der Gemeente Sneek
Officieel Orgaan
fa lielilt in de wildernis.
1l
49e Jaargang
Zaterdagss Februari 1933
Uitgave KIEZEBRIJK 4 Co.
No. 41
lente Blad
Dit No. bestaat uit 3 Bladen
Feuilleton.
NIEUWSTIJDINGEN.
I|ï'
Regelprlja 9 cent. Abonnementen belangrijke korting
Alle AdvertentlSn^wordèn In belde bladen opgenomen.
HOOFDSTUK XX. f
Wprdt vervolgd.
e
V r ij d a g s te Hommerts, Jutrijp, Tirns, Goënga, Gauw, Sijbrandaburen, Offingawier, Terzool, Abbega,
Oosthem, Deersum, Scharnegoutum, Roodhuis, Gaastmeer, Balk, Stavoren, Wyckel, Langweer, Bozum.
De NIEUWE SNEEKER COURANT is een abonnementsorgaan, verschijnt Dinsdags en Vrijdags. Abonnementsprijs in de stad f2.50, naar buiten fr. per post f3.60. De SNEEKER COURANT is een Advertentieblad
en wordt gratis bezorgd bij allen die te Sneek geen abonné zijn op de Nieuwe SneeKer Courant en bovendien huis-aan-huis verspreid:
Dinsdags te Woudsend, Heeg, Nijezijl, Folsgare, Nijland, Oppenhuizen, Uitwellingerga, Oudega (W.),
IJsbrechtum, Wolsum, Harich, Hemelum, Bakhuizen, Nijemirdum, Sondel, Sloten, Tjerkgaast, Spannen
burg, Poppingawier, Warns, Rauwerd
Controle op de oplaag toegestaan.
zwaar
I
Roman van
HULBERT FOOTNER
Voor Nederland bewerkt door
W. J. A. ROLDAN US Jr.
.55.
Joe’s opmerkingsgave was door zijn
haat verscherpt. Hy zag Mahooley’s
aarzeling en begon zich af te vragen
welke reden de chef hebben kon om
Sam niet te ontslaan. Hij rook een
mysterie. Zich allerlei feiten te bin
nen roepend, begon hij een aantal'
kleine dingen met elkaar in verband
te brengen.
Eens, zoo herinnerde hij1 zich, had
ieimand aan Mahoolfey verteld, dat een
dér zwarte paarden kreupelt geworden
was, en Mahoolfey had toen, zonder er
bij te denken, geantwoord, dat dat hem
niet aanging. Waarom had hij dat ge
zegd? Steunde iemand anders dan Ma-
hooliey Sam? Als hij dat geheim kon
uitvorschen, zou .dat hem! misschien
„vat” op zijn mededinger geven.
„Zeg, ik had niet gedacht, dat jij je
door een ex-kok den Loef zou laten
afsteken I’” zeide de vreemdeling.
„Den lioef laten afsteken?” bromde
hij. Je mo^t Vanavond maar 'eens bij1
Bella komen, als je zien 'wilt hoe ik een
kok behandel!”
jjWje is die oude vogelverschrikker,
die naast Bela’s restaurant woont?”
pMusq’oosis, een soort medicijnen
man van haar stam,” antwoordde Ma-
hooley.
„Haar vader?”
„Neen; haar vader was een blanke.”
„W|ie was het?” vroeg Joe.,1
Mahooley haalde zijn schouders pp.
„Dat moet je mij niet vragen. Dat was
Lang vóór mijn tijd.”
„Waarom woont hij dan bijl haar, als
hij geen bloedverwant is?" vroeg de
andëbe weer.
1
Zij ging naar de keuken om het eten
klaar te maken. Dan kwam zij terug
om de vuile borden te halen; maar Joe
had reeds gezien, dat er twee koppen
op tafel stonden.
Toen zij zijn ontbijt voor hem had
neergezet, zeide hij„Haal een kop
voor jezelf en kom by my zitten.” Hy
probeerde aardig te zijn, maar het lukte
hem heelemaal niet.
„Ik moet werken,” zeide Bela.
