Uitgave KIEZEBRISK Co.
50e Jaargang
Zaterdag 2 December 1933
lo. 18 Eerste Blad
Dit No. bestaat uit 4 bladen.
gesprongen handen
PUROL
annex SNEEKER COURANT (77e Jaargang)
NIEUWSTIJDINGEN.
ging van Christus werd gebezigd.
In het heilige jaar om de 25 jlaar
wordt de heilige deur opengehakt in
vier kerken: in de St. Pieter door den
Paus, in de andere door kardinalen.
Naast de St. Pieter en het Vaticaan,
welke het centrum van de katholieke
kerk zijn geworden, vindt men er o.a.
7 pelgrimskerken, die tal van schat
ten bevatten. De grootste kunstenaars
hebben hun genie in dienst der kerken'
gesteld en machtig is het aanschouwen
van hetgeen door hen is gewrocht.
Vermeldenswaard is ook de water
leiding langs de Via Appia, waarlangs
de Romeinen uit de oudheid al kilo
meters ver hun water naar Rome brach
ten.
tieve, het opbouwende. Ook de wereld-oorlog,
de gruwelijkste in de geschiedenis, heeft in me
nig opzicht nog gunstige gevolgen gehad. Ze
bevorderde nl. de proletarische revoluties, de
medische wetenschap en de emancipatie der mo
derne vrouw. Maar hoe dichter men bij het
heden komt, des te meer gaat het gewelddadige,
het destructieve, het winnen van het construc
tieve, het opbouwende, en bedreigt de geweld
dadigheid het leven van de menschheid zelf.
Toen echter eenmaal de idee van het geweld-
looze opkwam, was deze, ondanks vervolgin
gen, bedreigingen en moord, niet meer te stuiten.
Maar als het gaat spannen, zelfs in hooge cul
turen, blijkt het geweld toch weer overheer-
schend te zijn.
De periode, waarin het geweld zich heeft ont
wikkeld als nooit, is de ontwikkeling van de
burgerlijke of kapitalistische maatschappij, die,
zooals spr. aantoont, steeds heeft getracht de
technische middelen en uitvindingen dienstbaar
te maken aan haar strijd tegen de adel o. a.
bij de uitvinding van het buskruit een me
thode, die ze tot nu toe heeft volgehouden. De
burgerlijke klasse is gebaseerd op het kapitaal,
dat in handen is van één klasse en gebruikt
wordt om winst voor die klasse te behalen,
maar bovendien concurreeren in die klasse alle
individuen afzonderlijk om zooveel mogelijk van
dat kapitaal in bezit te krijgen, een strijd, die
thans al eeuwen duurt, en waaraan ook de
menschen uit het proletariaat deelnemen. Om
dat stelsel in stand te houden, worden tal van
driften onder de menschen gewekt en aange
kweekt, waardoor het leven van den modernen
mensch meer en meer begint te ontaarden. Maar
wanneer staten gaan dringen en vechten, ont
staat er oorlog en om die te voeren, zijn er oor
logsmiddelen noodig, en wordt de nationale de
fensie steeds hooger opgevoerd. Ook zijn er
steeds meer menschen noodig, maar omdat
velen zich daartoe niet wilden leenen, werd de
dienstplicht ingevoerd, die volkomen bij de bur
gerlijke maatschappij behoort Die dienstplicht
gaat van het eene land naar het andere, en wan-
neer de wereldoorlog uitbreekt, is de dienstplicht
al een algemeen verschijnsel geworden. Dat
heeft ook andere gruwelijke gevolgen. De dienst
plicht eischt nl. dat alle jonge mannen zich on
derwerpen aan de militaire africhting), en wel
op hetzelfde oogenblik, dat ze worden aange
nomen voor den dienst van Christus. Maar, daar
ze opgeleid worden om in den blinde te kunnen
moorden, wordt de menschheid door een moord-
drift en aanvalsdrift bezeten, is er geen rust
meer in de wereld en komen de volkeren als
legerkampen tegenover elkaar te staan. Een
steeds grooter deel der maatschappelijke pro
ductie wordt op deze vernietiging gericht, waar
door de begroetingen van alle staten danig in
de war geraken, en zoo raakt de menschheid
financieel, zedelijk en maatschappelijk meer en
meer uit ’t lid. Daarbij komt nog) dat de kerk, hun recht te strijden. Tegen deze strijdwijze
de partij, de school en de film de massa over
tuigen van de gedachte, dat er geen schooner
dood is dan voor het vaderland te sterven,
waardoor ze de menschen in de roes trachten
te brengen, dat ze in den oorlog voor een recht
vaardige zaak sterven.
