ïo. 30 Eerste Blafi
Uitgave KÏEZEBRIBR Co.
der Gemeente Sneek
Officieel Orgaan
annex SNEEKER COURANT (77e Jaargang)
I
50e Jaargang
Zaterdag 13 Januari 1934
Dit No. bestaat uit 3 bladen.
OFFICIEEL GEDEELTE.
NIEUWSTIJDINGEN.
Regelprljs 9 cent. Abonnementen belangrijke korting
Alle Advertentlën worden in belde bladen opgenomen.
i
Vrijdags te Hommerts, Jutrijp, Tirns, Goënga, Gauw, Sijbrandaburen, Offingawier, Terzool, Abbega,
Oosthem, Deersum, Scharnegoutum, Roodhuis, Gaastmeer, Balk, Stavoren, Wyckel, Langweer, Bozum.
De NIEUWE SNEEKER COURANT is een abonnementsorgaan, verschijnt Dinsdags en Vrijdags. Abonnementsprijs in de stad f2.50, naar buiten fr. per post f3.60. De SNEEKER COURANT is een Advertentieblad
en wordt gratis bezorgd bij allen die te Sneek geen abonné zijn op de Nieuwe Sneeker Courant en bovendien huis-aan-huis verspreid:
D i n s d a g s te Woudsend, Heeg, Nijezijl, Folsgare, Nijland, Oppenhuizen, Uitwellingerga, Oudega (W.),
IJsbrechtum, Wolsum, Harich, Hemelum, Bakhuizen, Nijemirdurn, Sondel, Sloten, Tjerkgaast, Spannen
burg, Poppingawier, Warns, Rauwerd
Controle op de oplaag toegestaan.
VRIJSTELLING DIENSTPLICHT.
De BURGEMEESTER der ge-
meente SNEEK brengt ter openbare
kennis dat van heden af ter Secretarie,
2 e Afd., ter inzage liggen de beschik
kingen van den Minister van Defensie,
d.d. 9 Januari 1934, waarbij aan
Egidius August Willibrordus Stockmann
en
Sldonius Johannes van der Werf,
ingeschrevenen der lichting 1934 tuit
déze gemeente, met ingang van 1 Mlaart
1934 voor goed vrijstelling van de dienst
plicht is verleend wegens opleiding tot
een geestelijk ambt.
Tegen deze .uitspraken kan uiterlijk
de tiende dag na de d'agteekening dezer
bekendmaking beroep worden ingesteld.
SNEEK, 12 Januari 1934.
tróctscentrale zal men kiezers hebben
voor de eigen eindcentrale, de knoop-
puntcentrale, de verschillende districten
en voorts de nummers der abonné’s .en
wel voor de duizendtallen, honderdtal
len en de tientallen en eenheden. Men
begrijlpt hoe ’n ingewikkeld spel van
kiezers dit wordt, in de automatische
centrale zijin dan ook altijd een aantal
instrumentmakers aanwezig om voor
goede functionneering te zorgen.
Wat het tellen der intercommunale
gesprekken betreft, dezelfde teller die
nu de lokale telltt, zal' ook de interlokale
tellen en dat uitdrukken in zooveel maal
2V2 cent als. voor de duur van het 'ge
sprek en afstand van de plaats bere
kend moet worden. In een jaar of tien,
vijfden, hoopt men zoover te zijin, dat
elke telefoonabonné automatisch kan
telefoneeren met het grootste deel, van
Nederland.
Wij hebben de technische ui.teenziet|-
ting, door spr. gegeven, hier zeer sterk
bekort, hij deed dit n.l. aan de hand
van tal vian teekeningen, waardoor de
ingewikkelde outillage alleen duidelijk
gemaakt kan worden. v
Dr. Klein richtte tenslotte een harte
lijk woord van dank tot de spreker.
deeld in 18 districten, het district Leeu
warden omvat ongeveer de provincie
vriesland. Op het centrum van zoo’n
district, dus hier Leeuwarden, zal Jn
de toekomst het geheele telefoonverkeer
gecentraliseerd worden; ieder district
wordt weer onderverdeeld in tien sec
toren, waarvan Sneek er een zal zijn.
