Mo. 40 foute HM. UITBOT:
Woensdag 17 Februari 1&82.
Co.
48e Jaargang
De groei van het heelal.
Dit Ie. Bestaat uit 3 bladen.
11^ I1JII——
UiOliiL
NIEUWSTIJDINGEN.
k
aardezon of de afstand welke het licht in 3
jaar aflegt. De naaste vaste ster is dus l1/,
parsec van ons verwijderd. Men kon de paral-
laxen gaandeweg steeds nauwkeuriger meten en
men heeft nu al van een 1000 sterren een afstand
bepaald.
Regelmaat als in het planetenstelsel ziet men
niet in de plaatsing van die sterren als men ze
in kaart brengt, wel een groote verscheidenheid.
Men heeft er bij welke wel 100 keer helderder
dan de zon moeten zijn, de reuzensterren, welke
zeer ver van ons verwijderd zijn en er zijn ook
die betrekkelijk dicht bij staan en slecht zicht
baar zijn, de dwergsterren. Directe metingen
voorbij deze sterren hebben wij niet kunnen
doen, zoodat het lijkt alsof wij niet veel verder
met de afstandsbepalingen kunnen komen. Daar
zijn echter indirecte methoden voor gevonden.
De sterren bewegen zich nl. met dezelfde soort
snelheid 10, 20, 30, 40, 50 K.M. per sec. Als wij
die beweging waarnemen kunnen wij zeggen dat
gemiddeld de ster die dicht bij ons staat sneller
zal bewegen dan een verder verwijderde. Uit de
verdeeling dier snelheden leidt men dan af
standsbepalingen af. In het algemeen en gemid
deld genomen mag men zeggen dat heldere ster
ren dichter bij, de minder duidelijke verder weg
staan. Als men ze nu indeelt naar hun spectrum,
krijgt men bepaalde groepen van helderheid.
Daar zijn bv. de blauwwitte, de helium-sterren,
die van 100 tot-1000 maal de lichtsterkte van de
zon hebben, het zijn als booglampen tusschen de
gloeilampjes aan de hemel. In het algemeen kan
men zeggen dat waar de lichtsterkte van een
dergelijke groep onderling weinig verschilt, de
heldere daarvan dichter bij staan dan de minder
heldere.
Kapteijn heeft dergelijke gegevens ojgr de
sterren alle vereenlgd en daardoor een bepaald
beeld kunnen geven van het sterrenstelsel en het
bleek toen dat de sterren gerangschikt zijn vol
gens een bepaald vlak in de wereldruimte, het
vlak van de Melkweg. Daar in die Melkweg zijn
de sterren het talrijkst en het dichtst bijeen,
waardoor deze Melkweg ook zoo licht is. Even
als Herschel vindt Kapteijn dat de sterrenwereld
in het Melkweg-vlak het verst uitgebreid is,
loodrecht daarop nemen ze betrekkelijk gauw af;
komt men daar op 100 parsec dan beginnen de
sterren te verminderen en bij 300 parsec zijn ze
al zeer verminderd. In de Melkweg worden de
sterren eerst bij 1000, 2000 en 3000 parsec min
der. Zoo laat zich de massa van 10 tot 20 mil-
lioen sterren, die wij kunnen fotografeeren, in
dit stelsel ordenen. Er zijn natuurlijk ontzaglijk
veel meer sterren; de dwergsterren immers zijn
alleen waarneembaar wanneer ze dichtbij ons
staan.
Dat was de uitkomst der wetenschap tot on
geveer 20 jaar geleden. Wij zouden dus ongeveer
in het midden zitten van een sterrenstelsel, dat
in de Melkweg het dichtst was, maar latere
onderzoekingen hebben aangetoond dat het heel
al heel wat grooter moet gedacht. Nauwkeuriger
bekeken is de Melkweg immers een verzameling
van wolkachtige massa’s, samengebalde opeen-
hoopingen van sterren, die buiten dit eigenlijke
systeem staan, hetgeen wijst op een structuur en
ophooping van sterren buiten dat beperkte heel
al, dat wij ons volgens Kapteijn voorsteiden.