En zoo is het geweld thans oppermachtig in
de wereld; een meening die niet alleen in anar
chistische kringen bestaat, maar ook de burger
lijke politici als bv. prof. Van Embden, vferklaren
dat de oorlog uit praktisch oogpunt gezien on
zedelijk en barbaarsch is geworden. De moderne
kapitalistische maatschappij kan niet bestaan
zonder in de eerste plaats geweld uit te oefenen
tegenover het proletariaat, dat zich wil ver
heffen, zoodat het geweld in tijden dat het on
rustig wordt in de onderste lagen der maat
schappelijke pyramide, versterkt wordt door
meerdere bewapening van politie, instelling van
burgerwachten enz. In de tweede plaats kan het
kapitalisme het geweld niet missen met het oog
op de concurrentie. Het kan nl. alleen bestaan
als het beschikt over afzetgebieden, waar de
waren aan den man kunnen worden gebracht,
en waar de grondstoffen vervaardigd en gevon
den worden. Bevinden deze laatsten zich niet
in het eigen land, dan moeten die in andere
landen veroverd worden. Bovendien heeft men
in de derde plaats emigratie-gebieden noodig,
en daarom begint men het kapitaal in ’t buiten
land te beleggen, waarmede tegelijkertijd de
vaderlandsliefde verdwijnt. Om dat alles te kun
nen bereiken, beginnen de staten elkaar te be-
concurreeren en te verdrijven, en, zooals een
Engelsche minister het zoo juist gezegd heeft:
de vlag volgt de handel, en omgekeerd volgt
ook de handel de vlag. Dat is het imperialisme!
Maar, zegt men misschien: wij hier in Neder
land willen geen oorlog. Inderdaad! Nederland
is nl. als een kleine jongen tusschen drie half
dronken met messen gewapende kerels. Daarom
schommelt de Nederlandsche politiek tusschen
het Engelsche en Fransche imperialisme. Dat
tamme Nederlandsche leeuwtje echter wordt in
Nederlandsch Indië een verscheurend beest. Ne
derland is nl. een defensief imperialisme, dat
niet aanvalt omdat het de buit al binnen heeft,
maar verdedigen gaat wanneer het aangevallen
wordt. Kan Nederland dat alleen niet af, dan
zoekt het hulp bij Engeland en Frankrijk, lan
den die evenals Nederland vredelievende impe
rialisten zijn. Duitschland, Italië en Japan zijn
agressieve, d. w. z. aanvallende imperialisten,
omdat ze te weinig hebben, en daarom koloniën
zoeken. Al deze landen zijn en blijven echter
imperialisten, waarbij het gaat om de verdee-
ling van de wereldbuit, en daarom ook kan de
ontwapeningsconferentie niet slagen.
Er is dus oorlog noodig om de proletariërs en
de gekleurde onderdrukten er onder te houden,
maar door dat alles heen beweegt zich ook nog
de bloedige internationale van de leveranciers
van oorlogsmaterialen, waarvoor verschillende
cartels en trusts zijn opgericht. Deze fabrikan
ten zijn hun klanten gaan bewerken door voort
durend onrust en een gevoel van onveiligheid
onder de massa te verwekken om daardoor de
bewapening van alle landen op te voeren. Om
dat te bereiken wordt de pers omgekocht, wor
den de afgevaardigden naar de ontwapenings
conferentie omgekocht (Shearer), ja worden
zelfs heele parlementen omgekocht. Oorlog, ka
pitalisme en imperialisme vormen dus een drie-
eenheid.
