□MTIZHSC
ALEENNG
HUUR MIRT
Firma JOHs. TROMP - Sneek
Opgericht 1901.
Aanbevolen
van Verkade
30 cent DI V Q Q
Bervoets
1 VERWEK ÏÏSÏÏÏÏ
Eerste Blad
UitgaveKIEZEBRINK Co
No. 9
Dit No. bestaat nit 2 bladen.
1935]
■titel Orgaan ter Gemeente Sneek.
Fa. Jobs. TROMP, Sneek
Woensdag 30 October 1935.
52e Jaargang
1870
F
EEN COMPLEET 6-DEELIG
BEDSTEL GRATIS
OFFICIEEL GEDEELTE.
NIEUWSTIJDINGEN.
Ill
III
MNNUF4CTDBEN - BEDDEN - DEKENS - WEBKMANSGOEDEREN
pfeiin
Bureau:
e
t*
t.
t.
t.
t.
:n
n
i.
27,—
29.50
31.—
35.—
38.—
41.-
44.—
49.—
55.—
60.—
66.-
'P
te
:n
o
a»
:n
8»
O<
O»
>8*
al
ir
d*
n.
lg,
ef
n
it
g»
h.
ie
h
le
te
a»
in
et
■r»
et
WINKELSLUITING.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van SNEEK maken bekend, dat zij krach
tens art. 9, lid 5 der Winkelsluitingswet
1930, S. 460 aan de
VOETBALVERENIGING „BLACK BOYS”
ten behoeve van de door die vereniging te
organiseren bazar op Woensdag 13 Novem
ber, Donderdag 14 November en Vrijdag 15
November, telkens van 2023 uur en op
Zaterdag 16 November van 2224 uur ont
heffing hebben verleend van het op grond
van de Winkelsluitingswet geldende slui
tingsuur,
SNEEK, 29 October 1935.
instituut zich tot het weren dezer gevaren
beperken of ook verder gaan? Blijkbaar
verricht het in Leeuwarden ook onderzoek
voor beroepskeuze.
De heer d r. D e V r i e s: In het algemeen
heeft de school een slechte invloed op de
gezondheidstoestand van het kind, spr. heeft
daar heel veel gevallen van gezien. Dat een
kind een gevaar voor andere is wordt ook
vrij dikwijls gezien. Spr. ontdekte bv. eens
roodvonkverdachten in een bewaarschool.
Inderdaad moet naar spr.’s inzicht de be
moeiing van de schoolarts niet al te beperkt
genomen worden, het onderzoek in verband
met beroepskeus hoort er zeker onder te
vallen.
De heer Brinkman mist meer licht in
de eigenlijke plannen van de provincie be
treffende het geneeskundig schooltoezicht.
Hier in Sneek hebben wij een schoolarts, die
dat als bijbaantje waarneemt, doch die
heeft zeer veel goeds gedaan. Wijlen dr.
Ament heeft favus en hoofdluis hier afdoend
bestreden, dat mag men erkennen.
De heer G r o o t h o f f: Bij de kwestie der
ondervoeding moet men er aan denken, dat
er in Leeuwarden een vrij goed systeem van
schoolvoeding is.
Wat.de wijdere strekking van het instituut
betreft, zeker dat is de bedoeling, doch de
schoolarts mag niét behandelen, hij
verwijst. Het onderzoek echter verricht
hij zoo volledig mogelijk. Als het bestaande
systeem hier goed geslaagd is dan willen
wij dat uitbreiden over een geheel district.
Wanneer echter een arts eigen praktijk heeft
en tevens schoolarts is kan hij zijn geheele
persoon niet aan het schoolartseninstituut
geven, dat is een bezwaar van de regeling,
zooals kleinere steden die nu hebben.
Wat de plannen der provincie betreft, het
ontwerp van de afd. Friesland der Ver. van
Ned. Gem. denkt de provincie in 9 districten
verdeeld: Sneek, Hennaarderadeel, Baar-
deradeel, Rauwerderhem en Idaarderadeel
zouden zoo’n district vormen met ongeveer
6000 kinderen. De kosten zouden 6 a 7000
gulden bedragen, waarvan f 5000 tot f 6000
salaris voor den schoolarts. Wanneer deze
combinatie werd gevolgd zouden per leer
ling de kosten 84 tot 101 ct. bedragen. Het
Groene Kruis-plan heeft eenige districten
meer en kost f 1.15 per leerling.
