DPBU1MIN6 VAN EEHIGE MÖDELKAME8S
STERTABAK
DAMES,
["pindas
Fiima Johs. Tromp, Snesk I
WINTERJASSEN
NAAR MAAT
fSO.— - f72 22 - f85
Tjerkstra
en
FIRMA TROMP.
60.
72.22
J. A. HUIZINGA
85.
f
■A
1l
DE VRIES,
ai>«ioiën KEPPEL
NIEUWSTIJDINGEN.
Reclamekolom.
ETALAGES
ZIET
Zange/y
ANDERS helpt het niet
ANDERS smaakt het niet
e
Vierde blad
NIEUWE SNEEKER COURANT
voor
verkoudheid:
„Het was of een mes in
mijn schouder sneed.”
-Smeek. Leeuwarden
De oplichting van een millioen.
Kn. 10 Zaterdag 2 November 1929.
BIJ
I
Tel. 118
Groningen
Westersingel
ingrijpen van den hoogsten justitieelen chef,
den minister van justitie, niet achterwege
kunnen blijven.
De oplichterij op groote schaal van den
directeur van de N. V. Damaraland te Am
sterdam, den heer A. H„ waarover wij een en
ander bericht hebben, blijkt een weinig fris-
sche affaire te zijn en hoe verder het onder
zoek vordert, aldus de Haagsche Crt., des
te meer dingen komen aan het licht, die den
indruk vestigen, dat hier een zeer handig
en geraffineerd man aan ’t werk geweest is.
Verwondering behoeft overigens het geval
Meubelen
beneden inkoopsprijs
stormd, doch men kon niet anders doen dan
de waarheid vertellen: het bankiershuis
„Erdmann en Hethey” was volkomen ban
kroet met een deficit van... ongeveer 14
millioen gulden. Talloos waren de gedu
peerden. Eenigen tijd hoopte men nog, dat
De heer Leenstra tot burgemeester van Wijhe
benoemd.
Het oud-Tweede Kamerlid, de heer H. A.
Leenstra is met ingang van 1 Nov. a.s. be
noemd tot burgemeester der gemeente Wijhe
(Ov.).
De heer Leenstra werd 22 April 1877 ge
boren te Sijbrandaburen en ging na zijn
schooljaren in de practische landbouw. Hij
heeft thans nog zitting in verschillende
landbouworganisaties. Van 19171923 was
hij lid van den Raad van Haskerland en van
1919 tot heden was de heer Leenstra lid
van de Provinciale Staten van Friesland.
In 1923 kwam hij in de Kamer als opvol
ger van den heer Colijn, die tot minister
werd benoemd.
Hoewel de heer Leenstra ook in 1925 niet
werd herkozen, kon hij toch vrij spoedig
weer zitting nemen, door het aanvaarden
van de portefeuille van Waterstaat door den
heer Van der Vegte.
Naar wij vernemen zal de heer H. A.
Leenstra als lid der Provinciale Staten wor
den opgevolgd door den heer S. Sijtsma te
Dokkum Fr. D.
Voor deze jassen hebben wjj 3 mooie serie’s Engelsche en
Schotsche stoffen uitgelegd van een zeer soepele, lichte en toch
warme kwaliteit.
De coupe en bewerking is de zuivere toepassing van het systeem,
dat in de fjjne maatkleeding-zaken in West End, Londen, thans
populair is.
Deze coupe, technisch juist toegepast, vermag zelfs corpulente
figuren nog slank te kleeden.
Onze aldus vervaardigde Winterjassen zjjn meer waard dan
de prjjs, die U er voor betaalt.
DE CULEMBORGSCHE MOORDZAAK.
Processtukken verdwenen en „gevonden" na de
vrijspraak van de verdachten?
Het Volk heeft Woensdag de „onthullin
gen” betreffende de Culemborgsche moord
zaak voortgezet met een publicatie, waar
aan wij het volgende ontleenen:
De beide verdedigers, die in de Culem
borgsche moordzaak voor de onschuldig
verdachten, Sweeris en Vroege, zijn opge
treden, mr. Roobol en mr. van der Goes
van Naters, zijn op bepaalde oogenblikken
tot de ontstellende ontdekking gekomen,
dat een aantal belangrijke processtukken in
het dossier ontbraken.
niet te baren als men de geschiedenis van
den thans voortvluchtigen „commissionair
in effecten” kent. Het is namelijk niet de
eerste maal, dat zijn naam genoemd wordt
in een financieel schandaal.