Ónmiddellijk vloog hij op. „O, ik
dacht, dat jij iedereen gelijk behan
delde.”’
Bela haalde haar schouders op,
schonk een kop koffie in en kwam te
genover hem zitten.
Er volgde een stilte. Joe at niet,
doch keek haar slechts aan. Hy dacht
na. z i
„Ik ben nog zoo kwaad niet, als ik
maar goed aangepakt word,” zeide hij
dan plotseling met een poging om grap
pig te zijn.
„Zoo i
„Ik houd net zoo goed van een grap
als een ander.”
„Ja?”
,JÜ bent wal leep, maar je kan mij
geschapen voor het kapitalisme. En overal
probeerden in de oorlog de soc.-dem. de
opstandige beweging der arbeiders tot be
daren te brengen met de belofte dat na de
oorlog de arbeiders een hemel op aarde
zouden krijgen, door een tekort aan arbeids
krachten en aan producten zouden zij hun
eischen kunnen stellen. Doch het kapitalisme
had geleerd zijn bedrijven te mechaniseeren
dank zij de motor.
De jonge communistische partij kon van
haar historisch materialistisch standpunt
echter in 1919 reeds de geweldige crisis
Joe vond heit gewone groepje bab
belaars in het magazijn van de Fran-
sche factorij. Behalve Mahooley en
Stiffy waren er nog twee Van de laatst
aangekomen troep farmers, een politie
ambtenaar, die geen dienst 'had, en de
jonge Mattison, een der landmeters,
die een boodschap Van Graves was
komen brengen en volstrekt geen haast
had om terug te gaan.
In het Noorden is het niet netjes
om haast te hebben.. Van hen allen was
alleen Stiffy in zijn klein bureautje
bezig. Hy was weer bezig ty’in gelief
koosde cijfers op te tellen. I i
grond, f 0 i
Hy krabbelde weer bp. Zijn humeur
was er niet beter op geworden. Bela
was verdwenen. Hij ging kitten om op
haar je wachten en Voelde de lü§t
in zich opkomen om uit medelijden
met aichzelf te 'gaan huilen, i
Zelfs nu wilde hij 'nog niet toegeven,
dat zij van een ander hield. Joe be
hoorde tot de 'soort (mannen, die van
geen weigering weten Willen. 1
Toen hij haar na teen paar minuten
niet zag, stond 'hij op en ging in de
keukentent kijken. De oude Mary lOitter
.stond daar met een onschuldig gezicht
alleen de borden te wasschen. „Waar
is Bela?” vroeg hij. i
„Die is gaan kijken hoe jBeattie zijh
vrouw pudding met jam (maakt.”
Joe liep boos de deur uit en reed
weg. Zyn paarden hadden het
te verantwoorden. I
Over het algemeen bleek ter vergadering
dat ondermelk als veevoeder wel te gebrui
ken is, ook voor biggen. Wel werd er op
gewezen dat deze ondermelk gepasteuri
seerd en gezuurd diende verstrekt en dan
zoo versch mogelijk.
De Secretaris bracht het jaarverslag uit.
Het ledental is gedaald van 250 tot 220
wegens de crisis en vooral wegens het meer
toetreden tot andere organisaties. De finan-
cieele toestand der afdeeling is niet ongun
stig, al liet de exploitatie-rekening een ver
lies, door het vervallen van het inleggeld
bij de keuring, waardoor echter meer deel
name werd verkregen.
De heer v. d. Wier Alberda rapporteerde
namens de financieele commissie. Alles is
in orde bevonden.
De keuring heeft f286.gekost. De to
taal uitgaven bedroegen f 1282.83, de ont
vangsten f 1002.45, er is dus een tekort van
f 280.38, met inbegrip van het nadeelig saldo
ad f 126.40 van 't vorig jaar. Het zuiver be
zit der afdeeling bedraagt nu nog f 1088.99.
De heer Brekeveld bracht namens de
commissie rapport uit over het eerste vraag
punt van het hoofdbestuur. De commissie
meent dat de verhouding tusschen bouw- en
grasland dient gewijzigd, door grasland om
te zetten in bouwland, waardoor het over
schot van zuivelproducten zal verminderen.