Op dit knooppunt wordt het telefoonver
keer van 10 omliggende plaatsen saam-
getrokken. Een district zal hoogstens
dus. 100 centrales bevatten, dit in ven
jand met de kiezers. Elke centrale
krijgt een nummer, het eerste cijfer
daarvlan is het districtsCijfer, voor Leeu
warden wordt dat 1 (kencijfer), elke
centrale in djt district krijgt dus een
nummer tusschen 100 en 199, het 2e
cijf er stelt de sector vast, het derde de
eindcentrale. Tussdhen plaatsen in de
zelfde sector loopt het verkeer over de
knooppuntoentrale, tusschen plaatsen in
verschillende sectoren over de districts-
centrale evenals het verkeer met pillaalt,1-
sen in andere districten.
Er komen 18 districten, op de draai
schijf zijin echter maar 9 cijfers, dus niet
tusschen alle districten zal het verkeer
geheel automatisch kunnen verloopen,
dat zal alleen het geval rijn met de aan
grenzende districten en met de groote
centra. Verschillende kabels zijn voor
dit doel, reeds, gelegd.
Spr. staat nu stil „bij de technische
inrichting van het intérïokaial automar
tisch telefoonverkeer, dat weer berust
N atuurkundig
genootschap.
Gisteravond kwam het Natuurkun
dig Genootschap bijeen in hotel Hanen
burg.
Bijl de opening heeft de vice-voorrit-
ter, dr. H. Klein, den overleden voor
zitter, dr. D. H. Posthumus herdacht.
Zijn overlijden hebben alle leden stel
lig met ontroering, ja ontsteltenis verno
men en e©n woord van herdenking
moge hier gesproken voor wat dr. Pos
thumus voor deze ver. is geweest als
lid, secretaris en voorzitter. Nadat hij1
zich hier in Augustus 1896 had geves
tigd, werd hijlal spoedig lid. Voordrach
ten hield hijl over „koorts!”, „tubercu
lose en haar bestrijding” en „vergifti
ging”. Even stilstaande bij de tweede
voordracht zeide spr. dat dr. Posthumus
al spoedig correspondeerend lid van
de Ned. Ver. tot bestr. der tuberculose
werd, deze zaak had in groote mate zijn
belangstelling en hij! heeft het spreekge
stoelte in onze ver. gebruikt om rijn
denkbeelden daaromtrent uiteen te zet
ten, later werd hij een der oprichters
der Ver. tot bestr. der tuberculose al
hier, terwijl hijl ook als voorzitter der
Gezondheidscomm. gelegenheid vond
op dit gebied nuttig werk te doen.
Van 1899 tot 1912 tyas dr. Posthu
mus secretaris van ons Genootschap,
buitengewoon verdienstelijke verslagen
van de verschillende leringen' heeft hij
toen steeds gegeven. In 1928, na het
aftreden van den toenmaligen voorrit-
tet, dr. Bouma, werd de overledene na
tuurlijk voorzitter en zijin karakterise
rende kenmerken als. zoodanig Zjjn ge
weest rijh .groote welsprekendheid en
keurige stijl, het was een genoegen naar
hem te luisteren, te jneer omdat hij. war
me belangstelling koesterde voor alle
takken van wetenschap welke op het
terrein van onze ver. liggen, warme
belangstelling die zich nog op alleriieti
terrein richtte, ihiji was voorzitter van
de afd. iFrjeslands Z.W.hoek der Ned.
Mijl, van Geneeskunst, voorzitter der
Gezondheidscommissiie, voorzitter van
het college van curatoren van het gym
nasium, en rijn warme belangstelling
voor het ethisch religieus gebied' uilte
zich in rijn achtereenvolgende functies
van diaken, ouderling en kerkvoogd der
Ned. Herv. Gemeente; voorts yas hijl
hoofdbestuurslid van de A. N. W. B. en
waterconsul. Voorwaar aan hem is be
waarheid Goethes woord: „Greif nur
hinein in ’s Menschenleben, und wo
mann ’19 fasslt, ist es interessant”. Zlijh
veelzijdige belangstelling hebben hem
in de stormen des levens, waarvoor hij'
niet gespaard bleef, volgens zijn eigen
getuigenis er voor bewaard een gebro
ken man te worden. Zóó blijve dr. Poss
thumus in onze herinnering.