Omstreeks 6000 leerlingen moet het maxi
mum geacht worden voor één arts. Spr.
geeft geen voorkeur aan een plan, als er
maar één wordt aangenomen.
De heer Zuiderbaan zegt dat men
hier in Sneek met het instituut deed wat
men kon, dr. Ament deed en dr. v. d. Zijpp
doet wat hij maar kan, doch spr. kreeg
steeds de indruk uit de rapporten dat elk
systeem ontbrak. Dat kwam omdat de werk
kring en de bezoldiging dat niet toeliet.
Spr. heeft met dr. Tuntler herhaaldelijk
over deze zaak gesproken en hij voelt dat
men de weg der districtsindeeling uit moet,
men kan van den practiseerenden arts niet
verwachten, dat hij zijn geheele liefde zal
geven aan deze taak.
Spr. hoopt dat men ook hier in Sneek zijn
best zal doen voor de districtsregeiing en
dat deze avond misverstanden uit de weg
heeft geruimd, welke omtrent het school
artsinstituut blijken te bestaan.
De heer Brinkman vraagt nog of in de
aantallen kinderen per district ook die bui
ten de leerplichtige leeftijd zijn begrepen.
En is er op gerekend, dat de schoolarts kan
worden ontboden voor verdachte gevallen?
De heer d r. D e V r i e s: Er is gerekend
op de kinderen der lagere openbare en bij
zondere scholen en der bewaarscholen. Het
kan, wat de verdachte gevallen betreft, wel
eens voorkomen dat de arts niet direct kan
komen, maar het tegenwoordig snelverkeer
zal het uitstel niet lang maken. Elders, in
Groningen en Z.-Holland werkt een derge
lijk systeem als hier nu voorgesteld, uit-
stekend.
De heer De Haas brengt de sprekers
dank en vermoedt dat de commissie zich
tfians beter in staat voelt haar advies aan
B. en W. uit te brengen.
Jubileum.
Donderdag 31 October a.s. zal het 25
t jaar geleden zijn dat de heer J. Pietersma
t in dienst trad bij de gemeente-reiniging al-
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGSAVONDS
kunnen de noodige aanwijzingen tot
genezing gegeven.
Op al deze dingen kan de schoolarts
de aandacht vestigen, hij’ behandelt
niet, dat laat Jüji den huisarts over.
De heer Groothoff zegt dait deze
zaak bezien moet van de zijde van den
arts, den onderwijzer en ook van, die
der overheid.
Ons onderwijs is een zaak der ge
meenschap, sinds de fitumcicelc gelijk
stelling wordt het gansche onderwijs
verzorgd door de overheid. Ons maat
schappelijk leven is nu eenmaal zoo
gegroeid dat de school er een onmis
baar ding is. Een 40 jaar geleden is de
leerplicht ingevoerd, maar aan die leer
plicht zit voor spr. onverbrekelijk vast
dat de gemeenschap, vertegenwoordigd
dan door de overheid, ook de plicht
op zich neemt dat het onderwijs zoo
goed mogelijk tot zijn recht komt en
dit ook mede hierdoor dat de kinde
ren in de school zitten in een lichame-
melijke toestand geschikt het onderwijs
te volgen. En ten deze bréngt de school
zijn gevaren mee, veel kinderen worden
bijeen gebracht in één vertrek. Wie ha
len de kinderen uit de vrijle beweging
in de buitenlucht naar binnen, door
een en ander benadeelen wijl ongetwij
feld eenigzins de lichamelijke toestand
der kinderen. Als gemeenschap hebben
wij nu te zorgen dat die gevaren tot een
minimum worden beperkt. Nu leest
men vaak van principieel» tegenstan
ders van het instituut-schoolar.s, maar
begrijpen die tegenstanders de zaak wei
goed? Dit is geen zaak om èr princi
pieel tegen te zijn. De schoolarts be
handelt niet, mag geen adviezen
geven in ziektegevallen, doch distri
bueert, hij zegt „wendt u tot uw
huisarts, want ik als deskundige consta
teer hier iets wat niet in orde is”.
