W e r k e 1 ij k
5^5
Pegia
Hoeren Rookers
Letters
genot
behoeft niet duur te zijn. Reeds voor een
luttel bedrag geniet U van een heerlijke kop
Eerste Blad
OltoaveKIEZF,BRINK Go
T VAN M
houtens!
V CACAO
s
1reep
Woensdag 2 December 1936.
- onnes SSEEKER COURANT an WYHBRITSERADEEL
Firma Jobs. Tromp
te Sneek
53e Jaargang
Honderden mooie
practische Geschenken,
waaronder een zeer aparte collectie
IHIII ORIGINELE HUH
WEENSCHE JUMPERS
Een welkom cadeau voor elke dame.
Magazijn „BE Bil IF"
Fa. VELDMAN
No. 18
1 ons
Ollltiedl OrgatB ta Gemeede hek.
NIEUWSTIJDINGEN.
van Houten
in voorraad bij
Tromp, Sneek
waar voor Ouders en Kinde
ren, met het oog op St. Nico-
laas, een schitterende sortee-
ring van alles en nog wat is
tentoongesteld,
BELEGEN WIJNEN - PRIMA GEDISTILLEERD - FIJNE ADVOCAAT
Firma Wed. S. JOUSTRA ZOON
Anno 1864 Telefoon 2912 SNEEK
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN.
Rooken.
N. Burgstraat 7 Tel. 2183
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGSAVONDS
Bureau: KLE1NZAND 5—7
SNEEK - TELEFOON 2200
ge-
van
serie.
sagiers verklaarden dat de
i
ivond
KI.
socialistische
nieuwe sïëëëe e ööürait
ternationale zeilwedstrijden heeft deelge
nomen. De Deensche Studentenroeiclub
verliest ook eenige booten, die juist dit
jaar waren aangeschaft voor de Olympi
sche Spelen. De schade schat men op
600.000 kronen.
worden uitgenoodigd, de ook
voor Wederverkoopers inte
ressante etalages te bezichti
gen bij de bekende
waar voor ieders beurs en
als altijd in eiken prijs het
beste, een prachtcollectie over
zichtelijk is tentoongesteld.
Eerst naar LINKS,
dan naar RECHTC
alt kijken vóór a
oversteekt, en...»
oven uw beurt ai-
wachten. (Neem lie
ver een latere tram
dan., de auto vae
den „Eerste Hulp
dienst’.)
over gezakt en hing op het laatst alleen
nog maar aan de veiligheidskabels. De
benzine-leidingen werden verbroken. De
benzine liep op de gloeiende motor en ge
raakte in brand. De piloot heeft getracht
deze brand te blusschen, maar nog was de
pech niet afgeloopen. De ringen, welke
om de motoren zitten zijn losgeraakt en
naar achteren geslingerd, waar zij het
hoogteroer van het vliegtuig hebben ge
raakt en dit beschadigden. De machine
was toen bijna niet meer te besturen en
de piloot besloot een noodlanding te ma-
gezegd
bosch-
open
moet ook gefinancierd worden. De krant
is een duur en groot organisme dat een
gezonde kapitaalkrachtige grondslag moet
hebben, maar het is niet onverschillig wfe
die grondslag legt, in verband met het
oordeel dat de krant straks moet uitspre
ken over allerlei dingen. Abonné’s zijn
noodig, maar hun bijdragen kunnen me
grondslag niet leggen, de millioenen welke
Abonnement: per jaar 2.50, fr. p.
post 3.60.
Advertentiën: 9 ct. p. regel.
Ingezonden mededeelingen hooger.
Abonnement belangrijke korting,
Advertentiën worden tevens gratis ge
plaatst in de SNEEKER COURANT
beurt bevordert deze gelezen krant weer
TERAARDEBESTELLING EM.
PASTOOR-DEKEN
B. P. VELTHUYSEN.
Vrijdagmorgep heeft pastoor-deken G.
C. Oostveen, te Apeldoorn, in de Maria-
kerk te Apeldoorn voor de uitvaart van
den hoogeerwaarden heer B. P. Velthuy-
sen, em.-pastoor-deken van Sneek, de H.
Requiemmis opgedragen, met assistentie
van pastoor Elbersen, van 't Goy (U.)
en kapelaan Beckers? van Apeldoorn. Mgr.