Na eenige ©ogenblikken stilte werd
met de gewone werkzaamheden aaingie- 1
vangen. De heer H. T. v. Engen
uit Hengelo sprak over de toepassing I
van het locale en interlodale automati- 1
sche telefoonsysteem in Nederland.
Spr. zal met de geheele schematuur
van de telefoon behandelen, ^aar men
met meer dan 100 verschillende stroom-
loopen te doen heeft, zou dat voor een
avond te veel Zjjn. H$ zal enkele gres
pen doen.
Bruikbaar gedemonsteerd werd de
telefoon voor het eerst op de wereldten
toonstelling in Philadelphia in 1876; in
1878 had men al verschillende telefoon- -
netten, in .1877 waren er al 2 patenten
uitgegeven voor het automatisch tele-
foonprincipe. In 1881 werd de telefoon
ingevoerd in Nederland, de automati
sche t elefoon kwam hier het eerst in de
vorm van een huistelefoon bij de fla. v.
Houten in 1900, in 1892 was in Laporte
(V.S.) al de eerste automatische tele
fooncentrale gebouwd, volgens princi
pes welke men nu nog terugvindt in de
moderne systemen.
Telefoneeren is het overbrengen van
geluid over verre afstand en het prin
cipe van het toestel berust hierop dat het
geluid van de stem aan de e-ene zijde
een electr. stroomdoorgang grooter of
minder groot doet worden, waardoor
een trilplaat aan de andere zijde bepaal
de trillingen maakt, welke als geluid
voortgeplant worden naar het oor van
de toegesprokene. In de microfoon wor
den dus luchttrillingen omgezet in
electrische trillingen welke op hun beurt
later weer omgezet worden in luchttriï-
linge-n.
Op een centraal punt moeten alle
a’bonné’s onderling verbonden kunnen
worden, en voor de automatische te
lefoon er was deden dat telefonisten.
De uitgebreidheid der netten maakte
echter automatische inrichting noodig,
immers de telefoniste kan hoog
stens 10000 nummers bedienen die dan
op regelmatige wijze op een paneel
voor haar moeten Zijn aangebracht, met
10000 klinken heeft zoo’n paneel wel
z’n grootste werkmogelijkheid bereikt.
Voor elke abonné is een dubbeldraJad
noodig in de voedingskabels welke naar
de centrale loopen, deze kabels bevatten
tot 300 van deze dubbeldraden, en ze
worden op bepaalde punten gesplitst
in aftakkabels welke door de verschil
lende straten loopen. In centrale ko
men de voedingskabels op een kabel-
rek en worden daar elk gesplitst in
dunne kabels met elk; 20 dubbeldraden,
de z.g. kantoorkabels. Deze kabels lloo-
pen naar de hoofdverdeeler waar elk
kabeldraladje uitloopt op een zekering,
aan de andere zijlde van deze hoofd-
verdeeler fe de automaat afgewerkt. Op
dit punt is in de Amsterdamsche cen
trale brand uitgebroken, en men be
grijpt welk een enorme schade dat aan
de verbindingismogelijikhe'den heeft ge
daan.
Na die oorfiog is eigenlijk het auto
matische telefoonsysteem eerst goiec
mogelijk geworden door de toepassing
van het relais (in het algemeen oen toe
stel, waarin een kleine hoeveelheid ar
beidsvermogen gebruikt wordt pm de
aanwezige grootere energiebron arbeic
te laten verrichten. Verslagg.). Immers
de sitiroomstopten welke noodig zijn om
de automaat te doen werken, worden
gegeven door rplais welke d,e abonné
als hij de haak van het toestel neemt en
na de kiestoon gehoord te hebben, de
nummers, op de draaischijf draait, in
werking brengt. Deze relais brengen
dan de kiezers in beweging, draait men
bijv, het cijfer 5 dan worden 5 impul
sen gegeven die de kiezer eerst heffen
naar de vijfde rijl Van een reeks contac
ten van 100, draalt men daarna het cij
fer 6 dan zal een ander relais zorgen
dat door de 6 impulsen de kiezer op
die 5e rij naar 'het 6e nummer draait.
In de netten zijn 3 soorten kiezers
aangebracht, voor 1000 tallen, honderd
tallen en voor tientallen en eepheden'.