Twee nevelachtige vlekjes aan de hemel, de
Magellaensche wolken of Kaapwolken, hebben
ons kennis doen maken met de veranderlijke
sterren van korte periode, de Cepheïden, welker
licht fluctueert; het is soms helderder, dan min
der helder en dit fluctueeren geschiedt in regel
matige perioden. Men ontdekte dat hoe langza
mer de periodieke beweging was hoe helderder
de sterren waren. Hertzsprung ontdekte aan
dergelijke sterren in ons eigen stelsel dat dit
soort sterren 1000 tot 5000 maal de helderheid
van de zon hebben, vuurtorensterren noemt men
het wel. En dat gaf een belangrijk gegeven om
verder in het heelal door te dringen. Wanneer
er immers een vaste betrekking is tusschen een
periode van opflitsen van dergelijke sterren en
de helderheid moet dat ook gelden voor de ster
ren in de Magellaensche wolken en in verband
daarmede iets zijn af te leiden betreffende de
afstand van de sterren in die wolken. Hertz
sprung vond 23000 parsecs voor die afstand;
later heeft men vastgesteld ongeveer 34000 par
secs, afmetingen ver dus uitgaande boven wat
wij tot nog toe aannamen voor de afstanden in
het heelal.
Shapley schonk aandacht aan andere objecten
finaal een burgerhuis J.
loek le Woudstraat Bod
AM. Sneek Friesche Mij. van Landbouw.
Gistermorgen vergaderde de afd. Sneek dei
Friesche Mij. van Landbouw in café Knorr onder
voorzitterschap van den heer IJ. P. Veldhuis.
De heer Veldhuis zeide dat door het bestuur
der Friesche Mij. afgevaardigden der afdeelingen
zijn ingeliicht over wat zij in deze tijd doet. En
daar bleek dat zij veel doet en dat geen andere
organisaties noodig zijn om de belangen der
boeren in deze moeilijke tijd te verdedigen. In
samenwerking met de centrale landbouworgani
saties heeft zij op steun aangedrongen. De ak
kerbouw is wat tarwe- en bietenverbouw betrof
geholpen. Nu zijn we genaderd tot de zuivelboer.
Het is moeilijk in dezen te helpen, ook hier staan
de beste stuurlui aan waL Voor ’t buitenlandsch
vleesch is het contingenteeringsstelsel er geko
men. Nu hebben we het moeilijke vraagstuk van
het garandeeren van een minimum melkprijs.
Men heeft tijd noodig gehad om een stelsel in
dezen te vinden. Het is de eer der Friesche Mij.
dat zij een behoorlijk geargumenteerd voorstel
aan de regeering heeft gedaan, dat kansen biedt.
Het is mogelijk dat dit niet voor 100 uitge
voerd wordt, maar verbeterd wordt, maar ons
hoofdbestuur heeft de royale houding aange
nomen niet te hechten aan een bepaald voorstel,
als de boer maar geholpen wojdt. Noodig is dat
men centraal werkt zal er iets van de steun te
recht komen. De regeering rekent alleen met de
drie centrale landbouworganisaties, deze drie
dienen het eens te zijn, anders heeft de minister
geen richtsnoer tot handelen. Om die samenwer
king te bereiken, dient men over en weer wat
toe te geven. Daarom moeten wij de drie cen
trale landbouworganisaties steunen.
De politiek-economische crisis brengt mee dat
de economische vraagstukken worden beheerscht
door de politieke vraagstukken. Zoolang daarom
de Friesche boer geen voldoende invloed uit
oefent in zijn politieke partij komt er van zijn
belangen weinig terecht. Stel vertrouwen in de
organisaties, waarvan gij lid zijt, zegt spr.
Met de wensch dat de Friesche Mij. in samen
werking met de 3 centrale landbouworganisaties
nog veel mag doen, eindigt spr.
De secretaris, de heer H. de Boer, las daarna
de notulen, welke onveranderd werden vastge
steld.
