Officieel Orgaan der Gemeente Sneek I L I Spionnage in den groeien oorlog. 11(31 I I 25°/0 all Uitgave KIBZBBRINE Co. Eerste Blad No. 93 Zaterdag 20 Augustus 1932 48e Jaargang Dit No. bestaat uit 2 Bladen. gekarnd met allerfijnste Roomboter onder Rijkscontröle. r V I I I Versch g< Dl D ÜkiU D HOLLAN D‘S Roombo DLUC D/lNU BESTE KWALITEIT Rijksc LV Alle Advertentlën worden In beide bladen opgenomen. Regelprijs 9 cent. Abonnementen belangrijke korting Optochten. “ioscoopnieirws. 2e Serie. VII. er> be- jen lat 'er- 1 Speciale opdrachten en terugkeer van hen, die men verloren waande. V r ij d a g s te Hommerts, Jutrijp, Tims, Goënga, Gauw, Sijbrandaburen, Offingawier, Ter zooi, Abbega, Oosthem, Deersum, Scharnegoutum, Roodhuis, Gaastmeer, Balk, Stavoren, Wyckel, Langweer, Bozum. De NIEUWE SNEEKER COURANT is een abonnementsorgaan, verschijnt Dinsdags en Vrijdags. Abonnementsprijs in de stad f2.50, naar buiten fr. per post f3.60. De SNEEKER COURANT is een Advertentieblad en wordt gratis bezorgd bij allen die te Sneek geen abonné zijn op de Nieuwe Sneeker Courant en bovendien huis-aan-huis verspreid: Dinsdags te Woudsend, Heeg, Nijezijl, Folsgare, Nijland, Oppenhuizen, Uitwellingerga, Oudega (W.), IJsbrechtum, Wolsum, Harich, Hemetum, Bakhuizen, Nijemirdum, Sondel, Sloten, Tjerkgaast, Spannen burg, Poppingawier, Warns, Rauwerd Controle op de oplaag toegestaan. eu- ion Gevonden Voorwerpen. Aanwezig aan het bureau van politie, Martiniplein, en aldaar te bevragen op alle werkdagen tusschen 1U/2 en 12*/2 uur, de na volgende voorwerpen als gevonden gedepo neerd op 17 en 18 Augustus: Ledige beurs. Aanwezig en te bevragen bij de navolgen de ingezetenen, onderstaande voorwerpen, als gevonden aangegeven op 17 en 18 Aug.: Kindertaschje, De Jong, Prior- straat 11; Zwarte schoen, L. Boom, Nieuwbuurt 9; Beurs met inh., Haga, Galigastraat 18; Rozenkrans, D. Fen- nema Priorstraat 57. De minister van binnenlandsche za ken heeft zich met de volgende circu laire tot de burgemeesters gewend: Optochten Jangs de openbare straat gaan meermalen gepaard met verstot- ring van de openbare orde; ook wordt van de verleende toestemming tot het houden van een optocht vaak misbruik gemaakt, in een vorm van beleediging van het publiek gezag. Een en ander is onduldbaar en behoort krachtig te wor den gekeerd; als het gezag en de orde op ide openbare straat niet gehand haafd worden, lijdt de publieke zaak ernstig schade. Geldt dit reeds voor normale tijden, te meer onder de huidi ge moeilijke omstandigheden. ap ik de -an yn in af. geh ido are ers em ter- ren :an oh- de vo>- acts Ik dik 8 Onzer vroegere stadgenoot de heer D. Wielinga, thans te ’s Graven- hage en commies aan het departement van Defensie is bevorderd tot hoofd commies. Sneeker Zweminrichting. De temperatuur van het water in de Snee ker Zweminrichting was heden 23 Dinsdag 23 Aug. zal S. Wage- naar 55 jaar bij de fa. Reinouts van Haga in dienst zijn. Gisteren slaagde te Utrecht voor acte Fransch onze vroegere stadgenoot de heer J. Stelllingwierff. Bij het Woensdag j.l. te Den Haag gehouden examen Nijverheids- onderwijslwet slaagde voor de akte N.J. onze stadgenoot de heer J. v. d. Weij. Het is dunkt ons moeilijk goede bi- oiscoopprogramma’s maar steeds te overtreffen; maar de directie van de bioscoop „Bij de Waag” schijnt daar toch een handje van te hebben, want ook ditmaal heeft zij weer een bijl zonder gelukkig gekozen programma, di rect na het succesrijke kermisrepertoire. Ditmaal krijgen we de oer-komiek Felix Bressart in „Mevrouw en haar chauffeur” een amusementsfilm van de bovenste