B
HIDE'S
H-lrtikeltn
I
In het koude Jaargetijde
’s avonds een warme groc
Cognac van 12.75 tot f 6.35 p. flesch
Wed. S. Joustra Zoon
Telefoon 103
E R WER
S. DIJKSTRA
KANTOORBOEKEN
I
I
BEDDEN EN
MATRASSEN
ÏERHBOGT DW HUISELIJKE GEZELLIGHEID
in de komende FEESTDAGEN met een
EleetrisfibeKfirsIboomveFlichliiig
Fa.D. 6.MINKEMA, IriiizeHr. 71
WOENSDAG 23 DECEMBER 1931.
No. 24.
u
H B a B
A. V
Derde Blad
GEEN BRANDGEVAAR
noch kaarsvet heeft U
indien U een GARNI
TUUR voor
ELECTRISCHE
KERSTBOOMVERLICHTING
koopt bij
J. BAANSTRA
Oppenhuizerwen 86 - Telef. 485
Marktstraat 3, Smeek. Tel. 424.
IN NEDERLAND
Adresbeweging van den Wereldbond der Kerken
aan de Ontwapenlngs-Conferentie
van den Volkenbond, Februari a.s.
Zoute Slaboonen zonder dr. per pond 14 ct.
Zoute Snijboonen per pond 12 ct
SPINAZIE, ANDIJVIE, SNIJ- EN SLABOONEN.
iiiussiksussi
Neemt dus
ft A
F
B
ITALIANO
Reclamekolom.
NIEUWSTIJDINGEN.
ADVERTENTIËN
cent,
cent,
cent.
Speciaal Beddcnmagazijn
en Reparatle-lnrtchtino - -
SMEEK IIIIIIIIIIHIIII
P. POSTMA
O. MONSMA
0
betaalt minder bij
[VROOM
DREESMANN
'CVS--
4ï-
^•LEEUWARDEN-
meenschappen werd door de Noormannen,
Zoete Appels 3 en 4 pd. 25 et
25 cent.
c
In verband met de. a.s.
Kerstdagen verschijnt het
blad van Vrijdagavond nn
Donderdag 24 Dec.
Advertenties worden gaarne vroeg»
tijdig ingewacht.
Rev. Anti-Milit Prop.-Comité.
Vrijdagavond had het R.A.M.P.C. in de
voorzaal van Amicitia een openbare verga-
OOSTERDIJK 12-14 - TEL. 153
munten weer uit.
ZIE ETALAGE.
Grootzand Tel. 45S
VERKADE’S ARTIKELEN
Gebonden en Losbladig
OOSTERDIJK 87 - TELEF. 409
SNEEK.
DRAI5rflA-vAN-VALKEMBURG'S--
nLLV£gJRA<l^
NB
ook Lijsten ter handteekening liggen bij
KL. v. d. BRUG, N. Noorderhorne
H. KOERTEN, Schoolstraat.
P. TH. POTMA, Grootzand.
J. W. DEENIK. Grootzand.
J. VONK. Singel.
F. LIGTHART, Oosterdijk.
Kerk, of zij die zich bewust Christen weten
Gesneden Gele Kool
per pond 4 ct
Stoofperen
3 en 4 pond 25 ct
25
26
45
4 h 10 ct.
vanaf 20 ct.
die omstreeks het jaar 700 kwamen binnen
vallen, een staat gevormd. Nadat de ver
houdingen zich allengs hadden ontwikkeld
of gewijzigd, bracht de opschuiving van het
Orieksch-orthodoxe geloof meer christelijke
elementen in het volksleven. Vooral in
Kijew concentreerde zich dezen godsdienst,
waarvan het overdadig aantal kerken in deze
stad nog steeds een sprekend getuigenis is.
