annex SNEEKER COURANT (79e Jaargang) Officieel Orgaan der Gemeente Sneek I I Uitgave KIEZEBRINK Co. Zaterdag 12 October 1935 Dit No. bestaat uit 3 bladen. Ho, 4 Eerste Blad 58e Jaargang a NIEUWSTIJDINGEN. ,s k. ,E 0 Alle Advertentlën worden in belde bladen opgenomen Regelprljs 9 cent. Abonnementen belangrijke korting s De Telegraaf schrijft er van: S I' 1 KREUNDE VAN PIJN. Adv. V r ij d a g s te Hommerts, Jutrijp, Tirns, Goënga, Gauw, Sijbrandaburen, Offingawier, Terzool, Abbega, Oosthem, Deersum, Scharnegoutum, Roodhuis, Gaastmeer, Balk, Stavoren, Wyckel. Langweer, Bozum. J De NIEUWE SNEEKER COURANT is een abonnementsorgaan, verschijnt Dinsdags en Vrijdags. Abonnementsprijs in de stad f2.50, naar buiten fr. per post f3.60. De SNEEKER COURANT is een Advertentieblad en wordt gratis bezorgd bij allen die te Sneek geen abonné zijn op de Nieuwe Sneeker Courant en bovendien huis-aan-huis verspreid: D i n s d a g s te Woudsend, Heeg, Nijezijl, Folsgare, Nijland, Oppenhuizen, Uitwellingerga, Oudega (W.), IJsbrechtum, Wolsum, Harich, Hemelum, Bakhuizen, Nijemirdum, Sondel, Sloten, Tjerkgaast, Spannen burg, Poppingawier, Warns, Rauwerd Controle op de oplaag toegestaan. baar bij' alle apothekers en drogisten d f0.90 en f 1.60 per flacon, omzetbelas ting inbegrepen. Let op, dat op het etiket op de flesch zoowel als op de bui tenverpakking, de naam Rowtntree Han dels Maatschappij voorkomt. BIOSCOOPNIEUWS. Het AmicitiaTheater draagt tot de herdenking van het 40-jarig jubileum 3 0 I van de cinematografie bij door een bij zonder feestprogramma te draaien, waarin als hoofdnummer de wondershow van Warner Bros „Footlight Parade”. Krite Snits. De Krite Snits van „it Selskijp” hield Maandagavond een algemeene verga dering onder voorzitterschap van dh. G. de Leeuw. Besloten werd ook dit jaar weer een Friesche cursufsi te hom den, evenals een vervolgcursus. Het verslag van de penningmeester toonde baten van f 1084.46, uitgaven f 1015.06, voordeelig saldo f74.40. Aan het verslag van den secretaris is ont leend dat de Friesche cursus van het vorig seizoen onder leiding van detn heer B. Keulen, is gevolgd' door 14 leerlingen. De Krite telt 57 leden, waar bij nog de leden van „Marsang” ko men. In de plaats van mevr. Fortuin- Zelle, die wegens drukke werkzaamhe den als bestuurslid had bedankt, werd als zoodanig gekozen de heer E. Ha- zelhoff. Tot leden der kas-commissie werden aangewezen de h.h. L. Bran- denburgh en H. Spoelstra. Wat het programma voor dit seizoen betreft, voor een „fleurige jouri’ in Oc tober of November werd een commissie van voorbereiding aangewezen; ook zal er een tooneel-avond komen, waarvoor de Krite met Marsang samen de krach ten zullen afstaan. Bij de rondvraag wees de heer Tjal- lema op de blakende welstand waarin het gereorganiseerde Marsang nu ver keert. Deze ver. kreeg toestemming op repetities behalve Friesch, ook Neder- Landsch te zingen. geestelijk leven en is de democratie nu ook daarvoor van belang? Volgens prof. Bonger wel. Deze somt tal van voordeelen der de mocratie op dit gebied op, ze voorkomt volgens hem bv, afwenteling van verant woordelijkheid, werkt mee tot ontplooiing van wetenschap en kunst, voorkomt gods dienstoorlogen, leidt tot verdraagzaamheid, geeft vrijheid aan het individu, is ook vreed zamer in de buitenlandsche politiek dan de autocratie enz. De geestelijke schatten der menschheid zijn volgens prof. Bonger dus veiliger bij de democratie dan bij de dicta tuur, hier gaat het dus om de cultuur, die