Geheel anders wordt het als wij socialisme en
geweld met elkaar gaan verbinden. Dat behoort
niet bij elkaar, maar vloekt met elkaar. In de
socialistische maatschappij zal nl. geen plaats
zijn voor het geweld, en als wij het gaan aan
wenden voor onze revolutionaire strijd, komt er
een tegenstelling tusschen het doel en de mid
delen. Volgens spr. kunnen revolutionairen dan
ook nooit het geweld van den oorlog aanwen
den, daar die zoo gruwelijk geworden is dat
het geheele menschdom er door vernietigd zal
worden. Daarom moeten wij afstand doen van
het geweld, zegt spr., in het belang van het
socialisme en de socialistische revolutie. Het ge
weld zit nl. niet in ons, maar is buiten ons, en
het gewelddadige, het onbeschaamde, het ge-
wetenlooze is in de mode, ook in de revolutio
naire beweging, en daar durven de menschen
niet tegen op. Een tweede reden waarom men
’t geweld niet wKfcoslaten is omdat men vraagt
Wt men dan tegenover gewéld moet stellen.
Daarop antwoordt spr.: er zijn dingen die we
niet kunnen doen, en als we de revolutie niet
kunnen bereiken zonder geweld, is het beter de
menschheid trouw te blijven en de overwinning
prijs te geven, daar 't na zulk een over 'inning
geen zin meer zou hebben voort te leven.
Een dergelijke eisch wordt ons echter nog
niet gesteld, en tegenover het geweld van de
burgerlijke klasse kunnen wij dingen stellen,
waartegen zelfs het meest geraffineerde en we
tenschappelijke geweld niet op kan. Welke mid
delen dat zijn, behandelt spr. na de pauze.
Tot de dogma’s van het geweld behoort o. a.
dat geweld en oorlog de beste middelen zouden
zijn om een gerechtvaardigde zaak te dienen.
Maar in werkelijkheid is het anders! Er zijn nl.
niet veel oorlogen, waarin beslissingen zijn be
reikt, en steeds is er maar één partij overwin
naar. Nog geen 50 van alle oorlogen hebben
dus succes gehad, en men heeft dus ook geen
50 kans om met een oorlog te winnen. Maar
de orlogen waarin overwinningen werden be
haald, waren ook altijd lang geen oorlogen in
dienst van een rechtvaardige, maar meermalen
in dienst van ’n onrechtvaardige zaak. Men heeft
dus maar een kleine kans om de strijd voor een
rechtvaardige zaak met oorlog te winnen.
Er zijn echter andere geweldlooze middelen.
Spr. wijst op het geval met de Indiërs in Zuid-
Afrika, waarvoor uitzonderingswetten beston
den, waardoor ze zich beleedigd gevoelden.
Deze Indiërs stonden in verband met een zeer
i bekend landgenoot in Pretoria, de advocaat
I Ghandi, die hun den raad gaf te doen alsof die
i wetten niet bestonden, om op die wijze voor
konden de Engelschen niet op, en voor de we
reldoorlog uitbrak, waren de wetten opgeheven
en hadden deze Indiërs dus geweldloos gewon
nen. Spr. noemt meerdere voorbeelden, om te
bewijzen, dat men bij geweld vernietigt, door
geweldloosheid zijn doel bereikt,
In deze strijdwijze is gebleken dat de vrou
wen veel meer kunnen uitrichten dan de man
nen. Dergelijke strijdmiddelen zijn niet gebon
den noch aan een bepaald persoon, noch aan
een godsdienst, noch aan een traditie. Om dit
aan te toonen voert spr. vele voorbeelden aan.
De Ieren hebben in hun onafhankelijkheidsstrijd
tegen Engeland bemerkt dat het onmogelijk was
met geweld tegen de Britsche regeering op te
treden, zoodat zij in het midden van de vorige
eeuw besloten collectief te weigeren belasting te
betalen. Daarmee gingen zij door, tot de regee
ring begon te weifelen en ze zouden zeker ge
wonnen hebben, als de leiders niet met de re
geering waren gaan onderhandelen, waardoor
alles verloren ging. Spr. meent dat men ook in
de socialistische strijd nooit op leiders moet ver-
trouwen. Controleert u zelf, zegt hij, controleer
elkaar, maar geef nooit de leiding aan anderen
over, ook aan mij niet.
Deze methodes beginnen zich ook in Ned.
