der gemeente Sneek
Officieel orgaan
t
BERVOETS
W^**--* Al
heciamekolom
tót
annex SNEEKER COURANT (73e Jaargang)
NIEUWSTIJDINGEN.
Dil Ho. bestaal ui! 2 bladen.
’ll
Officiéél gedeelte.
Gedurende
dezen üitvepkoop Geven wq
op alle naar maat te maken
goederen een korting van
N- 29 EerMe Bhd UJtiav»WEZEBWMK Ct>. WcmmumIaat 8 Ju nuarlJaargang
Benoemd Is tot tijdelijk onderwijzer
sS
I
Gevonden Voorwerpen.
Aanwezig en te bevragen bij
>t.
STALEN OP AATSVhAAQ
Krachten en tegenkrachten in het socialisme.
p.
►te
ol,
01.
Dinsdags te Woudsend, Heeg, Nijezijl, Folsgare, Nijland, Oppenhuizen, Uitwellingerga, Oudega(W.),
IJsb: .ctitum, Wolsutn, Harich, Hemelum, Bakhuizen, Nijemirdum, Sondel, Sloten, Tjerkgaast, Spannenburg.
Contröle op de oplaag toegestaan. Alle advertentiën worden in beide bladen opgenomen.
De golflengte van Hilversum
en Huizen.
Kerknieuws.
Ned. Herv. Kerk. Bedankt voor Maasdam
Cillaarshoek door O. Huistra, cand. te
Scharnegoutum.
deze
vee-
Zaterdagmiddag is bepaald, dat de golf-
lengteverdeeling van Hilversum en Huizen,
zooals die thans geregeld is, ook zal gel
den van 12 tot 18 Januari.
f4922
-4805
-4725
-4276
-4135
- 4057
- 4022
-3570
- 3485
- 3451
- 3450
-3403
-2934
-2637
Bt,
i5
HINDERWET.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van SNEEK maken bekend, dat door hen
vergunning is verleend aan de Wed. J.
GEERTSEMA te Groningen en haar recht
verkrijgenden, tot het hebben van een be
waarplaats voor buskruit, ter berging van
een maximum hoeveelheid van 20 K.G. bus
kruit, waarvan ten hoogste 3 K.G. los kruit,
5 K.G. Fiobertpatronen en voor het overige
metaal- en jachtpatronen in het gebouw aan
de Groote Kerkstraat no. 810, kadastraal
bekend gemeente Sneek, Sectie B. no. 3675.
SNEEK, 8 Januari 1930.
De radiokwestie.
Naar de „Tel.” van goedingelichte zijde
zegt te vernemen, zou de Radioraad „on
machtig zijn gebleken” advies uit te bren
gen aan de regeering inzake de verdeeling
van den beschikbaren zendtijd over de ver
schillende omroepgroepen.
In stede daarvan is, naar het blad meldt,
een aantal minderheidsadviezen aan den
minister toegezonden, die onderling zeer
uiteenloopen. In een dezer minderheidsad
viezen wordt het voorstel gedaan om de
Voor het Troelstra-oord.
De bondsraadsvergadering van den Al-
gemeenen Nederlandschen Bouwarbelders-
bond besloot, naar het „Volk” meldt, als
feestgave ter gelegenheid van het tienjarig
bestaan van den bond aan het Troelstra-
oord een schenking te doen van f 10 000.
De L1EUWE SNEEKER COURANT is een abonnementsorgaan, verschijnt Dinsdags en Vrijdags. Abonnementsprijs In de stad f'2.50, naar bulten fr. per post f 3.60
Advertentieblad en wordt gratis bezorgd bij allen die te Sneek geen abonné zijn op de Nieuwe Sneeker Courant en bovendien huis-aan-huis verspreid
Vrijdags te Hommerts, Jutrijp, Tirns, Ooënga, Gauw, Sijbrandaburen, Offingawier, Terzool, Abbega,
Oosthem, Deersum, Scharnegoutum, Roodhuis, Oaastmeer, Balk, Stavoren, Rijs, Oudemirdum, Wyckel
Regelprijs 9 cent, abonnementen belangrijke korting
AVRO één derde van haar zendtijd af te
nemen ten gunste van de VARA.