Ingekomen was een schrijven van het hoofd
bestuur met verzoek aan de afdeelingen de aan
dacht der leden te vestigen op de runderhorzel-
bestrijding. Het O. B. W. deelde mede, dat dit
maal geen f 25 voor het donateurschap zou wor
den gegeven, wel werd de f 50 subsidie voor de
Tuinbonwcursus gehandhaafd.
De heer De Boer bracht het jaarverslag uit,
waaruit bleek, dat het ledental van 274 tot 249
daalde, vermoedelijk een gevolg van de crisis.
Uit de vergadering werd aangedrongen dat het
bestuur pogingen zal doen leden die bedankten
tot inkeer te brengen. Van bestuurszijde werd
medegedeeld dat men het plan daartoe heeft, en
men rekent daarbij op steun der leden. Afgekeurd
werd dat leden bedankten door de contributie-
kwitantie te weigeren. Op een vraag werd van
bestuurszijde medegedeeld dat enkele leden zijn
overgegaan naar Friesch Grondbezit.
De V o o r z. deelde nog mede dat de Friesche
Mij. haar houding inzake de pachtwetten wijzig
de toen het wetsontwerp in de Tweede Kamer
werd gedenatureerd. Dat men naar Friesch
Grondbezit overging was ook het gevolg van het
feit dat men meer anti-coöperatief voelde en
dus meer voor het particulier bedrijf. Het is de
Friesche Mij. te doen om de belangen der Frie
sche boeren; als die gediend zijn met samenwer-
Voor het Natuurkundig Genootschap sprak
Vrijdagavond in de Harmonie Prof. dr. Panne-
koek van Amsterdam over bovengenoemd on
derwerp.
Van de primitieve mensch tot de huidige heeft
de menschheid een zich steeds uitbreidend beeld
van de wereld voor oogen gehad. De oude Grie
ken, zeevaarders, kwamen al betrekkelijk gauw
tot het inzicht dat de aarde een bol was en reeds
Aristoteles heeft een opgave voor de omtrek'van
de aarde gegeven nl. 300.000 stadiën (1 stadie
is 160 M.), Erathosthenes een van 250.000 sta
diën, welke afstand overeenkomt met de 40 mil-
lioen M., welke wij aan die omtrek toekennen.
Ook kon men toen reeds de afstand aardemaan
berekenen, men kwam nl. tot 30 maal 12.000
K.M. (de middellijn van de aarde). Maar een
maal voorbij de maan begonnen de Ouden de
maat van het heelal te onderschatten. Zij konden
om hun wereldbeeld te completeeren slechts con-
cludeeren, dat verder deze wereld afgesloten
was door een bol, waartegen de sterren stonden.
In de 16e eeuw begint dan de moderne weten
schap dit wereldbeeld te verruimen. Copernicus
ontdekt dat de aarde een planeet is, dat de zon
middelpunt van het planetenstelsel is en de af
metingen blijken veel geweldiger. In de 17e eeuw
weet men dat de afstand aardezon 150 millioen
K.M. is. en de middellijn van het planetenstelsel
60 maal die afstand. Nu blijkt al dat het plane
tenstelsel ongelooflijk groot is vergeleken bij
wat wij als onze naaste wereld beschouwen.
Maar deze kennis van 't zonnestelsel is slechts
een voorspel voor de eerste stap tot de kennis
van de afmetingen van het heelal. Hoever moeten
we buiten het zonnestelsel gaan tot de vaste
sterren, is nu de Vraag. Naarmate de meet
instrumenten nauwkeuriger werden kon men ook
nauwkeuriger parallaxen meten en in de eerste
helft van de 19e eeuw stelde men vast dat de
afstand tot de naaste vaste ster 280.000 maal
grooter was dan de afstand aardezon, en dat
de vaste sterren onderling ook in afmetingen van
dergelijke orde van elkaar staan. Tot maat voor
afstandsbepalingen in het heelal nam men toen
aan de parsec, dat ie 200.000 maal de afstand
Weer een andere groep objecten in het heelal
leverde de gelegenheid nog verder te gaan. Het
waren de nevelvlekken, die vooral in grooten
getale in de buurt van de polen van de Melk
weg voorkomen; aan ons is de nevelvlek in An
dromeda echter het meest bekend. Bij nadere
bestudeering bleken deze nevelvlekken een spi
raalvormige structuur te hebben, het continu
spectrum wijst er op dat we hier met sterren-
groepeeringen te doen hebben en niet met gas
sen als de nevelvlekken in Orion, die banen in
het spectrum hebben. Met de 100 inch kijker van
Mt. Wilson is het gelukt een spiraal nevel op
te lossen in sterren, en zoo werden in de spiraal
nevel van Andromeda ook cepheïden waarge
nomen, waarvan de fluctueerende helderheid
leidde tot het berekenen van een afstand van
king met Friesch Grondbezit zal de Friesche Mij.
