Officieel Orgaan
der Gemeente Sneek
Nieuwstijdingen.
Wo. 85. Eerste blad. UITGAVE: KIEZEBRINK 4 Co.
Woensdag 22 Juli 1921.
47e Jaargang.
Dit No. bestaat uit 2 bladen.
f.
kt I
1-0--:
i
L
3
t
U
24.5
44,1
19.4
s
e
«i
rt>
FOSTERS
12,5
6,6
5,4
e
«T-
n
>1
n>
O
n
d
it
r.
a
ft
t.
ut
d
ru
in
in
n-
a?
Sr
UQ
8,1
7,0
4,3
.4
I
-:l
5?'
f
L
I
t
e
r<
sr
t.
r-
Regelprijs 9 cent. Abonnementen belangrijke korting.
Plaats
Sneeker Zweminrichting.
De electriclteitsvocralenlng van Nederland.
n
Landdag „Voor de Openbare
School” te Grouw.
f 93,329,000
f 65,353,000
f 27,976,000
Uit hoofdstuk IV halen wij aan
3-
De temperatuur van het water in de Snee
ker Zweminrichting bedroeg heden 17
Dinsdags te Woudsend, Heeg, Nijezijl, Folsgare, Nijland, Oppenhuizen, Uitwellingerga, Oudega (W.),
IJsbrechtum, Wolsum, Harich, Hemelum, Bakhuizen, Nijemirdum, Sondel, Sloten, Tjerkgaast, Spannen
burg, Poppingawier, Warns, Rauwerd
Controle op de oplaag toegestaan.
Tot concierge van het gebouw,
voor Chr. Belangen alhier is benoemd:
die heer P. Schotanus, alhier.
op-
uw
Hierop laten het Gemengd Koor en
Apollo zich nogmaals hooren.
De heer Durksz sprak een slotwoord.
de
den
van
Provinciale Keuringsdienst.
Aan het verslag 1930 is ontleend
In 1930 zijn weer enkele Koninklijke beslui
ten ex artikel 14 en 15 van de Warenwet ver
schenen, waarvan de belangrijkste zijn
Het Kapokbeslult 1930, no. 65.
Het Ansjovisbeslult 1930, no. 220.
Het gewijzigde Consumptiefsbesluit ’30, no.
476.
Laatstgenoemd Besluit, dat met Ingang van
1 Januari 1931 in werking Is getreden, heeft
Amsterdam
Rotterdam
Den Haag
it
dl
r-
k!
Het afscheid van wethouder Wibaut
van de Raad van Amsterdam.
In de laatste bijeenkomst van de „oude”
Raad van Amsterdam, heeft de heer J. ter
Haar Jr. op verzoek van bijna alle fracties,
als oudste raadslid een afscheidswoord ge
sproken aan het adres van de scheidende
leden, waaronder ook de bekende wethou
der, de heer Wibaut.
Gij hebt aldus spr. tot den heer Wi
baut het raadslidmaatschap gedurende
24 jaar vervuld op een wijze, boven alle
lof verheven. De langste tijd waart gij wet
houder, óók gedurende de moeilijke jaren
van de mobilisatie. Het scheiden van uw
post zal u zwaar vallen, maar de gedachte
dat wij, uwe collega’s, bij alle verschil van
inzicht en overtuiging, uw werk zoo zeer
hebben gewaardeerd, moge u het heengaan
ietwat vergemakkelijken.
Daarom breng ik u, mijnheer Wibaut, na
mens zeer velen dank voor al uw werk,
voor al uw toewijding.
Moge uw levensavond recht gelukkig
z|jn.
EUWE SNEEKER COURAh
annex SNEEKER COURANT (74e Jaargang)
Zich zelf doodgeschoten.
Toen de wachtmeester P. Smit te
Zwolle gisterochtend bezig was een re
volver schoon te maken, ging het schot
plotseling af, waardoor hij in het hoofd
getroffen werd. Hij was op slag dood.
De man was gehuwd en vader van
een kind.
