Uitgave KIEZEBRIBi Co.
Io. 52 lente Blad
F
Met minister Reymer langs de verbindingswegen
Mslnltdijk-Bnlsward-Sneek-Joiire-IIeerenveeno
n
Woensdag 29 Maart 1988
49e Jaargang
Dit Ie. Maat alt
iiii
3 Bladen
5H
t
Rijksweg no. 43.
Een kreet om recht.
Contrasten.
Niet later, maar Nu.
Ito
18
ir
Aanleg nu ook soclaaH-economisch
verantwoord.
t
t
t
Weet U de weg ook naar Bolsward, Sneek,
Joure en Heerenveen?
Waarom n rijksweg no. 43? Tal van
redenen pleiten daarvoor. Het verkeer en
vervoer per auto gaat steeds grooter deel
van ’t totaal verkeer en vervoer opeischen.
Een blik op de kaart is voldoende om te over
tuigen dat voor dit verkeer uit de richting
SteenwijkAssen, dus uit een belangrijk
deel van Drente en uit een groot deel van
nog bestaat, zoo spoedig mogelijk de inder
daad hoog noodige verbetering zal worden
aangebracht door het maken van een nieuwe
weg van Harkezijl rechtstreeks naar de af"
sluitdijk. Mocht daaromtrent nog geen be
paalde meening bij de betrokken autoritei
ten bestaan, dan brengen wij dit punt zeer
dringend onder Uw aandacht. De. toestand
zooals die nu is schijnt ons onhoudbaar.
Als dit vertrouwen niet mocht worden
beschaamd, wat wij, in hei belang onzer
provincie van harte hopen, dan rijst niette
min de vraag hoe zal worden genandeld met
de aanleg of verbetering' van de verder op
het primaire wegenplan geprojecteerde weg
van Heerenveen naar de afsluitdijk.
Er zijn als ik goed zie, in dit opzicht drie
mogelijkheden.
Teneerste deze: dat onmiddellijk deze
weg wordt uitgevoerd, zóó, dat van een de
finitieve oplossing over het geheele
traject kan worden gesproken.
Ten tweede deze: dat aan de be
st a a n d e wegen van Heerenveen tot Joure
en van Sneek tot Harkezijl enkele, zij het
wellicht hier en daar beteekenende verbete
ringen zouden worden aangebracht, terwijl
daarnaast het stuk JoureSneek, waar bij
het ontbreken van eenige verbinding, een
geheel nieuw weggedeelte zou moeten wor
den gemaakt, onmiddellijk zijn definitief ka
rakter zou krijgen.
Ten derde deze: dat wordt volstaan
het Oosten en Zuiden van Friesland de weg
HeerenveenAfsluitdijk de aangewezen
hoofdtoevoerader is. Men maakt de in snel
tempo voortgezette, ook met rijksgeld ge
steunde ontginning van de Zuid-Oosthoek
van Friesland in zekere zip waardeloos,
wanneer men aan dat Zuid-Oostcn ’t leven
wekkende bloed onthoudt van een langs nor
male, d. w. langs de meest economische,
aderen vloeiend verkeer.
Daarnaast is er het belang van het Zuid
westen der provincie. Hier woont de nijvere,
hard werkende boerenbevolking, welke door
haar veeteelt zich een wereldnaam en zekere
welstand verwierf, welke de grondslag werd
voor een goed gedijende middenstand in de
centra van dit gebied. Het was deze bevol-
Het zijn wel contrasten daar bij de Af
sluitdijk. Daar eindigt dat prachtigste staal
van onze Nederlandsche waterbouwkunde,
de dijk welke Holland en Friesland verbindt,
met de meest volmaakte kunstwerken welke
ons ingenieursgenie maar kon uitdenken, in
haar uitvoering er van getuigend dat de
Nederlander niet schriel is, wanneer het
gaat om werken welke de welvaart van het
land kunnen bevorderen en daar begint
een wegenmisère, welke de in dit gebied
onbekende moet hebben gezien om het te
gelooven! Wij zullen er een klein boekje
van opendoen.
