No. 21 lente Blad. BlTHVï: KUZEBRllfK fi Co.
der Gemeente Sneek
Officieel Orgaan
FEUILLETON
c
Het bittere erfdeel
door
MARGARET PEDLER.
ftFRISO
P BAAI
Zaterdag 12 December 1931.
Dit Ho. bestaat uit 3 bladen.
48e Jaargang
1
NIEUWSTIJDINGEN.
t
F
Alle AdvertentlBn worden fan belde bladen opgenomen.
Regelprlja 9 eent. Abonnementen belangrijke korting.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN.
(I,
69.
Wordt vervolgd.
I
J
V r ij d a g s te Hommerts, Jutrijp, Tirns, Goënga, Gauw, Sijbrandaburen, Offingawier, Terzool, Abbega,
Oosthem, Deersum, Scharnegoutum, Roodhuis, Gaastmeer, Balk, Stavoren, Wyckel, Langweer, Bozum.
De NIEUWE SNEEKER COURANT is een abonnementsorgaan, verschijnt Dinsdags en Vrijdags. Abonnementsprijs in de stad f 2.50, naar buiten fr. per post f 3.60. De SNEEKER COURANT is een Advertentieblad
en wordt gratis bezorgd bij allen die te Sneek geen abonné zijn op de Nieuwe Sneeker Courant en bovendien huis-aan-huis verspreid:
Dinsdags te Woudsend, Heeg, Nijezijl, Folsgare, Nijland, Oppenhuizen, Uitwellingerga, Oudega (W.),
IJsbrechtum, Wolsum, Harich, Hemelum, Bakhuizen, Nijemirdum, Sondel, Sloten, Tjerkgaast, Spannen
burg, Poppingawier, Warns, Rauwerd
Controle op de oplaag toegestaan.
zijn, hadden de alchemisten zich bij hun zoeken
naar het levenselixer, dit niet gezocht in de aan
genaam riekende natuurproducten. Door hen
werd reeds de distillatie van reukstoffen met
waterdamp toegepast en nog altijd doet de in
dustrie dit door het ruwe natuurproduct, dus bv.
bloemen, in ketels met water in aanraking te
brengen en te verwarmen, waarbij in de water
damp de aetherische olie mee overgaat; door
afkoeling wordt deze damp gecondenseerd en
na herhaalde distillaties krijgt men dan een min
of meer zuivere aetherische olie. Dit distillatie-
proces is niet toepasselijk voor elke plant; jas
mijn en rozen verdragen dit proces niet goed;
hiervoor zijn andere procédé’s noodig. Ook dient,
voor men de aetherische olie wint, nagegaan
welke reukstoffen een plant zoo al bevat. Bij
de kaneelboom wint men niet uit alle deelen
kaneel, de olie der bladeren bevat tot 90
eugenol (kruidnagelolie), de olie van de bast
daarentegen 75 kaneel-aldehyde, terwijl de
wortels campher geven; alle deelen van de ka-
naelboom leveren dus aangename reukstoffen,
maar toch zeer verschillende. Als men weet dat
de kaneelbast slechts 0.5 tot 1 kaneelolie
levert, blijkt wel duidelijk dat aan een derge
lijke stof, zooals ze in die natuur voorkomt, veel
ballast gebonden is; zelfs karwijzaad, dat in ver
houding vrij rijk is, levert slechts 4.5 6
karwij-olie, welke voor kümmelbereiding wordt
gebruikt.
Naast plantaardige geurstoffen komen ook
eenige dierlijke voor: de muskus wordt geleverd
door het mannelijk muskusdier, dat daarom zeer
vervolgd werd en bijna uitgeroeid, doch gelukkig
voor het dier is men er in de laatste tijd in ge
slaagd deze muskus langs synthetische weg te
maken; de civetkat levert de geurstof civet
Wat is nu de taak van de chemie op dit
gebied geweest? Een zeer belangrijke; men heeft
nl. de verbreiding der reukstoffen en hun struc
tuur nagegaan om te komen tot een opbouw der
reukstoffen buiten de planten om, met het doel
de parfums goedkooper te maken. De par
fums behooren tot het gebied der organische
chemie, de chemie dus van het element koolstof,
waaruit plant en dier voornamelijk zijn opge
bouwd; van dit gebied moeten we weer zijn
in de groep der homocyclische verbindingen
(met alleen koolstof-atomen in de ring), waar
onder dan de aromatische verbindingen, dus de
parfums, behooren, waarin we altijd het benzol-
molecuul als grondslag aantreffen.
Spr. die om het late uur dit gedeelte zeer kort
moest behandelen, stond nu nog even stil bij de
Uit het Engelsch vertaald door
A. E. VUERHARD—BERKHOUT.
9
r
En zy .was het die Mac voor dat
alles moest behoeden hem moest
behoeden voor zijn liefde voor haar
zij moest hem zelf de keus niet laten.
Dit was het eenige goede wat ze in de
wereld kon doen de manier, waarop
ze het kwaad dat haar vader had ge
daan kon goedmaken. En dat kon ze
doen door Gair Severn te trouwen. Dat
zou Mac voor goed van zjjn liefde voor
haar genezen, peinsde ze wanhopig,
want hij was a'ltijd jaloersch geweest en
achterdochtig op haar vriendschap met
GairEn eens, als de pjjn van de
wond, die ze hem had toegebracht,
door den tijd genezen was, zou hjj een
andere vrouw vinden, die hem al het
leed, dat ze zoo onwillekeurig in zyn
leven had gebracht, zou vergoeden.
Natuurkundig Genootschap.
Voor dit Genootschap sprak Woensdagavond
in de Harmonie Dr. G. B. R. de Graaff alhier over
„Parfumerie-industrie”.
Wanneer spr. dit onderwerp hier hedenavond
behandelt, zal daarbij blijken dat de scheikunde,
voor de leek en de leerling vaak het „stinkvak”
bij uitnemendheid, niet alleen in staat is onaan
gename geuren te bereiden, doch integendeel ook
tal van zeer aangename, dat zij er de laatste tijd
in geslaagd is bij de bereiding van reuk- en
smaakstoffen de natuur vaak op zij te streven,
soms te overtreffen. Spr. rept hier van geur- en
smaak stoffen, omdat de geur ten nauwste
samenhangt met de smaak van een stof, en be
trekt dus in zijn bespreking naast de aangenaam
geurende, ook de aangenaam smakende stoffen,
o. a. de specerijen.
Onze reuk- en smaakzintuigen zijn zeer ge
voelig; in zeer verdunde concentratie kunnen zij
geur en smaak nog waarnemen, het ionon bv.
een viooltjesreukstof, die als kunstmatig pro
duct de viooltjesgeur kan vervangen^is waar
neembaar in een oplossing van 1 ccm., waarin
zich een tienduizend millioenste deel van een
milligram ionon bevindt; kinine kunnen wij nog
proeven bij een oplossing van vier millioenste
milligram in 1 ccm.; keukenzout in 1/1000 mil
ligram per ccm.; cijfers waaruit blijkt dat het
smaakzintuig iets minder gevoelig is dan het
reukzintuig; zeer geringe nuanceeringen in geur
worden door ons nauwkeurig waargenomen.
Het gebruik van reuk- en smaakstoffen (spe
cerijen) is zeer oud; parfums werden in de oud
heid o. a. gebruikt als integreerend deel van
religieuse handelingen, en ook nu nog wordt de
wierook daarvoor gebruikt. Reeds Genesis
spreekt van geur- en smaakstoffen; we lezen
daar van „specerijen, balsem en mirre".
In de oudheid had men natuurlijk alleen met
het natuurproduct te doen. De aetherische oliën
die deze geur- en smaakstoffen leveren, komen
bij verschillende planten in verschillende deelen
voor; zoo zit bij die iris de reukstof in de wortel;
de bast van de kaneelboom levert de kaneel;
geurstof zit in hiet hout van sandel- en ceder
boom; de menthol zit bij de eucalyptus in de
blaren; bij kruidnagel en jasmijn treffen we de
smaak- of reukstof aan in de bloem; bij citroen,
vanille, steranijs in de vruchten.