De minister van Waterstaat is dus thans
even ver gevorderd met de oplossing dezer
kwestie als vóór de instelling van den
aan de Openbare U.L O. school te Sneek, Radioraad.
Naar verluidt neemt de ministerraad thans
in ernstige overweging het geheele vraag
stuk wederom in de Kamer te brengen.
Naast de Zendtijdverdeeling vraagt de
Besmettelijke veeziekten.
In de maand December jl. zijn in
provincie de volgende besmettelijke
ziekten geconstateerd:
schurft bij 25 stuks vee van 2 veehouders
in Schoterland en Tietjerksteradeel;
rotkreupel bij 1 schaap van een veehou
der in Schoterland;
miltvuur bij 6 stuks vee van 4 veehouders
in Kollumerland, Schoterland en Weststel-
lingwerf.
heeft de sociaal-democratie; de niet-geschoolden
vormen het onder-proletariaat, die al reeds dui
delijk waarneembaar door een kloof gescheiden
schijnen van hun makkers.
In de soc.-dem. dreigt het gevaar der verstar
ring’, het gevaar der meerdere of mindere tevre
denheid met het reeds bereikte, de soc.-dem.
lijdt te weinig mee met de ellende van het
onderproletariaat, waarop het geen vat schijnt
te hebben. En toch is socialistische geest niet
het zich tevreden stellen met eenige positiever
betering van zekere groepen arbeiders, wat in
zich zou sluiten het gevaar der verburgerlijking
der soc.-dem. Het zou een mislukking van het
socialisme zijn als het alleen maar kon zorgen
voor een beter bed en betere huiskamer van
de arbeider. Spr. wil hier wel zeggen, dat enkele
feiten in het verloopen jaar hem inzake deze
kwestie weer alleronaangenaamst hebben aan
gedaan. Bv. wat op de 1 Mei-dag in Berlijn ge
beurde, waar soc.-dem. en communisten op deze
arbeidersfeestdag op elkaar schoten, dat is toch
heel erg, en wijst er op, dat er iets niet deugt
in onze beweging, al laat spr. de schuldvraag
onaangeroerd.
Het tweede dat zeer deed was het optreden
van Philip Snowden op de Haagsche conferentie,
die daar voor de nationale belangen van Enge
land streed en door de Engelsche bourgeoisie
werd toegejuicht. Zeker, de band met het eigen
volk is wat waard, een internationale wordt pas
gevuld met sterk leven door het nationale, zeide
Jaurès terecht, maar een
UITVERKOOP
Sedert 1789 hebben we in West-Europa de
politieke democratie der liberale burgerklasse
gekregen. Deze politieke revolutie is voor de
Felle brand te Steenwijk.
Zondagmorgen is de vetsmelterij van de
firma Pasman te Steenwijk tot den grond
toe afgebrand. De brand werd omstreeks
half zes ontdekt. De brandweer was spoedig
ter plaatse en gaf met vier stralen water.
Het kolossale gebouw is geheel uitgebrand.
Het vuur vond gretig voedsel in de groote
voorraden vet. De brand is ontstaan in de
raffinaderij. De oorzaak is onbekend. Ver
moedelijk is kortsluiting de oorzaak.
De nachtploeg, die te 5 uur de fabriek
had verlaten, had toen geen onraad bemerkt.
Om 12 uur in den middag was men bet
vuur meester en kon het gevaar als geweken
worden beschouwd. Den geheelen Zondag
en zelfs nog gistermorgen werden de
puinhoopen nog nat gehouden, omdat het
brandende vet nog steeds onder het puin
te voorschijn komt.
Het gebouw is op Beurspolis verzekerd,
terwijl de heer Pasman eveneens tegen
bedrijfsschade verzekerd is.
De schade wordt op eenige tonnen ge
schat. Door den brand zijn 70 personen
werkloos geworden. Met den herbouw zal
zoo spoedig mogelijk worden begonnen.
stroomen van het leven zelf. Wij moeten de
gebieden van moraal,- kunst, wetenschap enz.
durven laten inwerken op onze beginselen.
