het geval. De verkiezingen van 1925 hadden de
Cdijnsche politiek veroordeeld, maar heeft de
heer De Geer volgens die kiezersuitspraak ge
handeld? Hij heeft de belastingen verlaagd,
maar niet die op het volk drukken, de indirecte,
die in 1928 nog 40 millioen meer opbrachten
dan in 1923; wel zijn de directe met meer dan
I noch linksche regeering behoeft meer gesproken, j
voor een regeering van liberalen en soc.-dem.
I samen is immers geen schijn van mogelijkheid.
troleum „De Automaat” gevestigd te ’s Gra- j
venhage om vergunning tot uitbreiding van de nog 'bes'taat’ïn'7901-^05 was het haar" glorie-
ondergrondsche benzinebewaarplaat» in hetjjjdperk, daarna ging het berg af en na de span
pakhuis van het perceel aan de Wijde Noor-
derhorne nos. 17 en 19, kadastraal bekend ge
meente Sneek, Sectie B, no. 3155, met aftap-
inrichting in _de stoep vóór genoemd perceel, Colijn het zelf nog eens'geprobeerd, maar zijn
door bijplaatsing van een tweeden ketel met ministerie hield het maar enkele maanden uit.
De onmacht der rechtsche partijen is dus ook
duidelijk gebleken. Toch loopt men weer met
plannen voor zoo’n coalitie rond. Colijn is door
ds. Janssen zelfs reeds gehuldigd als toekom
stig minister-president, maar met de chauffeur
die twee maal in de sloot reed, gaat het Neder
landsche volk niet meer in de auto, roept spr.
uit.
’t Liberalisme is onmachtig tot regeeren door 10 millioen verminderd; de verlichting is terecht
gebrek aan aantal, de rechtsche partijen door
gebrek aan éénheid. En geen wonder. Hun
godsdienst heet hen samen te binden, het is die
godsdienst waardoor protestanten en katholie
ken elkaar in de 16e eeuw te vuur en te zwaard
bestreden. Een anti-revolutionnair verstaat Gods
wil heel anders dan een R.-K. en C.-H.
Er zijn wel punten van staatsbeleid waarmede
de godsdienst iets te maken heeft, maar de poli
tieke wenschen ten deze van een a.-r. zijn heel
anders dan die van bv. een R.-K. De a.-r. Duy-
maer van Twist wil afschaffing van de leer
plicht en staatsloterij, volledige Zondagsrust,
herstel van de doodstraf, maar de C.-H. hebben
daarvoor geen instemming en de R.-K. nog on
eindig veel minder. Duymaer wil een muisstille
Zondag, de R.-K. in Brabant en Limburg vieren
echter juist dan hun luidruchtige feesten!
De rechtsche partijen komen nu met het hu
welijk, waartegen links naar zij zeer ten
onrechte beweren een aanslag in den zin
heeft. Maar voor de katholiek is het huwelijk
een sacrament, een kerkelijke instelling dus, voor
hem heeft het burgerlijke huwelijk geen betee-
kenis. De a.-r., wiens godsdienstige opvatting
de vrouw de ondergeschikte van den man
maakt, is best tevreden met de bestaande wet
van 1838. De katholieke vrouwen in het Zuiden
echter willen heel wat anders, zij willen de
moeder van de kinderen geëerbiedigd zien en
de vrouw zekere macht gegeven tegenover den
man. De a.-r. moeten daarvan niets hebben.
Ook ten opzichte van de financieele verhou
ding tusschen Kerk en Staat groote verschillen
bij rechts. De a.-r. willen doorsnijding der sil-
veren koorde, de C.-H. willen die behouden en
de R.-K. zouden liever een gouden dan een zil
veren koorde hebben!
Noch over de theologische faculteit aan onze
openbare universiteiten, noch over de positie van
het bijzonder Nijverheids-, Middelbaar- en Hoo
ger Onderwijs is men het rechts eens.
De R.-K. eischen missievrijheid, processievrij-
heid en een gezantschap bij den Paus. Spr. be
grijpt best dat de R.-K. in hun missieroeping
niet belemmerd willen worden, hun eisoh is bil
lijk, maar de andere rechtsche partijen denken
niet aan inwilliging daarvan, noch aan proces-
sievrijheid, welke wij ook als billijk erkennen.
En het gezantschap bij den Paus is met me
dewerking der C.-H. geschrapt!
Ook bij sommige sociale vraagstukken komen
godsdienstige principes te pas. De a.-r. zijn
tegen de leerplicht, uithoofde, van de taak welke
God op het gezin legde, maar de andere recht
sche partijen denken er heel anders over. Zelfs
in de eigen partijen is er verschil. De a.-r. heer
Colijn noemt de medezeggingschap in strijd met
de ordinantiën Gods, maar de a.-r. heer Smeenk
is voor die medezeggingschap. Er zijn onder
de a.-r. die tegen de verplichte verzekering zijn,
uit godsdienstig beginsel, maar de r.-k. en c.-h.
hebben daartegen geen bezwaar.