De NIEUWE SNEEKER COURANT is een abonnementsorgaan, verschijnt Dinsdags en Vrijdags. Abonnementsprijs in de stad f2.50, naar buiten fr. per post f3.60. De SNEEKER COURANT is een Advertentieblad
en wordt gratis bezorgd bij allen die te Sneek geen abonné zijn op de Nieuwe Sneeker Courant en bovendien huis-aan-huis verspreid:
V r ij d a g s te Hommerts, Jutrijp, Tirns, Goënga, Gauw, Sijbrandaburen, Offingawier, Terzool, Abbega,
Oosthem, Deersum, Scharnegoutum, Roodhuis, Gaastmeer, Balk, Stavoren, Wyckel, Langweer, Bozum.
Totale netto-winst
of 43 pct. van de uitgaven.
Sommige bedrijven, met name de provin
ciale, vertoonen een minder gunstig beeld
dan die der groote steden, terwijl enkele
zelfs financieel noodlijdend genoemd moe
ten worden. Daartegenover staat; dat voor
al de groote stedelijke bedrijven ver boven
de gemiddelde bedrijfsresultaten uitgaan.
Het volgende staatje geeft een inzicht in
de exploitatie der drie grootste stedelijke
bedrijven over 1929:
In het kwartaaloverzicht der Amster-
damsche Bank heeft dr. W. Lulofs, direc
teur der Gemeente-Electriciteitswerken der
gemeente Amsterdam, een beschouwing ge
wijd aan de electriciteitsvoorziening van
Nederland, waaraan wij het volgende ont-
leenen:
De electriciteitsproductie geschiedt in
een 23-tal centralen van elk meer dan één
half millioen kWh. jaarproductie, terwijl
daarnaast nog een 26-tal kleinere centralen
in werking zijn, welke laatste voor de al-
gemeene productie van geen belang kun
nen worden geacht, gezien dat deze teza
men nog geen procent van de totaalproduc-
tie hebben.
Verwacht zou mogen worden, dat de
gunstige resultaten met het streven naar
productieconcentratie bereikt aanleiding
zouden zijn tot ’t doen van verdere stappen
in deze richting, n.l. het uitbreiden van het
concentratie-idee waar het betreft het com-
bineeren van de productie voor verschillen
de afzetgebieden. Technisch wordt de mo
gelijkheid hiertoe bevorderd door het zich
steeds uitbreidende net van zeer hooge
spanning van 50.000 Volt en hooger, waar
door groote electrische vermogens kunnen
worden vervoerd. Als tweede omstandig
heid, welke op de concentratie van pro
ductie een gunstigen invloed oefent, is te
noemen het besluit van de Nederlandsche
Spoorwegen om ten behoeve van de electri-
ficatie van hun lijnen geen eigen centralen
te stichten, doch den voor de electrificatie
benoodigden stroom geheel te betrekken
van de grootere reeds bestaande centralen.
Toch zien wij, aldus schr., een terughou
dende tendenz bij het tot stand brengen
van dergelijke productiecombinaties met
het gevolg, dat wjj hier in Nederland in dit
opzicht in min of meer belangrijke mate
achter zijn geraakt bij wat in andere ons
omringende landen reeds tot stand is ge
bracht.
Wat de financieele positie be
treft, mag, als geheel genomen, de toe
stand zeer gunstig worden genoemd. Zoo
geeft de exploitatie van de electriciteits
voorziening van ons land in haar geheel
over 1929 het volgende beeld:
Totale ontvangsten
Totale uitgaven, waarin op
genomen rente en afschrijving
op geregelde tijden, en
neem zoo noodig '(avondi
eca Forter'i Maag pil. De
ontlasting geschiedt dan
volkomen normaal «n
zonder krampen.
0j65 ptr jioena.
gen in vele gevallen niet voldoende groot, om
’t opmaken van een proces-verbaal te moti-
veeren.
Het aantal monsters dat onderzocht werd is
in de laatste jaren steeds gestegen en in 1931
zelfs met 8034 vooruitgegaan, hoofdzakelijk
als gevolg van de verscherping van het toe
zicht op de industrie melk.
In hoofdstuk H, melk en melkproducten,
wordt o.a. gezegd dat in samenwerking met
de betrokken zuivelorganisaties de contröle
op de verbetering der melkwinning krachtig
doorgevoerd is en tot niet onbevredigende re
sultaten heeft geleid. Echter dient bij de zui
velfabrieken naar uniformiteit in de te nemen
maatregelen gestreefd. Uit de stalcontröle
bleek dat geleidelik aan de wijze van melk-
wlnning meerdere zorg wordt besteed,
contröle op de gezondheidstoestand van
veestapel is verscherpt door aanstelling
een veearts.