Het socialistische doel moet dus groot gezien,
als een principiëele ommekeer van het geheele
menschheidsleven, niet slechts als een econo
mische ommekeer. Het socialisme dat tot doel
heeft de socialist een beetje beter positie te ver
schaffen, verstart en valt ten prooi aan de ver
burgerlijking. Maar er is gelukkig nog een socia
listisch geloof en geest, die ons doel ziet als de
bevrijding van het menschengeslacht uit de
slavernij van het kapitalisme. Dat is het socia
lisme, dat ons dient te .bezielen.
De voorzitter brach den spr. namens het in
grooten getale opgekomen publiek dank eil
wekte op tot bezoek van de kleine cursussen van
het I. v. A. O.
nachtsoratorium van Muller, in 1927 Beet
hovens Missa C-dur, in ’28 „Quo Vadis”
van Nowowiejski en in 1929 „Verdi’s Re
quiem”, kort waarna de man, die het groot
ste aandeel in het succes dezer uitvoeringen
had, kapelaan Stoverinck, in ’t Ziekenhuis
moest worden opgenomen. Daar heeft thans
het leven van een bemind priester, een ook
buiten de parochie zeer gewaardeerd be
gaafd musicus, een goéd mensch een einde
gevonden. Hij ruste in vrede.
Het stoffelijk overschot werd hedenmid-
dag naar de R. K. Kerk overgebracht.
Hedenavond 8 uur worden daar de Met
ten gezongen. Woensdagmorgen om half
10 zullen de Lauden worden gezongen,
waarna een plechtige Requiemmis zal wor
den opgedragen. Na de Requiemmis zal de
begrafenis plaats hebben op het R.K. Kerk
hof aan den Leeuwarderweg.
Bij den begrafenisstoet zullen zich aan
sluiten de afgevaardigden van diverse R.K.
Corporaties en het Kerkkoor zal op het
Kerkhof nog enkele gezangen uitvoeren.
aandacht van den Radio-raad. Hij zal trach
ten met betrekking tot dit detail tot een
meerderheidsadvies te komen.
Rector B. Th. Stoverinck. f
Lang heeft het lijden van rector B. Th
Stoverinck, in den nacht van Vrijdag op Za
terdag in het St. Antonius Ziekenhuis alhier
overleden, geduurd. Wij wisten allen dat wij
hier te Sneek straks dezen priester-musicus
zouden moeten missen, immers in Septem
ber 1929 was hij op zijn ziekbed door Z.D.H.
den Aartsbisschop tot rector van ’t St. Eli-
sabethsziekenhuis te Amersfoort benoemd,
doch wij hadden gehoopt dat we van hieruit
nog lang getuige zouden mogen zijn van de
werkzaamheid van rector Stoverinck, tot
goede gezondheid weergekeerd, elders. Het
heeft niet zoo mogen zijn. Op 38-jarigen
leeftijd, Z.Eerw. was 25 September 1891 te
Groenlo geboren, is hij thans aan een lang
durige, van hevig lijden gepaard gaande
ziekte bezweken. We herinneren ons nog
zoo goed een avond in Amicitia niet zoo
lang voor hij in het ziekenhuis werd opge
nomen toén kapelaan Stoverinck er, om
ringd door de parochianen en tal van an
dere belangstellenden, er de gelukwenschen
had in ontvangst te nemen in verband met
zijn 12‘/2-jarig priesterfeest, hij was immers
na zijn studie te Culemborg en Rijsenburg,
15 Augustus 1916 tot priester gewijd. Nié
mand heeft toen zeker gedacht dat het einde
van een zoo veelbelovend priesterleven zoo
spoedig zou komen. Veelbelovend en ook
reeds welbesteed leven. Na kapelaan te
Cothen, Culemborg en Arnhem geweest te
zijn, volgde 28 April 1924 zijn benoeming
tot kapelaan te Sneek. En zoo kreeg Sneek
hier zijn priester-musicus, wiens werkzaam
heid al spoedig in en buiten de parochie
groote waardeering vond. Van den begaaf
den kanselredenaar Stoverinck herinneren
wij ons o.a. de rede in de Kerk ter gelegen
heid van het jubileum van het St. Antonius
Ziekenhuis, de musicus Stoverinck verrich
te in een korte spanne tijds eigenlijk won
deren. Het Kerkkoor, door hem spoedig ver
sterkt met een jongenskoor, bracht het zoo
ver, dat in October 1927 met groot succes
de uitvoering van Palestrina’s Missa Papae
Marcelli over de radio kon worden uit
gezonden; een gemengd zangkoor van ruim
100 medewerkenden werd door hem ge
vormd, dat o.a. uitvoerde in 1926 het Weih-
beursje, T. H. Brinkman, le Badbuurt 10;
zakmes, P. Broodwinder le Frittemahoven
40.
slechts ééns pep jaar
Ook in onzeAfd. W
KLEEDUIö NAAR MAATi»
de heer T. Straatsma, thans tijdelijk onder
wijzer te IJmuiden.