niet aarzelen samen te werken bv. in de richting
van een gemeenschappelijk Pachtbureau, wat
allicht verkieslijker zou zijn dan een wet, die
niet voor een provincie maar voor het rijk geldt.
De secretaris wees er op dat in zoo’n pacht
bureau ook de bond van landpachters diende
vertegenwoordigd, zal de zaak democratisch ge
regeld worden.
De voorz. zeide dat de verhouding tusschen
Friesch Grondbezit en Landpachters dat mis
schien zou verhinderen en daarop eventueele
samenwerking niet zou mogen stuiten.
De voorzitter deelde nog mede dat waarschijn
lijk een regeling in aantocht is waarbij een re-
geerings-crisis-bureau wordt ingesteld tot rege
ling van in- en uitvoer enz., vaststelling van
prijzen voor binnen- en buitenland enz. Het wets
ontwerp op de garantieprijs voor melk waarbij
accijns op vetten enz. wordt gelegd, is in ver
gevorderd stadium van voorbereiding. De prijs
van de boter zou ongeveer f 1.70 worden.
Van tal van politieke partijen staat vast dat
ze de regeeringsmaatregelen zullen steunen.
Bij monde van den heer Leenstra bracht de
financieele commissie rapport uit. Er is een te
kort over het afgeloopen jaar; de uitgaven be
droegen f 1513.13, de inkomsten f 1386.73, er is
dus een nadeelig saldo van f 126.40. Het reserve
fonds bedroeg f 1318.81. De commissie advi
seerde tot goedkeuring der rekening; alles was
bij den penningmeester den heer H. de Boer
keurig in orde bevonden. Aldus besloten.
De antwoorden op een der vraagpunten wer
den besproken. De heer Alberda bracht een voor.
loopig verslag uit over het vraagpunt: „Hoe
kunnen praktijk en theorie op het gebied der
veevoeding beter samenwerken?”
In het rapport werd geconstateerd dat in het
gebied der afdeeüng meer voorlichting op het
terrein der veevoeding nuttig is, en dat in de
Septembervergadering de kwestie der a.s. win-
tervoedering dient besproken; cursussen voor
volwassenen zijn gewenscht Personen die in be
perkten kring voorlichting zouden kunnen geveri
zijn gewenscht, doch hun aanstelling en bezoldi
ging is in deze moeilijke tijd nauwelijks mogelijk.
Nauwkeurige proeven over de voeding kunnen
alleen te Rijperkerk gehouden. Adviseurs in
kleine kring zouden wel gewenscht zijn, om raad
te geven eventueel in overleg met de rijksvee-
teelt-consulent. Misschien kunnen in de afdeeüng
3 adviseurs benoemd worden.
De Voorz. bracht de commissie dank voor
dat rapport.
Wat het andere vraagpunt betreft was de com
missie nog niet gereed.
De heer Tiersma wilde een uniform voeder-
rantsoen doen samenstellen en via de afdeelingen
verkrijgbaar stellen.
De heer Alberda antwoordde dat elk bedrijf
individueel naar de omstandigheden op dat be
drijf het rantsoen moet samensteüen, terwijl de
rijks-veeteelt-consulent gratis advies geeft, waar
van veel te weinig gebruik wordt gemaakt.
Mengvoeders zijn bovendien slecht te contro-
leeren en niet bruikbaar voor hen die zelf voer-
producten op het bedrijf hebben.