Er zijn eigenlijk zelfs drie verbindingen
van de Afsluitdijk naar Bolsward, nl. Zu
richWons, de kortste; KornwerdWons
en MakkumWons, de langste maar beste.
Tusschen deze drie bestaat een edele wed-
Daarom rijksweg 43 nü!
Wij vragen dit voor een gebied dat door
de bezuiniging zwaar getroffen is. Voor
een gebied dat om der bezuiniging wille
verloor of gaat verliezen:
een rechtbank (die te Heerenveen)
een Middelbaar Technische School (die
te Sneek);
waarschijnlijk een kantongerecht (dat te
Bolsward)
een Raad van Arbeid (die te Sneek).
Maar wij vragen van Waterstaat geen
compensatie voor wat Justitie, Onderwijs
en Arbeid ons ontnamen. Door de nood der
tijden hebben drie departementen wat rijke
lijk geamputeerd aan dit deel van onze goe
de provincie Friesland, dat daardoor mis
schien eenige levensmoed heeft ingeboet en
is gaan twijfelen aan zijn rechten. Wij mee
nen dat Waterstaat het in zijn macht heeft
deze levensmoed te herstellen door het recht
van deze streken op een snelle en afdoende
oplossing van het wegenvraagstuk te erken
nen. Een oplossing, welke onverwijlde uit
voering van rijksweg no. 43 noodzakelijk
maakt.
Moge Zijne Excellentie ook zelf nog meer
tot die conclusie gekomen zijn na den toe
stand in oogenschouw te hebben genomen.
De weg tusschen Zurich en Wons, welke weg voor
het moderne verkeer te smal is.
Men kan ook gaan over Makkum, door;king die vóór, in en ook na de oorlog in
onder langs de zeedijk te rijden, dan geniet
men het genoegen in het seizoen, dat het vee
er graast, eenige keeren te moeten uitstap
pen om ’n paar hekken te openen en te slui
ten. In Makkum zelf ’n brugje, druk verkeer
onwaardig. Daarna bereiken we via het
dorpje Wons Harkezijl langs omwegen de
zoogenaamde hoofdweg naar Bolsward en
Sneek, waar het gewone verkeer het gebruik
van de weg bij talrijke gevaarlijke kruisin
gen deelt met de tram.
In Bolsward komen we in een straatge-
deelte, dat zoo netjes door tram en één auto
wordt opgevuld, dat de voetganger er slechts
met levensgevaar tusschendoor glipt
Na Bolsward hebben tram en auto meest
al het gezamenlijk weggebruik; er is voor
modern verkeer aboluut onvoldoende ruimte.
In Sneek aangekomen volgt men als vanzelf
sprekend de tramlijn om zich naar Joure te
begeven, maar men zal bedrogen uitkomen.
Als Joure op enkele K.M. afstand ligt loopt
de weg dood in een breed kanaal met pont-
verbinding bij Uitwellingerga, en de auto
mobilist ontwaart dat hij niet enkele, maar
zelfs nog ruim 25 K.M. heeft te rijden
voor hij zijn doel bereikt. Hij moet in Sneek
nl. de weg naar Spannenburg, richting Lem
mer, nemen, waar nieuwe perikelen hem
wachten als hij de brug bij Spannenburg be
reikt, welke, hoewel niet oud, toch onvol
doende is voor ’t passeeren van twee auto’s.
Langs vele bochten slingert de weg naar
St. Nicolaasga. Verderop is de Scharster-
brug, met de er over loopende tramlijnen
een voortdurende vermaning dat het leven
kort is, en in Joure zelf wachten ons de
gevaarlijke kruisingen met diezelfde tram.
Rijdt men nu door naar Heerenveen dan
krijgt de automobilist, die alle boven om
schreven gevaren ongedeerd heeft door
staan, op de hoofdweg nog een bijzonder
gevaarlijk kruispunt bij de brug. Ligt ook
dat achter hem, dan heeft hij met alle ge
noegens van de huidige verbinding Afsluit
dijkHeerenveen kennis gemaakt.
Kilometer- verkwistin g.
We hebben nu het een en ander gezegd
van de toestand van de huidige verbindings
wegen Afsluitdijk - Bolsward - Sneek-Joure-
Heerenveen. Thans een enkel woord over de
afstanden. Rijdt de automobilist wegens de
daareven beschreven slechte wegen over
Harlingen en Leeuwarden naar Heerenveen,
dan moet hij 67 K.M. afleggen; de ontwor
pen primaire weg AfsluitdijkBolsward
SneekJoureHeerenveen is slechts 44
K.M. lang, zoodat, zoolang deze weg er niet
is, het verkeer uit de plaatsen ten zuiden en
oosten van Heerenveen een omweg maakt
van 23 K.M. Joure is van Sneek af thans
alleen te bereiken door 25/2 K.M. af te leg
gen; met de nieuwe verbinding zal die af
stand tot 11/2 K.M. teruggebracht zijn! De
afstand HeerenveenSneek langs de be
staande rijkswegen bedraagt 35 K.M.;
langs de geprojecteerde rijksweg no. 43 zal
die zijn 21 */2 K.M. Cijfers, welke op een ont
stellende economische verkwisting wijzen.
Gelukkig wordt deze ook door het rijk er
kend; daarom is de weg AfsluitdijkHee
renveen dan ook in het rijkswegenplan op
genomen.
Bij de rijksautoriteiten is echter eenige
twijfel over de urgentie van de uitvoering
van rijksweg no. 43, urgentie echter, waar
voor de autoriteiten en de bewoners van
deze streken en de handel en industrie, met
klem opkomen.
werd de tocht voortgezet.
Van Bolsward ging de stoet door Sneek
naar Uitwellingerga, waar de minister ge
legenheid had te zien hoe dicht bij Joure lag.
’s Middags zou hij bemerken hoe ver echter
de rit naar Joure nog was.
Als Joure op enkele K.M. afstand ligt, komt
men tot de ontdekking dat men nog 30 K.M.
om moet rijden.
Van Uitwellingerga ging men terug naar
Sneek, waar de minister, zijn hoofdambtena
ren en ’t verdere gezelschap een lunch werd
aangeboden door ’t gemeentebestuur, in het
Gerechtsgebouw. Hier heeft de burgemees
ter onzer gemeente, de heer P. J. d e H o o p,
als voorzitter van het officieele comité voor
de Verbindingsweg het woord gevoerd.
Rede burgemeester De Hoop,
Het is mij een voorrecht er namens het
comité uit de betrokken gemeentebesturen,
onze waardeering over uit te spreken, dat
Uwe Excellentie wel heeft willen voldoen
aan het tot haar gericht verzoek, om zich
met eigen oogen te overtuigen van de geheel
onvoldoende toestand der wegen in deze
provincie, die aansluiting geven aan de af
sluitdijk der Zuiderzee. Daarnaast heet ik
hier gaarne welkom de leden van het comité,
dat dit bezoek heeft voorbereid en dat zich
verder met de regeling van deze dag heeft
belast.
Ik mag niet verzwijgen, dat het in onze
provincie een eenigermate vreemde indruk
zou hebben gemaakt, indien daar straks de
afsluitdijk voor het verkeer geheel onbe
perkt zou worden opengesteld, terwijl de
wegen, die uit Zuidelijke en Zuidoostelijke
richting naar de afsluitdijk voeren, in hun
tegenwoordige toestand in geen enkel op-
zcht voor het dan tc verwachten verkeer
geschikt zouden zijn. Wij meenen wel het
vertrouwen te mogen koesteren, dat in de
Rijksweg no. 43 is op dit oogenblik nog
niet meer dan een nummer op het rijkswe
genplan, een nummer in die reeks van wegen
op dit plan, welke nog niet uitgevoerd wer
den, ja, waarvan zelfs de voorbereiding tot
uitvoering nog in een allereerste beginsta
dium verkeert.
Zelfs het tracé is nog niet geheel vastge
steld, al weten we welke plaatsen er door
zullen worden verbonden.
Rijksweg no. 43 zal worden de verbinding
tusschen de Afsluitdijk en de Friesche plaat
sen: Bolsward, Sneek, Joure en Heerenveen.
Ook thans is er zulk een verbinding, maar
een zoo gebrekkige, dat zelfs de officials
van die organisatie, welke bij uitnemendheid
op de hoogte is van het Nederlandsche we
gennet, de A. N. W. B., haar niet schijnen
te kennen. Immers, daar waar de Afsluitdijk
Friesland bereikt, troffen wij nog zeer kort
geleden een handwijzer van dit lichaam aan,
welke op de linksche vleugel de namen:
„Harlingen” en „Leeuwarden” vermeldde,
op de rechtsche: „Makkum”, „Hindeloopen”,
Stavoren”. Blijkbaar wist men in de hoogere
sferen van onze groote toeristenorganisatie
niet dat de kortste weg naar het Friesche
merengebied, waarvan Sneek het centrum is,
genomen wordt wanneer men ovêr Zurich
rijdt naar Bolsward. Het gevolg is dan ook,
dat vele automobilisten, plaatselijk onbe
kend in dit gebied, links afslaan en over
Harlingen, Leeuwarden naar Sneek rijden.
strijd om de automobilist zooveel mogelijk
belemmeringen in de weg te leggen. Men
kan gaan over Zurich en Wons, een belache
lijk smalle weg, waar op het wegdek geen
twee auto’s elkaar kunnen passeeren, onvol
doend verhard ook, zoodat in het natte sei
zoen deze weg alleen met levensgevaar kan
worden bereden.
De groote werkloosheid heeft er toe ge
leid dat ook uit de gemeenten waarin rijks
weg 43 zal worden aangelegd, thans tal van
werkloozen gezonden worden naar werk
verschaffingen buiten die gemeenten, werk
verschaffingen waarvan de productiviteit
vaak min of meer twijfelachtig is. Wij mee
nen dat de onverwijlde uitvoering van deze
primaire weg economische en sociale belan
gen op ideale wijze kan verbinden. Deze
uitvoering immers zal groote economische
belangen dienen en daarnaast werkgelegen
heid scheppen voor velen; in het bijzonder
ook voor die werkloozen uit de betrokken
gemeenten, welke nu, van hun gezinnen ge
scheiden, elders werken. Het rijksgeld nu in
de werkverschaffing betaald, dan aan een
nuttig object besteed, zal belangrijker vrucht
afwerpen, terwijl het sociaal gezien voor de
werklooze beter is dat hij zijn werkkracht
geeft aan zulk een object, dan aan een
waarvan in zijn oogen het nut twijfelach
tig is.
Economisch gerechtvaardigd is de aan
leg ook in deze tijd omdat, waar de mate-
riaalprijzen buitengewoon laag zijn, de kos
ten belangrijk minder zullen zijn dan wan
neer de aanleg tot betere tijden wordt uit
gesteld.
ruime mate bijdroeg tot de welvaart van
Nederland. Inderdaad is zij thans zwaai ge
troffen door de crisis. Maar een crisis komt
en gaatl Het gaat nu om de vraag of men
aan de morgen van betere tijden deze bevol
king in staat zal stellen weder tot die wel
vaart bij te dragen door haar de economi
sche outillage te verschaffen, welke daartoe
noodig is, waartoe ook het moderne ver
keer behoort, dan wel dat men haar tot
zwaarder worsteling zal doemen, door haar
een belangrijk deel van die outillage te ont
houden. Want wij vreezen zeer dat als rijks
weg 43 er niet snel komt, de Z.W. hoek van
Friesland, bij een komende opleving tever
geefs naar haar kans zal trachten te grijpen,
omdat zij tot de ontdekking zal komen dat
zij afgesloten is van elk snelverkeer. Haar
pogingen aan dat isolement te ontkomen,
doordat zij zelf reeds tal van wegen ver
breedde en verbeterde, verdienen beter lot
dan dat deze wegen dood zouden loopen op
de ontoegankelijkheid van de hoofdverkeers
ader.
De gevaarlijke tramkruising op den weg
tusschen Wons en Bolsward.
De tocht
Te Bolsward is het gezelschap eenige
oogenblikken de gast geweest van het ge
meentebestuur van Bolsward ter bezichti
ging van het mooie stadhuis. De burgemees
ter, de heer Praamsma, heeft daar de
minister, zijn hoofdambtenaren en de andere
leden van het gezelschap welkom geheeten
en er op gewezen, dat een officieel comité
door de betrokken gemeenten gevormd, al
ja ren werkt voor de wegplannen, waarachter
nu het particulier initiatief zich schaarde.
Spr. heet in deze stad van trouwe aanhan-
gers van het Oranjehuis een minister wel-|me* een aantal provisorische verbeteringen
kom, welke mede de regeeringslast der laat
ste jaren torst. Spr. wijst dan op de te
leurstelling voor Bolsward, dat het nog geen
spoorwegverbinding heeft, hoewel ondanks
dat isolement handel en industrie zich ge
lukkig hebben kunnen handhaven. 31 jaar
geleden is het sedert Bolsward een Excel
lentie in volle dienst mocht welkom heeten
en het is namens de geheele streek, dat spr.
zich tot de thans hier tegenwoordige richt
om met aandrang de belangen van deze stad
onder zijn aandacht te brengen; spr. memo
reert het belang van een goede weg Bols
wardWorkum Thans vestigen we onze
hoop Op U, TT .„I, W|/*.
zegen toewenscht bij de vervulling van zijn
moeilijke taak.
Minister R e ij m e r dankt voor de vrien
delijke ontvangst; er is wel geen plaats in
Nederland, welke niet, als de minister er
komt, bepaalde wenschen uit. Men beschou-
we sprekers bezoek hier als een blijk van
belangstelling der regeering voor de wen
schen hier gekoesterd, waarvan de inwilli
ging uiteraard zal bepaald moeten worden
door ’s lands belang en de draagkracht der
financiën. Spr. drinkt op het welzijn van
Bolsward en omgeving.
Nadat ook de heer Tromp den burge-
van het weggedeelte SneekHarkezijl, ter
wijl het maken van de rechtstreeksche ver
binding met Joure, voorloopig tot later tijd
zou worden uitgesteld,
Wij durven niet hopen, dat de eerste der
hier aangegeven mogelijkheden nu reeds tot
werkelijkheid zal worden gemaakt, hoe aan
genaam ons dit ook zou zijn en hoe zeer ook
het belang der betrokken streek daardoor
ongetwijfeld in sterke mate zou worden ge
diend. Wij moeten erkennen dat, gezien de
groote verbeteringen die ook elders nog
moeten worden aangebracht, het wellicht
niet geheel gemotiveerd zou zijn onmiddel-
Excêirêntie7wien*spn Gods '>jk het geheele bedrag, voor deze radicale
- - wegverbetering noodig, aan te wenden. We!
meenen wij ons te mogen veroorloven er op
aan .te dringen, dat het scheppen van een
definitieve toestand in de volgende vijfjarige
periode, ernstig onder de oogen wordt ge
zien.
Rest de vraag aan welke der beide andere
oplossingen dan de voorkeur zou moeten
worden gegeven. Gaarne erkennende, dat
een provisorische verbetering van de weg
SneekHarkezijl, aangevuld met een nieuw
gedeelte weg van daar naar de afsluitdijk,
een niet te versmaden verbetering voor het
uv.. verkeer zou beteekenen, meenen wij toch,
meester had bedankt voor de ontvangst,1 dat door deze oplossing, zij nioge wellicht
uit financieel oogpunt in de huidige tijds
omstandigheden aanbevelenswaardig schij
nen, het belang van dit gedeelte onzer pro
vincie niet wordt gediend op een wijze als
waarop wij meenen eenige aanspraak te
mogen maken. De positie van dit gedeelte
onzer provincie, dat vanzelfsprekend als
weide- en tuinbouwgebied ook de invloed
van de crisis-omstandigheden in sterke mate
ondervindt, is, ook afgezien daarvan, uiterst
précair als gevolg van de afsluiting der Zui-
derzee en van de dreigende verslechtering
der spooraansluiting. Waar door deze af
sluiting en de voorgenomen spoorverbinding
over de afsluitdijk, nationale belangen ge
acht worden gediend te zijn, hebben wij ons
als goede Nederlanders daarbij neer te leg
gen, al wordt vrij algemeen gevoeld, dat het
onmiddellijk belang van dit deel der provin
cie daardoor niet wordt bevorderd. Maar
wel meenen wij, dat, indien de mogelijkheid
bestaat om, door uitvoering van openbare
werken, zooals de weg Heerenveenafsluit
dijk, compensaties te scheppen, met eenig
recht mag worden gevraagd, dat die moge
lijkheid dan niet ongebruikt zal worden ge
laten.
Maar niet alleen uit dit belangenmotief
schijnt het ons wenschelijk het gedeelte
JoureSneek voor directe aanleg te bestem
men in even sterke mate schijnt ons deze
wenschelijkheid te spreken uit een algemeen
verkeersoogpunt.
De afstand Heerenveenafsluitdijk langs
bestaande wegen is 65 K.M. De leng
te van de geprojecteerde primaire weg is
ongeveer 43 K.M.
De afstand Sneek- Heerenveen over Rau-
werd is 34 K.M., die over Spannenburg
Joure naar Heerenveen ongeveer 36 K.M.
Langs de geprojecteerde weg is deze afstand
-= 21 K.M.
En wat het sterkste spreekt, de afstand
van Sneek naar Joure, welk dorp, gegeven
riesche verhoudingen, als een plaats van
rij groote beteekenis moet worden be
schouwd, bedraagt over Spannenburg 25
K.M. en langs de geprojecteerde weg xt 11
KJW.
E n uit een oogpunt van economisch be
lang n uit een algemeen verkeersoogpunt
meenen wij da.i ook de meest mogelijke na
druk te moeten leggen op het wenschelijke
om de verbinding Joure—-Sneek in elk geval
t t stand te brengen. Zijn bepaalde hpndels.
betrekkingen wegens het ontbreken van
goede verbindingen eenmaal verbroke?dan
valt het vaak moeilijk deze ader aa te
knoopen.
Het is onze stellige meening, dat het be
lang van deze geheele streek meer gebaat
zal worden door het maken van deze recht-
sirceksche verbinding met Joure en ’t daar
naast aanbrengen van provisorische verbete
rt igen aan het gedeelte Sneek--Harkezijl,
Zooals wij reeds in het vorig nummer
meldden, had zich alhier en in Bolsward,
Joure en Heerenveen een comité gevormd,
ter voorbereiding van een ministerieel be
zoek aan de huidige verbindingswegen van
deze plaatsen met de Afsluitdijk, om daar
door het licht te doen vallen op de urgentie
van de aanleg van de nieuwe verbindings
weg.
Dat ministerieel bezoek heeft gister plaats
gehad.
Te 12 uur arriveerde per auto aan het
eind van de Afsluitdijk Z.Ex. de minister
van Waterstaat, mr. P. Reijmer, vergezeld
van dr. ir. J. A. Ringers, directeur-generaal
van de Rijkswaterstaat, ir. G. J. v. d. Broek,
aoofdingenieur, directeur van de Rijkswater
staat te Den Haag en ir. G. Redeker, hoofd-
ngenieur, directeur van de Rijkswaterstaat
e Groningen. Daar werden de leden van het
comité aan 't gezelschap voorgesteld, waar
na de tocht een aanvang nam. De minister
werd in diens auto vergezeld door den heer
J. Joh. Tromp, voorzitter van het comité, in
sen der andere luxe-auto’s had o. a. plaats
genomen ir. C. G. P. van Goor, uit Den
flaag, secretaris-ingenieur van de wegen
commissie van A. N. W. B. en K. N. A. C.
Xen gezelschap journalisten waarvan de
dollandsche per auto uit Haarlem waren
afgehaald, nam met een aantal comité-
eden plaats in een groote touringcar. De
toet werd voorafgegaan door een auto met
len commissaris van politie tc Sneek, die
gedurende de geheele excursie op uitste
kende wijze voor de regeling heeft gezorgd.
Gereden werd eerst over ZurichWons
laar Bolsward, ter bezichtiging van dit
deel der wegen naar SneekJoureHee-
•enveen.
Aan de vertegenwoordigers van de pers
werd, vergezeld van foto’s, het volgende
overzicht verstrekt:
I
NIEUWE SNEEKER COURAN
annex SNEEKER COURANT (76e Jaargang)