Men kwam ook in de oudheid al spoedig tot
de wetenschap dat bij het natuurproduct veel
ballast was, zoodat men de eigenlijke reukstof
in meer zuivere vorm uit dat ruwe product
trachtte te winnen, en zeker zou de moderne
parfumerie-industrie nog niet zoover gevorderd
beteekenis der alcohol-, aldehyl- en ester-ver-
bindingen en toonde door de bereiding van 't
ester uit valeriaan en amylalcohol, waarbij zwa-
velzuur-toevoeging voor de binding van het af
splitsende water, aan, hoe men synthetisch een
reuk-smaakstof, in dit geval ananas-essence, ge
schikt voor borstplaatbereiding, kan maken.
Steeds verder is de chemicus op dit gebied door
gedrongen; een der pioniers op dit gebied is
prof. Ruszicka, eenige jaren hoogleeraar in
Utrecht, nu weer in Zwitserland, die de muskus
synthetisch heeft weten te bereiden.
Hier bij de synthetische bereiding van par
fums en essences gaat werkelijk de natuur niet
steeds boven de leer, is het synthetisch product
niet minderwaardig aan het natuurproduct, men
bouwt bv. langs synthetische weg een bittere
amandelolie (benzaldehyde) op, absoluut gelijk
aan het natuurproduct en zeer veel goedkooper,
en overtroffen wordt de natuur als de mensch
in zijn geraffineerdheid, parfums bereidt als bv.
het jockeyclub-parfum, dat een mengsel is van
tallooze geuren, zooals in de natuur niet voor
komt. Ten slotte betoogde spr. nog dat het zoe
ken naar het synthetisch opbouwen van parfums
de chemie ongetwijfeld evenveel heeft vooruit
gebracht als het zoeken naar de opbouw .der
synthetische kleurstoffen.
De v oo r z., de heer dr. Posthumus, bracht
de spr. een warm woord van dank voor zijn
interessant betoog.
Vier uur in den middag en door de
geurige stilte van den tuin klonk een
heldere mannenstem. „Ik kom mijn ant
woord halen. Kryg ik vergiffenis?”
Mac sprak heel .bedaard, maar er
was iets in zijn stem dat vol beteekenis
was. (Herrick stond doodstil bij den
zonnewijzer, waar hy haar gevonden
had, haar armen vol bloemen, die ze
geplukt had. De vage, fijne geur van
vroege anjelieren, de sterkere van
muurbloemen en seringen, vervulde de
lucht en boven de garf bloemen, die
ze in haar armen geklemd hield, staarde
ze met droge, pijnlijke oogen naar den
man die sprak.
Dit was haar wachtwoord die paar
woorden en nu moest ze antwoorden en
dien blik van gretige hoop, van opper
ste liefde, die op vergiffenis wachtte,
van zijn gezicht verjagen.
Vier uur. Om tien uur dien morgen
had ze haar woord aan een ander gege
ven, had ze Gair Severn beloofd, dat
ze zyn vrouw wilde worden. Daarna,
toen de drukte en het gehaast van de
reis voorbij was en de trein haar snel
naar St. Heriot terug voerde, waren
café Hanenburg de volgende perceelen:
a. Een burgerhuis met achtererf en vrije
steeg, Schoolstraat no. 17, in eigen gebruik
geweest bij wijlen mej. de wed. J. Marinus
te Sneek. Toegewezeri aan den heer J. W.
Houwen voor de som van f4300.
b. Een woning met plaatsje en achterhuis
nabij den Oppenhuizerweg no. 76, in ge
bruik bij Johannes Beetsma. Toegewezen
aan den heer J. Dijkstra te Sneek voor de
som van f 1870.
Gevonden Voorwerpen.
Aanwezig aan het bureau van politie,
Martiniplein, en aldaar te bevragen op alle
werkdagen tusschen 11 l/j en 12(4 uur, de
navolgende voorwerpen als gevonden gede
poneerd op 79 Dec.: Rijwieltasch,
Paar sleuteltjes, Bruin lederen acte-
tasch.
Aanwezig en te bevragen bij de nar
volgende ingezetenen, onderstaande
voorwerpen, als gevonden aangegeven
op 79 Dec.: Grijze vilthoed (B. V),
M. Bos :hma, Lemmerweg; Vulpen, E.
Nijholt, 3e Woudstraat 15; Boodschap-
pentasc i, S. Mollema, Oppenhuizen;
Beurs met inh.. N. de Boer, Molen de
Hen 2; Wandelstok, R. de Jong,
Woudsend; Bruine actentasch, S.
Groenk nd, Willem Frederikstraat 2;
Kinder andschoen, Wiersma, Prinsen
gracht 1Heerenrijwiel, Veldhuis, Oude
Koemarkt; Nieuwe pet, C. v. d. .Brug,
Lijnbaa ibuurt 9.
Lady Bridget glimlachte.
„Dat heeft hy al eens meer gedaan,
is *t niet?” vroeg ze geamuseerd.
Herrick glimlachte stralend terug.
„Ja, het was een chronische kwaal
by hem. Hij komt morgen myn ant
woord halen.”
„,En wat zal dat zyn? Ben je al be
sloten.”
En Herrick antwoordde na een bijna
onmerkbare pauze: „Het zal „ja”
zyn.”
XXXI. HERRICKS BESLUIT.
GEEL 30cf.
GROEN 35 Cf.
ROOD 40 Ct
9 per'Apond
-JocdeM.
wel weer vrienden met je zijn. Maar
ze schudde het hoofd, „maar ik verlang
niet meer om met je te trouwen.”
„Vrienden I Ik vraag geen vriend
schap.” Het waren Gairs eigen woor
den, dacht ze afschuwelijk, ironisch
dezelfde. „Bedoel je,” ging hij snel
voort, „dat je liefde zoo gemakkelijk
kon sterven? Of is het trots? Ik heb je
gewantrouwd, dat weet ik, maar ik ge
loof, dat menige man in mijn plaats het
zelfde zou hebben gedaan. Als ik dien
avond in Two Ways Cottage met tien
jaar Van mijn leven ongedaan kon mar
ken. zou ik het doen
„Ja, als je dat kon. Maar we kunnen
nu eenmaal niets ongedaan maken,
Mac. Dat kunnen we juist nooit, iets
ongedaan maken,” herhaalde ze bitter.
Hy wist niet welke gedachte haar
dien wanhopigen uitroep ontlokte, doch
de pijn in haar stem deed hem haastig
naar haar toe gaan.
„Wil je het me niet laten probeeren,
liefste?” Hij sprak met een hartstochte
lijke innigheid, die haar bijna deed wan
kelen. „Wil je me niet de kans geven
om te trachten het ongedaan te ma
ken? Herrick....”
Hjj wilde haar in zijn armen trekken,
doch ze deed haastig een stap achteruit
en hief instinctmatig haar handen op
om hem af te weren, zoodat de bloe
men die ze gedragen had om haar voe
ten neervielen. Haar moed begon haar
te verlaten, haar wil verslapte door
zijn dierbare tegenwoordigheid. Het ge
luid van zijn geliefde, ongelukkige stem
deed een beroep op haar hart. Ze moest
er een eind aan maken, nu, nu ze nog
de kracht had om door te zetten.
„Neen,” zei ze en haar stem klonk
hard «n stug door het zelfbedwang dat
Spr. behandelt nu de winninsr der aetherische
oliën uit de planten in de moderne tijd. Men doet
dit door een persmethode voor de citrussoorten,
waar de olie in de schil zit; dit is een veel voor
komende huisindustrie in Sicilië.
De tweede methode is de distillatie-methode
met water, water-stoom, of stoom. Er zijn ech
ter oliën die de dan ontstaande hoogere tem
peraturen niet verdragen, dan past men toe het
maceratie-procédé, waardoor men bloemenpo-
made krijgt, of de extractie met een bepaald
oplosmiddel, waarvan men de overmaat later
afdistilleert tot de olie overblijft, en ten slotte
het enfleurage-procédé, dat ook weer pomade
en extract levert. De drie laatste methoden wor
den gebruikt voor de fijnste kwaliteiten van par
fums, de distillatie-methode wordt echter op de
meeste natuurproducten toegepast.
Bij lichtbeelden vertelde spr. nu verder over
deze procédés. Heeft aanvankelijk het winnen
van parfums uit planten tot roofbouw geleid,
waarbij geheele streken bedreigd werden in hun
plantenrijkdom in Frankrijk had men zelfs
rondtrekkende distillatie-inrichtingen, die de la-
ze zich oplegde. „Neen, het is te Iaat.
Ik ik ben van idee veranderd. Ik ga
met Gair Severn trouwen.”
„Hemel I”
Er klonk een vreeselijke klank in
zijn stem tot nu toe had hij gevoch
ten tegen wat hy verwacht had te moe
ten bevechten den beleedigden trots
van een vrouwenliefde, die gewond was.
Doch nu Vertelde de vrouw, die hjj
aangebeden had, hem kalm en zonder
eenig gewetensbezwaar, dat ze haar
woerd aan een ander gegeven had. Het
was dus geen gewonde trpts of belee-
digde liefde geweest die haar, zooals
hij verondersteld had, had doen wei
geren met hem te trouwen. De nuchtere
waarheid was, dat hij aan den dijk was
gezet dat haar liefde voor hem zoo
oppervlakkig en onbeduidend was ge
weest, dat ze gestorven was. Zyn gezicht
werd hard.
„Ik begrijp je,” zei hij bitter. „Je
hebt je wel heel gauw getroost, niet?
Het zou wel een beetje behoorlijker
zyn geweest als je althans een paar
weken gewacht had, voor je je gene
genheid zoo openlijk op een ander over
bracht.” i
Ze kromp ineen onder de minach
ting in zyn stem en onbewust was haar
leed in haar oogen te lezen. Hy werd
er door getroffen en vroeg zich af, of
hy haar zelfs nu misschien toch nog
verkeerd beoordeelde en of ze zich niet,
gekwetst en bedroefd door zijn behan
deling, had laten overhalen tot dit en
gagement met Severn.
vendel distilleerden waar ze werd aangetroffen,
thans gelukt het de Duitsche en Fransche indus
trie door doelmatige cultuur het verbruik van
planten steeds aan te vullen of daar tot een
cultuur van bepaalde planten te komen waar
men ze vroeger niet had. Als voorbeeld liet spr.
zien de prachtige rozentuinen van de fa. Schim
mel <2 Co. in Miltitz bij Leipzig, tegenover de
wilde rozenrijkdom van het Maritza-dal in Bul
garije, waar van ouds de rozenolie wordt ge
wonnen. Uitvoerig behandelde spr. nu het dis-
tillatie-proces, waarbij de bloemen met water
(stoom) verwarmd aan de waterdamp de aethe
rische olie afstaan, welke na condensatie auto
matisch door inrichtingen volgens het beginsel
van de Florentijnsche flesch (afhevelen van het
meegevoerde water) wordt gescheiden van het
mee overgaande water.
De extractie-methode wordt o. a. toegepast
voor de jasmijnbloesems. 100.000 jasmijnbloe-
sems worden geëxtraheerd met 150 L. petro
leumaether en geven dan: 20 gram essence con-
crète, waaruit 2 gram aetherische olie wordt ge
wonnen! Een ervaren arbeidster heeft 1J6 dag
noodig voor het plukken van die 100.000 bloe
sems. Uit de groote hoeveelheden ruwe stof
welke verwerkt moeten worden blijkt wel hoe
duur het product wordt en hoeveel arbeid de
bereiding geeft.
De maceratie is een extractie met een
vet. We weten uit ervaring dat een vet, bv.
boter, naast specerijen geplaatst, de geur daar
van aanneemt, terwijl de specerijen die verlie
zen. Bij de parfumwinning wordt deze eigen
schap toegepast door bloemen in aanraking te
brengen met gesmolten vet, waaraan ze hun
geur afstaan; dat vet wordt daarna in gestolde
vorm de bloemenpomade, in de cosmetiek veel
gebruikt. Men noemt dit maceratieproces ook
wel de enfleurage i chaud; -it enfleurage-
proces zelf is een procédé dat koud verloopt;
op een koude vetlaag worden herhaaldelijk bloe
men uitgespreid; na verwijdering van de laatste
bloemen heeft men een pomade (enfleurage a
froid). Met tal van lichtbeelden lichtte spr. deze
processen nog nader toe.
Gewetens geld.
Bij de administratie der directe be
lastingen, ressorteerende onder de in
spectie 2e Afd. a<lhier, is f192.60 ge-
wetensgeld ontvangen, ter voldoening
van te weinig betaalde belastingen naar
inkomen en vermogen over vorige be
lastingjaren.
Notaris J. A. Maseland veilde finaal
in het hotel Hanenburg:
1. Een woning met bleek, nabij den Kunst
weg in de buren te Oudega (W.), in eigen
gebruik bij den heer C. S. Attema. Toege
wezen aan den heer Gatse Wijnja te Oudega
voor de som van f830.
2. Een woning met schilderswerkplaats en
erf, nabij den Kunstweg, in de buren te
Oudega (W.), woning in huur bij mej. de
wed. Jan van der Eems, schilderswerkplaats
in eigen gebruik bij den heer Attema. Toe
gewezen aan den heer Gatse Wijnja te
Oudega voor de som van f848.
3. Een woning met bleek te Tirns in eigen
gebruik geweest bij wijlen mej. de wed. J.
Jeltema. Toegewezen aan de erven Jeltema
voor de som van f310.
Notaris E. Elema veilde finaal in het
Herrick kwam dien avond Lady Brid
gets kamer binnen, juist toen deze bezig
was zich voor tafel te verkleeden.
,„Ik heb u iets te vertellen, Mim,”
zei ze. Haar oogen stonden erg helder
en een weinig rouge en een lippenstift,
handig gebruikt, maskeerden volkomen
de bleekheid van haar gezicht. „,Gair
heafl bm vanmiddag- gevraagd.
haar gedachten bezig geweest met dit
oogenblik. -
Er was maar één manier om haar
voornemen uit te voeren. Mac moest
gelooven, dat ze uit eigen verkiezing
met Gair trouwde. Hij zou het nooit ge
looven als ze eerst hun twist hadden
bijgelegd en het misverstand dat hen
gescheiden had uit den weg was ge
ruimd. Maar ze hadden dat nog niet
gedaan en ze moest hem nu duide
lijk aantoonen, dat dat nooit kon ge
beuren ook. Hij moest overtuigd wor
den, dat haar liefde voor hem niet
krachtig genoeg was geweest om de
klap, die zijn wantrouwen daaraan had
toegebracht te doorstaan, hij moest ge
looven, dat het nu te laat was om1 el
kaar te begrijpen. Alleen op die manier
zou hy haar ongehinderd naar Gair
laten gaan. De paar nietszeggende
woorden van het briefje, dat ze hem'
gezonden had, beteekenden niets en
bonden haar tot niets, en nu zou de
brief, die ze met zulk een Ojverweldi-
gende blijdschap geschreven had, het
zwaard worden waarmee ze zichzelf van
alle geluk afsneed.
„Krijg ik vergiffenis?”
Herrick hief haar hoofd op en haar
stem klonk volmaakt vast toen ze ant
woordde. Ze had het al zoo yaak ge
repeteerd.
„Nee, Mac, die krijg je niet,” zei ze.
„Ik heb er goed over na gedacht
en ik kan niet met je trouwen !rt
Hij deed een stap achteruit, alsof ze
hem een slag had toegebracht en staar
de haar ongeloovig aan.
„Meen je dan?” vroeg hjj heesch.
„Kun je me niet vergeven?”
„Ik bedoel het niet precies zoo. Ik
ik kan ja wal vergeven aa kan
f9
B€7
NIEUWE SNEEKER COURANT
annex SNEEKER COURANT (75e Jaargang)
i
LH