De heer Jaarsma betoogde dat de omstandig
heden wat prijs van voer en melk betreft en wat
de eigen voerproducten aangaat te zeer verschil
len om een uniform rantsoen in te voeren. Ook
de kwestie of menl fokker of gewoon veehouder
is speelt een rol. Spr. meent dat de mengvoeders
in den regel rekening houden vooral met de
hooge productie.
De heer v. d. Zijl meent dat de boer zijn eigen
mengvoeder moet maken.
De Voorz; bepleitte het nut van geregeld
advies over de rantsoenen in het Friesch Land
bouwweekblad in verband1 met de geldende prij
zen voor de voerartikelen.
De heer Alberda zeide nog dat de commissie
LIJST VAN INGEKOMEN EN VERTROKKEN
PERSONEN GEDURENDE JANUARI 1932.
INGEKOMEN: z
•Marchienus de Jonge, timmerman, van Urk
naar 2e Badhuisbuurt 5; Eva Barbara Hlltje Jon-
gejan, onderwijzeres, van Stad Vollenhove naar
Kleinzand 58; Tjerk van der Horst, kellner, van
Baarn naar Parkbuurt 18; Enne Posthumus, ar
beider N. S., van Leeuwarden naar Bolswarder-
weg 3; Beitske Keulen, z. b., van Boornzwaag
naar Schoolstraat 16; Clara Thiemann, z. b., van
Rheine (D.) naar Stationsstraat 44; Wopke de
Ree, timmerman, van Helden naar v. d. Heij-
buurt 28; Alberdina Plasman, directrice Kle
dingmagazijn, van Leeuwarden naar Willemstr.
26; Hendrik Bijlsma, monteur, van Oosterüttens
naar Priorstraat 31*Franciscus Jacobus Johan
nes Bak, electro-monteur, van Delft naar Singel
76; Aaltje Andringa, dienstbode, van Wartena
naar Bolswarderweg 19; IJmkje Althuisius,
dienstbode, van Leeuwarden naar le Steenklip-
straat 21; Reinhold Eduard Köllmann, winkel
bediende, van Bottrop (D.) naar Ged. Pol 2a;
Grietje van Netten, dienstbode, van Heeg naar
le Woudstraat 2; Marten Steeneker, tuinman,
van Hamburg (D.) naar Kruizebroederstraat 36;
275.000 parsecs en tot een afmeting van de spi
raalnevels van 16000 parsecs; we komen hier
dus in afmetingen al vergetijkbaar met ons Melk
wegstelsel
De spiraalnevels zijn btijkbaar sterstelsels van
dezelfde orde als het sterrestelsel waartoe wij
behooren, we zijn dus nu aangeland in een we
reld bestaande uit tal van sterrestelsels, waarvan
er een paar duizend zouden bestaan. De afstan
den van de spiraalnevelgroepen aan de polen van
de Melkweg worden berekend op 1 tot 2 milüoen
parsecs en dit herhaalt zich in andere deelen van
het wereldruim, waar we kunnen spreken van
10, 20 milüoen parsecs. En zoo kunnen we ons
het heelal voorsteken als een land bij nacht met
vele steden waar de lantaarns branden. De lan
taarns, die we in onze eigen stad waarnemen als
we die overzien, zijn de sterren van ons eigen
sterrestelsel, maar verder aan de horizon ont
waren we hier en daar een gloed, dat is het ge-
zamenüjke hcht van verre sterresteden, stelsels,
waarin weer sterren de lantaarns vormen. We
zijn hiermede gekomen aan de verste afstanden,
welke we tot nog toe konden bepalen in het
heelaL
Wanneer we dan nagaan hoe ons heelal voor
de menschheid is gegroeid, zien we hoe de ouden
een wereld kenden van misschien 100 K.M. in
het vierkant, hoe gaandeweg deze wereld ge
groeid is, tot de menschheid op 30.000 parsecs
afstand het Melkweg-systeem leerde kennen,
later op 300.000 parsecs afstand de spiraalnevel
in Andromeda, nog later op 3.000.000 parsecs de
omliggende nevelvlekken en ten slotte op 30
milüoen parsecs groepen spiraalnevels.