D. Huurdeman, de vicaris-generaal van het
Aartsbisdom Utrecht, verrichtte in de kerk
en op het kerkhof de absoute.
Tot degenen, die van deze uitvaart ge
tuige waren, behoorden eenige oud-kape-
laans van den overledene.
van Chocolade, onder andere
Droste en
KOELBLOEDIG PILOOT REDT
TWAALF MENSCHEN.
Vrijdagmiddag hadden wij, schrijft het
Hbl., een onderhoud met de passagiers
van het Deensche vliegtuig OY DAL, dat
Donderdagavond in Oldenburg (Duitsch-
land) met 12 passagiers een noodlanding
moest maken en den heer Steinbeck, pi
loot van de DDL, die hen (van Hamburg
naar Amsterdam heeft gebracht. De ma
chine, een J. U. 52, is voor een groot deel
vernield. Persoonlijke ongelukken kwamen
niet voor.
Nadat de OY DAL van Kopenhagen
vertrokken was, zette de piloot Bramsen
koers naar Hamburg. Boven Oldenburg
gekomen is, waarschijnlijk door een zwak
ke plek in het metaal, een deel van het
propellerblad afgebroken. Hierdoor ont
stonden geweldige trillingen van de mo
tor en door deze trillingen zijti een voor
een de bouten waarmede de motor beves
tigd is, gebroken, De motor is toen voor-
DE CRISIS EN ENKELE
„WEELDE”-UITGAVEN.
In het jongste nummer van De Opbouw
gaat drs. J. H. van Zanten den invloed na
van de crisis op de uitgaven voor eenige
doeleinden, welke min of meer als weelde,
althans niet als noodzakelijk voor het le
ven zijn te beschouwen, met name rooken,
alcoholica, fietsen en personenauto’s. Hij
heeft de gegevens hiervoor wederom geput
uit de publicaties van het Centraal Bureau
voor de Statistiek, dat door de voortdu
rende uitbreiding van zijn materiaal steeds
meer in staat stelt het oeconomische leven
in al zijn geledingen te volgen. Schr. gaat
bij zijn overzicht uit van het jaar dat de
hoogste cijfers gaf, n.l. 1930, en begint
met de opgerookte (of liever gebanderol-
leerde, maar dat komt vrijwel overeen)
hoeveelheden en de waarde daarvan.
Schrijver geeft bij groepen van cijfers
een toelichting wat het rooken aangaat:
Het rooken van sigaren en tabak ver
mindert, dat van sigaretten neemt toe. Ter
wijl in het jaar 1932 per hoofd der bevol
king 167 en in 1933 171 sigaren werden
gerookt, waren dat er in 1934 ook 171,
doch in 1935: 1691/2; daarentegen werden
in 1932 409 sigaretten per hoofd gerookt,
in 1933: 467, in 1934: 47» en in 1935:
476.
En wat voorts de uitgaven betreft, daar
in kwam een sterke vermindering, die wel
in hoofdzaak door de prijsvermindering
van het rookmatcrlaal werd veroorzaakt,
maar toch ook wel uit het overgaan van
duurdere naar goedkoopere soorten of van
sigaren naar sigaretten voortspruit, terwijl
in 1935 het tabaksverbruik weer iets toe
nam. Bedenkt men dat, terwijl het index
cijfer van het geheel der kosten van het
leven van 1930 tot 1935 met 15.3 pet.
)g eenige mede-
propagandistische aard,
j heer B r a a k s m a,
daalde, de uitgaven voor rooken per per
soon met 35 pet. achteruitgingen, dan
staat de rooker er gunstig voor.
Groote daling van het wijn
en bierverbruik.
Voorts blijkt uit de cijfers een groote
daling van het wijn- en bierverbruik.
In 1930 dan gaf men voor rooken en
alcohol uit 410 millioen gulden en aan be
lastingen 859 millioen, dus voor het laatste
doel weinig meer dan tweemaal zooveel,
in 1935 echter 260 tegen 824 millioen,
dus ruim driemaal zooveel.