Menigeen herinnert zich misschien nog
wel den geweldigen krach van het Nijmeeg-
sche bankiershuis „Erdmann en Hethey” in
de maand April van het jaar 1918. Het was
een bankroet, dat groote opschudding ver
wekte, op de beurs natuurlijk in de eerste
plaats, maar ook te Nijmegen, waar talrijke
firma’s geïnteresseerd waren in dit ban
kierskantoor, terwijl tal van zakenmenschen
groote vorderingen hadden op een der fir
manten, den heer A. H., dezelfde, die thans
voortvluchtig is, in verband met deze nieu
we oplichtings-affaire.
Genoemde heer leefde in de jaren 1916
tot 1918 als een koning in Beek bij Nijme
gen. Verscheidene prachtige villa’s met uit
gestrekte gronden waren daar door hem ge
kocht en vele personen profiteerden van de
vorstelijke wijze, waarop de heer H. zijn be
zittingen liet bouwen, weer afbreken en op
nieuw opbouwen, daarbij spottend met de
duurte en de schaarschte der materialen. De
meest fantastische verhalen deden de ronde
omtrent de manieren, waarop letterlijk met
geld gesmeten werd, terwijl anderen met
ROOKSTER
die de gelegenheid te baat
nemen, om morgen (Zater
dag) onzen winkel binnen
te treden en daar even
om zich heen te zien,
zullen er géén spijt
van hebben.
nergens goedkooper
E en vooral n er g e n s b eter
dan bij
Eigen electr. Pindatbranderij I
Zorgt.dat U
inderdaad
□taliano
ontvangt en
let op de
verpakking.
er geen privé-faillissement van den heer H. werd. Een advocaat te Den Haag had bijna
zou volgen, maar deze hoop bleek ijdel. Zeer
velen hebben daardoor aanzienlijke verlie
zen geleden.
De wereld vergeet snel. Anders zou toch
geen weldenkend mensch zijn lieve geldje
toevertrouwd hebben aan iemand met der
gelijke antecedenten. De heer H. was, na
eenigen tijd in het buitenland te hebben ver
toefd, weer in zijn oude branche terugge
keerd. Het merkwaardige van de heele situ
atie was echter, dat zijn faillissement nooit
is opgeheven, zoodat diverse menschen za
ken gedreven hebben met een gefailleerde.
Men vraagt zich onwillekeurig af, hoe het
mogelijk was, dat deze man zaken kon
drijven, die tenslotte zoo’n omvang namen,
dat er een verduistering van ruim 7 ton kon
worden gepleegd. Waarschijnlijk kwam dat
wel in de eerste plaats door het feit, dat
hier een gewiekste kerel aan het werk was.
Hij opereerde trouwens niet alleen, doch
werd geholpen door een zekeren De B., die
zoo’n beetje als lokvink fungeerde. Deze De
B. zocht contact met menschen, die geld
hadden en het wilden beleggen. Hij legde
daarbij een uitgesproken voorkeur aan den
dag voor oud-Indisch gasten. Aangezien De
B. een innemende man was met een gezellig
praatje, een, die onder het drinken van een
aangenaam borreltje aardige transacties
kon laten doorschemeren, vloog menigeen
er in. Het had er den schijn van, of de N. V.
„Damaraland” een flinke maatschappij was,
die alle-beurszaken vlot en coulant afhan
delde. In wezen was deze N. V. echter be
huisd in een klein en nauw kantoortje, waar
men het met verschillende dingen niet zoo
nauw nam. De fraaie naam is vermoedelijk
nog een overblijfsel uit den tijd van „Erd
mann en Hethey”. Wellicht zal een of an
dere rubberplantage zoo geheeten hebben
Het valt niet met zekerheid te zeggen, op
welke wijze de heeren H. en De B. hun
zaken dreven. Het onderzoek dienaangaande
verkeert nog in een beginstadium. De zaak
Wij achten het in het belang van het on
derzoek gewenscht, de processtukken, die
op onnaspeurlijke wijze uit het dossier ver
dwenen zijn, of daaruit langen tijd verdwe
nen zijn geweest, hier te noemen en op de
beteekenis dier stukken de aandacht te ves
tigen.
Wij hebben in ons vorig artikel reeds
gewezen op het uiterst belangrijke proces
verbaal, dat door den rijksrechercheur Hey-
ting en den (vroegeren) agent van politie
De Roode is opgemaakt van een verhoor,
dat deze politiemannen hebben afgenomen
aan mejuffrouw Hills, een nicht van de
Collé’s.
Dit proces-verbaal bevat, na aanvanke-
Het bleek echter, dat het H. in den laat-
sten tijd privé allesbehalve goed ging.
Eenigen tijd geleden werd te Den Haag
reeds een verkooping van zijn schilderijen
gehouden en ook uit andere dingen blijkt,
dat de schuldenlast iederen dag grooter
beslag op den boedel laten leggen, doch in
laatste instantie werd dit nog voorkomen.
Intusschen is het huis nu volkomen leegge
haald door H. zelf.
Zooals wij gemeld hebben, was H. van
Duitsche nationaliteit. Hij woonde echter
reeds 22 jaar hier te lande en beweert vroe
ger hier en elders in de allerbeste bankiers
kantoren gewerkt te hebben. Uit dezen tijd
naast veel, dat op verkwisting' leek, ook veel
goeds deed en slechts weinigen tevergeefs
een beroep deden op zijn financiëelen steun
voor een nuttige of filantropische zaak. Me
nig Nijmeegsch winkelier dankte zijn op
komst en welvaart aan de, aan het ongeloo
felijke grenzende, leveranties voor de vel
schillende villa’s.
Het bericht omtrent de catastrophe kwam
aan de Amsterdamsche beurs als een don
derslag bij helderen hemel. De informatie-
bureaux en bankierskantoren werden be-
Ongelukken.
Gistermiddag omstreeks kwart over vier
is op het Vaiïlantplein in Den Haag het
5-jarige meisje S. uit de v. d. Neerstraat,
doordat het onvoorzichtig den rijweg over
stak, door een vrachtauto, bestuurd door
R„ overreden. Het kind was onmiddellijk
dood.
lijk ontkennen, haar bekentenis, dat zij, na
den moord te Culemborg, een geldkistje van
de familie Collé in bewaring had gekregen,
welk kistje na geruimen tijd weer aan de
Collé’s was teruggegeven.
Dit proces-verbaal was bij de stukken van
het moord-dossier niet te vinden.
Indertijd, toen te Tiel mr. Kortenbout van
der Sluis als rechter-commissaris fungeer
de, werd door dezen de heer G. Brey bij
proces-verbaal gehoord. Het verhoor van
den heer Brey in het kabinet van den rech
ter-commissaris liep over het feit, dat het
hem bekend zou zijn, dat zekere Cornelis
van der Linden te Culemborg in dronken
schap aan Auke Opdam (den intimus der
Collé’s) heeft verweten, dat deze „er” ook
bij zou zijn geweest.
Dit proces-verbaal der instructie was bij
de stukken'niet aanwezig.
Een hoogst belangrijke verklaring is die,
welke indertijd gerelateerd is in een door
den agent van politie H. J. Vroege opge
maakt proces-verbaal. Dit proces-verbaal
betrof een gesprek, dat in tegenwoordigheid
van zekeren Willem Kregten en Jelle van
Baayen is gevoerd, uit welk gesprek zou
zijn komen vast te staan, dat Cornelis van
der Linden op den avond van den moord
op de Van Wiggens, den ex-rechercheur
Haveman en Auke Opdam over de rivier de
Lek had geroeid.
Dit proqes-verbaal van den agent Vroege,
is na de inzending aan den officier van
justitie, zoek geraakt. Het heeft althans
zeer geruimen tijd aan het officieele dos
sier ontbroken. Eerst eenigen tijd, nadat de
moordzaak voor het Arnhemsche hof was
behandeld en de verdachten Sweeris en
Vroege waren vrijgesproken, is dit proces
verbaal weder „gevonden”, zoodat het zich
thans weder in het bezit der justitie be
vindt.
Er is nog een ander waardevol proces
stuk spoorloos verdwenen. Door mr. M. S.
Kalma te Assen, die destijds de raadsman
was van de weduwe Haveman bij haar po
gingen in het genot te worden gesteld van
weduwenpensioen, was op 4 September
1926 tot den rechter-commissaris mr. Hof
dijk een schrijven gericht.