eerder bij de democratie bloeit dan bij de dictatuur. Wat door insiders niet mogelijk werd geacht, is door Warner Bros verwezeti- lijkt: Footlight Parade heeft 42nd Street en Gold Diggers of 1933 in virtuositeit van uitvoering overtroffen. De belang stelling, welke na 42<nd Street overal voor de z.g. „musical show" aan den dag werd gelegd, een belangstelling, welke men niet verwachtte, daar het publiek volgens de meening van voor zichtige experts meer dan voldoende film-revues had’ gezien, was de oorzaak, dat een genre herleefde, waarvan men dacht dat het reeds geruimen tijd tot het verleden was gaan behooren. „Gold Diggers of 1933” was een stap in een nieuwe richting, welke door een reaüs- tisch-actueele nuance beteekenis had verkregen, Footlight Parade streeft al het tot dusverre gebodene aan durf van opzet voorby. Evenals de voorgaande door Warner Bros vervaardigde films, speelt ook dit werk in de wereld der coulissen. De Stijfheid en spierpijh nu verdwenen. „Jarenlang heb ik geleden. Vaak heb ik gekermd van pijn in mijn spieren en ik was soms zoo stijf, dat ik mijl niet bukken kon. Ook had ik veel last van constipatie. Slapen kon ik meermalen niet van pijln en eetlust of opgeruimd heid bestonden voor mij niet. Ik heb nu een vol jaar Uw Kruschen Salts ge bruikt en heb nergens meer last van. Omdat ik nu volkomen er van overtuigd ben, dat Kruschen Salts het eenige goede middel is, geef ik U uit dankbaar heid het recht dit schrijven te publioee- handeling, die uitsluitend een aanloop wil zijn tot het geven van drie grandioos opgezette scènes, laat de moeilijkheden zien, waarmee een auteur van revue- scènes te kampen heeft. Vooral wan neer hij voor lieden werkt, die zijn ideeën aan een concurreerende onder neming verkoop en. James Cagney, een jeugdig all round artist, die niet minder vlot tooneel speelt, dan songs voordraagt en danst, stelt Chester Kent voor, den door dui zend en een intriges achtervolgden auteur. Men ziet Joan Blondell in een wat klein rolletje, waaruit blijkt dat Lloyd Bacon, de regisseur, zijn show zoo sterk mogelijk bezette. De echtge- noote van Al Jolson, Ruby Keeler kreeg een groote rol te spelen, Dick Powélffl, treedt, vervulde de in elk opzicht dank bare partij van Scotty, den eerzuchtigetn zanger. Deze artisten mogen het hunne heb ben gedaan om Footlight Parade kleur en vaart te verschaffen, de eigenlijke ac teurs ziet men niet. Het zijn de reeds genoemde regisseur Lloyd Bacon en bovenal Busby Berkeley, de bedenker van de scènes Honeymoon Hotel, By a waterfall en Shanghai Lil. „Honeymoon Hotel” is een geestig verwerkte, typisch Amerikaansche re>- vue-scène, waarin de regisseur tot tal van „pointes” kwam, die stuk voor stuk raak zijn. „By a waterfall” is technisch een wonder. In het onafzienbare film- repertoire is deze scène uniek. De wijzie waarop George Barnes, de eerste ca meraman dit ultra modem waterballet fotografeerde, is superieur. Een scène van geheel ander karak ter is „Shanghai Lil”, waarin men een dankbaar gebruik kon maken van de enorme studio’s, welke voor de verfil ming hiervan dienstbaar zijn gemaakt. Er zit zulk een ruimte in deze opnamen, dat men nergens de gedachte krijgt aan door vier muren begrensde filmateliers. Zooals Warner Bros meermalen heeft gedaan, eindigt ook dit filmwerk met e.en hulde aan Roosevelt en de N.R.A. De muziek heeft dank zij radio en gramofoon te onzent reeds bekendheid verkregen. Men hoort in deze films het door Forbstein gedirigeerde Vitaphone Orchestra, dat