Over de melkwinning te Sneek volgens O.B.
W.voorwaarden schrijft het verslag
Evenals vorige jaren werd een intensieve
contröle uitgeoefend op de chemische- en bac
teriologische samenstelling der melk, alsmede
op de wflze van winning en distributie daar
van, gewonnen door de veehouders die op spe-
iiiiiiiiiiiiiiii7
Alle Advertentiën worden In beide bladen opgenomen.
x
tot strekking aan de vele misstanden, die op
dit gebied bestaan een einde te maken. De
bereiding van deze waar geschiedt in zeer vele
gevallen onder zeer primitieve omstandighe
den in onvoldoend ingerichte bedrijven. In het
belang, der volksgezondheid is toezicht nood
zakelijk.
Veel aandacht Is besteed aan de verbetering
der melkwinning en distributie. Daartoe wer
den zooveel mogelgk stalbezoeken gebracht en
de inrichting van een groot aantal melkdistri-
butiebedrjjven gecontroleerd.
Het aantal typhusgevallen dat ter kennis
van dezen dienst werd gebracht, was betrek
kelijk gering, behoudens een vijj groot aantal
gevallen in Sneek die in den zomer gedurende
korten tijd werden geconstateerd, en bedroeg
10, verdeeld over de gemeenten Oostdongera-
deel, Sneek, Weststellingwerf en Opsterland.
Het aantal door de keurmeesters gebrachte
controlebezoeken aan fabrieken, winkeliers,
slagers, papverkoopers e.d. bedroeg 9967. Zij
bezochten bovendien 4456 bakkerijen en in
specteerden 2525 stallen en melkverkoopersbe-
drijven. Het totaal aantal inspecties bedroeg
derhalve 16948.
Het aantal stalinspecties is te gering, met
het oog op het groote aantal veehouders dat
gecontroleerd moet worden. De dienst behoort
daarom dan ook de beschikking te blijven
houden over ten minste één stalcontroleur.
Op het laboratorium werden onderzocht
30989 monsters, t.w.
27609 monsters melk en melkproduct., waar
van 30,8% ondeugdelijk 1515 monsters brood
en bakkerijproducten waarvan 20% ondeugde
lijk 1339 monsters diverse waren waarvan
22,2% ondeugdelijk 329 monsters water 197
monsters ingezonden door overheidsinstellin
gen, gecontroleerden en particulieren.
Door de opsporingsambtenaren werden
slechts 46 processen-verbaal opgemaakt, en
wel
wegens overtreding van het Melkbesluit 25,
van het Broodbesluit 13, van het Wijnbesluit
2, van het Kaasbesluit 1, van de Keurings-
verordening 5.
Hoewel het aantal afgekeurde monsters be
trekkelijk groot was, is slechts in een gering
percentage der geconstateerde afwijkingen
proces-verbaal opgemaakt. Als regel kon wor
den volstaan met een schriftelijke of monde-
Alcoholhoudende dranken.
Als gevolg van de inwerkingtreding van het
Wijnbesluit is de aandacht van den dienst in
sterke mate gevestigd geweest op den handel
in diverse wijnen en meer speciaal op de kwa
liteit van Port, Madera, Sherry, Tokayer, Sa
mos en Bergerac. Hierbij is gebleken dat tal
van portwijnen in den handel waren gebracht
die niet aan de gestelde eischen konden vol
doen. Het alcoholgehalte was veelal aanzien
lijk lager dan 16% procent, zijnde de minimum
toelaatbare grens volgens dit K. B.
Hetgeen over Port is opgemerkt geldt in ’t
algemeen ook voor Madera. Sherry schijnt nog
niet in belangrijke mate onder invloed der on
eerlijke concurrentie te hebben geleden.