Op de aanbeveling voor leerares in
de scheikunde van het lyceum te R’dam, - - -
komen voor mej. G. P. de Groot, Haarlemgolflengte-toewijzlng na 11 Januari thans de
mej. S. J. Abel, Sneek mej. E. C. Huisman,
Leeuwarden.
der Oostersche volken. Het Al-Indische congres
in Brïtsch-Indië vroeg nog pas van de Engel
sche arbeidersregeering onmiddellijke zelfstan
digheid. Dat brengt deze regeering in een bui
tengewoon moeilijke positie, waarin ook de Ned.
sociaal-democratie straks zal worden geplaatst.
Het loslaten van Indië beteekent voor Engeland
immers zoowel als voor Nederland meer werk
loosheid. Stel nu eens dat de Britsche regeering
steunde op een socialistische meerderheid, dus
geheel zelfstandig kon beslissen wat moest
zij dan doen? Het socialistisch gevoel zegt zoo
wel dat de Engelsche arbeiders dienen be
schermd als dat de Indiërs recht hebben op
vrijheid welke weg we dan ook kiezen, men
laadt altijd op zich de schuld een massa men-
schen leed te hebben aangedaan. Uit dit ge
wetensconflict komt de soc.-dem. dus niet zon
der schuld op zich te laden, en met goedkoope
frazen lossen we dit vraagstuk zeker niet op.
In Ned. Indië duiken dezelfde vragen op. Het
wantrouwen en de haat tegen Nederland kennen
daar geen grens. Er is in Indië haast geen vrouw
van een ambtenaar, die zonder vrees op straat
loopt, zoo diep zit de haat bij de Indiërs, de
vrees bij de blanken. De stomme streek die de
regeering nu weer uithaalde door massa-huis-
zoekingen te doen is een bewijs van een angst,
die altijd het begin van het eind is.
Ook wij komen dus voor een conflict te staan
in ons socialistisch geweten. Laat men deze
dingen dan niet met een fraze trachten op te
lossen, en elkaar niet verketteren als we niet
meegaan met de uiterste radicalen of ons zoo
maar niet neerleggen bij de meest gematigden.
Het geweld en Digoel kunnen wij niet acceptee-
ren, dat staat vast, maar de vrijheid welke het
Indische volk ons vraagt, beteekent offers voor
groote groepen Nederlandsche arbeiders, dat
dienen wij te beseffen, zoodat het er op aan
komen zal of ons socialistisch geloof tot een
dergelijke offerbereidheid in staat is.
Spr. wil nu nog een en ander zeggen over 1 rein de beslissing zou vallen, door de soc.-dem.
bepaalde verschijnselen in de huidige socialis- tot haar schade verwaarloosd. Als voorbeeld
tische geest. De soc.-dem. wortelt thans in de noemt spr. het feit dat in Berlijn in 1885 243
groep der ietwat beter gesitueerde arbeiders, vrouwen veroordeeld werden wegens het toe-
die het beter heeft dan nog een breede laag van passen van abortus; in 1925 7193; het aantal
andere mede-arbeiders. Ook in sociologischen vrouwen dat er per jaar behandeld wordt wordt
zin is er dus een splitsing gekomen van de door deskundigen geschat op 1 millioen, wat wil
vroegere vierde stand in een 4e en 5e stand,zeggen, daf I millioen kinderen voor de ge-
de laatste vormt het onderproletariaat. De ge- boorte worden vermoord, dat is meer, dan er
schoolde arbeiders zijn georganiseerd en hen I kinderen geboren worden. Ziedaar een brok
Aanbesteding ten gemeentehuize van
het schilder- en glaswerk voor het in aan
bouw zijnde abattoir alhier. Aantal inschrij
vers 14. Ingeschreven door:
Johan de Boer, Oosthem
Bajema en Joh. Dijkstra, Sneek
H. Miedema en Zn., id.
D. Volkers, id.
S. Tichelaar en van Noggeren, id.
fa. Lusthoff, id.