Voor degene, die vroegere phasen van gods
dienstig leven wil bestudeeren en zich over
een voorbije periode een helder oordeel
wenscht te vormen, is dit de aangewezen
plaats voor zijn onderzoekingen. Later werd
ook Petrograd een middelpunt van dezen
eeredienst. Van het patriarchaat van Con-
stantinopel werd de zetel in Moskou opge
richt. Het kerkelijk bestuur en de heilige sy
node waren hier beslissende factoren. Toen
echter in de 18e eeuw Czaar Peter de
Groote in Rusland regeerde, ging hij ook in
kerkelijke zaken eigenmachtig zijn wil door
zetten en proclameerde zichzelf tot paus.
Deze verovering had vooral een politieke
beteekenis. De opvoeding van den mensch
tot intellectueel wezen werd nagenoeg ge
heel verwaarloosd. In het Westen ontwikkel
den zich de toestanden op een heel andere
wijze. Het Humanisme ontboeide zich van
de kerkelijke dogmata. Ook de Fransche re
volutie bracht een ingrijpende verandering
teweeg. De ontwikkelde vertegenwoordigers
van deze richting hebben gemaakt, dat de
kerk zich meer intellectueel moest instellen,
om tegen hun critische aanvallen stand te
kunnen houden.
dienst en verschijnen voor een burgerlijke
rechtbank, zal men zich dus naar andere
normen hebben te voegen. Daar Rusland
een boerenrepubliek is zit de bevolking mee-
rendeels automatisch aan het clericalisme
gebonden.
Vervolgens komt de bepaling dat de gees
telijkheid wordt toegestaan om godsdienst-
WAARBORGT EEN «OLIEDE
NAAM DE BESTE GARANTIE
Ook in de kerkenbouw manifesteerde zich
het typische onderscheid tusschen beide pa
triarchaten. De ruime volksgebouwen welke
men hier aantreft, zijn daar vrijwel onbe
kend, hetgeen in de geringe afmetingen tot
uiting komt en op andere behoeften wijst.
Het is een wezenlijk verschillende ziel welke
hiervan de steenen heeft geformeerd. En -ate] betalen van belasting, verrichten van krijgs-
de bolsjewisten zich rechtstreeks richten
tegen de benauwende bekrompenheid van dit
geloof, doen ze stellig een reinigend werk.
In het Westen droegen de kerken veel die
pere cultuurwaarden en het patriarchaat van
Rome heeft dan ook een veel grootere evo
lutie doorgemaakt. Nu het echter om het
bezit ging, wilde het Westersche Christen
dom zijn beschermende vleugels ook wel
over den vroegeren tegenstander uitslaan,
opdat ook deze spoedig lijdzaam naar Ro
me’s wil en wenschen mee zou marcheeren.
Niet geheel Rusland is overigens Grieksch-
orthodox. De randstaten worden meer door
Joden bewoond, terwijl Finland een gepro
nonceerd evangelische bevolking heeft. Met
de Tartaren kwam ook nog een aantal Mo
hammedanen in het land. Polen is grooten-
deels katholiek, en de politieke conflicten
voort uit hun godsdienstige tegenstelling.1
In cijfers uitgedrukt bevindt men dat er in
Rusland van de bevolking 11 Mohamme-
daansch is, 9 Katholiek, 5 X Protestantsch
en 4 Joodsch, zoodat 29 tot andersoor
tige gezindten behoort. Wel moeten we er
echter steeds goed aan denken, dat onze
westersche begrippen over cultuur hierop
geenszins mogen worden overgedragen.
Na een oogenblik te hebben gepauzeerd
vervolgt spr. zijn rede en schetst nu de op
komst van de groote revolutie. Het regiem
van Kerensky werd spoedig vervangen door
dat van Lenin en de bolsjewistische princi
pes werden leidend voor geheel het volk.
Ook de Marxistische opvatting dat gods
dienst opium voor het volk is, werd in het
stelsel opgenomen en in de bestrijding van
het clericalisme doorgevoerd. Nergens was
deze uitspraak trouwens toepasselijker te
demonstreeren dan juist in Rusland. Dat van
de oppositie tegenwerking werd ondervon
den spreekt vanzelf, en toen de revolutie
ingreep, voelden de priesters er dan ook
weinig voor om hun instemming hieraan te
geven.