de in brillante arrange menten uitgevoerde compositie speelt. Irving Kahal en Sammy Fain schreven By a waterfall, het geestige Sittin’ on a backyard' fence en het weinig dorni- neerende Ah! the moon is there; Al Du bin en Harry Warren zijn de auteur en componist van Honeymoon Hotel en Shanghai Lil. En zeker niet in de laat ste plaats draagt de muziek tot het suc ces van Footlight Parade bij. Democratie is ten slotte een zaak van overtuiging en geloof en de overtuigde de mocraat zal als het moet ook het woord spreken: „Ik kan niet anders”, maar hij moet daarvoor dan ook staan en vallen. Is voor de democratie de democraat het grootste gevaar, hij is daarvoor ook de groote propagandist als zijn leiders met zijn steun die maatregelen weten door te voeren welke weder anderen tot de democratie zul len aantrekken. Beseffen wij in dezen allen onze verantwoordelijkheid. Nadat eenige vragen door den inleider waren beantwoord, sloot de voorz. met een woord van dank tot den spreker de verga dering. ren. Omdiat ik weet wat lijden is, raad ik een ieder dringend aan ook Kruschen Salts te gaan gebruiken.” Mej. D. de H. te O'. Stijfheid en rheumatische aandoenin gen ontstaan door onvoldoend werken de afvoerorganen. Dit verklaart waarom de rheumatieklijder zoo dikwijls, bewust of onbewust, Last heeft van constipatie Kruschen Salts spoort lever, nieren en ingewanden aan tot krachtiger werking de afvalstoffen en overtollig urinezuur worden uit het lichaam verwijderd, pij nen en stijfheid verdwijnen. De „Idage- lijksche dosis’"’ zal U voortaan bdijfven behoeden voor constipatie, rheumatiek en U frisch en J,fit” houdèn. Stralende gezondheid voor één cent per dag. Kruschen Salts is uitsluitend verkrijg- meer en meer op den voorgrond Na aldus de grondslagen van de demo cratie te hebben blootgelegd^ betoogt spr. dat de gevaren welke de democratie van binnen uit bedreigen veel erger zijn dan die haar van buiten af bedreigen. Het gaat dus vooral om de democraten. De leden der col lectiviteit moeten van haar geest doortrok ken zijn. Al te gemakkelijk verliest men in de praktijk de grondslagen der democratie uit het oog. Onze opvatting der gelijkwaardigheid brengt mee dat wij als democraten ook een democratische houding moeten aannemen tegenover anti-democraten, in de praktijk is dit echter wel eens anders. De democratie kan dus alleen met democratische middelen verdedigd worden, dus vooral met argumen- teeren. Gemakkelijk ook wordt het begrip vrijheid zoodanig opgevat dat men doen mag, wat men wil, doch men vergeet dan de gebon denheid aan anderen en aan het beginsel. Vrijheid aan de eene kant is verantwoorde lijkheid aan de andere. Verantwoordelijkheid aan zich zelf doch ook aan de gemeenschap, waarin de vrijheid haar grenzen vindt. De broederschap behoort dus wel tot één van de wezenlijke grondslagen der democratie. Verantwoordelijkheid vooronderstelt ook opvoeding en dat wel tot iets meer dan ken nis, daartoe behoort ook de zedelijke vor ming, zonder zekere mate van onbaatzuch tigheid is democratie niet denkbaar. Daar om legt democratie ons de taak op der massa-opvoeding en de grenzen der demo cratie liggen daar waar de opvoedbaarheid ophoudt. Maar verantwoordelijkheid behoeft de mensch hief méér te dragen dan hij kan. En hier komen wij tot het leidersprobleem. Mo derne democratie zonder leiders is niet denkbaar, er wordt voor het bestuur en het beheer een mate van inzicht en kennis ge- eischt, welke niet ieder bereiken kan. Dit brengt mede