W. G. N. Brouwer, id.
L. de Vos en K. Ruardi, id.
H. C. Hofmeester, id.
B. Visser, Oppenhuizen
P. J. de Boer, Snéek
K. Wits.en Zn., Leeuwarden
F. Hoekema, Sneek
Auke Boomsma, id.
Gegund aan de laagste.
de navol
gende ingezetenen, onderstaande voorwer
pen, als gevonden aangegeven op 6 Jan.
1930: dameshandschoen, W. Moraal, Kloos-
terdwarsstraat 13; een paar heeren hand
schoenen, W. Jonkmans, IJlsterkade 34;
oplossing van het sociale vraagstuk volkomen
onvoldoende gebleken, juist de 19e eeuw schiep
een proletariaat, dat in het arbeidsproces een
onmisbare rol vervult zonder een macht in de
maatschappij te hebben, overeenkomstig die
beteekenis. Het liberalisme vermocht de klasse-
tegenstellingen niet op te heffen; de politieke
democratie bleek daarvoor onvoldoende. Boven
dien bleef de staatsmacht nog altijd een tyran-
nieke macht over het volksleven, groote massa’s
ambtenaren vormen eigenlijk het regeer-appa-
raat, de bureaucratische staat, die een geweldige
macht in het volksleven is; in het militairisme
symboliseert zich de geweldige groei van die
staatsmacht. De verovering van de staatsmacht
is dus niet het laatste woord voor het socia
lisme, daarna komt eerst de groote omvorming
vam het regeer-apparaat.
Als de sociaal-democratie dan ook eischt de
democratie van het geheele economische leven,
is dat volkomen terecht. Meer en meer immers
concentreert zich het kapitaal, de macht der
banken over de regeering neemt voortdurend
toe men zie maar eens naar het conflict Hil-
ferdingdr. Schacht in Duitschland daarom
eischt de sociaal-democratie democratiseering
van het economisch leven, opdat ook het bank
kapitaal niet meer keert wat het volk wil.
Dan hebben we het vraagstuk der perma
nente werkloosheid; van crisis-verschijnsel is,
door de rafionaliseering van het bedrijfsleven,
de werkloosheid een normaal verschijnsel ge
worden. In Amerika kunnen jaar in jaar uit een
millioen, in Engeland 700000, in Nederland 40000
a 50.000 menschen geen werk meer vinden. Dit
vraagstuk dient zich des te dringender aan nu
er de laatste maanden een eigenaardige onrust
over de wereld gegaan is; het is mogelijk, dat
we staan aan de vooravond van een nieuwe
crisis, welke zich in Amerika kort geleden in de
beurscrisis reeds aankondigde en welke het
aantal permanent werkloozen vermeerderen
zou mét een massa crisis-werkloozen.
Het is alleen het socialisme dat tegenover dit
vraagstuk der werkloosheid een oplossing durft
stellen. Alleen dat socialisme immers wil de
voortbrenging principiëel verleggen van de ba
sis der productie om winst naar die van de pro
ductie naar behoefte. Het solidarisme der chr.
partijen geeft geen oplossing, het kapitalisme
lacht er eenvoudig om.
Dan is er een kwestie, die de soc.-dem. op
een zware proef gaat stellen, nl. het ontwaken
De SNEEKER COURANT <s een
Gisteravond sprak in de Harmonie voor het
1. v. A. O. Ds. Banning van Barchem over
bovengenoemd onderwerp.
Op uitnoodiging van den voorzitter den heer
P. v. d. Veen verhief het publiek zich voor de
spreker aanving een oogenblik van de zetels
als een stille hulde aan de nagedachtenis van
den overleden, diepbetreurderi, partijgenoot mr.
Sannes.
Dan vangt ds. Banning zijn rede aan.