Een half jaar na de revolutie werd er een
soort grondwet opgesteld, waarin de verhou
ding van kerk en staat in de revolutionair-
socialistische federatie der Sowjet-republie-
ken nader werd omschreven. Vervolgens
scheen het decreet van de raad van volks
commissarissen, alsmede een verordening,
uitgevaardigd door de raad van volkscom
missarissen van justitie. Op 8 April 1920
werden deze wetten nog aangevuld met een
decreet over den eeredienst. Welke bestuurs
vorm is nu door deze regelingen geschapen?
Er werd bepaald dat alle eigendommen die
tot dien datum kerkelijke goederen waren
geweest, sindsdien tot gemeenschapsbezit
zouden worden verheven en voortaan wer
den geacht te behooren aan de arbeiders-
republiek. Geheel nieuw is dit echter niet,
want een jaar of 25 geleden zag men in
Frankrijk hetzelfde gebeuren. Ook toen be
schouwde men de scheiding van kerk en
staat als een economische noodzakelijkheid.
Als historische feiten nu op zulken korten
termijn plaats vinden (want ook in Mexico
geschiedde iets dergelijks), is het een alge
meen verschijnsel geworden.
Verder is vastgesteld dat geen enkel kerk
genootschap bezit mag hebben. Wel kunnen
ter plaatse vereenigingen van eeredienst
worden opgericht. Ook het Fransche gou
vernement heeft een soortgelijke bepaling
geformuleerd. Deze kunnen naar beoordee-
ling van het volkscommissariaat kerken,
voorwerpen van eeredienst, klokketorens,
kerkhoven enz. bekomen. Vereischte is dat
iedere vereeniging minstens twintig leden
moet tellen. Voor de financiering hiervan
moet door de geloovigen zelf worden ge
zorgd.
Voorts wordt de geestelijkheid verklaart
niet meer immuun te zijn. De geestelijke on
schendbaarheid (immunitas inclesiastica),
hetgeen wil zeggen dat men gevrijwaard is
tegen burgerlijke invloeden, heeft haar
kracht verloren en vervalt geheel. Inzake het
onderwijs te geven, maarslechts aan kin
deren boven de 18 jaar. Dit is voor een
kerkgenootschap uiterst fataal. Mettertijd
zullen deze beginselen ook hier wel worden
doorgevoerd, meent spr. In een andere bepa
ling weer werden zoodanige maatregelen
neergelegd, dat men, in leer en toepassing,
er onmogelijk met politieke handigheid om
heen zou kunnen manoeuvreeren.
De eigenaardige reglementeering dat de
kloosters mogen blijven bestaan vindt zijn
oorzaak in de omstandigheid dat men ginds
meer oog heeft voor de massa-formatie dan
voor het individueele. Het was den klooster
lingen vergund bijeen te blijven, als ze be
reid waren daar een arbeidersgemeenschap
te willen stichten. Dit gaf soms aanleiding
tot typisch misverstand bij de bewoners van
deze gebouwen, waarbij wel eens een haas
tige aftocht de gewenschte oplossing bracht.
Voor de uitoefening van eenig geestelijk
ambt moet men een geboren Rus zijn. Vrij
heid van godsdienstige belijdenis wordt vol
komen toegestaan. Wel zal er een nabloei
blijven van hetgeen eenmaal op godsdienstig
gebied heeft wortel geschoten, doch de over-
heerschende macht moet gebroken worden.
Later zijn er nog eenige correcties aan de
bepalingen toegevoegd. Zoo bv. dat de leden
van een vereeniging voor eeredienst boven
18 jaar moeten zijn, en dat deze bonden geen
sociale arbeid mogen verrichten of kapitaal
vorming nastreven. Deze methodes zijn ver
nietigend voor het clericalisme. Natuurlijk
heeft dit de woede der geloovigen opgewekt.
Het gaat echter in het huidige streven van
het socialisme om de doorwerking van haar
bevruchtende ideeën.
Ook heeft men er een bond van atheïsten.
Deze omvat l’/z millioen leden, die propa
gandistisch een sterke actie ontwikkelen.