Indië meer en meer te ontwikkelen. Als de In
diërs hun primitief geweld tegenover het Neder
landsche geweld zouden stellen, werden ze ver
nietigd, was ’t niet door Nederland, dan wel
door Frankrijk of Engeland, daar het geheele
imperialisme er op uit is de gekleurde volkeren
ér onder te houden. Daarom gaat men thans in
Indië meer en meer belang stellen in de geschie
denis van de landen die tot burgerlijke onge
hoorzaamheid, als weigering van belasting beta
len, boycot, dienstweigering enz., zijn overge
gaan. Wordt deze methode ook in Indië toege
past, en de arbeiders in Nederland op 't juiste
oogenblik de algemeene werkstaking procla-
meeren, dan valt het Imperialisme ineen.
Maar, zegt men, en Hitler dan? Spr. gelooft
niet dat Hitler hier komt, daar die in z’n eigen
land genoeg te doen heeft. Maar ’t :ou ook
onmogelijk zijn hem met gifgassen e. d. te kee-
ren, zelfs niet met een wereldoorlog. Als Hitler
komt hebben wij dus dezelfde geweldlooze mid
delen toe te passen, en niet die van de soc.-de-
mocraten als Vandervelde, die met een oorlog
tegen Hitler dreigt. Bovendien komt ook Hitler
niet, rr aar het Duitsche volk, dat hoogjstens door
een waan bevangen is en dat volk moeten wij
trachten te winnen.
Trouwens, zegt spr., het fascisme is tegen-
openlucht-museum is van al deze in
richtingen, die er ooit geweest zijn. Hier
kon Hadrianus aan zijn schoonheids^-
zin volkomen uiting geven; zijn kunst
zin en prachtliefde hebben zich tot het
uiterste hier gemanifesteerd.
Vandaar gaat de reis naar de Ca
tacomben, waarbij een klooster staat,
waar een internationale schare van mon
niken is gehuisvest. Deze dienen als
gids in de onderaardsche begraafplaat
sen, waarin meer dan driehonderd jaar
is begraven, waarin meer dan 6 mil
lioen christenen hun laatste rustplaats
vonden. Op de muren in de gangen
zijn tallooze bijbelsche afbeeldingen en
ook van dieren, pauwen en hanen b.v.,
te vinden. In de 9e eeuw waren deze
catacomben een plaats van heilige de
votie daarna raakten zijl in de vergetel
heid, tot ziji in de 15e eeuw weer wer
den ontdekt.
Na een spoorreis van 6 uren v*an
Rome komt men in Napels, een der
schoonste steden van Italië, waar men
op den achtergrond'de 1200 M. hooge
Vesuvius aanschouwt. Aan de heete
bronnen van de zgn. kleine Vesuvius
werd een bezoek gebracht, waarna men
na drie kwartier sporen Pompei be
reikte. Er is. geen stad waar zoo’n wee-
moedigen indruk gewekt wordt als hier.
De inwoners, rustig en blijl hun leven
leidend, zich koesterend in de warme
stralen der Italiaansche zon, werden
in het jaar 79 door de catastrophe ver- p
rast. Wel was er in 63 een aardbeving
geweest, waarbij velen omkwamen, doch
de liefde voor den vaderlanidschen i
grond weerhield de overgeblevenen té i
vertrekken. Tot 24 Augustus 79 de
groote uitbarsting kwam, die alles on- 1
der de asch bedolf. 20000 inwoners
kwamen om; latere errupties maakten
de aschlaag tot 7 M.. hoog. In 1748
werd de aandacht op de bedolven stad
gevestigd; in 1860 begon men met een
stelselmatige blootlegging, zoodat nu 2/3
van de oude stad aan het licht is ge
komen. De muren van de huizen staan'
nog, de daken zijn weg. Het inwendige
der gebouwen getuigt van groote kunst
zin, terwijl thans riog tal van particu
liere mededeelingen worden gevondén.
Wat men bij de opgravingen vindt,
wordt naar een museum in Napels ge
voerd, terwijl in Pompei een huisje .is
gereconstrueerd, waardoor men een in
druk krijgt, hoe het vroeger was. Aan
alles ziet men, hoe mensch en dier, door
schrik en ontzetting bevangen, hun vree-
sel'ijken dood stierven.
Pompei is een doode stad, waar geen
leven is te vinden. Daarboven schittert
de gouden zon, buiten op de velden
graast het vee en kabbelen de beken.
Boven dit alles uit richten wij ons oog
op Hem, Die het leven geeft en het
neemt, en danken wij Hem, dat Hij' ons
ons vaderland gaf, waar ondanks het
schoone in Italië, geen aarbevingen en
vuurspuwende bergen zijn en wij' een
geestelijke vrijheid genieten.
Door een serie prachtige lichtbeelden
werd deze lezing verduidelijkt.
De voorz. dankte den spr. voor zijn
interessante rede, waarna deze in dank
gebed voorging,
De overwinning van het geweld.
Over bovenstaand onderwerp sprak de heer
B. de Ligt, van Genève, Donderdagavond voor
de afd. Sneek der 1. A. M. V. in de Harmonie.
De voorzitter, de heer G. van Houten, sprak
een kort openingswoord, waarna hij het woord
gaf aan den spreker.
De heer De Ligt zegt dat er geen verschil van
meening zal bestaan als we zeggen, dat wij
leven in den tijd van de overwinning van het
gewel'd. Waarheen wij ook kijken, overal zien
we dat het geweld een verschrikkelijke rol speelt
in de wereld, en dat de gewelddadige methoden
op de meest geraffineerde wijze worden uitge
buit. Nimmer in de wereldhistorie heeft de wereld
zich (zoo gewapend als tijdens de vredes-con-
ferenties en ijog nooit zijn de oorlogsmiddelen
zoo gruwelijk geweest als tegenwoordig, t Erg
ste is echter dat de menschelijke geest zoo ver
giftigd is, dat ze tot het aanwenden van die mid
delen is gekomen. En toch is het onmogelijk,
dat geweld met een enkel pacifistisch gebaar
uit de wereld te krijgen. Dat geweld zit nl.
diep in de menschheid geworteld, en de oorlog
zelf heeft ook een eeuwenlange voorhistorie.
Als we de geschiedenis nagaan, vinden we
steeds, zelfs in de perioden van de hoogste
cultuur het verticale geweld, d'. w. z. het geweld
boven naar beneden, en telkens ook weer de
greep van de massa naar het geweld: het ver
ticale geweld van beneden naar boven. Politiek
economische expansiedrift leidt telkens tot ge
welddadige botsingen. Dat is de politieke oorlog,
het horizontale geweld waarvan de geschiede
nis vol is. Maar toch is de mensch geen oorlogs
zuchtige natuur, en de oorlog is dan ook geen
biologische oorlog). Een biologisch of natuurlijk
verschijnsel is nl. het gevecht, het spontaan
elkaar naar de keel vliegen, een instinctmatige
daad, die reeds in de oertijd voorkwam. Voor
een oorlog zijn bepaalde moordmiddelen noodig
en daarnaast voorbereidingen en een bepaald
maatschappelijk of politiek doel. Vergeleken bij
de tegenwoordige waren de oorlogen van vroe
ger zeer primitief, en we zien dat er tijdperken
zijn van gjroote gewelddadigheden en oorlogen,
maar daarbij overheerschte steeds het wnstruc-
Nero, waarvan gezegd wordt dat Petrus
daar gekruisigd is. Paus Sixtus deed de
zuil overplaatsen tot waar zij nu staat.
Qp Witte Donderdag van 1929 waren
er 20000 menschen in de St. Pieter,
waar weinig stoelen of banken zijn, en
waar men maar rondloopt. Een paar
koren zongen schitterend en telkens als
er een psalm gezongen was, werd een
kaars op het altaar uitgeblazen, tot de
Bij Apothekers en Drogisten
Rome, de eeuwige stad.
In het Gebouw v. Chr. Belangen
sprak Woensdagavond ds. A. G. H, v.
Hoogenhuyze, van Amsterdam, voor de .-
Vereen, van Rechtzinnig Hervormden, laatste, die^als symbool van de graflleg-
over bovengenoemd onderwerp. f
Nadat de niet druk bezochte samen
komst door den voorzitter, den heer
Wi. Nauta, met gebed 'en een welkomst-
woord aan spr. en luisteraars was ge-
opend, ving de spr. zijh rede aan.
