Ko. 100 Eerste Blad
Uitgave KIEZEBRINK Co.
annex SNEEKER COURANT (78e Jaargang)
Officieel Orgaan
der Gemeente Sneek
Brillen
voorOuden3ong
HOFSTEDE
Telef. 3054
Breukbanden,
Buikgordels,
Elastieken Kousen enz.
Van ouds het vertrouwde adres
BRILLEN
rad
Zaterdag 14 September 1935
51e Jaargang
Buitenland.
I
I
1
r
Alle Advertentiën wordoxi in belde bladen opgenomen
Regelprijs 9 cent. Abonnementen belangrijke korting
moge zijn ingegeven door eigenbelang,
I
I
I
Dinsdags te Woudsend, Heeg, Nijezijl, Folsgare, Nijland, Oppenhuizen, Uitwellingerga, Oudega (W.),
IJsbrechtum, Wolsum, Harich, Hemelum, Bakhuizen, Nijemirdum, Sondel, Sloten, Tjerkgaast, Spannen
burg, Poppingawier, Warns, Rauwerd
Controle op de oplaag toegestaan.
De NIEUWE SNEEKER COURANT is een abonnementsorgaan, verschijnt Dinsdags en Vrijdags. Abonnementsprijs in de stad f2.50, naar buiten fr. per post f3.60. De SNEEKER COURANT is een Advertentieblad
en wordt gratis bezorgd bij allen die te Sneek geen abonné zijn op de Nieuwe Sneeker Courant en bovendien huis-aan-huis verspreid:
Vrijdags te Hommerts, Jutrijp, Tirns, Goënga, Gauw, Sijbrandaburen, Offingawier, Terzool, Abbega
Oosthem, Deersum, Scharnegoutum, Roodhuis. Gaastmeer, Balk, Stavoren, Wyckel. Langweer, Bozum
GROOTZAND 18
S N EEK
-x-
zame middelen en niet door oorlog of
bedreiging met oorlog.
De Leden van den Volkenbond moe
ten hun aandacht hierop en op de an
dere kanten van de veiligheid samen
trekken, wil de heerschappij van het
recht in internationale zaken tot stand
gebracht en bevestigd worden.”
Deze scherpe veroordeeling van de pro
paganda door Mussolini voor zijn po
litiek onder het Italiaansche vok ge
maakt, waardoor in Italië een zoo ge
vaarlijke oorlogsstemming is ontstaan,
dat de leider ze eigenlijk niet eens meer
baas is en welke het feitelijk onmoge
lijk maakt dat verzoeningsvoorstellen in
een behoorlijke sfeer worden onder
zocht, is in wezen een veroordeeling van
het fascisme zelf met zijn leidersgedach-
te en persoonsvergodingin democra
tisch geregeerde landen had deze sfeer
niet kunnen ontstaan.
Na Hoare is behalve dr. Yen ook de
Abessijnsche vertegenwoordiger Hawa-
riate aan het woord geweest, die zeer
correct heeft gesproken, en aanbood in
de ruimst mogelijke mate tegemoet te
komen aan de eischen van de moderne
besdfiaving en aan het rechtmatig be
lang der andere volken, en verklaarde
elke redelijke oplossing van 'het conflict
te zullen aanvaarden.
Het Ijjkt ons onnoodig zijn geheele
rede weer te geven, het was een waar
dig woord, waarin niet ontkend werd
dat er nog wantoestanden in Abessinië
heerschen, doch men wilde deze met
medewerking van den Volkenbond gaar
ne opheffen. Door oorlog zou echter het
vertrouwen in de beschaving brengende
taak van Europa worden vernietigd.
Het is gemakkelijk, wanneer men mach
tig is, onrechtvaardig een zwakke van
alle mogelijke euveldaden te beschuldi
gen zeide Hawariate. Hij vroeg daarom
uit naam van zijn regeering de onmid
dellijke zending van een internationale
commissie van onderzoek naar Abes
sinië om de waarheid van de door Ita
lië ingebrachte beschuldigingen te on
derzoeken. Niets mag den Volkenbond
weerhouden deze taak, om licht te ver
spreiden op zich te nemen.