Er is geen sprake van dat de schoolarts
in de rechten der ouders treedt; als de over
heid den schoolarts opdroeg de ziektegeval
len te behandelen zou het wat anders zijn.
De schoolarts onderzoekt echter alleen.
Zoo omstreeks 1900 voerde men al pro
paganda voor den schoolarts; bekendheid in
dezen verwierf de onderwijzer Van Det uit
Amsterdam, die pionierswerk op dit gebied
verrichtte. Spr. is overtuigd dat de school
artsendienst onverbrekelijk vast moet zitten
aan de school, even onverbrekelijk als de
onderwijzer zelf. Hij, de schoolarts staat
niet tegenover maar naaH onderwijzer en
ouders. De onderwijzer is ten deze, ook al
slaat hij de kinderen nauwkeurig gade, geen
deskundige. Als spr. het zoo ziet, blijft er
van principiëele tegenstand niet veel over.
De rechten der ouders worden niet aange
tast, ze moeten alleen zorgen dat de kaart
van het onderzoek wordt ingevuld, dat be
hoeft de schoolarts zelfs nog niet eens te
doen, ook de huisarts mag het doen. Als spr.
de raadsverslagen nagaat, dan komt het
verzet vooral uit a.-r. kringen, doch in die
zelfde partij heeft men ook krachtige voor
standers; voorzitter onzer propagandacom-
missie is burgemeester Eringa van Achtkar-
spelen, naar spr. meent een a.-r. en de scho
len voor Chr. Nat. Onderwijs in Leeuwarden
zijn alle bij de schoolartsdienst aangesloten.
Kinderen kunnen verborgen dingen heb
ben, die de ouders niet zien; acht men soms
alle’ vaders en moeders in staat bestaande
afwijkingen op te merken? Het aantal dat
dit niet kan is zeer groot, de onderwijzer is
ook niet deskundig, hem wordt deze taak
ook niet opgedragen. Ouders noch onder
wijzer kunnen in dezen dus de verantwoor
delijkheid dragen. Alles wat er leeft in ons
volk moet er toe bijdragen dat volk in z’n
geheel omhoog te brengen, degene die iets
ziet verkwijnen mag dat daarom niet laten
voortwoekeren, doch moet trachten dat te
verbeteren. Welnu- hier is een gebied waar
op wij door samenwerking dat kunn.en. We
I mogen geen kind de kans laten loopen bv.
te vergroeien.
Sedert 1920 heeft spr. de schoolartsen
dienst van nabij leeren kennen en zijn ver
wachtingen zijn voor 100 verwezenlijkt,
I het is een zegen voor Leeuwarden geweest
I dat er een schoolarts was. Wij onderwijzers
moeten de kinderen naar óns besté weten en
kunnen onderwijzen, doch stuiten vaak op
de moeilijkheid, dat ze lichamelijk niet in
conditie zijn; men kan zich denken, dat het
dan voor een kind verschrikkelijk slecht is
daartoe geprest te worden, zonder dat de
onderwijzer dat beseft. De onderwijzer wil
graag wat resultaat bereiken, niet alleen in
allerlei kundigheden, doch hij wil dat zijn
leerlingen ook flinke mannen en vrouwen
worden, die hun plaats waard zijn in de
maatschappij. En hoe vaak vragen wij ons
af: „Wat is dat toch met dat kind, het is
niet stom, doch het- let niet op, of het zit
er zoo maar sufferig bij”. En wanneer dan
de actieve schoolarts, met dezelfde lust be
zield ook voor dat kind te zorgen, met den
onderwijzer overlegt, komt men vaak tot
verrassende resultaten; vaak liggen de oor
zaken op physiek terrein.
Voor ons onderwijzers is het dus van be
lang, dat naast de leerplicht ook de plicht
van geneeskundig toezicht op de scholen
bestaat. Waar wij als onderwijzers er op uit
zijn zoo goed mogelijke resultaten te berei
ken en de kinderen te brengen waar ze hoo-
ren in de maatschappij, achten wij het van
groot beldng, dat het onderwijzend perso
neel daarbij gerugsteund wordt door een
schoolarts.