De verhouding tusschen oud en jong vee
op een bedrijf dient zoo te zijn, dat de vee
stapel uit het bedrijf zelf kan aangevuld,
meer jong vee dient niet aangehouden.
Door aanschaffing van machines kan op
arbeidskrachten bespaard worden.
Bij de tegenwoordige prijzen kan veevoe
der in matige hoeveelheid rendabel ge
bruikt; er moet gestreefd naar de productie
van een zooveel mogelijk gelijke hoeveelheid
melk gedurende het heele jaar.
Er werd uit de vergadering op gewezen
dat de regeering dient mee te werken dat
er meer grasland wordt gescheurd; als zij
dan zorgt dat ook dit bouwbedrijf loonend
wordt zal dit ook de werkloosheid weer doen
verminderen.
Het rapport over dit vraagpunt werd on
gewijzigd vastgesteld.
De heer Gerbrandij rapporteerde na
mens de commissie over L_1
zijn de productiekosten van een tweejarig
drachtig rund. Deze vraag kan zoo maar
niet met een cijfer beantwoord, omdat men
de dieren zeer verschillend voedt. De com
missie heeft de middenweg genomen, met
de evenaar misschien iets wijzend naar
royale voeding. Geschat werd dat een twee
jarig rund totaal gekost heeft als suupkalf
f20.40, als graskalf f22.75, in de eerste
staltijd f 37.40, in de 2e weideperiode f 37
en in de 3 maanden 1 Nov.1 Febr. nog
Afd. Sneek Friesche Mij. van Landbouw.
Deze afdeeling vergaderde Woensdag bij
Hanenburg onder voorzitterschap van den
heer S. Kooistra Jr., die allen welkom
heette. De Secretaris, de heer H. de Boer,
las daarna de notulen, welke onveranderd
werden vastgesteld.
Het bestuur stelde voor de afgetreden
Voorzitter, de heer IJ. Veldhuis, tot eerelid
te benoemen, hetgeen met algemeene stem
men geschiedde.
Naar aanleiding van het bekende stuk
over samenwerking der Friesche landbouw
organisaties van de C. B. T. B. en rappor
ten van de Friesche Mij. daarover werd
oesloten deze zaak voorloopig te laten
rusten, doch mocht de kwestie zich verder
ontwikkelen een buitengewone vergadering
der afdeeling aan besprekingen daarover te
wijden.
De heer S. U. Lemstra deed een mede-
deeling over moldrainage met de molploeg.
De kosten van volledig draineeren met bui
zen bedragen ongeveer f250.per H.A.,
met de ploeg f25.tot f50.Voor klei
grond leent deze ploeg zich het best, dan
kan deze drainage wel 5, 6 4 7 jaren stand
houden. Voordeelen van de molploeg zijn
o.a. geen greppels meer. In Maart 1928
werd op een deel van spr.’s bedrijf deze
drainage met steun van de afdeeling toege
past en met gunstig resultaat. Ook nu nog:
droger land en meer vrucht. Men kon in het
najaar op dit stuk land ook het langst wei
den. De vraag is echter of met de tegen
woordige arbeidsloonen voor greppelen deze
drainage rendabel is.
De heer S. v. d. Wier Alberda had proe
ven genomen inzake ’t gebruik van onder
melk als veevoeder en deelde zijn ervaringen
daarover mede. In Argentinië zag spr. dat
kalveren aanvankelijk gevoed werden met
volle melk, en 3 maanden oud ondermelk en
mals kregen, een zeer vetarm eenzijdig voer
dus, doch de dieren groeiden enorm. Spr.
heeft dit ondermelk-voeren in zijn bedrijf
ook eens toegepast toen de ondermelk Ya ct.
per L. kostte.
Ook toen groeiden de kalveren best, doch
de ondermelk is hier nimmer versch, in
Argentinië wordt deze ondermelk direct na
het centrifugeeren gevoerd. Hoewel spr.
zich niet kan voorstellen dat de ondermelk
gemakkelijk verteerbaar is, durft hij het wel
weer aan als de ondermelk weer ct. doet,
hij was niet ontevreden over de resultaten.