De vraag is of men zoo eindeloos kan door
gaan; door de theorieën van Einstein is dit twij
felachtig geworden. Bij de veraf gelegen nevels
doen zich bijzondere verschijnselen aan ons voor
dat ze zich van ons bewegen, waarschijnlijk is
dit een schijneffect; we beginnen te gevoelen dat
we aan het einde van het heelal geraken, zoodat
we thans tot de meening neigen dat we niet
altijd door kunnen gaan.
De voorzitter dr. Posthumus bracht de spr.
harteüjk dank voor zijn voordracht.
aan het rapport zal toevoegen dat het onderzoek
van nieuwe voedermiddelen zoo snel mogeüjk in
het Landbouwweekblad dient gepubliceerd.
Bij de behandeling der agenda voor de a.s.
algemeene ledenvergadering kreeg de afgevaar
digde vrij mandaat voor het kiezen van het nieu
we hoofdbestuursüd.
Tot afgevaardigde naar deze vergadering werd
benoemd de heer I. de Boer, tot zijn plaatsver
vanger de heer J. v. d. Zijl.
De voorzitter sloot met een woord van dank
de vergadering.
Notaris Maseland verkocht gister in
Hotel Hanenburg finaal:
1. Burgerhuis no. 37 aan het Singel. In
gehouden.
2. Burgerhuis no. 27 aan de Oude Koe
markt. Kooper de heer H. C. Smit, wagen
maker alhier voor f 1970.
3. Café Seinen aan het Martiniplein. 14
dagen gecontinueerd.
4. Drie woningen aan de Steenklip: a. le
Steenklipstraat no. 33 gekocht door den heer
S. Tuinstra voor f627; b. 2e Steenklipstraat
32, kooper mej. wed. H. de Vries voor f425;
c. 2e Steenklipstraat no. 34, kooper de heer
J. Molenaar voor f408.
5. Woning in de Potbuurt no. 6, kooper
de heer J. Geertsma voor f 580.
Notaris Bruinsma te Bolsward verkocht in
Hotel Hanenburg
W. Frisostraat hi
f3593. 14 dagen gecontinueerd.
Notaris Elema verkocht gister finaal ten
verzoeke van notaris B. Smid te Dronrijp in
het te verkoopen perceel de Amicitia. Het
bod ad f 29781 werd met f 1 verhoogd. De
verkoop is 14 dagen gecontinueerd.
Droomkicminkje.
Het Groot Volkstooneel van I. v. A. O. en
V.A.R.A. heeft hier gisteravond in de Har
monie voor het I. v. A. O. opgevoerd Droom
koninkje, naar het gelijknamige boek van
Heijermans. In het algemeen zijn tot tooneel-
stukken verwerkte boeken als tooneelstuk
niet sterk en men houdt nog speciaal zijn
hart vast, als het gaat om werk van Heijer
mans, zelf tooneelschrijver bij uitnemend
heid, die Droomkoninkje echter als boek gaf.
Het is nauwelijks mogelijk de teere stemming
van dit werk in de beperktheid van een too-
neelwerk, dat in de eerste plaats actie eischt,
tot haar recht te doen komen. Dit prachtige
werk vol van de bezonkenheid en innigheid,
die de latere Heijermans kenmerkte, is ech
ter met piëteit behandeld, zoodat we er ook
als tooneelstuk nog van konden genieten.
Dat is mede voor een groot deel te dan
ken aan het voortreffelijk spel van het ge
noemde ensemble. Lemaire was de vader,
die vooral bewondering wekte in de innige
tooneeltjes met Koertje, die werkelijk voor
treffelijk waren. Sisca Kremer als Merijn-
tje een aangename herinnering was als
Koertje goed, en van de anderen kunnen we
wel hetzelfde zeggen met een extra pluim
voor Aaf Bouber, die in een doublure haar
uitstekend talent als actrice toonde.
Het publiek, dat niet zoo groot was als
we bij ’t Instituut gewoon zijn, applaudis
seerde dankbaar.