Door de pers wordt dit instituut voorgesteld
als een staatsinrichting. Dit is echter niet
waar. Wel wordt ze echter door den Staat
erkend en goedgekeurd. Verder dient nog
vermelding het verschijnen van anti-reli-
gieuze •museums. Hoewel er vele kerken ge
sloten zijn, bestaan er toch nog 50.000. In
1929 zijn 1380 kerken ontruimd. Dit lijkt
veel, doch welbeschouwd is het niet meer
dan 2.6 van het geheele aantal. De ont
nomen gebouwen worden veelal gebruikt
voor industrieele doeleinden, hospitalen, eet
huizen, cultureele etablissementen (biosco
pen) enz. Men heeft tenslotte zijn wil weten
door te zetten met middelen die het clerica
lisme en het geldwezen vernietigd hebben.
Met een wekroep om de atheïsten-organisa-
tie te steunen, besluit spr. zijn rede. De zaal
was flink bezet.
Bazar te Bloten.
31 Dec., 1 en 2 Januari is er een
bazar in de bewaarschool te Sloten, ten
bate van de restauratie van het orgel
in de Ned. Herv. Kerk. Voor openings
uren zie adv.
Behalve bij den ingang der diensten in de Groote Kerk alhier, zullen
tot 1 Januari a.s.
A. ZANDSTRA. Oosterdijk.
GEZ. LANGERAAP. Oosterdijk.
G. v. d. PIJPEKAMP, Kleinzand.
W. v. d. MEULEN. Hoogend.
KL. DIJKSTRA, Schapenplein
J. DOE VEN DANS, Kloosterdw.str.
Lidmaten, Doopleden eener
zonder nochtans bij eenige kerk te zijn aangesloten (boven den leeftijd van
18 jaren) wordt verzocht op deze lijsten hun getuigenis voor «Igemeene
vermindering van bewapening kenbaar te maken.
DE KERKERAAD DER NEDERL. HERV.
GEMEENTE ALHIER.
[Permanent]
Zie onze Etalage I
Prijs slechts 18.—
SMEEK - TEL. 71.
dering belegd, waar als spreker optrad de
heer Jos. van Veen, met als onderwerp „Rus
land en de Godsdienst”.
Na een kort openingswoord door den heer
Visser, werd door spr., die als schrijver een
tijdlang in Rusland is werkzaam geweest,
met zijn rede aangevangen.
Allereerst memoreerde hij het opmerkelijke
verschijnsel, dat men eenige jaren geleden
door de geweldige campagne die toen van
christelijke zijde tegen Rusland werd op
gezet, naar aanleiding van de geruchtma
kende godsdienstvervolgingen door de Sow-
jets, een belangstelling voor dit land kon
waarnemen, die men vroeger tevergeefs zou
hebben gezocht. Zelfs eertijds onverzoenlijke
tegenstanders als de Roomsch-katholieke en
de Grieksch-orthodoxe kerk, reikten elkaar
de verzoenende hand, nu het er om ging de
leerstelligheid te behouden. Deze samen
werking van twee vijanden, die elkaar vroe
ger bestreden, vond zijn oorzaak in de om
standigheid, dat men een eenheidsfront wil
de vormen tegen de socialistische Sowjet-
staat. De Sowjet-staat werd van kerkelijke
zijde voorgesteld als de Anti-Christ, waarin
dan de oud-dogmatische gedachte hierover
perspectievisch tot uiting kwam. De Anti-
Christ was echter het anti-kapitaal en daar
door laat zich gemakkelijk begrijpen dat de
vroegere heerschers gretig de gelegenheid
aangrepen om hun wankele positie weer te
verstevigen en te herstellen.
Weliswaar zijn thans de gemoederen min
of meer tot rust gekomen, maar een juist
inzicht in de toenmalige verhoudingen blijft
wenschelijk voor een dieper doordringen in
de latere periode, waarin een geheel nieuwe
toestand is ontstaan. Daarvoor moeten we
eerst met onze gedachten naar de oude tij
den teruggaan. In West-Europa is de alge
meen geldende opvatting, dat door de pre
diking van Jezus ’t Christendom is gesticht.