Wie in het tegenwoordige Italië reist,
zal moeten erkennen, dat het heel wat J
beter is dan 10 jaar geleden. Toen
vuile treinen, nooit op tijd, de bagage 'j
en de reizigers niet veilig, nu nette J
en punctueel op tijd vertrekkende trei- i
nen, de bagage en de reizigers veilig.
Toen de wegen onbegaanbaar, de stra
ten slechter dan elders ter wereld; men
moest er iets voor over hebben om daar
te reizen. Na den oorlog stond Italië
aan den rand van de revolutie, erger
dan in Rusland; in Florence alleen
werden eenige duizenden jonge mannen
vermoord, omdat ze de Internationale
niet wilden zingen. Opeens is dat alles
anders geworden. Thans aanschouwt
men overal een geheel ander beeld dan
10 jaar geleden: Mussolini heeft, orde
in den chaos geschapen. Sociale wetten
zorgen voor het welzijn der arbeiders;
er is werk voor hem Geen wonder, dat
90 van de 40 millioen bewoneirs van
Italië voor Mussolini zijn.
Of er dan geen tegenkanten aan deze
inrichting zijn? Met alle waardeering
voor Mussolini moet toch gezegd, dat
de vrijheid van denken en handelen
er een knak heeft gekregen, wat niet
zoo' erg genoemd kan worden, als die
vrijheid tot bandeloosheid wordt.
Hebben de arbeiders het er dus beter
gekregen, ook de R.-K. kerk deelt in de
zegeningen van het fascisme. Door
Mussolini, is de Paus in zijin wereldlijke
macht hersteld, waaruit deze sinds 1871
was verdreven. Groot grondbezit heeft
de Paus hierdoor met verkregenalleen
de St. Pieter en eenige huizen in de
omgeving zijn vrijgegeven. Door deze
daad heeft Mussolini niet slechts de
R.-K. kerk van Rome aan zich verbon
den, maar over heel de katholieke we
reld is men daarvoor Mussolini dank
baar.
Wij protestanten hebben kortgeleden
de rijksdag van Spiers herdacht, waar
het protestantisme haar naam ontving.
Voor ons geloof moeten wij pal staan
en kunnen dus nooit tevreden zijn, als
de Paus zijin wereldlijke macht zou wil
len benutten om ons in onze vrijheid
van godsdienst te beknotten.
Door de schenking van de St. Pie
terskerk is deze en de naaste omgeving
thans keikelijke staat geworden, die
523 inwoners telt.
Rome, de eeuwige stad, is gebouwd
op zeven heuvels en Sinds 1871 de
hoofdstad van Italië. De stad is jets
groot er dan Amsterdam en telt op het
oogenblik ongeveer 1 millioen inwoners.
Dit inwonertal heeft in den loop der
eeuwen groote schommelingen onder
gaan. In het begin onzer jaartelling
telde de stad 1 millioen inwoners, iin
1400 waren het er slechts 17000. Oor
logen en pestilenties teisterden de be
volking hevig, totdat in 1870 het cijfer
20000 weer was bereikt. Door het groote
aantal huwelijken en den rijken kinder
zegen is het Italiaansche volk geweldig
toegenomen en de levenskracht der na
tie versterkt. Overal ziet men kinderen
en ouders van zeven kinderen zijn vrij
van belasting.
Merkwaardig is Rome, niet om de
moderne gebouwen, maar ten eerste
om het groot aantal katholieke kerken
en ten tweede om haar oudheid.
In de St. Pieter culmineert heel het
katholicisme. Staat men op het plein
voor de kerk, dan wordt men door de
overweldigende schoonheid stil van ont
roering. Het heidendom, dat schitterde
door zijin prachtige tempels, moest door
Constantijn overtroffen worden, waar
om deze een kapel bouwde. Prachtig als
deze reeds was, viel ziji ten offer aan
de plunderingen, welke Rome van ver
schillende volkeren onderging. Tot men
in de 15e eeuw overging tot den bouw
van de tegenwoordige St. Pieter, de
kerk aan Petrus gewijd en naar luid der
legende boven diens graf gebouwd. Zij
is de grootste kerk der wereld; in haar
ruimte kunnen 60.000 menschen beslo
ten worden. Op den vloer staan de
grootten van andere kerken aangege
ven, als de St. Paul te Londen, de Dom
te Florence, die te Keulen en meer
dere. De koepel is 20 M, hooger dan
den Domtoren te Utrecht.