Bij de sociale vraagstukken is er ook gemis
aan eenheid bij de rechtsche partijen, niet door
velschil in godsdienstig beginsel, maar door de
samenstelling dezer partijen. De rechtsche par
tijen verwijten ons dat wij een klassepartij zijn,
en zeggen dat zij volkspartijen zijn waarin alle
kringen vertegenwoordigd zijn, de grootste
ondernemers tot de kleinste arbeiders zijn er in
ondergebracht. Dat is mooi op nationale feest
dagen, maar een bron van verdeeldheid als de
meenschappelijke arbeid zal dan tot algemeene arbeidersnooden aan de orde komen of die van
welvaart leiden, een voorwaarde voor algemeene
beschaving, omdat de mensch, bevrijd van z’n
zorgen, heerscher over de stof zal zijn, en er
niet, als nu door beheerscht zal worden.
Vertoont de politiek onzer burgerlijke partijen
de bewijzen dat zij beseffen welke groote taak
de menschheid van dezen tijd is opgelegd?
Trachten zij het htire te doen de voortbrengers
op te voeden tot waardige dragers der toekom
stige wereld? Niets van dat alles. De burgerlijke
partijen klampen zich slechts vast aan het on
dergaande stelsel, maar zij zijn niet meer in
staat op normale wijze te regeeren. Er is geen
normale burgerlijke regeering meer mogelijk.
Nog niet 'heel veel jaren geleden wisselden
christelijke en liberale regeeringen elkaar hier
vrij regelmatig af, thans kan de een noch de
ander meer regeeren.
Van de mogelijkheid eener liberale regeering
is niets meer over, de liberale partij, die vroeger
alleen kon regeeren, telt nu nog 9 man in de
Kamer en die zijn er nog gekomen met hulp van
de groep Ter Hall en Staalman, hulp die de
liberalen vroeger afgewezen zouden hebben. l.jv„ m^u, z.unci
Een partij met leidende rol wordt het liberalisme toch wel weer in elkaar draaien. Doch
de democratiseering der staatsinstellingen den uit de mouw steken; de vorige verkiezing
de vrijheden des hebben zij reeds vrij wat stemmen verloren, zoo-
Het drama te Breda.
De zwager van de vermoorde
vrouw gearresteerd.
De moord op mej. van der Enden in de
Nieuwe Boschstraat, waarover de wildste
geruchten de ronde deden, heeft Vrijdag
te stuwen in de richting onzer wenschen. Wij wederom veel opschudding veroorzaakt,
beloven U niets van ons program, omdat wij Omstreeks 8 uur dien avond schoolden
geen meerderheid hebben, maar wel dat wij honderden menschen in den omtrek van
de Beijerd samen, alwaar de woning van
de fam. van der Enden, schoonouders van
het slachtoffer, gelegen is. Bij navraag bleek,
dat sedert omstreeks half acht het Parket
een onderzoek instelde in de woning van
de schoonouders van het slachtoffer mej.
van der Enden. De commissaris van politie,
inspecteurs der recherche en verscheidene
rechercheurs waren aanwezig, terwijl de
politie een groot deel van de straat had
afgezet. Omstreeks half tien is het Parket
naar de in aanbouw zijnde woningen aan
den Terheijdenweg gegaan, waar eveneens
een onderzoek plaats had. Deze woningen
worden gezet door een zwager van het
slachtoffer, J. van der Enden, die blijkbaar
sterk bij het drama betrokken is. Het ver
luidde, dat een spijkertrekker wordt vermist
en dat de Justitie veel belang bij dit voor
werp heeft. Na deze onderzoekingen is
Vrijdagavond de 25-jarlge J. van der E. ge
arresteerd.
Nader vernemen wij nog het volgende
Van het oogenblik af, dat de moord ge-
Abonnement per jaar f 2.50 fr. p.
post f 3.60.
Ad ver ten tién 9 ct. p. regel Ing.
zonden mededeellngen hooger.
Abonnement belangrijke korting
Advertentlën worden tevens gratis ge
DhaUt in de SNEEKER COURANT
o 1AV fa s Q W VOlKöj 111 ct <11 cl lö Vvvl CLc lUcKUlllol VUul 11C11
daarom heffen zij de leuze aan van een vrijheid,
1 die niet vooruit voert, maar terug leidt naar het
l'aissez faire. Als een vlam die uitgaat, is het
mogelijk dat zooals in België het libera
lisme nog eens opflikkert, maar slechts om daar
na definitief ineen te zakken. In Engeland kwam
dat duidelijk aan het licht. Over een liberale
dat ter secretarie ter inzage ligt een ver
zoek met bijlagen van
I. de Maatschappij tot detailverkoop van pe-