Omstreeks het jaar 150 zijn rondom de Mid-
dellandsche zee verschillende groepen van
den Heiland-koning verspreid, die leven in
de hoop der oud-christelijke heilsverwach
ting. Hun actie is vooral ook gericht tegen
het Romeinsche rijk. Toen men echter het
geloof in de zegevierende komst van den
Heiland langzamerhand begon te verliezen,
vestigde men zijn aandacht meer op de orga
nisatie. Er waren toen vijf gebieden (zgn.
patriarchaten), die ieder de godsdienst naar
hun eigen aard boetseerden. Later verschijnt
Mohammed, wiens volgelingen deze gebie
den trachten te veroveren en onder Turksche
overheersching te brengen. Tenslotte bleven
er van deze vijf constitueerende patriarcha
ten nog twee over (dat van Rome en Con-
stantinopel). In de negende of tiende eeuw
(na de zgn. groote. kerkscheuring) noemen
de Westersche groepen zich gezamenlijk de
Roomsch-Katholieken, terwijl de anderen
zich onderscheiden in Grieksch-orthodoxen.
Ook wat de uitoefening van ceremonieel en
ritus betreft, valt tusschen deze beide rich
tingen een opvallend verschil te constatee-
ren. Na de scheiding openbaarde zich het
kenmerkende onderscheid van beide kerken
nog duidelijker. Terwijl bv. de Roomsch-Ka-
tholieke kerk het priesterlijk celibaat hand
haafde, werd in het Oostelijk patriarchaat
voor de geestelijkheid het huwelijk verplich
tend gesteld.
Aanvankelijk vereerde men in Rusland,
gelijk in zoovele andere landen, verschillende
heidensche godheden. Dit oud-Russisch hei
dendom is later door het christendom weg
gevaagd. Uit de dorps- en provinciale ge-
Moesappels 3 en 4 pond 25 ct
Bloemkool p. stuk 15, 20 ct
Extra le soort Druiven
per pond 50-60 ct
Fijne Handappels
3 pond 25 ct
met zijn grooten nabuur komen hoofdzakelijk ^lllllllllilllllllillillllllllllllllllllllllll|llll||||||K
VOOR
Mooie Spruiten 3 en 4 pond 25 cent.
Pracht Witlof 2 pond 25 ct.
Zoete Appels 6 pond 25 ct.
Moes Reinetten 6 25 ct.
per pond
Puike Aardappelen
3-4 ct
Worden gratis geschild.
Extra gele Andijvie
per struik 3 6 ct
Gele Zandraapjes p. p. 5 ct
Groote Wortels p. pond 4 ct
Stoofworteltjes per pond 9 ct
Worden gratis geschrapt
Uien per pond 5 ct
Rapen 5 pond 10 ct
Zuurkool per pond 6 cent
Gesneden Roode Kool
per pond 4 ct
Uit de bus gewogen:
Beste Sinaasappels 6, 8, 10 h
Mandarijnen 6, 8
Potten Jam 25 cent, 2 voor
Fijne Zure Augurken groot
Fleschjes Kleine Augurken
I
i -
i
Italiano
T!
Nieuwe Sneeker Couranï
kunt U het wisselvallig klimaat
niet ontvluchten. Uw kinderen
lijden daaronder het meest.
Zorg er voor steeds Italiano
In huis te hebben. U kunt ze
dan een Italiano in den mond
meegeven als zehetgureweer
moeten trotseeren. Dit bevor
dert de goede neusademhaling
en U geeft ze het beste,wat
U tegen verkoudheid en de
gevolgen daarvan kunt doen.
Let op het Italiano-kruls op
leder zakje A 1 ons.
i
Onder controle van b«t Laboratorium
Or. v Hamel Rooi t Harment Ameterdam.
ZIE ETALAGE SUUPMARKT VOOR
MEUBELEN.
l
W
titVUlt» HET CA55AH0M0P
icrtry w.rki
IWllK
niiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiimiiiiiiin