Ko. 100 Eerste Blad Uitgave KIEZEBRINK Co. annex SNEEKER COURANT (78e Jaargang) Officieel Orgaan der Gemeente Sneek Brillen voorOuden3ong HOFSTEDE Telef. 3054 Breukbanden, Buikgordels, Elastieken Kousen enz. Van ouds het vertrouwde adres BRILLEN rad Zaterdag 14 September 1935 51e Jaargang Buitenland. I I 1 r Alle Advertentiën wordoxi in belde bladen opgenomen Regelprijs 9 cent. Abonnementen belangrijke korting moge zijn ingegeven door eigenbelang, I I I Dinsdags te Woudsend, Heeg, Nijezijl, Folsgare, Nijland, Oppenhuizen, Uitwellingerga, Oudega (W.), IJsbrechtum, Wolsum, Harich, Hemelum, Bakhuizen, Nijemirdum, Sondel, Sloten, Tjerkgaast, Spannen burg, Poppingawier, Warns, Rauwerd Controle op de oplaag toegestaan. De NIEUWE SNEEKER COURANT is een abonnementsorgaan, verschijnt Dinsdags en Vrijdags. Abonnementsprijs in de stad f2.50, naar buiten fr. per post f3.60. De SNEEKER COURANT is een Advertentieblad en wordt gratis bezorgd bij allen die te Sneek geen abonné zijn op de Nieuwe Sneeker Courant en bovendien huis-aan-huis verspreid: Vrijdags te Hommerts, Jutrijp, Tirns, Goënga, Gauw, Sijbrandaburen, Offingawier, Terzool, Abbega Oosthem, Deersum, Scharnegoutum, Roodhuis. Gaastmeer, Balk, Stavoren, Wyckel. Langweer, Bozum GROOTZAND 18 S N EEK -x- zame middelen en niet door oorlog of bedreiging met oorlog. De Leden van den Volkenbond moe ten hun aandacht hierop en op de an dere kanten van de veiligheid samen trekken, wil de heerschappij van het recht in internationale zaken tot stand gebracht en bevestigd worden.” Deze scherpe veroordeeling van de pro paganda door Mussolini voor zijn po litiek onder het Italiaansche vok ge maakt, waardoor in Italië een zoo ge vaarlijke oorlogsstemming is ontstaan, dat de leider ze eigenlijk niet eens meer baas is en welke het feitelijk onmoge lijk maakt dat verzoeningsvoorstellen in een behoorlijke sfeer worden onder zocht, is in wezen een veroordeeling van het fascisme zelf met zijn leidersgedach- te en persoonsvergodingin democra tisch geregeerde landen had deze sfeer niet kunnen ontstaan. Na Hoare is behalve dr. Yen ook de Abessijnsche vertegenwoordiger Hawa- riate aan het woord geweest, die zeer correct heeft gesproken, en aanbood in de ruimst mogelijke mate tegemoet te komen aan de eischen van de moderne besdfiaving en aan het rechtmatig be lang der andere volken, en verklaarde elke redelijke oplossing van 'het conflict te zullen aanvaarden. Het Ijjkt ons onnoodig zijn geheele rede weer te geven, het was een waar dig woord, waarin niet ontkend werd dat er nog wantoestanden in Abessinië heerschen, doch men wilde deze met medewerking van den Volkenbond gaar ne opheffen. Door oorlog zou echter het vertrouwen in de beschaving brengende taak van Europa worden vernietigd. Het is gemakkelijk, wanneer men mach tig is, onrechtvaardig een zwakke van alle mogelijke euveldaden te beschuldi gen zeide Hawariate. Hij vroeg daarom uit naam van zijn regeering de onmid dellijke zending van een internationale commissie van onderzoek naar Abes sinië om de waarheid van de door Ita lië ingebrachte beschuldigingen te on derzoeken. Niets mag den Volkenbond weerhouden deze taak, om licht te ver spreiden op zich te nemen. Daar het oorlogsgevaar echter vlan uur tot uur toeneemt, doet het Abessijn sche volk een laatste dringend beroep tot de harten der menschheid. Hij richt te een beroep tot alle vrouwen en man nen der geheele wereld, die van goe den wil zijn, opdat zij niet dulden, dat de Afrikaansche aarde met het bloed van menschelijke broeders bevlekt worde. Moge de vrede