plank, ook Truus van Aalten treedt hierin op. Voorts is er de sensa- tioneele film „De vliegende dwaas” met William Boyd en Marie Prevost en last not least een film van de pas ge houden zeilwedstrijden der Kon. Zeil- vereen. „Sneek” II te bevrijden, maar toen het niet gelukte, nam hij een Spartaansch besluit: sneed zich met het zakmes, dat hij bij zich droeg, de beide vingers af, doch kwam, bloedend, wanke lend, zwak bij zijn zoon op het oogenblik, dat deze juist den laatsten adem uitblies. Bezwijmd viel hij over het lichaam van den jongen neer en zoo vonden hem de Fransche verkenners, die enkele uren later deze plek voorbijkwamen. In het veldhospitaal, waarnaar hij in aller ijl was vervoerd, moest men hem langs chi- ntrgischen weg de hand afzetten. Maar dank zij zijn sterk gestel, en de zorgen, aan hem- gewijd, kwam hij er bovenop, en werd naar Londen gestuurd, om er geheel te herstel len. Hij verbleef daar eenigen tijd, maar hij had meer dan ooit behoefte aan activiteit. En zoo wendde hij zich opnieuw tot Sir Re ginald Hall, die aan het hoofd van de Intel ligence Service stond, en vroeg opnieuw te worden uitgezonden. Dat deed men, en ten langen .leste vertrok hij naar Roemenië, waar hij tot taak had om de handelingen van Duitschland na te gaan en mede te werken tot nieuwe pogingen, die Roemenië aan de zijde van de Geallieerden zouden brengen. Om Bukarest te bereiken, reisde hij geheel Rusland door. Voor de Intelligence was hij een goede kracht, want hij slaagde er in te ontdekken en te bewijzen, dat in de kelders van het Duitsche gezantschap talrijke kisten met ontplofbare stoffen en met gevaarlijke microben waren verborgen. Dat deze ont dekking heeft medegewerkt tot het besluit, dat Roemenië nam om in den oorlog te tre den aan de zijde der Geallieerden, kan niet verbazen. Nog vindt men in het oorlogs museum te Vincennes, op dit punt beter uit gerust dan eenig ander der talrijke soort gelijke instellingen, die in verschillende lan den bestaan, het strooibiljet, dat in duizen den en tienduizenden exemplaren door stoutmoedige vliegeniers over de Belgische bevolking is uitgestrooid, meldende dat Roe menië de zijde van de Geallieerden had ge kozen. Maar Cumming, die aan het eerste optreden van het Roemeensche leger deel nam, scheen sedert dien verdwenen. Zijn familie en zijn vrienden, die navraag naar hem deden, konden niet anders dan hem als verforen beschouwen. Totdat, in Maart 1922, tijdens een gala-avond in Albert Hall, men het als van ouds vroolijke en glim lachende gezicht van den zee-officier temid den der andere aanwezigen zag. Maar tot al degenen, die zich om hem verdrongen en die hem vroegen naar de reden van zijn lange afwezigheid en zijn voortdurend stil zwijgen, zeide hij niet anders dan: „Waarom verlangt ge van den schout-bij-nacht Cum ming, dat hij zich de avonturen van den ka pitein Cumming nog zal herinneren. Tracht mijn geheim niet te schenden!” Het is een der schijnbaar onbegrijpelijke ten aanzien waarvan hij had moeten zweren niets maar dan ook niets te openbaren. Zijn naam verdween van de beide monumenten, waarop hij was aangebracht, maar èn voor zijn familie èn voor zijn omgeving is hij een inderdaad levend raadsel. Wie het niet zou willen gelooven, leze er de Daily Mail van October 1921 maar op na, die het verhaal in extenso bevat. Een ander geval kan vermeld worden als bewijs van een speciale opdracht, die het verdwijnen, burgerlijk en maatschappelijk althans, van een persoon noodzakelijk maakt. Jaren voor den oorlog gebeurde het, dat de Intelligence Service werd bezocht door een krachtig