Voor d® kerk staat de ob^sk van
Ook uit ander oogpunt is Rome be-
langrijk n.l. uit het gezichtspunt van 1
zijn archaeologisChe waarde. De bouw-
werken van Nero, Diiocletianus en H!a-
drianus zijin niet weg of vernield, door
opgravingen zijn ze weer aan het licht
gekomen.
Over Rome z'ijh verschillende bescha
vingen en verwoestingen gegaan. Van
daar dat men nu pl.m. 10 meter hooger
staat dan de oorspronkelijke grond.
Diep onder de straten van thans rusten
de nesten van beschavingen van eeuwen
geleden.
Het Forum Romanum is het centrum
van het oude Rome. Dat is allereerst
de moeite van het bezichtigen waard.
Vroeger, een jaar of wat geleden, ging
men door nauwe straatjes daarheen en
was de aanblik dan overweldigend; nu
zijn door Mussolini breede straten aan
gelegd, wat veel van de bekoring weg
nam. i
Het Pantheon is het eenige gebouw
hetwelk nog geheel intact is. Het heeft
muren va» 7 M,. dik, een koepel, die*
van boven geheel open is en een won
derschoon aanblik op den hemel geeft.
Dan vindt men er de oude ronde tem
pel van Vesta, de pyramide van Seve
rus. Maar het allerbelangrijkste is het-
Forum Romanum. Staat men op een
hoogte van 15 M. dan lijkt het een ruïne
van een groote brand. Velen, die Rome
bezoeken, willen van deze oudheid-schat-
ten niet weten, maar wie zijn verbeel
ding wil laten spreken, is van het Fo
rum niet weg te slaan. Als men bij de
aanschouwing der talrijke prachtige
beelden deze reconstrueert, dan ziet men
het drukke leven in de oudheid van een
millioen menschen. Daar is wereldhis
torie gevormd en die gedachte ontroert.
Men ziet de menschen loopen en hoort
de orators spreken. En verlaat men
onder deze indruk het Forum, dan voelt
men de schrijnende tegenstelling als
men een straat verder de trams en de
auto’s ziet rijden.
De Romeinen leefden voor brood en
spelen en een keizer, die zich populair
wilde maken, zorgde hiervoor. De bad
huizen waren zeer in trek. In het bad
huis, van Calacala konden 1600 men
schen baden. Men vindt daar de prach
tigste mozaïeken en wandschilderingen.
Deze baden bevorderden evenwel dé
slapheid en de energieloosheid der Ro
meinen; het verval werkten zij in de
hand.
Achter het Forum vindt men het Cbr
'losseum, zoo genoemd naar het reuslach-
tige beeld, dat daar van Nero geplaatst
is. Duizenden slaven hebben tientallen
i van jaren aan den bouw van dit werk
i gearbeid; zonder kinderen Konden er
87000 menschen in, met die 100000.
i De zitplaatsen zijn amphitheatersgewij-
i ze; op de laagste tangen, dicht bij.den
grond zaten de keizer, de Vestaalsche
maagden en andere grootheden, op de
volgende rij de patriciërs, dan de ple
bejers en eindeljjk de slaven en de
vrouwen. In het inwendige werden de
spelen gehouden en bij' de inwijding
heeft men 100 dagen feest gevierd,
5000 dieren zijn daarbij gedood. Daar
werden gevechten geleverd van dier
tegen dier of mensch; de gladiatoren
traden daar op; ook werden daar de
christenen gedood. In één feest heeft
men eens 200 leeuwen gedopd. In de
middeleeuwen werd deze kampplaats
verwoest; nu zijn de gevangenissen nog
te zien, waar de veroordeelden naast
wilde dieren werden opgeborgen.
Voorts vindt men er het Circus Maxi
mus, waarvan echter weinig is overge
bleven.
Buiten Rome treft men de Villa Ha-
drianus aan, welke villa het grootste
I
i
NIEUWE SNEEKER COURANT