heerschen, moge het in dezen vrede aan het Abessijnsche volk vergund zijn samen te werken aan de ontwikkeling der beschaving in Afri ka en aan den vooruitgang van het Rijk Gods. Dit is onze laatste wensch. Steu nende op de rechtvaardigheid van onze bedoelingen vertrouwen wij onze zaak toe aan de souvereine bescherming van den Volkenbond, waarvan deze verga dering de hoogste uitdrukking is.” Na dit indrukwekkend beroep hebben afgevaardigden van Australië en Noor wegen zich volledig accoord met Hoa- re’s rede verklaard. En ook gisteren hebben tal van afgevaardigden dat ge daan, waaronder de N ederlandsche mi- Buitengewoon belangrijk is dlan het gedeelte van de rede van Hoare dat op het boven aangehaalde volgt: „Ik geloof niet dat de houding van Engeland ten aanzien van het statuut zal worden gewijzigd, zoolang de Vol kenbond een doeltreffend lichaam zal blijven en de voornaamste brug tus- schen het Vereenigd Koninkrijk en het Continent intact blijft. Ik heb nadruk kelijk gesproken van den ernst van onze nister van buitenlandsche zaken, die echter ook toestemde dat aan Italië’s behoefte aan expansie op vreedzame wijze diende tegemoet gekomen. Het wachten is nu op Lava! en Aloisi. Eigenlijk op de laatste niet eens meer, want uit Rome wordt gemeld dat Italië niet op Hoare’s rede antwoorden zal en dat Rome’s standpunt onveranderd blijft. Ons dunkt da-, dit Laval’s taak vergemakkelijkt. Hij, de Fransche mi nister-president heef, tot heden Vrijdag met zijn rede gewacht, vermoedelijk om eerst de andere stemmen welke te Ge nève zijn opgegaan goed tot Mussolini te doen doordringen, opdat deze besefte dat hij we durven er niet bij zeggen met zijn volk, want de groo.e vraag is zelfs oi er niet een groot deel van dat volk genoeg heeft van Mussolini’s poj,- tiek, en in ieder geval schijnt een deel van Mussolini’s militaire raadgevers ab soluut niet aan z’n zijde te staan in de wereld geïsoleerd is. Zeis Duitschland, vriendelijk toegelonkt via een nieuwe Italiaansche gezant, „moei” zoo zegt een officieus Duitsch diplomatiek orgaan „niets van ge.egenheidsvrienden heb ben”. Laval gunde Mussolini nog één dag, de Donderdag, bedenktijd, heden zal hij spreken. Tenzij Mussolini zich nog te elfder ure heeft bedacht, kan LavaJs woord moeilijk iets anders zijn dan een onderstrepen van Hoare’s woorden. Nu Italië weigert ook maar te onderhande len, nu Engeland koej.weg meedeelt het vasteland van Europa aan eigen lot te zullen overlaten als Frankrijk zich niet aan zijn Volkenbondspolitiek houdt, en het anderzijds het lokaas der collecdeve veiligheid voorhoudt, heeft Laval geen keus. Hy zal er Italië s vriendschap aan moeten wagen en, Engelands zijde kie zend, met de Volkenbondsraad mee moeten werken tot sancties. Wat zullen die sancties zijn, welke alle leden van den Volkenbond zullen moeten nemen. Men spreekt van fi- nancieele en economische, geen geld leenen aan Italië, dat nu al op zwart zaad is, en daarnaast vermoedelijk ver bod van leveranties aan Italië. Dat kan verschillende landen opofferingen kos ten. Het is bijv, bekend dat Tsjecho Slo wakije Italiaansche bestellingen voor conserven heeft welke deze industrie daar de geheele winter zullen bezig hou den, Engeland moet 15 millioen gulden van reeds geleverde waren hebben, Po len en Rusjand leveren groote hoeveel heden schoenen en granen aan Italië, enz., om van Zuiid-Amerika en Frankrijk maar niet eens te spreken. Ook de N ederlandsche industrie levert velschil lende artikelen naar Italië in grooter hoeveelheid dan vroeger, wat beteekent dat ze opgeslagen worden voor oorlogs- gebruik. Met deze leveringen zal het uit moeten zijn. Het lijkt ons een zeer ingewikkelde machinerie welke hier te gen Italië 'op gang moet worden ge bracht, en welke bediend wordt door zooveel machinisten dat we er eigenlijk aan twijfelen of ze wel zoo heel ge smeerd zal loopen. Zal hiermee het doel: de oorlog voorkomen bereikt worden? Het antwoord hierop zou dunkt ons moeten zijn dat er maar een, gemakke- DE TOESTAND. De Engelsche minister van buiten landsche zaken heeft dan gesproken. Zooals wij verwachtten was het eigen lijk Dinsdag de beslissende dag in de geheime onderhandelingen. Toen heeft Hoare met Laval gesproken en de laat ste, zoowel als Madriaga de voorzit ter van de commissie van 5 met den Italiaanschen minister Alofai. Geen en kel gesprek met den Italiaan heeft ech ter iets opgeleverd en Dinsdagavond werd er dan ook door de Engelsche vertegenwoordiger in die commissie maar voorgesteld dat ze haar taak zou o^geven. Dat heeft de Fransche ver tegenwoordiger voorkomen, z.i. moesten de pogingen om tot een vreedzame op lossing te komen tot het laatst worden voortgezet en zoo werden de bijeenkom sten der commissie tot Donderdag uit gesteld, om. dan te zien of de rede van Hoare de Italianen ook iets geleerd zou hebben. Dinsdagavond echter heeft de Engel- sche minister van Buitenlandsche Za ken, nu de zaken eenmaal zoo stonden, het noodig geacht Laval in te lichten over hetgeen hij Woensdag in de Vol kenbondsvergadering in het openbaar ging zeggen. Dat zou een ernstig woord zijn en blijkbaar heeft ook Laval inge zien dat het er nu van moest komen, hij heeft zijn goedkeuring aan die rede gehecht, alleen is op zijn verzoek de vorm zoo gewijzigd dat de rede een waarschuwing werd tot alle landen, die er aan zouden denken het Volkenbonds- pact te overtreden en verviel dus de meer concrete terechtwijzing en waar schuwing aan Italië, maar de Italianen hebben natuurlijk geen oogenblik in twijfel verkeerd aan wiens adres Hoare’s rede gericht was. Laval heeft hun slechts de povere vriendendienst kunnen bewijzen dat ze nog niet in het open baar als overtreders van ’s werelds be langrijkste verdrag aan de schandpaal zijn genageld. Het Lijkt ons onnoodig de geheele redevoering van Hoare hier weer te geven. We doen dat slechts met de belangrijkste zinsneden. De eerste daarvan was: „De Last van de verplichtingen van den Volkenbond is zwaarder geworden, maar één ding is zeker, als de last ge dragen moet worden, moet hij collec tief gedragen worden, als wij risico loo pen voor den vréde, moeien wij dat ge zamenlijk doen. De veiligheid van velen kan niet worden verzekerd door alleen maar de pogingen van enkelen, hoe machtig die ook mogen zijn. Mijn Land houdt zich aan den Vol kenbond met zijn duidelijk omschreven verplichtingen voor de collectieve hand having van het statuut in zijn geheel en met name voor een krachtig en collec tief verzet tegen alle daden van een onuitgelokte aanval.” Uit deze woorden blijkt duidelijk dat Engeland er op staat dat als Italië Abessinië aanvalt, sancties zullen wor den toegepast en wel door alle bij de Volkenbond aangesloten naties; dat grooten en kleinen dus daartoe zullen moeten samenwerken. Over de omvang dier sancties heeft Hoare zich, terecht, thans niet uitgelaten, dat is een volgend hoofdstuk. belang van wat wij meenen voor allen het best te zijn.” De „voornaamste brug” is Frankrijk. Van Frankrijk wordt dus verlangd dat het trouw de Volkenbondsbeginselen na komt, in ruil waarvoor Engeland zich ook strikt zal houden aan het statuut. Dat was tot nog toe geenzins zeker. Be halve wanneer het zijn directe belangen gold, was het toch nog wel eenigszins twijfelachtig of Engeland wel steeds meewerken zou het statuut toe te pas sen. In één geval heeft Londen het zelfs geschonden, n.l., in de toestemming aan Duitschland gegeven weer een vloot te bouwen. Die vlootbouw is in strijd met het statuut omdat ook Frankrijk en andere Landen daarin gekend hadden moeten worden. Parijs heeft dat terecht kwalijk' genomen, doch met de toezegging welke het thans krijgt, moet het eenigszins te vreden gesteld zijn. Immers het kan nu samenwerking krijgen met Londen overal waar maar iets dreigt te gebeu ren dat op ongeoorloofde aanval gelijkt. Om een paar voorbeelden te noe men: Engeland zal ook aan Fransche zijde staan als Duitschland eventueel Oostenrijk tot zich wil trekken, of als Duitschland iets tegen Polen, Litauen, enz. wil ondernemen. Dit moet ook een groote geruststelling voor Rusland en de Landen der kleine Entente zijn. Alleen zal Laval ongetwijfeld willen weten of deze samenwerking ook in houdt militaire medewerking, want de Volkenbond kent alleen economische en financieele sancties. Men mag verwach ten dat Lava! zich ten deze oriënteert voor hij het Fransche standpunt uiteen zet. Doch er moet ja er was een trouw Volkenbondsman, die zich ter ver gadering toch even teleurgesteld moet hebben gevoeld, dat is dr. Yen, de Chi- neesche diplomaat, die voor zijn land zoo dikwijls een beroep op de Volken bond heeft gedaan bij de voortdurende schending van zijn grenzen door Japan. Daartegen durfde de Volkenbond toen geen maatregelen nemen. Volkomen terecht verklaarde Yen echter dat „collectieve veiligheid een ondeelbaar begrip is, en dat de Euro- peesche staten geen hoogere aanspraak op veiligheid hebben dan de Volken bondsstaten uit andere werelddeelen”. Hier sprak het geweten van den Vol kenbond, „Al te zeer, zei dr. Yen, zijn somtijds de beginselen ten achter ge stelde bij overwegingen van doelmatig heid. Dit heeft het Chineesche volk na tuurlijk diep teleurgesteld, doch China toch niet van den Volkenbond ver vreemd. Het Chineesche volk is vaster dan ooit besloten zijn aandeel in de Volkenbondspogingen ter verzekering van internationale samenwerking, vrede en veiligheid te nemen en verlangt zelfs, dat aan China de gelegenheid zal wor den gegeven beter in staat te zijn dezen wil uit te voeren.” Yen heeft hier ware woorden gespro ken welke er echter tevens de aandacht op vestigen hoezeer Hoare gelijk had toen hij zeide dat de last van de ver plichtingen van den Volkenbond zwaar der is geworden”. Immers nu het Itali- aanschAbessijnsch conflict geheel naar het Volkenbondspact zal worden aangepakt, zal men er in het vervolg niet van af kunnen ieder voorkomend geval op dergelijke wijze te behande len, hetgeen voor iedter aangeslotene zijn risico’s meebrengt, al staat daar weer tegenover dat het lidmaatschap ook voor ieder aantrekkelijker wordt, om dat hij profiteeren zal van het stelsel der collectieve veiligheid, m.aw. de premie is hooger geworden, maar de verzeke ring is ook meer waardevol. Wij gaan nu weer terug naar Holajre’s rede, om een derde zinsnede te vermel den, welke belangrijk was, n.k die be- Dit No besloot uit 3 bidden idealen>..deze ernst, dat geef ik toe, treffende de grondstoffen. Hij zeide in moge zijn ingegeven door eigenbelang, een zinspeling op de oeconomische hulp- maar hij is ook ingegeven door het bronnen van de wereld en de mogelijk heid daarvan een beter gebruik te k)un- nen maken, dat de Britsche regeering van oordeel is dat het vraagstuk meer van oeconomischen aard is dan van politieken en territorfialen. „Heit is de vrees voor een monopolie en het ont houden van onmisbare koloniale grond stoffen aan sommigen, die het alarm ver oorzaken, het is de wensch naar een waarborg, dat de verdeeling van grond stoffen niet onrechtvaardig ial worden belemmerd, die den eisch tot een nieuw onderzoek prikkelt. Voor zoover dit de Engelsche regeering aangaat, ben ik er zeker van dat wij bereid zullen zijn om ons deel bij te dragen in het onderzoek aver deze vraagstukken. Dit onderzoek zou zich in dat geval moeten beperken tot de grondstoffen uit de koloniale gebiedên, protectoraten en mandaatgebieden inbegrepen. Ik zou een vrije verdeeling van grondstoffen onder de industrieele landen, die er be hoefte aan hebben, willen voorstellen, opdat elke vrees van uitsluiting of mo nopolie voor eens en voor al zou zijn weggenomen.” Wij achten dit het meest onbevredi gend deel van Hoare’s rede, dat blijk geeft van evenveel Engelsch egoïsme als wanbegrip omtrent een behoorlijke samenleving der naties. Het koloniale vraagstuk is immers niet alleen een economisch, het is even zeer een territoriaal. ZekerDuitschland, Italië en Japan hebben behoefte aan bijv, petroleum, rubber, koper, maar het zou slechts een vrij onbeteekenende te gemoetkoming zijn als de Volkenbond besloot dat geen monopolie op derge- Lijke producten mocht ingevoerd, en een bureau bijv, bepaalde contingenten van dergelijke grondstoffen aan elk land toe wees. Al deze genoemde landen hebben kolonisatie gebied voor hun in het eigen land overtollige bevolking noodig, ko lonisatiegebied dat Weer afzetterrefiin voor hun industrie kan worden en waar zij ook grondstoffen in eigen beheer kunnen produceeren. Wij achten dit gedeelte van Hoare’s rede vrij aanvechtbaar; Van de grootste zondaar op het gebied der zelfstandig heid van overzeesche volken, Engeland, dat nog in het begin van deze eeuw de Boerenrepublieken haar zelfstandigheid ontnam, hadden we na de bekeering tot een zoo trouw Volkenbondslid als men nu blijkt te zijn, een deemoediger en royaler houding mogen verwachten. Herverdeeling der koloniën, mandaatge bieden, protectoraten, of een uitsluitend Volkenbondsmandaat over al deze ge bieden kan slechts een rechtvaardige oplossing zijn van een probleem, dat ons anders na dit conflict tusfschen Abes sinië en Italië, nog heel wat meer narig heid kan bezorgen. Een ideaal, dat voor- loopig wel niet bereikbaar zal zijn, maar dat in een Volkenbondspiogram niet mag ontbreken. Bevredigender weer was het slot der rede, waar Hoare sprak: „De rechtvaardigheid van een eisch behoeft niet in evenredigheid te zijn met de nationale hartstochten die tot zijn steun worden opgewekt en die op zettelijk kunnen zijn opgewekt, want ik acht een van de gevaarlijkste trekken van het moderne leven de regeerings- propaganda. Maar al te vaak dient de kunstmatige opzweeping van het nati onaal gevoel als verontschuldiging voor het verzaken van verplichtingen of het dreigen met geweld, maar toch dienen er van tijd tot tijd Wijzigingen te wor den aangebracht. Het statuut zelf erkent de mogelijkheid daarvan, maar deze wij zigingen moeten alleen worden aange bracht als zij noodzakelijk zijn en wan neer de tijd er voor is aangebroken en niet voordien. Zij moeten in onderling goedvinden worden aangebracht en niet worden opgelegd, bij overeenstemming en niet door eenzijdige actie, door vreed- NIEUWE SNEEKER COURANT i 5 3 I c I I t I i

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Sneeker Nieuwsblad nl | 1935 | | pagina 1