gebouwd, onvervaard uit ziend persoon, die, in tegenstelling met de gewoonte, geen enkelen introductiebrief met zich bracht. Deze man, Edwards geheeten, bood zich als medewerker van de Intelli gence Service aan, zeide voor geen moei lijkheden en geen verschrikkingen terug te deinzen, onder één voorwaarde, dat men zijn eigenlijken naam zou vergeten en hem in staat zou stellen een nieuw leven, verre van zijn tegenwoordige familie en vrouw te be ginnen. De Intelligence Service heeft tot gewoonte niet al te zeer te speuren naar het verleden van degenen, die zich in zijn dienst stellen, tenzij dit noodig is om de betrouw baarheid van den nieuwen medewerker te peilen. Dit deel van het onderzoek viel goeu uit, en zoo werd Edwards als agent A T. 95 in de registers ingeschreven, en bestemd voor den dienst in het Oosten. Daartoe was het noodig, dat hij perfect Turksch leerde spreken. Gedurende twee jaren werd hij in volkomen afzondering gehouden en in het Turksch geoefend; er waren dagen, dat hij zes uren les per dag had. Toen achtte men hem voldoende onderricht om hem met het expeditiecorps naar Gallipoli mede te zen den. Tijdens de blokkade van de Dardanel- len werd hij meer dan eens als agent en waarnemer in de Turksche liniën gezonden; een kleine boot zette hem op een geheimzin nige plaats aan land en kwam hem enkele dagen later weer halen. Eens dreigde hij in handen van Turksche soldaten te vallen, maar zijn Turksch was zoo volmaakt, zijn vermomming als bedelaar zoo goed, dat men hem liet loopen. Met teekeningen en aan- teekeningen van verschillende Turksche for ten in de zak, keerde hij terug, en het is niet aan hem te wijten, dat de Dardanellen-on- derneming een mislukking werd. Want hij droeg tot de vernietiging van niet minder dan drie Turksche forten het zijne bij. Lieden als deze Edwards krijgen een zesde zintuig in de spionnage- en contra-spion- nage-dienst en ontdekken, soms in dienst, soms daarbuiten, datgene wat schijnbaar niet te ontdekken viel. Zoo is het dezen Ed wards gebeurd, dat hij, gestationneerd op de maritieme basis, die Engeland tijdens den gevallen, waarin de medewerking aan den een of anderen geheimen dienst leidt tot opzettelijke afwezigheid gedurende jaren en volkomen geslotenheid en stilzwijgendheid omtrent de reden van die afwezigheid en al datgene wat in die jaren is gepasseerd. Men mag aannemen, dat het wel zeer speciale opdrachten zijn, die aldus menschen aan het leven onttrekken, maar de geheime dienst, vooral wanneer deze georganiseerd is als de Intelligence Service in Engeland, stelt nu eenmaal zeer bijzondere eischen, en leidt tot wel zeer bijzondere voorzieningen. Het geval van Cumming staat dan ook geenszins al leen, want een veel eigenaardiger geval is daLvan den eenvoudigen matroos Lewing- ton, afkomstig uit een klein plaatsje in Buckinghamshire, die van zijn basis te Portsmouth vertrok kort na het uitbreken van den oorlog zonder schijnbaar ooit weer te keeren. Jaren wachtten zijn moeder en zijn eenige zuster op hem, maar vergeefs. Het monument, ter eere van de gevallenen in het plaatsje zijner inwoning opgericht, droeg in gouden letters ook zijn naam, en het monument te Portsmouth, aan de ma trozen van zijn lichting gewijd, vermeldde ook hem als omgekomen. Totdat op een zomeravond in 1921, toen zijn zuster, inmid dels een jongedame geworden, die op het punt stond in het huwelijk te treden, zich met haar verloofde in den salon van het huis bevond, op een bekende wijze tegen de ra- meii werd getikt. Het meisje deed open, maar wie schetst haar verbazing, ja haar ontsteltenis