De automatiseering van de kleine
plaatsen zou geen voordeel opleveifen
als er niet interlokaal geautomatiseerd
werd. Voor dit doel is Nederland ver-
ervaring, dat andere organisaties nog dik
wijls op het standpunt staan, dat hun be
proefde tactiek toereikend is om de dreiging
van het fascisme te keeren. Om evenwel te
toonen dat het vertrouwen op eigen kracht
ook wel eens op een pijnlijk fiasco kan uit-
loopen, behoeven wij slechts onze blik naar
Duitschland te richten.
In 1929 kregen wij te maken met een zgn.
crisis, maar de huidige inzinking is geen
depressie van voorbijgaanden aard, doch
van blijvenden duur en zal pas verdwijnen
met het kapitalisme zelf. Weliswaar zal de
economische toestand aan schommelingen
onderhevig zijn, maar de crisis als zoodanig
blijft bestaan, tot een nieuwe dageraad aan
breekt. Is er dan zoo weinig werk? Neenl
Het gebrek aan bruggen, de noodzakelijke
vernieuwing van vele wegen, de woningtoe
standen welke dienen verbeterd, getuigen
duidelijk van het tegendeel. Het schrijnend
onrecht van het geldende systeem openbaart
zich ook schrikbarend in de Twentsche tex-
tieldistricten, waar de arbeiders zelf bijna
geen kleeren aan het lijf dragen. Verder in
vernietiging van groote hoeveelheden aard
appelen en peulvruchten, de medisch gecon
stateerde ondervoeding bij vele kinderen,
enz. Wij moeten daarom de kapitalistische
productie-wijze, welke uitgaat van het
winstprincipe, vervangen door de socialis
tische voortbrenging, die produceert naar
behoefte. Wij hebben overal gepoogd de ar
beiders tot verzet te dringen, maar de an
dere organisaties schijnen van meening dat
men het voorloopig verlies in een periode
van hoogconjunctuur wel weer kan binnen
halen. Het oordeel van de Kamers van Koop
handel en overeenkomstige besluiten van
elders, doen ons begrijpen dat men terug wil
naar de loonen van voor den wereld-oorlog.
Men vergeet echter dat de arbeiders in een
geheel anderen tijd zijn opgegroeid, en deze
voorgestelde loonsverlaging dus als een
dubbele korting zullen gevoelen. En geven
dan soms de heeren, die dit dicteeren, zelf
het imponeerend voorbeeld? Neen immersl
Door het vervullen van verschillende func
ties, waarvoor men doorgaans, in vergelij
king met een minder bevoorrechte categorie
van werkers, een schandalig hoog salaris
opstrijkt, is hun positie verre van onbeha
gelijk te noemen. Tegen de regelmatig weer-
keerende loonsverlagingen dient de arbei
dersklasse dan ook krachtig stelling te
nemen. Men moet het groepsegoïsme einde
lijk eens loslaten, en zich niet particularis
tisch afgrenzen, want vroeg of laat onder
vinden alle schakeeringen van hen de knau
wende invloed van het kapitalisme. Al 40
jaar lang heeft het N.A.S. de arbeiders op
gewekt tot organisatie. De bourgeoisie blijkt
de noodzakelijkheid daarvan echter beter te
hebben begrepen en heeft zich intusschen
stevig verankerd. Voorts wordt door het in-
eengrijpen van verschillende bedrijven steeds
een varieerend aantal arbeiders met tijde
lijke of voortdurende uitsluiting bedreigd.