De weduwe Haveman was toen kroonge
tuige in de Culemborgsche moordzaak
(contra Sweeris en Vroege). In bedoelden
brief deed mr. Kalma den rechter-commis
saris mededeeling van zijn bevinding: „dat
juffrouw Haveman hem in zeer overspan
nen toestand, geheel eigener beweging was
komen verklaren, dat zij telkens onjuiste
verklaringen in de moordzaak had afgelegd
en nog aflegde, daartoe gedwongen door
de haar verhoerende rechercheurs en daar
na door den rechter-commissaris; dat zij
deze verklaringen wilde herroepen, doch
door dreigementen gedwongen werd deze
verklaringen te geven en dat zij zich in een
zoodanigen toestand gevoelde, dat zij elke
verklaring en eiken zin, welke men van
haar in die omstandigheden zou eischen,
zou afleggen”.
Deze brief, d.d. 4 September 1926, was
een jaar later bij de behandeling van de
zaak tegen Sweeris en Vroege voor het ge
rechtshof te Arnhem in het dossier, zooals
dit den verdedigers vanwege het parket
werd ter hand gesteld, niet aanwezig.
Men moet zich eens indenken welk een
groote beteekenis de aanwezigheid in het
dossier van dit processtuk voor de verde
digers zou hebben gehad. Zij toch hebben
zich alle moeite gegeven om aan te toonen,
dat de verklaringen van mejuffrouw Have
man niet op normale wijze tot stand waren
gekomen.
De brief van mr. Kalma, waarvan de ver
dedigers eerst maanden later n.l. in
verband met de meineed-procedures Col
lé’swed. Haveman hoorde, zou voor
hen dus het belangrijkste processtuk zijn
geweest.
Van de drie eerstgenoemde feiten is in
dertijd door de verdedigers mr. Van der
Goes van Naters en mr. Roobol mededee
ling gedaan, zoowel aan den officier van
justitie te Tiel als aan den procureur-ge-
neraal te Arnhem, waarbij zij opheldering
nopens dit vreemde gebeuren hebben ge
vraagd. Een verklaring hiervan hebben de
verdedigers echter nimmer ontvangen.
Men zal het kunnen beamen, aldus Het
Volk, indien wij verklaren, dat het ons
moeite kost te gelooven, dat het ontbreken
van zoo vele en belangrijke stukken uit het
officieele moord-dossier, geheel op toeval
berust.
Wij neigen veeleer tot de onderstelling,
dat deze feiten moeten worden bezien en
beoordeeld in het licht van het algemeene
justitieele beleid in deze ernstige zaak.
Dat dit beeld niet onaanvechtbaar is, zal
niemand kunnen volhouden.
Het zoekraken van belangrijke en voor
verdachten ontlastende stukken is onbe
twistbaar een reeds zoo ernstig feit, dat de
oorzaak daarvan nader dient te worden
onderzocht.
En indien bij dit onderzoek zou blijken,
dat dit „zoekraken” niet op toeval berust,
dan zal, naar onze meening, een krachtig
had hij dan ook vrij veel relaties. Beweerd
wordt, dat hij in nauwe relatie stond met
den, uit de zaak van de Portugeesche bank
biljetten bekenden Marang van Ysselveere.
Hoewel nog niet tot in détails vaststaat,
op welke wijze de N. V. „Damaraland” zich
zoo diep in de put gewerkt heeft, mag wel
aangenomen worden, dat de meest eenvou
dige transactie steeds die was, waarbij zoo
genaamd aan een opdracht om effecten te
koopen, werd voldaan. De kooper ontving
dan een keurige nota: Voor UEd. gekocht....
maar in werkelijkheid bleef het geld in de
zakken van den directeur en zijn helper(s).
Men vraagt zich natuurlijk af, hoe het
mogelijk was, dat zulke praktijken zoolang
konden volgehouden worden zonder dat het
uitlekte. Het zal echter hier wel net zoo ge
gaan zijn als in soortgelijke gevallen, nl.
dat een gat gestopt werd door een ander
gat te maken. In den beginne stond ook niet
vast, of de politie termen genoeg zou kun
nen vinden om tot vervolging over te gaan,
doch blijkens de oproeping in het Algemeen
Politieblad is er grond genoeg om H. straf
rechtelijk te vervolgen.
De verschillende crediteuren in het fail
lissement, waarvan er verscheidene te Den
Haag woonachtig zijn, hebben zich bereids
verbonden tot het voeren van een gezamen
lijke actie.
Interc. Telefoon 215,
is a.«. Dinsdag 5 IS'ov. in ’t Hote1
LEEUWEN v/h SCHRAM te Smuk te
ipzeken en te ontbieden voor de leverine
r»n BRILLEN van 9 tot 3 snr.
leede oogen aanzagen, dat vele prachtige is echter gesprongen door de houding van
wandelingen tusschen Berg en Dal en Beek een Hagenaar, een oud-lndisch man, die
achter prikkeldraad verdwenen. Intusschen aan de N. V. opdracht had gegeven, om een
dient te worden erkend, dat de heer H. deel zijner effecten te verk’oopen en daar-
I voor andere in te koopen. Door toevallige
1 omstandigheden veranderde echter de oud-
1 Indischman van gedachten en hij wilde
maar weer liever zijn effecten terug ont-
vangen. In een gesprek, dat hij hierover te
Amsterdam met H. had bleek echter dat de
effecten reeds verkocht waren en er was
niets voor teruggekocht. H. bekende bij deze
gelegenheid dat hij in moeilijkheden ver
keerde, maar alles zou wel weer gauw in
orde komen. Een paar weken daarna werd
er, namens den oud-Indischman, nog eens
met nadruk op gewezen, dat het geld of de
effecten nu gauw op de proppen moesten
komen, daar men anders maatregelen zou
treffen. H. is blijkbaar hierdoor bang ge
worden en hij nam ijlings de vlucht naar t
buitenland.
De thans voortvluchtige oplichter leefde
te Den Haag in zijn mooie huis, aan een der
deftigste lanen van het Bezuidenhoutkwar-
tier, vrij royaal, doch hij betaalde alles con
tant (zij het dan meestal van andermans
geld) en voorkwam zoodoende, dat er in
formaties op hem werden genomen, ’s Zo-
mers trok hij naar een villatje aan de Ka-
1 ger- of Braassemermeren. en bij de leveran
ciers had hij een goeden naam.
LEEUWARDEN HSEUWESTAD
Kru isebr. str. 26 - 2ö. Voorstreek 25
f Wybert-tabletten on-
der het oefenen ter
bescherming van de
keel, vóór het op-
^treden ter zuivering
j van de stem.
I
0
CUlHt xnru*4i
SL
3taliano
I»
2OCTS.PER ONS IOCTS.PER ROL
Lichte ócdrige
ROOKTABAK
THEODORUS
NIEMEIJER
GRONINGEN
Dit schreef ons mejuffrouw E. B., die verschrikke-
aanvallen had van rheumatiek.
„Men ried me aan KRUSCHEN SALTS te nemen j
de eerste week voelde ik geen verlichting, daarna ver
dwenen plotseling de pijnen”, ging zij voort. Deze brief
ligt voer u ter inzage. Haar ondervinding is die van
duizenden. KRUSCHEN SALTS helpt tegen rheumatiek
eenvoudig door het bloed te zuiveren van de giftstoffen
en scherpkantige urinezuurkristallen, die de pijnen
veroorzaken. Deze stoffen zijn altijd schadelijk en ge
vaarlijk. Wanneer U KRUSCHEN SALTS regelmatig,
iederen morgen, gebruikt, zult gij U frisscher en opge
wekter gaan voelen, stralend van energie en levenslust.
KRUSCHEN SALTS is verkrijgbaar bij alle apothekers
en drogisten a f. 0.90 per flacon. De groote flesch a
f. 1.60 bevat 3 maal den inhoud van den kleinen flacon.
GRATIS PROEFAANBOD
Wanneer U nog nooit Kruschen geprobeerd hebt probeert
het dan nu op onze kosten. Wij hebben onder de Apothekers
en Drogisten 100.000 speciale „Groote Proef pakken” ge
distribueerd, welke het gemakkelijk voor U maken om te
•ndervindeu of de door ons gestelde eischen U voldoen.
Vraagt Uw apotheker of drogist naar het nieuwe „Groote
Proefpak”. Dit bestaat uit onze gewone flacon A f 1 60 met
een aparte proef-flacon toereikend voor ongeveer een
week. Open eerst de proefflacon. Onderwerp haar aan een
proef. En wanneer U er dan niet volkomen van overtuigd
Êjt, dat Kruschen al die eigenschappen bezit, welke wij tot
eisch gesteld hebben, is de gewone flacon nog ongeschonden;
breng deze terug. De apotheker of drogist zal U onmiddellijk
en zonder omwegen Uw f i 60 teruggeven. U hebt Kruschen
geprobeerd op onze kosten. Wat is royaler
fs bakker