Het kost wat geld zal men zeggen. Inder
daad, dat is zoo, doch dat is welbesteed,
Abonnement: per jaar 2.50, fr. p
post ƒ3.60.
Advertentiën: 9 ct. p. regel.
Ingezonden mededeelingen hooger.
Abonnement belangrijke korting.
Advertentiën worden tevens gratis ge
plaatst in de SNEEKER COURANT
immers het is besteed aan de opvoeding van
het komende geslacht, waarvoor wij als
voornaamste taak hebben te zorgen, dat het
een wereld vindt waarvan dat geslacht kan
getuigen: onze voorgangers hebben voor
ons gedaan wat ze konden.
Spr. weet dat er ook andere regelingen
zijn, dat in kleinere plaatsen als Franeker
en spr. meent ook Sneek, een practiseerend
arts tevens schoolarts is.
Wij voelen daarvoor echter weinig, al is
’t beter dan niets; de schoolarts moet zijn
werk tot dagtaak hebben, moet er in kun
nen opgaan, zich er op kunnen specialisee-
ren. Anders komt de schoolartsendienst niet
tot zijn recht. Een stad als Leeuwarden heeft
nu een volledig schoolarts, eenige kleinere
steden hebben een arts, die het schoolarts
schap als een bijbaantje heeft, terwijl op de
dorpen niets gebeurt. Ook voor die kinderen
is het echter van het grootste belang dat ze
onderzocht worden, al zullen die minder met
weg geruimd. Verwaarloozing van het
gebit op jeugdige Leeftijd kan tot ern
stige gebitgebreken leriden. Daarna be
gon het lichaamsonderzoeker wordt
daarbij niet zoo heel veel gevonden,
maar toch wordt nog wel eens t.b.c.
ontdekt. Spr. ontdekte een patientje in
een vrij ver stadium, tijdig ingrijpen
kon erger voorkomen, maar longtuber-
culose wordt niet veel geconstateerd,
vermoedt men iets, dan moet de spe
cialist een onderzoek instellen. Strijker
in de urine kon ook bij een enlkele
leerling ontdekt worden. Breuken wor
den betrekkelijk vaak ontdekt; dan is
er de vergroeiing van de wervelkolom,
waaraan als zij tijdig ontdekt wordt,
veel te doen is. Omtrent platvoeten
en dan drinken te geven, om 12 uur
geen koek en voor het eten geen snee
brood te geven, zoodat het alleen drie
maaltijden en ook geen snoepjes krijgt.
Veel werd ook geklaagd over zenuw
achtigheid der kinderen, spr. ried dan
voor alles de moeder aaij., als deze zelf
zenuwachtig was, daarover niet altijd
te klagen als het kind er bij was. Som
mige kinderen hebben tics, bijv, ge-
Laatsvertrekkingen enz., het beste is
daaraan geen aandacht te schenken,
dus niet altijd verbieden, in den regel
gaat dat dan vanzelf over. Daarna be
gon spr. met het onderzoek van het
kind. Het gewicht werd genoteelrd e'n
het gezicht onderzocht. Ooggebreken
kwamen veel voor, van 2500 kinderen
hadden 259 oogafwijkingen. Hier blijkt
het nut van den schoolarts al, als deze
oogafwijkingen niet tijdig geconstateerd
worden, kan dit ernstige gevolgen heb
ben. Spr. weet bijv, van iemand, die
al eenige jaren zeevaartschool achter
de rug had, toen hij voor de oogen werd
afgekeurd. Schoolartsonderzoek op de
lagere school had kunnen voorkomen
dat deze jonge man eenige jarén ver
knoeide apn een vak, waarin hij toch
niet kon worden geplaatst. Oorgebre-
ken komen niet zoo vaak voor als oog
gebreken, vaak is echter als er aan
het gehoor iets ontbreekt, de derde
amandel de schuld en als die wegge
nomen is wordt, dan de doofheid op
geheven en leeren de kinderen beter.
Verwaarloozing van een dergelijke
kwaal kan ernstige gevolgen hebben.
Na het oor kwam het gebit aan de
orde, ook op 'dat gebied moet b'ij die
ouders heel wat misverstand uit de
kwalen behept zijn dan in groote steden.
Voor dit alles is een oplossing mogelijk,
ook voor de dorpsscholen, als men de pro
vincie maar in districten verdeelt. Dan kan
op de meest practische wijze de kleinste
school op de meest afgelegen plaats pro-
fiteeren van den deskundigen schoolarts.
Spr. geeft nog enkele voorbeelden uit de
praktijk. De zindelijkheid op de scholen is,
sedert de schoolarts er kwam, te Leeuwar
den belangrijk opgevoerd; ook voor de an
dere gezinsleden was dat van beteekenis,
dit is een stukjê volksopvoeding. Spr. wijst
op het gevaar van favus-verspreiding. De
bewaarschool zonder geneeskundig toezicht
is, hoe prachtige instellingen dat ook zijn,
een gevaarlijk ding.
Van precies dezelfde waarde als het
schoolmeesterschap is het schoolartschap,
schoolarts en onderwijzer samen kunnen de
school slechts maken tot wat de gemeen
schap er van verwacht; spr. hoopt dat het
advies dat deze commissie hier aan B. en
W. zal geven, dit zal zijn dat de raad er toe
zal dienen mede te werken dat de provincie
in districten worde verdeeld, opdat elk kind
onder geneeskundig toezicht kome te staan.
Dan zullen wij van de schoolkinderen kun
nen zeggen: „Nu is er alles aan gedaan,
wat er aan gedaan kon worden, nu kunnen
ze in de maatschappij hun plaats innemen.”
Er was nu gelegenheid vragen te stellen.
De heer P ij p k e r heeft niets van onder
voeding gehoord, ook dat punt zal toch de
aandacht van den schoolarts moeten hebben.
De heer dr. De Vries: In Leeuwarden
viel blijkens een rapport van sprekers op
volgster dat blijkbaar mee; het vorig jaar
kon in Leeówarden van ondervoeding nog
niet gesproken worden.
De heer A t e m a vraagt naar aanleiding
van de rede van den heer Groothoff of de
heer De Vries veel gevallen heeft ontmoet
dat de school een gevaar bleek voor het
kind, of het kind voor de school. Zal het'hier.
In het Gerechtsgebouw had Vrijdag
avond de Commissie van Toezicht op
het L. O. een vergadering belegd, waar
in de h.h. dr. de Vries, oud-school-arts te
Leeuwarden en Groothoff, hoofd eener
school te Leeuwarden het onderwerp
„Districtsschoolartsen” inleidden.
Aanwezig waren B. en W|. van Smeek,
eenige raadsleden, eenige leden van
schoolbesturen en een aantal hoofden
en onderwijzeressen en onderwijzers,
zoowel van openbare als bijzondere
scholen alhier.
De heer F. W. C. de Haas, voor
zitter der commissie, betreurt dat ef
niet meer belangstelling voor een on
derwerp als dit bestaat en zegt iets om
trent de oorzaak van deze vergadering.
B. en W. hebben de commissie advies
gevraagd over de vraag of voor deze
gemeente de uitgave voor een districte-
schoolarts gewettigd zou gijn. De com
missie heeft het toen, na bespreking,
noodig geacht nader ingelicht te wor
den over de taak van zoo’n arts en
heeft 't Groene Kruis, dat zich op dit
gebied ook beweegt, geschreven, dat
daarna adviseerde de nu hier aanwe
zige sprekers het doel van het instituut
„districtsschoolarts” eens te laten uit
eenzetten. Hier zullen dus nu een ould-
schoolarts en een schoolhoofd deze
zaak eens inleiden.
De heer dr. de Vries is in 1919
in Leeuwarden als schoolarts gekomen.
Wat zijn taak betreft: hij begon met
gjle scholen te bezoeken en heeft toen
een rapport opgemaakt dat de opmer
kingen bevatte waartoe dat eerste be
zoek aanleiding gaf. Langzamerhand
kwamen er verschillende verbeteringen
in verband* met die opmerkingen, öin
geen enkele school was bijv, een open
slaand raam, die zijn er geleidelijk ge
komen. Dan viel op dat de eene onder
wijzer de ramen altijd open, de andere
ze altijd dicht had, het lokaal moet al
tijd zoo frisch mogelijk gehouden.