Daar het oorlogsgevaar echter vlan
uur tot uur toeneemt, doet het Abessijn
sche volk een laatste dringend beroep
tot de harten der menschheid. Hij richt
te een beroep tot alle vrouwen en man
nen der geheele wereld, die van goe
den wil zijn, opdat zij niet dulden, dat
de Afrikaansche aarde met het bloed
van menschelijke broeders bevlekt
worde.
Moge de vrede heerschen, moge het
in dezen vrede aan het Abessijnsche
volk vergund zijn samen te werken aan
de ontwikkeling der beschaving in Afri
ka en aan den vooruitgang van het Rijk
Gods. Dit is onze laatste wensch. Steu
nende op de rechtvaardigheid van onze
bedoelingen vertrouwen wij onze zaak
toe aan de souvereine bescherming van
den Volkenbond, waarvan deze verga
dering de hoogste uitdrukking is.”
Na dit indrukwekkend beroep hebben
afgevaardigden van Australië en Noor
wegen zich volledig accoord met Hoa-
re’s rede verklaard. En ook gisteren
hebben tal van afgevaardigden dat ge
daan, waaronder de N ederlandsche mi-
Buitengewoon belangrijk is dlan het
gedeelte van de rede van Hoare dat op
het boven aangehaalde volgt:
„Ik geloof niet dat de houding van
Engeland ten aanzien van het statuut
zal worden gewijzigd, zoolang de Vol
kenbond een doeltreffend lichaam zal
blijven en de voornaamste brug tus-
schen het Vereenigd Koninkrijk en het
Continent intact blijft. Ik heb nadruk
kelijk gesproken van den ernst van onze
nister van buitenlandsche zaken, die
echter ook toestemde dat aan Italië’s
behoefte aan expansie op vreedzame
wijze diende tegemoet gekomen.
Het wachten is nu op Lava! en Aloisi.
Eigenlijk op de laatste niet eens meer,
want uit Rome wordt gemeld dat Italië
niet op Hoare’s rede antwoorden zal en
dat Rome’s standpunt onveranderd
blijft. Ons dunkt da-, dit Laval’s taak
vergemakkelijkt. Hij, de Fransche mi
nister-president heef, tot heden Vrijdag
met zijn rede gewacht, vermoedelijk om
eerst de andere stemmen welke te Ge
nève zijn opgegaan goed tot Mussolini
te doen doordringen, opdat deze besefte
dat hij we durven er niet bij zeggen
met zijn volk, want de groo.e vraag is
zelfs oi er niet een groot deel van dat
volk genoeg heeft van Mussolini’s poj,-
tiek, en in ieder geval schijnt een deel
van Mussolini’s militaire raadgevers ab
soluut niet aan z’n zijde te staan in de
wereld geïsoleerd is. Zeis Duitschland,
vriendelijk toegelonkt via een nieuwe
Italiaansche gezant, „moei” zoo zegt een
officieus Duitsch diplomatiek orgaan
„niets van ge.egenheidsvrienden heb
ben”.
Laval gunde Mussolini nog één dag,
de Donderdag, bedenktijd, heden zal hij
spreken. Tenzij Mussolini zich nog te
elfder ure heeft bedacht, kan LavaJs
woord moeilijk iets anders zijn dan een
onderstrepen van Hoare’s woorden. Nu
Italië weigert ook maar te onderhande
len, nu Engeland koej.weg meedeelt het
vasteland van Europa aan eigen lot te
zullen overlaten als Frankrijk zich niet
aan zijn Volkenbondspolitiek houdt, en
het anderzijds het lokaas der collecdeve
veiligheid voorhoudt, heeft Laval geen
keus. Hy zal er Italië s vriendschap aan
moeten wagen en, Engelands zijde kie
zend, met de Volkenbondsraad mee
moeten werken tot sancties.
Wat zullen die sancties zijn, welke
alle leden van den Volkenbond zullen
moeten nemen. Men spreekt van fi-
nancieele en economische, geen geld
leenen aan Italië, dat nu al op zwart
zaad is, en daarnaast vermoedelijk ver
bod van leveranties aan Italië. Dat kan
verschillende landen opofferingen kos
ten. Het is bijv, bekend dat Tsjecho Slo
wakije Italiaansche bestellingen voor
conserven heeft welke deze industrie
daar de geheele winter zullen bezig hou
den, Engeland moet 15 millioen gulden
van reeds geleverde waren hebben, Po
len en Rusjand leveren groote hoeveel
heden schoenen en granen aan Italië,
enz., om van Zuiid-Amerika en Frankrijk
maar niet eens te spreken. Ook de
N ederlandsche industrie levert velschil
lende artikelen naar Italië in grooter
hoeveelheid dan vroeger, wat beteekent
dat ze opgeslagen worden voor oorlogs-
gebruik. Met deze leveringen zal het
uit moeten zijn. Het lijkt ons een zeer
ingewikkelde machinerie welke hier te
gen Italië 'op gang moet worden ge
bracht, en welke bediend wordt door
zooveel machinisten dat we er eigenlijk
aan twijfelen of ze wel zoo heel ge
smeerd zal loopen. Zal hiermee het doel:
de oorlog voorkomen bereikt worden?
Het antwoord hierop zou dunkt ons
moeten zijn dat er maar een, gemakke-
DE TOESTAND.
De Engelsche minister van buiten
landsche zaken heeft dan gesproken.
Zooals wij verwachtten was het eigen
lijk Dinsdag de beslissende dag in de
geheime onderhandelingen. Toen heeft
Hoare met Laval gesproken en de laat
ste, zoowel als Madriaga de voorzit
ter van de commissie van 5 met den
Italiaanschen minister Alofai. Geen en
kel gesprek met den Italiaan heeft ech
ter iets opgeleverd en Dinsdagavond
werd er dan ook door de Engelsche
vertegenwoordiger in die commissie
maar voorgesteld dat ze haar taak zou
o^geven. Dat heeft de Fransche ver
tegenwoordiger voorkomen, z.i. moesten
de pogingen om tot een vreedzame op
lossing te komen tot het laatst worden
voortgezet en zoo werden de bijeenkom
sten der commissie tot Donderdag uit
gesteld, om. dan te zien of de rede van
Hoare de Italianen ook iets geleerd zou
hebben.
Dinsdagavond echter heeft de Engel-
sche minister van Buitenlandsche Za
ken, nu de zaken eenmaal zoo stonden,
het noodig geacht Laval in te lichten
over hetgeen hij Woensdag in de Vol
kenbondsvergadering in het openbaar
ging zeggen. Dat zou een ernstig woord
zijn en blijkbaar heeft ook Laval inge
zien dat het er nu van moest komen,
hij heeft zijn goedkeuring aan die rede
gehecht, alleen is op zijn verzoek de
vorm zoo gewijzigd dat de rede een
waarschuwing werd tot alle landen, die
er aan zouden denken het Volkenbonds-
pact te overtreden en verviel dus de
meer concrete terechtwijzing en waar
schuwing aan Italië, maar de Italianen
hebben natuurlijk geen oogenblik in
twijfel verkeerd aan wiens adres Hoare’s
rede gericht was. Laval heeft hun
slechts de povere vriendendienst kunnen
bewijzen dat ze nog niet in het open
baar als overtreders van ’s werelds be
langrijkste verdrag aan de schandpaal
zijn genageld.
Het Lijkt ons onnoodig de geheele
redevoering van Hoare hier weer te
geven. We doen dat slechts met de
belangrijkste zinsneden.
De eerste daarvan was:
„De Last van de verplichtingen van
den Volkenbond is zwaarder geworden,
maar één ding is zeker, als de last ge
dragen moet worden, moet hij collec
tief gedragen worden, als wij risico loo
pen voor den vréde, moeien wij dat ge
zamenlijk doen. De veiligheid van velen
kan niet worden verzekerd door alleen
maar de pogingen van enkelen, hoe
machtig die ook mogen zijn.
Mijn Land houdt zich aan den Vol
kenbond met zijn duidelijk omschreven
verplichtingen voor de collectieve hand
having van het statuut in zijn geheel en
met name voor een krachtig en collec
tief verzet tegen alle daden van een
onuitgelokte aanval.”
Uit deze woorden blijkt duidelijk dat
Engeland er op staat dat als Italië
Abessinië aanvalt, sancties zullen wor
den toegepast en wel door alle bij de
Volkenbond aangesloten naties; dat
grooten en kleinen dus daartoe zullen
moeten samenwerken. Over de omvang
dier sancties heeft Hoare zich, terecht,
thans niet uitgelaten, dat is een volgend
hoofdstuk.
belang van wat wij meenen voor allen
het best te zijn.”
De „voornaamste brug” is Frankrijk.
Van Frankrijk wordt dus verlangd dat
het trouw de Volkenbondsbeginselen na
komt, in ruil waarvoor Engeland zich
ook strikt zal houden aan het statuut.
Dat was tot nog toe geenzins zeker. Be
halve wanneer het zijn directe belangen
gold, was het toch nog wel eenigszins
twijfelachtig of Engeland wel steeds
meewerken zou het statuut toe te pas
sen. In één geval heeft Londen het zelfs
geschonden, n.l., in de toestemming aan
Duitschland gegeven weer een vloot te
bouwen.
Die vlootbouw is in strijd met het
statuut omdat ook Frankrijk en andere
Landen daarin gekend hadden moeten
worden. Parijs heeft dat terecht kwalijk'
genomen, doch met de toezegging welke
het thans krijgt, moet het eenigszins te
vreden gesteld zijn. Immers het kan
nu samenwerking krijgen met Londen
overal waar maar iets dreigt te gebeu
ren dat op ongeoorloofde aanval gelijkt.
Om een paar voorbeelden te noe
men: Engeland zal ook aan Fransche
zijde staan als Duitschland eventueel
Oostenrijk tot zich wil trekken, of als
Duitschland iets tegen Polen, Litauen,
enz. wil ondernemen. Dit moet ook een
groote geruststelling voor Rusland en
de Landen der kleine Entente zijn.
Alleen zal Laval ongetwijfeld willen
weten of deze samenwerking ook in
houdt militaire medewerking, want de
Volkenbond kent alleen economische en
financieele sancties. Men mag verwach
ten dat Lava! zich ten deze oriënteert
voor hij het Fransche standpunt uiteen
zet.
Doch er moet ja er was een
trouw Volkenbondsman, die zich ter ver
gadering toch even teleurgesteld moet
hebben gevoeld, dat is dr. Yen, de Chi-
neesche diplomaat, die voor zijn land
zoo dikwijls een beroep op de Volken
bond heeft gedaan bij de voortdurende
schending van zijn grenzen door Japan.
Daartegen durfde de Volkenbond toen
geen maatregelen nemen.
Volkomen terecht verklaarde Yen
echter dat „collectieve veiligheid een
ondeelbaar begrip is, en dat de Euro-
peesche staten geen hoogere aanspraak
op veiligheid hebben dan de Volken
bondsstaten uit andere werelddeelen”.
Hier sprak het geweten van den Vol
kenbond, „Al te zeer, zei dr. Yen, zijn
somtijds de beginselen ten achter ge
stelde bij overwegingen van doelmatig
heid. Dit heeft het Chineesche volk na
tuurlijk diep teleurgesteld, doch China
toch niet van den Volkenbond ver
vreemd. Het Chineesche volk is vaster
dan ooit besloten zijn aandeel in de
Volkenbondspogingen ter verzekering
van internationale samenwerking, vrede
en veiligheid te nemen en verlangt zelfs,
dat aan China de gelegenheid zal wor
den gegeven beter in staat te zijn dezen
wil uit te voeren.”
Yen heeft hier ware woorden gespro
ken welke er echter tevens de aandacht
op vestigen hoezeer Hoare gelijk had
toen hij zeide dat de last van de ver
plichtingen van den Volkenbond zwaar
der is geworden”. Immers nu het Itali-
aanschAbessijnsch conflict geheel
naar het Volkenbondspact zal worden
aangepakt, zal men er in het vervolg
niet van af kunnen ieder voorkomend
geval op dergelijke wijze te behande
len, hetgeen voor iedter aangeslotene zijn
risico’s meebrengt, al staat daar weer
tegenover dat het lidmaatschap ook
voor ieder aantrekkelijker wordt, om
dat hij profiteeren zal van het stelsel der
collectieve veiligheid, m.aw. de premie
is hooger geworden, maar de verzeke
ring is ook meer waardevol.
Wij gaan nu weer terug naar Holajre’s
rede, om een derde zinsnede te vermel
den, welke belangrijk was, n.k die be-
Dit No besloot uit 3 bidden idealen>..deze ernst, dat geef ik toe, treffende de grondstoffen. Hij zeide in
moge zijn ingegeven door eigenbelang, een zinspeling op de oeconomische hulp-
maar hij is ook ingegeven door het bronnen van de wereld en de mogelijk
heid daarvan een beter gebruik te k)un-
nen maken, dat de Britsche regeering
van oordeel is dat het vraagstuk meer
van oeconomischen aard is dan van
politieken en territorfialen. „Heit is de
vrees voor een monopolie en het ont
houden van onmisbare koloniale grond
stoffen aan sommigen, die het alarm ver
oorzaken, het is de wensch naar een
waarborg, dat de verdeeling van grond
stoffen niet onrechtvaardig ial worden
belemmerd, die den eisch tot een nieuw
onderzoek prikkelt. Voor zoover dit de
Engelsche regeering aangaat, ben ik er
zeker van dat wij bereid zullen zijn om
ons deel bij te dragen in het onderzoek
aver deze vraagstukken.
Dit onderzoek zou zich in dat geval
moeten beperken tot de grondstoffen uit
de koloniale gebiedên, protectoraten en
mandaatgebieden inbegrepen. Ik zou
een vrije verdeeling van grondstoffen
onder de industrieele landen, die er be
hoefte aan hebben, willen voorstellen,
opdat elke vrees van uitsluiting of mo
nopolie voor eens en voor al zou zijn
weggenomen.”
Wij achten dit het meest onbevredi
gend deel van Hoare’s rede, dat blijk
geeft van evenveel Engelsch egoïsme
als wanbegrip omtrent een behoorlijke
samenleving der naties.
Het koloniale vraagstuk is immers
niet alleen een economisch, het is even
zeer een territoriaal. ZekerDuitschland,
Italië en Japan hebben behoefte aan
bijv, petroleum, rubber, koper, maar het
zou slechts een vrij onbeteekenende te
gemoetkoming zijn als de Volkenbond
besloot dat geen monopolie op derge-
Lijke producten mocht ingevoerd, en een
bureau bijv, bepaalde contingenten van
dergelijke grondstoffen aan elk land toe
wees. Al deze genoemde landen hebben
kolonisatie gebied voor hun in het eigen
land overtollige bevolking noodig, ko
lonisatiegebied dat Weer afzetterrefiin
voor hun industrie kan worden en waar
zij ook grondstoffen in eigen beheer
kunnen produceeren.
Wij achten dit gedeelte van Hoare’s
rede vrij aanvechtbaar; Van de grootste
zondaar op het gebied der zelfstandig
heid van overzeesche volken, Engeland,
dat nog in het begin van deze eeuw de
Boerenrepublieken haar zelfstandigheid
ontnam, hadden we na de bekeering
tot een zoo trouw Volkenbondslid als
men nu blijkt te zijn, een deemoediger
en royaler houding mogen verwachten.
Herverdeeling der koloniën, mandaatge
bieden, protectoraten, of een uitsluitend
Volkenbondsmandaat over al deze ge
bieden kan slechts een rechtvaardige
oplossing zijn van een probleem, dat
ons anders na dit conflict tusfschen Abes
sinië en Italië, nog heel wat meer narig
heid kan bezorgen. Een ideaal, dat voor-
loopig wel niet bereikbaar zal zijn, maar
dat in een Volkenbondspiogram niet
mag ontbreken.
Bevredigender weer was het slot der
rede, waar Hoare sprak:
„De rechtvaardigheid van een eisch
behoeft niet in evenredigheid te zijn
met de nationale hartstochten die tot
zijn steun worden opgewekt en die op
zettelijk kunnen zijn opgewekt, want ik
acht een van de gevaarlijkste trekken
van het moderne leven de regeerings-
propaganda. Maar al te vaak dient de
kunstmatige opzweeping van het nati
onaal gevoel als verontschuldiging voor
het verzaken van verplichtingen of het
dreigen met geweld, maar toch dienen
er van tijd tot tijd Wijzigingen te wor
den aangebracht. Het statuut zelf erkent
de mogelijkheid daarvan, maar deze wij
zigingen moeten alleen worden aange
bracht als zij noodzakelijk zijn en wan
neer de tijd er voor is aangebroken en
niet voordien. Zij moeten in onderling
goedvinden worden aangebracht en niet
worden opgelegd, bij overeenstemming
en niet door eenzijdige actie, door vreed-
NIEUWE SNEEKER COURANT
i
5
3
I
c
I
I
t
I
i