In verband met het matige bezoek heeft
de voorzitter der afdeeling, de heer P. Sik-
kes, er even op moeten wijzen dat we hier
in Sneek alleen goede tooneelkunst kunnen
blijven zien, als het Instituut verzekerd is
van voldoende medewerking van de zijde van
het publiek in de vorm van een vaste ver
plichting, zoodat het Instituut een basis
heeft hier goede tooneelstukken te blijven
doen vertoonen.
in de wereldruimte, nl. aan de bolvormige ster-
renhoopen, waarvan er een 80-tal bekend zijn,
bv. de sterrenhoop in Hercules. Toen hij deze
van de sterrenwacht op Mt. Wilson waarnam,
vond hij ook in die bolvormige sterrenhoopen
fluctueerende vuurtorensterren en berekende
voor de dichtstbijstaande een afstand van 6000
parsecs.
Het blijkt dat deze sterhoopen üggen in de
richting van de Schutter, daar waar de Melkweg
het helderst is en er wordt aangenomen dat deze
sterhoopen met de nevelwolken in de Melkweg
een soort systeem vormen, onze zon büjkt dan
wat aan de buitenkant te üggen; dus ook de
hypothese van Herschel tot Kapteijn, dat wij
zoowat in het midden van het stersysteem zit
ten, moet opgegeven.
Toen we zoover waren kwam de Nederlander
Oord met zijn theorie omtrent de rotatie van het
Melkweg-systeem, een rotatie door centrale aan
trekking van massa’s welke waarschijnlijk in de
Schutter üggen en waarom de sterren in groepen
roteeren. Oord toonde aan dat ons zonnestelsel
met een snelheid van 300 K.M. per sec. een reus
achtige baan in dit stelsel beschrijft Hij vond
afstanden van 6000 i 7000 parsecs van de zon
tot die centrale massa's, anderen echter kwamen
tot 10 20.000 parsecs; ook de Mageüaensche
wolken zijn te beschouwen als een onderdeel uit
het Melkweg-systeem.
Een voordeehge hinch.
Te Adelaide in Z.-Australië heeft iemand,
die een lunch van negentig cent gebruikte,
in een oester een parel gevonden ter waarde
van 425 gulden. De eigenaar van het restau
rant, die de lunch had opgediend, zeide dat
hij al vijftig jaar lang oesters openmaakte,
doch nog nooit voor dezen er een had open
gemaakt, waarin een parel gevonden werd.
GevOnOeu Voorwerpen.
Aanwezig1 en te bevragen by de
navolgende ingezetenen, onderstaandé
voorwerpen als gevonden aangegeven
op 15 Februari: Beursje, ledig, W.
Kroon, W. Noorderhorne 8; Scheer
mes in étui, F. Tinga, Moanikstraat 4;
Zwarte want, W. Bakker, v. d. Heiji-
buurt 5Zeemleeren handschoen, Boot-
sma, Leeuwarderdwarsistr. 0; Handbe-
schermer, G. Fritslna, Singel 24; Kin-
derwantje, R. de Vries, Salverdastr. 5;
Zilveren oorbel, F. Corbée, v. d. Heij-
buurt 34; Beursje met iuh., Kasjmier
Grootzand.
Mooie gift
Men deelt ons mede dat door het speciaal
beddenmagazijn van A. Verwer, Oosterdijk,
ten bate van het Crisis-comité iedere maand
een bedstel gegeven wordt
Ernstig auto-oogeluk bij Wijtgaard.
Zondag- op Maandagnacht is een auto,
komende uit de richting Leeuwarden, waarin
zaten de heeren D. M. van de Sande, ont
vanger der registratie alhier, F. Schatten
berg, surnumerair bij de belasting alhier, J.