dat de democraten vertrouwen in hun leiders moeten hebben, hebben ze dat niet meer dan kieze men andere leiders, aan welke zelfgekozen leiders men dan ook zekere mate van gehoorzaamheid schuldig is. De gemeenschap moet zijn een van vrije persoonlijkheden, maaF moet toch een staat zijn, hetgeen zekere gelijk gerichtheid van de volkswil vooronderstelt. Hier raken wij wel één van de hachelijkste zaken, want kan men in deze tijd wel van een gemeenschap pelijke volkswil spreken, gezien de versplin tering der partijen, de verbrokkeling van ons volk in groepen, al kan het socialisme hierin verbetering brengen. DEMOCRATIE EN DICTATUUR. Voor het 1. v. A O. sprak gisteravond in het Gerechtsgebouw dr. H. de Vos over bovengenoemd onderwerp. D r. d e V o s stelt voorop dat de behan deling van zijn onderwerp, waar het doel van het Instituut is: „ontwikkeling”, meer op het denken dan op gevoelens zal zijn gericht, en waar de s.d.a.p. onvoorwaarde lijk op de grondslag van de democratie staat, en dus ook het I. v. A. O.„ hij in zijn betoog de handhaving van de democratie zal verdedigen. De democratie wordt heftig bestreden; hoe snel is te dien opzichte de stemming wel omgeslagen, zooals trouwens op zoo veler lei gebied de laatste tien jaar. „Democraat” was nog niet zoo lang geleden een eere- naam, men denke aan het algemeen kies recht, dat tenslotte vrijwel algemeen werd aanvaard. De democratie was niet meer punt van debat, doch alleen de uitbouw daarvan. Nu is men in breede kring fel ge kant tegen de democratie en zelfs de voor standers verdedigen haar heel vaak met zeker voorbehoud, er is ook daar zekere aarzeling gekomen. Ook in de socialistische gedachtenwereld is die aarzeling er, voor tal van Duitsche en Oostenrijksche partij- genooten heeft de dictatuur van het prole tariaat een groote aantrekkelijkheid gekre gen. En, zooals gezegd, in breede kring kant men zich fel tegen de democratie als een stelsel, dat men in z’n totaliteit ver werpt W ij willen de democratie handhaven, doch zullen de grondslagen daarvan dan moeten verdedigen en bevestigen. Daarvoor zal ’t noodig zijn, dat de grondslagen eerst worden blootgelegd. Prof. Bonger grondt zijn verdediging van de democratie op het nut er van, hij acht ze nuttiger dan de dic tatuur en toont in deze de superioriteit van de democratie boven de dictatuur aan. Dit is een beschouwing die haar goed recht en groote beteekenis heeft. Inderdaad kan al leen iets dat nut heeft, dat een belang is voor de mensch of groepen daarvan zich handhaven. Een beginsel zal zich slechts doorzetten als het eigenbelang van de mensch er bij betrokken is. Het socialisme zou nooit zijn ingeslagen als de arbeiders klasse geen belang had bij de komst daar van. Alleen omdat de belangen der massa door de democratie worden gediend, zal deze massa haar verdedigen. Maar toch is democratie ook nog wat meer dan louter zaak van eigen belang, zooals nationaal socialisme en bolsjewisme ook nog wat meer is dan een zaak van eigen belang voor hen, die deze stelsels aanhangen. Dat dit het geval is, blijkt uit het feit dat men voor deze dingen in geestdrift kan geraken. Nu plegen de menschen voor een zuivere belangen strijd niet in geestdrift te geraken, al zullen zij hun belangen ook taai verdedigen. Als dus de democratie in sta^t is tot geestdrift te inspireeren, gevoelens in ons te wekken, dan wijst dit er op, dat er overtuigingen bij betrokken zijn, die een diepere oorzaak heb ben. De diepe overtuigdheid waarmee ze wordt verdedigd of verworpen, getuigt van verzekerdheid, die niet pleegt aanwezig te zijn daar waarbij alleen belangen betrokken zijn. i Democratie alleen op grond van nut of belang verdedigen leidt echter tot opportu nisme, men is dan nu eens voor, dan weer tegen de democratie en dat is voor de ware democraat niet te aanvaarden. Democratie is voor hen een zaak van iets meer dan be rekening en eigen belang; democratie blijkt dus ook een ideaal te vertegenwoordigen, waaraan men desnoods eigen belangen ondergeschikt maakt en waarvoor men offers brengt. Democratie is dus niet een zaak van louter nut. Dat wordt nog duidelijker als men er eens op ingaat wat eigenlijk „nut” zeggen wil. Iets is nooit nuttig op zich zelf, doch wordt slechts nuttig in betrekking tot iets anders. Een bril is niet op zich zelf nuttig doch wordt het, als men een slecht gezicht heeft, is dus een middel. Als democratie dus nut tig is, is het slechts een middel, en waar voor dan? Men zou kunnen zeggen: een middel voor de massa om tot grooter wel vaart te komen, doch ook de dictatuur kan zoo’n middel zijn, men denke aan Duitsch- land en Rusland. Hoe belangrijk dit ook is, dit is niet genoeg. Het gaat ten slotte niet om welvaart alleen, doch vooral ook om het Deze genoemde grondslagen der demo cratie vindt spr. ook weer terug in de aan vang van de definitie welke prof. Bonger van het engere begrip „democratie” (als staat en rechtsgemeenschap dus) geeft: „De democratie is een bestuursvorm eener col lectiviteit met zelfbestuur, waaraan een groot deel harer leden hetzij direct of indi rect deelneemt”. Hieruit spreekt een posi tieve waardeering van dé gemeenschap, waarmee de democratie zich keert tegen het felle individualisme, dat eigenlijk anarchis me is. De democratie acht de gemeenschap noodig, omdat daarin slechts de enkeling persoonlijkheid kan worden. Voorts spreekt uit deze definitie vertrouwen in het kunnen van de mensch. Immers zij stelt ’n zoo groot mogelijke deelname der leden aan het zelf bestuur, waarmee ook erkend is dat zij op die deelname gelijk recht hebben. Hier, in deze definitie, zien we dus alle drie voor onderstellingen aanwezig, welke boven om schreven werden. Ook uit de waardeering der tegenstanders j"e blijkt dat we hier de werkelijke grondslagen der democratie moeten zoeken. Mussolini bv. acht de staat een persoonlijkheid van hoo- ger orde dan de enkeling, de staat is alles, de enkeling niets. Hij en ook de communis ten beweren dat de democratie te veel bouwt op de persoonlijkheid van den enkeling en er te veel op vertrouwt, de inconsekwentie dan is dat ook zij, deze tegenstanders, op den mensch,, nl. op één bepaalde mensch, den leider, bouwen, doch deze leiders wor den dan ook niet meer als gewone menschen beschouwd, Hitler bv. is reeds een legen darische figuur. Toch vertrouwt de democratie de mensch niet grenzeloos, vandaar juist dat zij zoo veel waarde hecht aan de gemeenschap. Daarom vallen de anarchisten haar zoo fel aan.‘Uit het anarchisme spreekt immers een groot optimisme omtrent den mensch (Ba- koenine). Eigenlijk kan men de grondslagen der democratie niet beter definieeren dan in de leuze der Fransche revolutie: vrijheid, gelijkheid, broederschap. Maar niet ieder waardeert die cultuur en vindt dat alles zoo goed. Vrede en vrijheid achten wij te waardeeren, doch Mussolini zegt: „alleen de oorlog voert de mensche- lijke energie tot haar maximum op en drukt een stempel van nobelheid op hen, die den oorlog onder oogen durven zien”. Een nat.- soc. officier zeide: „ik kan dat vervloekte woord „vrijheid” niet meer hooren”. Er is dus een groot verlangen zich te scharen onder een leider, een verlangen van de ver antwoordelijkheid af te zijn. En het Ooster- sche denken heeft zekere afkeer van cultuur. Achter een verdediging van de democratie als door prof. Bonger staat dus ’n bepaalde waardeering van de cultuur; wie deze an ders waardeert zal ook de democratie an ders waardeeren. En de voorstanders van d dictatuur zullen voorts tegenover de opvat tingen van prof. Bonger stellen dat de be schaving ook onder de dictatuur heeft ge bloeid, ja meest onder dictatuur heeft ge bloeid. En ook kan de vraag rijzen of he wel zoo noodig is, dat ieder deel heeft aan de cultuur. Vroeger zijn er geheele groepen van uitgesloten geweest. Zelfs behoeft, vol gens de opvatting van velen, niet ieder deel te hebben aan de zedelijke cultuur. Of bv. een mensch uit innerlijke overtuiging cor ruptie afwijst of uit vrees is voor de dicta tuur gelijk, als er maar geen corruptie plaats heeft. De democratie echter wil geen twee groe pen, waarvan de een deelt in de cultuur, de ander niet, doch zij wil het gêheele volk doen deel hebben aan die geestelijke schat ten, en wel op zoodanige wijze, dat de waardeering daarvan ook tot een bepaalde geesteshouding geworden is. Maar in deze waardeering van democra tie en dictatuur staat toch slechts overtui ging tegenover overtuiging, waardeering tegenover waardeering, geloof tegenover ge loof. Men moge met de bovengenoemde ar gumenten nog zoo gloedvol de democratie verdedigen en de dictatuur bestrijden, be twijfeld mag of men veel tegenstanders kan overtuigen. Blijkbaar berust de waardeering op irrationeele motieven, en dat moet ons bescheiden stemmen ten opzichte onzer ver wachtingen om tegenstanders te kunnen overtuigen. In het tweede deel van zijn betoog stond spr. stil bij datgene wat werkelijk tot de grondslagen van de democratie behoort en deze onderscheidt van de grondslagen der dictatuur. De democratie schat die. beschaving het hoogst waarin welvaart heerscht, kunst en wetenschap bloeien, deugden als verant woordelijkheidsbesef enz. hoog gewaardeerd worden. Hier is dus sprake van een bepaald cultuurbeeld, vandaar het verwijt van bar barisme jegens de dictatuur. In den mensch vindt de beschaving echter uitgangspunt en doel, het gaat de democra tie dus om de bestemming van de mensch. De democratie meent dat bij haar het best gewaarborgd is dat elke mensch persoon lijkheid wordt voorzoover dat mogelijk is. De democratie proclameert dus de gelijk waardigheid van elke mensch, ieder mensch heeft een gelijk recht op ontwikkeling van zijn persoonlijkheid, gelijke rechten op de schatten der beschaving. De democratie vooronderstelt, dat vloeit uit het vorenstaande wel voort, dat ieder mensch ook tot een persoonlijkheid kan uit groeien, ze heeft dus een sterk vertrouwen in het kunnen van den mensch, mits hij ge legenheid hebbe zijn gaven te ontplooien. Er is dus een zekere mate van humanisme in de democratie, zij heeft een hooge waardeering van de mensch en zijn vermogens, vandaar de sterke verwantschap van democratie en socialisme. Deze machtige impuls van het humanisme is ook in het socialisme aan wezig, ja daarin het voornaamste element, het socialisme is menschheidszaak omdat het opkomt voor de gelijkwaardigheid van de mensch. II i I NIEUWE SNEEKER COURANT

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Sneeker Nieuwsblad nl | 1935 | | pagina 1