toen zij het wel veranderde, ook verouderde, maar toch gemakkelijk herken bare gelaat van haar broeder, die een ieder dood waande, zag. Alle voorzorg vergeten de, snelde zij naar boven, naar de kamer van haar moeder met den uitroep: „Moeder, moeder, John is opgestaan 1” De moeder kon niet anders denken dan dat zij een aanval van waanzin had, maar de spoedig daarop volgende verschijning van John bevestigde wat het meisje gezegd had. Het kan niet verbazen, dat zij tegenover deze onverwach te verschijning in zwijm viel en eerst den volgenden ochtend in staat was iets te ver nemen van wat hij omtrent zijn eigenaardig lot had te vermelden. Maar dat was niet veel. Hij kon niet anders zeggen, dan dat hij de verloopen zes jaren op wellicht avon tuurlijke en zonderlinge wijze had doorge bracht, maar dat hij geen bijzondere zorgen had gehad, slechts deze, dat hij zijn moeder niets van zich mocht doen hooren. Toen de moeder een oogenblik de veronderstelling uitte, dat hij gedeserteerd was, wierp hij dit verre van zich, en de wijze, waarop hij on vervaard naar Portsmouth trok teneinde zijn militaire verplichtingen te regelen, bewees wel, dat er van desertie geen sprake kon zijn. Ook deze John Lewington, evenals Cumming, had een taak op zich genomen, oorlog te Bordeau onderhield, een jong Amerikaansch vliegofficier tegenkwam, die op duidelijk zichtbare wijze de gouden ade laar van het Amerikaansche leger droeg; ’n onderscheidingsteeken, dat aan de overzijde van den Oceaan slechts den kolonel ten deel valt. Nu zijn jonge kolonels in het Ameri kaansche leger geen al te groote uitzonde ring, maar het groote aantal eereteekenen, dat prijkte op de borst van deze kolonel, wekte Edward’s verdenking. En ondanks de bewering van den Amerikaanschen officier, dat hij als aide de camp aan Generaal Per shing was toegevoegd, nam Edwards hem mede naar het bureau van zijn chef, die zijn vermoeden deelde, en het noodig vond ze kere inlichtingen in te winnen. Edwards ge bruikte dien tijd om het archief van zijn af- deeling na te zien en vond daarin een fiche, betrekking hebbende op een zekeren kor poraal Magee, door den Engelschen krijgs raad ter dood veroordeeld wegens desertie, die een signalement beschreef, volkomen met dat van den zoogenaamden Amerikaan schen officier identiek. Hij deelde dit aan zijn superieur mede, die den Amerikaanschen officier botweg als ware hij deze korporaal toesprak. Maar ook toen versaagde deze niet; hij maakte slechts de opmerking, dat de grap misplaatst was, en dat hij uit naam van Generaal Pershing nogmaals dringend verzocht om hem ten spoedigste vrijheid van handelen te hergeven. Er bleef den Engel schen majoor niet anders over dan langs een anderen weg te trachten zekerheid te krijgen, en dit deed hij door het gesprek op vliegaangelegenheden te brengen. Nu bleek de officier al spoedig slecht onderricht, want hij had het over een driepersoons Spad, een vliegtuig, dat nooit meer dan twee personen kon bevatten en bovendien niet, gelijk de man beweerde, voor een bombardement werd gebruikt. De man voelde nu zijn positie verzwakken, en kwam tot de bekentenis, dat hij inderdaad de gezochte was. Maar voor dat hij de doodstraf tegemoet ging, wilde hij, inmiddels in dienst van de Duitsche’spi- onnage getreden, nog enkele mededeeling'ën doen over de wijze, waarop de Duitsche onderzeebooten met hun bases te Kiel doof middel van de draadlooze telegrafie van ge dachten wisselden. Deze mededeelingen, die hem natuurlijk van den dood niet konden redden, hebben aan de Engelsche admirali teit een dienst bewezen, waarvan