Uit de hoeveelheid vraagstukken bij dit on
derwerp aan de orde komend, zal spr. van
avond slechts een greep doen. Het economisch
leven, het politieke leven en het geestesleven,
zijn de gebieden, waaronder het leven van een
tijd is samen te vatten. Hoe staat het nu met
de samenhang en wederzijdsche beïnvloeding
dezer gebieden? Heeft bv.-de kapitalistische pro
ductiewijze invloed op het geestelijk leven en
omgekeerd het geestelijk leven invloed op de
productiewijze? Het Marxisme ziet het geheele
maatschappelijke leven gegrond op de econo
mische onderbouw, verandering in deze zou ver
andering in de andere gebieden van het mensch-
heidsleven tengevolge hebben. Het Marxisme
heeft dus in ieder geval begrepen, dat die ge
bieden elkaar onderling beïnvloeden, al is met
dat Marxisme zeker niet het laatste woord ge
sproken inzake deze kwestie. Het Marxistisch
socialisme legt dus het zwaartepunt in het eco
nomisch gebied, vandaar dat de sociaal-demo
cratie ook de democratie in de economische
verhoudingen begeert.
Het fascisme wil heen naar een staatsabsolu-
tisme en van uit het politieke leven de andere
gebieden transformeeren; deze beïnvloeden van
uit de staatsalmacht dus.
De derde strooming is het zuiverst belichaamd
in het Katholicisme, dat uitgaat van de Gods-
staat op aarde, in zekere zin belichaamd in de
Kerk, die beheerscheres is van het geheele
geestesleven ën zich ook geroepen acht het eco
nomisch en politieke leven te beheerschen. Van
uit dit standpunt wil men dan een zekere stan
denordening in het economisch leven verwezen
lijken.
moraal van de hedendaagsche wereld. Onge
twijfeld hebben ook economische oorzaken hier
invloed, maar wat heeft de soc.-dem. over dit
vraagstuk te zeggen; daarvan heeft zij zich
nooit genoeg rekenschap gegeven.
Er is gelukkig kentering; in onze jeugdorga
nisatie en I. v. A. O. maken wij een aanvang
met een opvoeding waaraan echter nog veel
meer moet gedaan, sterker dient gevoeld dat
socialisme niet beteekent alleen economische
omvorming, maar omvorming van Tiet geheele
leven. Hier heeft het Marxisme groote schuld
jegens de sociaal-democratie.
Ook met de religieuse dingen hebben de so
cialisten gedacht veel te gauw klaar te zijn. Het
kapitalisme heeft de arbeidersklasse vooral ook
naar de ziel geschonden, het kan zijn dat als die
klasse in het licht der sociaal-democratie leeft,
zij opnieuw belangstelling voor deze dingen zal
krijgen.
Zeker, het leven van Sannes was één prach
tige dienst aan het socialisme, zijn leven was
dienen, ook al behoorde hij niet tot de religieuse
socialisten, voor hem was het zedelijk ideaal van
het socialisme voldoende, zeide Wibaut. Ook
van uit het Marxisme kan men dus leven een
leven van hooger orde, dat geeft spr., die zich
tekent tot de religieus socialisten, volmondig
toe, maar er zijn gebreken van het volksleven,
waarvoor wij geen aandacht hebben gehad en
onze taak niet gevoeld, dat dient anders te wor-
1 den. Het woord van Kuyper: „In ons isolement
socialist mag nooitligt onze kracht” is de a.-r. partij duur te staan
alleen opkomen voor het belang van zijn land gekomen, ze is er door verstard. Hopen wij daf
en bij Snowden ontbrak iets van het werkelijk de soc.-cjem. zich nooit zoo afsluit van de breede
socialistische leven,
Spr.’s bedoeling was dus aan te toonen, dat
de sociaal-democratie op economisch terrein
zeer sterk staat, maar buitengewoon weinig oog
heeft gehad voor de andere gebieden van het
leven der menschheid, haar geestesleven, haar
moraal, haar kunst enz., die zijn, als gevolg van
v. j de Marxistische theorie, dat op economisch ter-
bepaalde verschijnselen in de huidige socialis-tot haar schade verwaarloosd. Als voorbeeld
I-
a
1®,
n
Bil
I II I TITHIr-WMWTr .- -~iiti-ff"II I II n Hl— «tt——«ng»—mir M itrrrr •- -*
NIEUWE SNEEKER COURANT
i-