Bartstra, surnumerair bij de belasting alhier
en IJ. Heerema, koopman alhier bij Wijt
gaard in een flauwe bocht tegen een boom
gebotst
De heer Van de Sande, die stuurde, werd
evenals den naast hem ziftenden heer Schat
tenberg, uit de auto geslingerd in een naast
den weg loopende sloot
Toen hulp kwam opdagen bleken deze
beide heeren er het ergst aan toe te zijn. De
heer Schattenberg had door een glasscherf
een groote snijwond aan den hals gekregen
en een zeer ernstige schedelbreuk opgeloo-
pen. In den wagen werd een stukje schedel
met haar aangetroffen, waaruit wel blijkt
hoe ernstig de klap is aangekomen. De heer
Van de Sande kreeg eveneens een snede aan
den hals; bij hem constateerde dr. ManteJ
bovendien een hersenschudding. De heer
Heerema verstuikte zijn enkel en werd aan
een zijner handen gewond. De heer Bartstra
mankeerde zeer weinig. De beide ernstig ge
wonden werden per ziekenauto naar het St.
Antonius-ziekenhuis alhier overgebracht
De auto is totaal verwoest
Omtrent de toestand der gewonden verna
men wij hedenmorgen dat deze nog vrijwel
onveranderd was. De heer J. F. M. J. Schat
tenberg was vanmorgen 0 uur nog steeds
vrijwel bewusteloos; zijn toestand was dus
nog steeds onveranderd ernstig. Ook in de
toestand van den heer D. M. van de Sande
is nog weinig verandering in gunstigen zin
gekomen. Hij is niet voortdurend bewuste
loos. maar toch vrijwel aanhoudend suf en
verstrooid. De toestand van den heer J. A.
Bartstra alhier is goed. Deze klaagt over
spierpijnen en heeft een ontstoken rechter
hand. Hij moet het bed houden en wordt
thuis verpleegd.
Hedenmiddag was de toestand der ernstig
gewonden iets gunstiger.
Aankondigingen.
Woensdag 17 Feb r. 8 uur. Geb. 'v.
Chr. Bel. Ds. F. J. Krop, Rotterdam, over:
Geloofsvervolging in Rusland.
Woensdag 17 Febr. „Onder de
Linden”. Algemeene vergadering Snée-
ker Onderlinge Brandwaarborg Ver-
eéniging.
Woensdag 17Febr. Abbega. 7>/2 u.
Uitvoering Chr. Zangver. Eendracht (dir. de
heer J. Nauta) in de Ned. Herv. Kerk ie Ab
bega.
Donderdag 18 Febr. 8 uur.
Amicitia. Amateur-fotografenclub „De
Zoeker”. Lezing met lantaarnplAAtjea
door den Jieer B. Hesper.
Donderdag 18 Febr. 8 uur.
Harmonie. Ver. v. Vrijz. Hervormden-
Tweede Wintexlezing Ds. G. Seven-
ster Boxum pver „De kïóp op de deur.”
Vrijdag 19 Febr. 8 uur. Harmonie.
Openb. protestvergadering tegen het wets-
ontwerp-Terpstra. Spreker de heer W. Bij
molt.
Zaterdag 20 Febr. 8 uur. Ami
citia. Soirée Dansante, leerlingen en
introducé’s van de heer S. de Jong uit
Leeuwarden.
Zondag 21 F e b r. Amicitia, 8 uur.
Krite Snits. Opvoering „Frans Winia^
Ball na. i
Woensdag 24 Febr., 2 Maart,
9 Maart. Gratis weefcursus Artsilk,
in Hotel Hanenburg. Zie adv.
Donderdag 25 Febr. 8 uur.
Chr. Belangen. Uitvoering Advendo,
Muziek Sonorita.
Dinsdag 1 Maart. VArA propA-
ganda-kunstavond, orkest o.l.v., Hugo
de Groot. Willem v. Capellen.
BioscOopnieuws.
De Bloscoopbij deWaag heeft de
lachers op de hand met de heeren Watt en
’/2 Watt als mannequins, waarin de dolste
situaties aaneengeregen zijn. Een échte
Watt-film. Een goed voorprogramma met o.
a. een knappe cowboy-film gaat vooraf.
Van de film Taboe in deAmlcitla-
Bioscoop hebben we reeds genoeg ge
zegd in ons vorig nummer. Een bezoek kan
slechts bevestigen dat we hier met een schit
terend werk van Murnau te doen hebben.
NIEUWE SNEEKER COURANT
annex SNEEKER COURANT (75e Jaargang)