Wat de werkeloozen betreft, de regeering
voelt terecht dat zij deze menschen niet on
verschillig kan laten verhongeren, maar de
steun, welke zij verstrekt, is juist voldoende
om nog in het leven te blijven. En stelde
men in 1933 een bedrag van 76 millioen gul
den beschikbaar voor leniging van de nood,
thans is dit gereduceerd tot 46 millioen,
waarvan de funeste werking zich ongetwij
feld scherp zal doen gevoelen. Overigens
bleek ook de steun, welke aan de pachtboe
ren werd verleend, toch in werkelijkheid
weer aan den eigenaar te vervallen. Zullen
de arbeiders dit alles nu maar willoos toe
laten of zijn zij paraat om tenslotte eens
halt te roepen aan het fascisme, de loonroof
en vermindering van steun-uitkeering. Wij
als Nederlandsch Arbeids-Secretariaat kun
nen dit niet alleen bevechten, doch met el
kander, in samenwerking, is het misschien
mogelijk verbeteringen te verkrijgen. De be
doeling van het N.A.S. was dan ook om
deze punten duidelijk in een manifest onder
de aandacht der arbeiders te brengen, om na
beraad en overeenkomst, gezamenlijk den
strijd aan te binden tegen de machten,
waarvan gevaar is te duchten, en alzoo een
gesloten eenheidsfront te vormen. Vermoe
delijk heeft u wel gelezen dat in Twente
de nog Werkende arbeiders in de textiel-be-
drijven zoo miserabel slecht werden betaald,
dat de gemeente zich gedwongen zag een
toeslag te geven, aangezien het loonpeil be
neden de gewone steun-uitkeering stond!
De vrouwen hebben toen in betooging ge
protesteerd bij de autoriteiten en een viertal
is zelfs naar Den Haag gegaan, en heeft
een bespreking gehad met Minister Colijn en
Minister Slotemaker de Bruine, om zoo mo
gelijk een verder verzinken in de ellende te
verhoeden. Maar het is de vraag of die moe
dige en lofwaardige daad eenig resultaat
zal afwerpen, want men stelt meestal liever
eenige millioenen beschikbaar voor oorlogs-
doeleinden dan voor het scheppen van
beidersklasse, die in den tegenwoordigen tijd
door eigen onvolkomenheid, eigen zwakheid,
maar vooral door den lokkenden roep van de
valsche leuzen in een geestelijke verwarring
dreigt ten onder te gaan. Hij houdt den pro
letariërs de noodzakelijkheid voor om naar
een nieuwe vastheid te zoeken, de geestelijke
weerbaarheid te versterken en de onthouding
te betrachten.”
Door het optreden van een prima pianiste
en cellist, staat ook 't muzikale gedeelte van
den avond op hoog peil.
Voor verdere bijzonderheden verwijzen we
naar de advertentie in dit nummer
„DE DRONK”.
Het bestuur van de afd. Sneek der Ned.
Vereen, t. afsch. v. alc. Dranken, schrijft ons
Onze afdeeling houdt Zondagavond, 14 Jan.
a.s een propaganda kunstavond in de Har
monie.
Wij zijn reeds lang afgeweken van de vroe
ger steevaste gewoonte om zoo’n avond ge
heel in het teeken der propaganda te zetten,
daar zooiets de menschen redelijk gauw ver
veelde. Natuurlijk verwaarloozen we ook die
propaganda niet, want het propageeren der
geheelonthouders-idee is in deze moeilijke en
verwarde tijden noodiger dan ooit maar
daarnaast ruimen we een groot deel van het
progamma in voor prettige afwisseling en pro-
beeren daarvoor steeds iets uit te vinden.
Ook thans jsijn wij, naar wij hopen, daarin
geslaagd.
Opgevoerd zal nl. worden het nieuwste ta-
fereelenspel der Ned. Vereen.„De Dronk”.
De verzen van dit spel, geschreven door den
letterkundige Jan W. Jacobs, zullen gedecla
meerd worden door Ru Mulder, den bekenden
declamator, die meermalen voor de radio op
treedt, en onlangs ook hier in Sneek nog met
succes voor 't Nut optrad.
Dat „De Dronk” werkelijk iets nieuws en
iets moois is, bewijzen wel de volgende pers-
beoordeelingen
„N. Rott. Crt." Wij’ moeten zeggen,
dat deze tableaux-vivants oneindig pakkender
waren dan wat men gewoon is geraakt onder
dit genre te verstaan.
„Het Volk”.... Jacobs schildert in zijn
verzen de opkomst van een zelfstandige ar-
Vergadering N. A. S.
Woensdagavond had vanwege de Lande
lijke Federatie van Transport-arbeiders en
de Land. Fed. van Bouwvak-arbeiders in de
bovenzaal van „Amicitia” een samenkomst
plaats, welke bij afwezigheid van den voor
zitter door den heer Visser werd geopend,
die mededeelde dat deze vergadering eigen
lijk door een misverstand meer een open
baar karakter had gekregen. Vervolgens
werd het woord verleend aan den heer Bar
tels, een kameraad uit Amsterdam.