Spr. staat nu stil bij de politieke zijde
van zijn rede. In September 1932 vergaderde
het uitvoerend comité van de Komintern.
Opnieuw stelde men vast dat de definitie
van 1928 der wereldsituatie juist was ge
bleken en concludeerde dat wij nu in het
tijdperk zijn getreden van nieuwe botsingen
ding van moderne vakbeweging en S.D.A.P., tusschen kapitaal en arbeid en tusschen het
kapitaal onderling. Ook voor Holland en
Indonesië gaat de definitie volkomen op.
Het Welter-rapport wordt rücksichtlos door
gevoerd, het levenspeil der arbeidersklasse
wordt overal afgebouwd en het typeerende
is dat de arbeidersaristocratie, de boven
laag: het overheidspersoneel, rijksambtena-
ren enz. in een snel tempo in hun bestaans
mogelijkheid wordt aangetast, het nivel-
leeren der klassen heeft plaats; in deze on
oplosbare crisis tracht het kapitalisme alle
groepen tot het laagst mogelijke peil terug
te dringen. Het kapitalisme moet zijn eigen
steunpilaren: de ambtenarengroepen, gestu
deerden, intellectueelen afzagen. De geld
stroom uit Indonesië staat stop en daarom
Toen Joe binnenkwam, waren zij
over den vorigen avond aan het pra
ten; zij uitten zich nu hiet bepaald
vriéndelijk over Sam. 'Joe wist zich
zoo te beheerschen, dat hy de woede,
die hem verteerde, zoo goed als ge
heel kpn verbergen, ofschoon het hem
niet makkelijk viel dat te doen. Hjj
ging achteraan zitten en Zweeg het
grootste gedeelte van den tijd. Alles,
wat iemand tegen Sam zeide, was als
manna voor hem.
„Ik mag door den grond vallen, als
ik begrijp wat het (meisje in hem ziet,”
zeide Mahooley. „Zij kan toch heel wat
beters kiezen hier!”
„Hij heeft alles voor óns bedorven!”
zeide een ander. „Het zal' nooit meer
zoo jgezellig worden in het restaurant.”
„Vvie is die Sam toch?” vroeg een
van de laatst aangekomenen.
„Een beroerd mispunt van een kok,
wien het naar zijn hoofd geslagen is,”
prevelde Joe.
„Hy is bjer als kok gebleven, tot hij1
dat span paarden kreeg,” zeide Mat
tison.
^„Wy hebben hem zoo lang als kok
in dienst gehouden, bedoel je,” zeide
Mahooley.
„Maar waarom heb je hem dat baan
tje yan voerman gegeven?” 1
„Een kwestie van zaken,” antwoord
de de chef onverschilüg. „Hij was nu
eenmaal hier.”
„Je kan er nu toch heel wat meer
krijgen. Waarom zet je hem niet weer
aan het koken?”
Mlahooley keek verlegen rond.
„Zaken 'zijn zaken,” zeide hij. „Zelf
mag ik hem ook niet, maar voor zyn
werk hy uitstekend.”- I
f 33.40, totaal f 150.95.
Hierbij komen nog tal van andere kosten,
en gezien de huidige veeprijzen wil het de
commissie voorkomen dat opfok voor de
markt niet gewenscht blijkt, doch alleen
voor het eigen bedrijf nóg gefokt kan, daar
de bedrijfswaarde hooger is dan de markt
waarde. x
Ook dit rapport wordt ongewijzigd inge
zonden.
De agenda van de algemeene ledenverga
dering gaf geen aanleiding tot bijzondere
opmerkingen.
Tot afgevaardigde is benoemd de heer J. voorspellen, welke dan ook is gekomen, al
H. Bootsma, tot plaatsvervanger de heer
Johs. Koopmans.
De heer Heringa verdedigde vervol
gens zijn voorstel om aan het hoofdbestuur
in overweging te geven er bij de regeering
op aan te dringen dat de import van vee
voeder wordt verboden of zwaar belast het
geen de melkproductie zal verminderen.