de betee- kenis ook daarna nog duidelijk is gevoeld. Het zijn in den regel degenen, die speciale opdrachten hadden te vervullen, die de meest zonderlinge avonturen hebben beleefd en die het meest kunnen vertellen van het in elk geval gevarieerde leven van den spion of dengene, die aangewezen is om jacht te maken op spionnen! Toen de oorlog uitbrak, stond het voor de deskundigen wel vast, dat, gezien de superioriteit van de Engelsche boven de Duitsche vloot, nog daargelaten de verster king, die de Fransche en Russische vloten haar aanbrachten, de Duitschers er niet licht toe zouden overgaan hun havens te verlaten. De taak, zoodoende voor de Engelsche vloot weggelegd, voldeed aan velen, die daarop dienden niet. En zoo kan het niet verbazen, dat enkelen onder hen tot hun superieuren het verzoek richtten om bij de Intelligence Service te worden ingelijfd, die, nu plotse ling de oorlog een geheel nieuwe taak op dezen dienst legde, versterking, en in het bijzonder met technische, militaire en ma ritieme krachten uitermate goed gebruiken kon. Zoo kwam ook de zee-officier Cum ming in dienst van de Intelligence Service, en hij werd spoedig een gewaardeerd mede werker van dezen, in den regel moeilijk te vreden te stellen dienst. Hij had tot bijzon dere taak om achter het Vlaamsche front vertrouwelijke zendingen te volbrengen, en bijkans eiken dag zag men hem met een duizelingwekkende snelheid in -zijn kleine auto achter de frontlinies heen en weer lijden teneinde de zoo moeilijke verbinding tusschen Fransche en Britsche elementen te verzekeren. Op een ochtend bevond hij zich in het gezelschap van zijn oudsten zoon, pas bij het leger ingelijfd, rechtstreeks van Oxford gekomen. Cumming chauffeerde als gewoonlijk zelf, en het groote aantal paar- dekrachten, dat zijn schijnbaar kleine auto had, stelde hem in staat reeds dadelijk de gewenschte snelheid te bereiken. Nog zag men hem om den hoek van den weg in een wolk van stof verdwijnen. Maar, nauwelijks dien hoek om, zag hij plotseling een boom stronk, die hem den weg versperde; ten einde dezen te ontwijken, moest hij zoo plot seling en zoo snel van richting veranderen, dat de auto als een dolle draaide en tenslotte omviel. De beide inzittenden kwamen onder het voertuig, en de schok was zoo hevig, dat ■zij beiden bewusteloos neervielen. Toen Cumming na bijkans een uur bijkwam, hoor de hij het hartverscheurend roepen van zijn zoon, die zijn hulp vroeg, maar hij kon hem niet te hulp komen, want zijn rechterhand was gedeeltelijk vernietigd en was met twee vingers geklemd tusschen onderdeden van de auto. Hij deed het onmogelijke om zich volksgemeenschap door de branding heen te sturen in veilige haven. Dit kan alleen bereikt worden langs den weg van orde. Ieder gebrek aan oude draagt de kiem van ondergang in zich. Ik roep uw medewerking in om het euvel, waarop ik Wees, te keeren. Naar mijn meening kan dit geschieden door optochten in de avonduren hiet toe te staan; alleen in bijzondere omstandig heden ware hiervan af te wijken en dan nog slechts onder de noodige waarbor- f borgen tegen misbruik. Ook ware aan toestemming tot het houden van een optocht de voorwaarde te verbinden, dat niet wordt betoogd voor openbare gebouwen of woningen van dragers van openbaar gezag. Bij inbreuk op de ge- Aller i stelde voorwaarden ware snel en krach- streven moet er op gericht zijn, onze tig in te grijpen. o I CO D ft® altijd 25i< per a pont NIEUWE SNEEKER COURANT annex SNEEKER COURANT (75e Jaargang)

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Sneeker Nieuwsblad nl | 1932 | | pagina 1