Het is de bedoeling, ving spr. aan, om de
arbeiders van verschillende organisaties tot
nauwere aaneensluiting te brengen. De ar
beiders worden momenteel op allerlei ma
nieren onderdrukt en hun geestesgesteld-
rheid is bedenkelijk down geworden. Niet
met eigenwillige splitsing van onze tenden
ties, doch door gezamenlijk optreden zullen
we iets kunnen bereiken. Wanneer actie
wordt gevoerd in een bepaald bedrijf, kan
alleen eensgezinde samenwerking tot een
bevredigend resultaat leiden. Laten de ar-
ophet taschakelen van kiezers, in de beiders vooral door de gebeurtenissen, die
zich in Duitschland hebben afgespeeld, tot
het heldere besef komen dat het thans hoog
tijd is voor toenadering tot elkaar. Ook daar
was men eindelijk geneigd een eenheidsfront
te vormen, toen het hopeloos te laat was.
In Holland heeft men, door de regeerings-
maatregelen ten aanzien van provinciale-
en gemeentebesturen, het beperken van ver-
gaderingsrecht enz.; te verwachten dat bin
nenkort ook hier deze lijn wordt doorgetrok
ken. Als wij de uitvaardiging van het verbod
van de N. S. B. hebben vernomen, kunnen
wij ons eveneens verzekerd houden van het
gevaar dat er dreigt voor S, D. A. P. en N.
V. V„ indien deze bereid zijn hun klasse-
karakter te blijven handhaven. Tot heden
mogen wij echter nog vergaderend optreden,
en laten wij daarom die gelegenheid aan
grijpen, want de behoefte tot inniger con
tact is dringend geboden.
Allereerst om onze houding te bepalen ten
opzichte van het fascisme, dat zich ook
zienderoogen in Holland invreet, en voor
welker uitbreiding en toenemenden invloed
Middenstand en kapitalistische groepen wel
zullen zorgen. De regeering’ wordt door
soortgelijke strekkingen beheerscht, die den
arbeiders nadeel berokkenen. Wanneer
blijkt dat arbeiders met een aangekondigde
loonsverlaging geen genoegen nemen, helpt
zij door het intrekken van steunverleening
de bourgeoisie haar oogmerken doorvoeren.
Spr. illustreert zijn bewering met voorbeel
den. Het geval met de bouwvakarbeiders
heeft zulks wederom bevestigd, daar een
vernieuwing van het looncontract werd toe
gestaan, wanneer hierin een verlaging van
10 was opgenomen. Bij verschillende sta
kingen heeft men kunnen aanschouwen, dat
de minister zich onmiskenbaar aan de zijde
van de bezittende klasse had geschaard,
door eventueele stakers buiten steun te
stellen.
Dat is fascistisch, dictatoriaal optreden
‘2 door deze regeering, evenals het recht dat
zij zich heeft aangematigd; om organisaties
naar eigen inzicht te verbieden. Het verbod
van de Mussert-beweging is echter maar
schijn, aangezien de regeering dezelfde
methoden toepast, welke deze menschen
wenschen te hapteeren. Het verschijnsel van
zaalafdrijving behoort tevens thuis in het
kader van dit systeem. Van democratie is
geen sprake meer. En wat heeft nu het fas
cisme gedaan in de lahden waar deze din
gen door de regeeringen worden gewettigd?
Onderdrukking van de arbeiders is het treu
rige gevolg geweest van hun bruut regiem.
In Duitschland zijn de prijzen met .60
gestegen en de loonen met 40 gedaald.
Tegenstanders van de heerschende opvat
ting werden beestachtig behandeld. Wij
moeten daarom de arbeiders in Nederland
mobiel maken, om een herhaling hiervan te
verjiinderen. Revolutionnaire arbeiders, noch
zij die aangesloten zijn bij moderne, katho
lieke of christelijke bonden, kunnen op zich
zelf dit gevaar gaan stuiten. Als men ziet
dat men ook in ons land bezig is met een
stelselmatige afbraak van de vakbeweging,
is het toch zeker tijd geworden voor eens
gezind optreden. Maar wij weten helaas uit
NIEUWE SNEEKER COURAN
I
I