Daar beperking van de aanfok van jongere
koekalveren eerst over eenige jaren invloed
op de melkproductie zal hebben, ware voorts
de regeering er op te wijzen dat zij beter
een hoeveelheid oude koeien uit de markt
kon nemen.
Dit voorstel is na discussie verworpen
met 128 st.
Hierna sluiting.
kinderen on- of zeer onvoldoende gevoed
naar school 1 En toch zijn er nog altijd
198000 menschen in Nederland, die samen
15>/2 milliard bezitten, terwijl 8000 er van
6 milliard bezitten; door een heffing van
1 zou de arbeidersklasse en de onder
gaande kleine middenstander, boer en schip
per tegen de crisis kunnen worden be
schermd.
Maar dat wordt niet gedaan, wij eten nu
te duur brood, boter, varkensvleesch enz.
om de grootkapitalisten daarvan te doen
profiteeren. En al deze maatregelen worden
gesteund door de s.-d. Een dusdanige lei
ding is absoluut vervreemd van de arbei
dersklasse. Er is geen groep arbeiders of
loonsverlaging is aan de orde van de dag.
Dr. Polak preekt dan berusting!
De 8e November demonstratie der S.D.
A.P. en N.V.V. is er slechts onder de druk
van de arbeiders zelf gekomen en de leiders
hadden de leuzen zoo mak mogelijk gesteld,
leuzen welke de aandacht der proletarische
massa’s moesten afleiden van de loonsver
laging, welke ook door de s.-d. burgemees
ters en wethouders wordt gesanctionneerd,
men zie Leeuwarderadeel, Zaandam, Hoo-
gezand, Goor. De spoorjongens slikten weer
een loonsverlaging op advies van hun lei
ders, omdat deze hun positie willen hand
de machines loopen. Bij Philips werkten 'haven. Slechts door georganiseerde opposi-
in dienst te stellen als het machtsapparaat
der arbeidersklasse zullen wij de dictatuur
der partijbonzen kunnen breken. Wij arbei
ders, die 't eerstgeboorterecht hebben, moe
ten de eerste plaats eischen aan de rijk-
voorziene tafel van deze wereld.
niet voor den gek houden.’’ i
„Eet nou maar!”
„Al die geheimzinnigheid is maar
opsnijderij.” i
„Mpgelijk.”
Nu hij zoo weinig aanmoediging
vond, hield hij zijn mond en keek hij
weer hartstochtelijk naar haar. Plotse
ling duwde hij de bordjes op zij'. Bela
sprong op, maar hij was haar te vlug
af. Hij sloeg zijn armen om haar heen
en greep haar pols.
„Verdraaid! Ik kan het niet langer
uithouden I” riep hij uit. „Wat is er
toch achter dat masker van jou ver
borgen? Heb je dan geen hart, dat je
het leven van een man tot een hel op
aarde maakt?”
„Laat mijn arm los!” zeide Bela.
„Je bent de mijne!” riep hyl uit. „Je
moet de mijne zijh. Ik heb het gezegd
en daar blijf ik bij. Als iemand probeert
tusschen ons te komen, zal ik hem ver
moorden!”
..„Laat mijn arm los!” herhaalde zij.
„Als je me een zoen geeft!”
Ónmiddellijk werd 'Bela tot verziet
geëlectriseerd'. Sommige mannen zijn
gedoemd altijd het verkeerde ©ogen
blik te kiezen. Joe was leelyk gehan
dicapt door de tafel, die tusschen hen
in stond. Hij kon zijh kracht niet ge
bruiken. Toen hy Bela naar ..zich toe
trachtte te trekken, gaf zij hem met
haar vrije hand een harden klap om
zijn oor. Zij vielen tusschen de borden.
De koffie brandde hem en voor een
oogenblik werd zijn greep wat losser.
Bela rukte zich los, zonder ggzpend te
zijn. Joe sloeg door zijn eigen gewicht
om en lag eenige ©ogenblikken later
tusschen de gebroken borden op den
Conun. partij Holland.
Voor deze partij sprak Woensdagavond
in de kleine zaal van Amicitia, welke geheel
bezet was, de heer Fr .nav van Schiedam
over: Berusting of daadwerkelijke strijd.
De heer Frenay betoogt dat in 1928 de
Komintern de wereldsituatie zoo definieerde
dat het kapitalisme kwam in de derde pe
riode, die van stabilisatie gepaard met aan-
v’ j'2
lisatie groote economische conflicten zou
veroorzaken. De soc.-dem. geloofden daar
aan niet, omdat het Amerikaansche kapita
lisme nog onaangetast was en de arbeiders
het er te goed hadden.
Spr. is 49 maal in Amerika geweest als
zeeman en ook daar, zoo weet hij, ontvangt
de arbeider niet meer dan zijn vrouw in
elkaar te knoopen. De krach op de New
Yorksche beurs van 1929 bracht ook daar J - x
de chaos in de financieele wereld en stelde door te marchandeeren over loonsverlaging
schil tusschen Wel ter en de bonzen van de
zeeman en ook daar, zoo weet hij, ontvangt
het vraagpunt: Wat staat stelt van week tot week de eindjes aan
Yorksche beurs* van 1929 brachif ook daar
de soc.-dem. al in het ongelijk. Ook de we
reldoorlog heeft de val van het kapitalisme
verhaast; oorlog is de hoogste vorm van
concurrentie in ’t kapitalisme en de wereld
oorlog was de oorlog tusschen de Duitsche
stoommachine en de Angelsaksische motor;
de motor won het, zoodat na de oorlog er
een grootere mechanische mogelijkheid was
is er wel een golf van betere conjunctuur
geweest. Het kapitalisme ging door met
rationaliseeren in de hoogste vorm; in 1913
maakten 3 arbeiders in Schiedam 800 fles-
schen in 8 uur, nu staan van de 28 glas
fabrieken daar 27 stil doch in één staan 3
machines en één zoo’n machine maakt in
8 uur 36000 kleine flesschen of 28000 groote
flesschen; gevolg permanente werkloosheid
der flesschenmakers. Een ander voorbeeld:
het s.s. Rotterdam heeft 120 man machine-
dienst; geen wonder, er moet 180 ton steen
kool per 24 uur worden verstookt door dit
schip. Maar de 10.000 ton grootere Staten
dam heeft maar 16 man machinedienst; men
heeft daar maar aan een knopje te draaien
24000 arbëiders^maar *door“de "loopendë tie de moderne organisaties om deze weer
band doet 1 arbeider nu soms t werk van 54,
in een andere afd. van 24 of 26 arbeiders
vroeger. Eén arbeider kan nu in 1 uur in
de gloeilampenfabriek doen wat hij vroeger
deed in 9000 uur, vertelt de Haagsche Post.
Gevolg: ontslag van personeel bij Philips.
Maar toch is de machine niet de vijand
maar de vriend van de arbeider; alleen de-
geen die de machine nu gebruikt, het kapi
talisme, is die vijand. Daarom moeten de
val op aanval op de arbeidersTw^er radica- grondslagen van deze maatschappelijke orde
- aangetast. En om dat te bereiken is het pro
letariaat aangewezen op z’n eigen krachten
en mag geen vertrouwen stellen op de lei-
die in tijden van crisis geen strijd tegen het
kapitalisme willen, omdat zij alleen uit een
gezond kapitalisme het socialisme verwach
ten; de leiderskliek van S.D.A.P. en vak
beweging zijn de hechtste steunpilaren van
het kapitalisme geworden. Zij hebben steeds
de politiek van het minste kwaad toegepast
met de patroons; daarom is er geen ver-
Ned. Ver. van Fabrieksarbeiders.
Door middel van de gerationaliseerde be
drijven kunnen buitengewone hoeveelheden
producten worden voortgebracht, terwijl aan
de andere zijde de meest grijze ellende
heerscht; in Rotterdam gaan elke dag 8000
1
•I
NIEUWE SNEEKER COURANT
annex SNEEKER COURANT (76e Jaargang)
-Ij