.Spoedig nadat spr. zijn taak had aan
vaard, kwam de vlektyphus in Neder
land, die overgebracht wordt door de
kleerluis. Spr. heeft ieder kind toen
op deze luis onderzocht, in dat zeep-
looze tijdperk kwamen ze betrekketlijk
veel voor. Spr.’s populariteit was toen
niet groot bij de ouders, maar de lui
zen verdwenen. Dit kwaad kon spoedig
en afdoend verholpen, maar de strijd
tegen de hoofdluis duurde veel langer,
de Laatste neet was nog niet verdwe
nen, toen spr. zijn taak neerlegde. Het
hoofdwerk van de schoolarts is echten
niet de „luizenvangst” zooals de volks
mond wel wil, doch wel het regelmatig
onderzoek der kinderen. Bijna alle
scholen in Leeuwarden staan onder
toezicht van de schoolarts, en spr. heeft
steeds prettig met personeel en bestu
ren dier scholen samengewerkt.
De kinderen werden onderzocht pa- j
dat de ouders een oproep van het hoofd
ontvangen hadden. De ouders kwamen
bijing allen mede, wel van 80 a
85 o/q der kinderen; Liefst worden de
kinderen dan pok onderzocht in te
genwoordigheid van de moeder, die
meer van een kind' afweet dan de va
der. Spr. onderzocht in een kwartier
1 kind. In de zevende klas duurde het
onderzoek wat langer, in verband met
de beroepskeus. In 2 jaar kon spr. de
6000 schoolkinderen van Leeuwarden
echter niet geheel afwelrken, daarom
onderzocht hij later de le, 5 e en 7e
klas. Later kwam er nog het onder
zoek voor de zwemwedstrijden en voet
balwedstrijden bij.
Spr. begon het onderzoek der kin
deren met een gesprek met de moe
der, vroeg inlichtingen over de geboor
te, borstvoeding, en vernam dan verder
al gauw klachten „het kind eet slecht”.
Dat valt in den regel wel mee, doch
spr. gaf dan de raad het kind ’s mor
gens eerst zijn boterham te laten eten
per half pond.
Een lekker en goedkoop Koekje is
Knappertjes, per half PODÜ 15 Ct.
Vraagt ze Uw Winkelier.
10 sigaren DLLDü
in een net doosje,
vallen bijzonder in den smaak.
Vraagt ze Uw winkelier.
Engros
Ter gelegenheid van ons Jubileum hebben wij besloten
U een gratis koopdag aan te bieden.
Deze dag welke zal vallen tusschen 5 Nov.-6 Dee.
1935 werd buiten ons medeweten vastgesteld door en ten
kantore van Not. Maseland alhier, alwaar deze vanaf heden in
gesloten envelop ligt gedeponeerd.
Bij iedere CONTANTE inkoop geven wij nu een
cassabon, welk bedrag door ons na 6 Dec. bij inlevering wordt
terugbetaald, indien de datum van deze bon juist valt op
die van de gratis koopdag, welke datum na 6 Dec. in de
verschillende bladen zal worden bekend gemaakt.
Het geluk onder een ieders bereik
KLEINZAND 5—7
SNEEK - TELEFOON 2200
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN.
ULSTERS
SLAAGT U
125
128
134
140
146
152
K>8
164
170
176
182
>P
m
33
le
i-
l-
te
=3
...<y
DISTRICTSSCHOOLARTSEN.
Fondantborstplaat, overheerlijk,
2 ons voor 1 kwartje.
Ruyter-Speculaas p. half pond 20 ct.
5 cents Reepen, puur, melk, hazelnoot.
Batons, een heerlijk koekje,
per half pond 1 kwartje.
OTO-TÖFFEE, fijn, een kwartje
Voor den Handel bij
i SERIE
Vraagt U in deze
series eens stalen;
het verplicht U tot
niets en U zult
bemerken, datonze
kwaliteiten beslist
alles overtreffen,
wat elders voor
deze prijzen wordt
aangeboden.
MM i - —Tc;kaw- ■■—iii—.i.Min>in uwan «MPM -- «e—-
NIEUWE SNEEKER COURANT
annex SNEEKER COURANT m WYMBRITSERADEEL