Een groot gedeelte van het wijndrinkend
publiek in deze provincie geeft aan sterk ge
zoete wijnen de voorkeur en de wijnhandel, al
thans een deel daarvan, voldoet aan deze
smaak, door mooie etiketten met de best-
klinkende aanduidingen te plakken op zoete
wijnen van willekeurige herkomst. De hoeveel
heid zeer zoete witte wijn die als Bergerac
hier verkocht werd, schijnt al grooter te zijn
dan de totale productie van deze wijnsoort.
Ook de knoeierijen met Tokayer hadden een
groote omvang genomen en tal van als zooda
nig geëtiketteerde flesschen waren gevuld met
een wijn, die zelfs niet eens van Hongarije af
komstig was.
Als voorloopig resultaat kan worden opge
geven dat de kwaliteit van Port, Madera,
Bergerac en Tokayer niet onbelangrijk ver
beterd is. Heel veel z.g. Tokayer en Berge
rac schijnt uit de handel verdwenen te zijn,
omdat de werkelijke uit deze districten af
komstige wijnsoorten niet aan de smaak van
het publiek voldoen.-
Uitgaven Inkomsten Netto
winst
(In millioenen guldens).
20.6
13,7
9,8
ciale voorwaarden land hebben gehuurd van
de gemeente en hst Old Burger Weeshuis.
In het algemeen was deze melk van goede
kwaliteit en werden de gegeven voorschriften
op voldoende wijze nagestreefd. Alhoewel het
gestelde ideaal, n.1. colivrjje melk nog niet be
reikt is, heeft de Sneeker bevolking toch reeds
de beschikking over goede melk zonder dat
een meer dan normale prijs in rekening wordt
gebracht.
Aan het slot van dit hoofdstuk schrift de
directeur
De chemische samenstelling der in dit
district voor consumptie in den handel ge
brachte melk laat in het algemeen weinig te
wenschen over. Melkvervalsching door water-
toevoeging komt zelden voor. Het vetgehalte
is slechts bij uitzondering te laag.
Het aantal monsters, dat met koemest in
ernstige mate verontreinigd was, is voor deze
groep tot een redelijk minimum terugge
bracht, terwijl ook het percentage der mon
sters, waarin uierontstekingsproducten gevon
den werden, niet meer hoog behoeft te wor
den genoemd. In totaal bedraagt het aantal
vuile monsters plm. 7,1 procent, hetgeen in
vergelijking met vorige jaren een niet onaan
zienlijke daling beteekent. Ook het aantal on
deugdelijke monsters karnemelk, ondermelk,
pap, schaapmelk enz. is betrekkelijk gering.
Grootere afwijkingen, d.w.z. ernstige verval-
schingen kwamen practised niet voor.
De kwaliteit der gepasteuriseerde melk liet
echter nog al wat te wenschen over. Slecht
gereinigde flesschen, vuile gummlringen, on
voldoend verhitte melk werd nog te veel aan
getroffen. Blijkbaar is de verkoop van gepas
teuriseerde melk een loonend onderdeel van
het bedrijf, althans het aantal verkoopers
heeft zich nog uitgebreid. Deze nieuwe melk-
verkoopers beschikken blijklLar nog niet over
voldoende ervaring. Tot het treffen van straf
maatregelen behoefde echter nog niet te wor
den overgegaan.
Hoofdstuk Hl gaat over de Bakkerij-con
trole.
In het algemeen wijzen de rapporten van de
keurmeesters er op dat de zindeljjkheidstoe-
stand der bakkerijen voldoende is en ook de
inrichting in de meeste gevallen wel aan rede
lijke eischen voldoet, al blijft hier en daar nog
wel wat te wenschen over. Slaapgelegenheden
in de winkels en op de meelzolders, worden
nog te vaak aangetroffen.
Minder bevredigend is het resultaat van het
laboratorium-onderzoek der diverse brood
soorten.
Opvallend is het groot aantal monsters rog
gebrood dat bemonsterd is en het groote per
centage daarvan dat af gekeurd moest-Worden.
Dit moet toegeschreven worden aan de eigen
schappen der rogge die blijkbaar een groot
wateropnemend vermogen had, in verband
met het feit dat de bakker de samenstelling
van z’n deeg niet kent, maar zoogenaamd op
„stijfte” mengt. Deze „stijfte” is echter niet
alleen afhankelijk van de verhouding water-
meel (rogge) maar wordt mede bepaald door
de physische eigenschappen van dat meel.
Zoolang de bakker er niet toe overgaat de
hoeveelheid der te gebruiken grondstoffen te
wegen, resp. te meten, zal hij steeds gevaar
loopen met de bepalingen van het Broodbesluit
in botsing te komen. Slechts een behoorlijke
bedrijfscontröle hetzij door hem zelf, hetzij
met behulp van laboratoria ingesteld, kan dit
voldoende voorkomen.
Ook de samenstelling van het melkbrood
liet nog veel te wenschen over. Ongeveer 17%
der onderzochte melkbrooden bevatten nog te
weinig melkbestanddeelen.
Ook hier is slordig werken, verder het stre
ven om zoo goedkoop mogelijk te produceeren,
het opvolgen van de door enkele fabrikanten
van melkbroodcrême gegeven adviezen, als
mede het afroomen van melk, de oorzaak. In
vele gevallen waren de afwijkingen gering,
zoodat met het geven van een ernstige waar
schuwing kon worden volstaan. Daar de in het
Broodbesluit gestelde eischen, met betrekking
tot de samenstelling van het melkbrood zeer
matig genoemd kunnen worden, zal de bakker
niet kunnen blijven rekenen op een soepele
houding van den Keuringsdienst en zal in het
vervolg ook bij kleinere afwijkingen geverbali
seerd worden. Mede als gevolg van deze be
vindingen, en ook omdat in het algemeen de
wenschelijkheid van een behoorlijke bedrijfs-
contröle werd ingezien, is den leden van den
Frieschen Bakkersbond door een adviezen
commissie uit dezen Bond aangeraden hunne
producten te laten controleeren door het Sta
tion voor Maalderij en Bakkerij te Wagenin-
gen. Dit Station Is bereid tegen de zeer ma
tige vergoeding van 12.50 per jaar de bak
kers voldoende gelegenheid te geven het brood
te laten onderzoeken.
Nu deze mogelijkheid bestaat, zullen de
ambtenaren van den Keuringsdienst hiermede
rekening houden en eerder tot verbaliseeren
overgaan, wanneer overtredingen worden ge
constateerd in bedrijven die deze contröle niet
toepassen.
iEr waren daar Zondag' te Grou’w
meer dan 2000 menschen. Bij de offi-
cieele ontvangst sprak de burgemeester,
waarna mr, dr. P. C. Andreae, de voor
zitter van het comité, een woord van)
dank voor de heusche ontvangst spreekt.
Nog spraken hier de h.h. K. de Vries-
en Terpstra.
De landdag zelf werd geopend door
den heer J. J. Durksz van Drachten.
Daarna lieten zich hooren het harmo-
niecorps „Apojlo”, directeur de heeij
B. de Jong en het gemengd koor, di
recteur de heer J. Gorter.
Het glanspunt was de opvoering door
de Sneeker tooneelclub van „Het visi
oen van den vreemdeling”, welk open
luchtspel de strijd tusschen openbaar
en bijzonder onderwijs in beeld brengt.
Als de 'strijd door de openbare school
gewonnen is, komt de vreemdeling, die!
in een visioen de toekomst zietblijde
kinderen, opgroeiend in een sfeer die
des kinds is.
De heer KI. de Vries zegt dat in Grouw
is het ideaal van Volksond.w., één school
voor allen, verwezenlijkt is. Daarom heeft lin&e waarschuwing. Ook waren de afwflkin-
men hier een taak, namelijk om als|
voorbeeld te dienen van geheel Neder
land. Voor dit voorbeeld is het hoofdbe
stuur u ten zeerste dankbaar, doch te
vens houdt uw houdingl pen eed van
trouw in, aan de jeugd van Nederland.|
Het gaat niet om de grootheid van
de openbare school-en van Volksonder
wijs, dat zijn maar middelen. Doch het
gaat om het doel, de vrije ontwikke
ling van het kind.
Met vreugde constateert spr. dat de
kerkvoogden van de Herv. gemeente
te Grouw ook op deze dag de vlag op
d oren hebben geplaatst. Wij zien
daar een bewijs in, dat wij’ ook door then
erkend worden als de groote nationale
vereeniging.
Hier klopt thans in Grouw het hart
van Friesland.
Blijft trouw aan Volksonderwijs,
dat gij daardoor trouw blijft aan
kinderen.
Dit zij ons ideaal, besluit spr., één
school, zonder verdeeldheid.
De weleerw.. heer G. L. I. Stock
mann, die de vorige week tot priester
gewijd is, droeg Zondag in de R. K.
kerk alhier voor de eerste maal zijn
plechtige eerste H. Mis op. Nadat de
familie van den jeugdigen priester vóór
in de kerk had plaats genomen, werd
de jonge neomyst, voorafgegaan door
een twintigtal bruidjes, het geheel ge
vulde kerkgebouw binnengeleid. Op het
smaakvol verf-uerde hoogaltaar droeg
Zijn Eerw., geassisteerd door de Welk
eerw. Heeren Frater Bervoets te Hoorn
als diaken, en Kapelaan Golbach alhier
als sub-diaken, het Heilige misoffer op.
De Hoogeerwaarde heer Deken, J.
Van Galkom, die als presbyter as
sisteerde, hield de feestpredicatie, waar
in hij1 in gloed volle (bewoordingen de
waardigheid va,n het Priesterschap en
de vruchten van het Heilige misoffer,
schetste.
Onder leiding van den heer Fl. H. A.
van Bergen werd door het jongens- en
[mannenkoor ten gehoore gebracht de
missa „Sancta Alphons” van Hubert,
Cuypers, terwijl na de heilige mis het
„Haec est Dies” van Van Schalk ge
zongen werd. Met een plechtig Lof met
„Te Deum” werd de plechtigheid be
sloten.
Tezamen
De netto-winst bedraagt hier gemiddeld
79 van de uitgaven, terwijl de overige
bedrijven, waarbij hoofdzakelijk de pro
vinciale domineeren, tezamen hebben aan
uitgaven f 40,702,000, aan inkomsten
f 49,117,000, zoodat deze alle tezamen een
winst hebben van f8,415,000, dus geza
menlijk ongeveer de winst van Amsterdam
alléén.
De verklaring van dit verschil is voorna
melijk gelegen in het feit, dat de provinci
ale electriciteitsbedrijven op veel hoogere
distributielasten zitten., terwijl het hoofde
lijk verbruik aan electriciteit minder is dan
bij de groote steden gebruikelijk. Toch is
een geleidelijke vooruitgang bij deze dis-
trictsvoorzieningsbedrijven merkbaar en
zullen zij ook veelal door ontbreken van
gasconcurrentie dit verschil op den duur
wel inhalen.
De moord op
mevr. Adriani.
Ds. J. L. Adriani heeft aan de rech
ter van instructie te Leeuwarden be
kend met het stellige voornemen naar
Ameland gegaan te zijh om zijh vrouw
van het leven te berooven. Er is dus
voorbedachte rade. De dader is te Leeu-
w? rden opgesloten. Zijn geestvermogens
zullen worden onderzocht.
Ongelukken.
Zondagmiddag ongeveer half twee
kwam de 19-jarige A. M. op een mo-
torrijlwiel met groote snelheid uit de
richting Amersfoort den. hoek om nabij
den molen van iijn vader te Soest. De
jeugdige motorrijder, die nog slechts
eenige weken rijdt, ion den weg niet
houden en kwam door de groote vaart
men schatte de snelheid op 80 h -,90
K.M. links .op het rijwielpad terecht.
Hij! reed daar een wielrijdster aan, die
woinder boven wonder met den schrik
vrij kwam. Haar rijwiel /werd echter
vernield.
De motorrijder vloog, onmiddellijk
'daarna, vlak voor de ouderlijke woning,
tegen een aldaar staamden richtingwij
zer. M. viel door den schok van den
motor en brak ju.a. zijh rechterbeen^
Toen de ontboden geneesheer, dr. Dj.,
ter plaatse kwam, was de ongelukkige
reeds overleden. De motor was geheel!
vernield. Een der pas see rende wielrij
ders waarschuwde de ^politie, die direct
een onderzoek instelde.
M. was de eenige zoon zijner ouders.
Het ongeval trok zeer veel belangstel
ling daar er juist drukke passage was
op den straatweg. Crt. N. v. d. {D„
3
J.
.1
w
1
a