Nu mengen zich de hartstochten in het
loopende nieuws. De Grieken waren meer
menschen van de idee dan van de daad,
tooneel en dergelijke namen in de Griek-
sche cultuur dan ook veel meer plaats in
dan het actueele nieuws, de ontwikkeling
van het laatste zoeken we dus beter bij
het volk van dq daad, de Romeinen met
hun „quid agis”, (wat doet gij de Ro
meinen die 2 maal Italië veroverden, n.l.
met ’t zwaard en de ploeg. In zoo’n staat
kan het loopende nieuws een typisch ka
rakter krijgen; men had er eerst 'het al
bum, een groot bord aan de poort van de
tempel, men schreef er de consul-namen
op, en de belangrijke berichten, ook de
verlieslijsten, het was een soort officieele
staatscourant.
Ook particulieren brachten nu bordjes
bij hun woningen aan, er kwamen repor
ters, die nieuws opdeden en meedeelden
aan anderen, er waren dus particulieren
die er kranten op na hielden, en er met
elkaar in harrewarden. Later is deze jour
nalistiek nog uitgebreid, doch ook de ge
sproken krant leeft diep in de middeleeu
wen nog voort in troubadours, reizende
kooplieden en bestaat nog, of weer, in de
radio-nieuwsberichten en wandkranten, een
merkwaardig herleven dus van een oud be
grip, dat ondanks ontzaglijke ontwikke
ling niet verloren is gegaan.
Ofschoon door het album en de uitbrei
ding daarvan in de acta populi, de Rot
mciuschc keizers, in ’t bijzonder Caesar,
blijk gaven er voor te zijn dat het volle
moest weten wat er gebeurde, is men in
-Rome merkwaardiger wijze niet op 't idee
gekomen de acta ook voor beïnvloeding
van het volk te gebruiken, dat ontbrak,
daarom was er geen gedachtenwisseling en
daar ligt waarschijnlijk de oorzaak dat bij
dit hoog ontwikkelde volk, toch de krant
geen verdere technische vooruitgang toon
de, dat de boekdrukkunst reeds niet bij de
Romeinen is uitgevonden.
Toen Italië werd overstroomd door
andere opdringende volken verdwenen de
acta en bleef slechts de gesproken krant
over. Als de boekdrukkunst dan veel later
ontstaat begint de naam pers te komen,
het gedrukte nieuws. Er komen nu nieuwe
mogelijkheden, dank zij ook de toenemen
de levendige handel. De groote handel
plaatsen krijgen behoefte van elkaar be
richten te krijgen over alles wat de handel
kan bevorderen en bedreigen, de koop
mansbrief ontstaat, de factorijhouder licht
zijn patroon per brief in en drukt daar
bij nieuwtjes die hij kent. Nu krijgen deze
bijlagen van de koopmansbrief gaandeweg
de positie van 't voornaamste en wordt
de koopmansbrief op de achtergrond ge
drongen, de bijlagen krijgen namen als
„Waaragtige Tijding, „Nieuwe Waaragtige
Tijding”, „Waaragtige, zeer verschrikke
lijke Tijding. „Waaragtige, zeer verschrik
kelijke, zeer griezelige, Nieuwe. Tijding”
enz. De sensatiezucht is dus geen eigen
schap van de 20e eeuw. De krant ontwik
kelt zich door de toenemende techniek en
de verkeersverbetering, en de vorm ont
staat zooals we die nu hebben. De over
heid was echter niet altijd even vriendelijk,
er komen verbodsbepalingen, belasting,
censuur, totdat twee krachten zich in het
volk ontwikkelen onder de invloed van de
door de Fransche revolutie geproclameer
de rechten van den mensch, n.l. de vrijheid
van drukpers en de afschaffing van de
belasting op de pers.
Als deze bereikt is, komt daarbij' de
verbetering van het onderwijs, de gespro
ken krant raakt nu op de achtergrond en
de gedrukte op de voorgrond; op haar
Fietsen en auto-rijden.
Het beeld, dat zich twee jaar geleden
vertoonde, heeft zich aanmerkelijk ver
scherpt. Toen was er nog geen verminde
ring van het aantal, maar een teruggang
naar goedkoopere vervoermiddelen of mer
ken. Thans loopt de toeneming bij de
fietsen en de motorfietsen terug en is er
bij de auto’s een afneming, ondanks het
goedkooper worden daarvan en het feit,
dat in vergelijking met andere landen het
aantal bij ons volstrekt nog niet groot is.
Uit de voorloopige cijfers van dit jaar, die
het Centraal Bureau onlangs publiceerde,
blijkt, dat het aantal fietsen sedert verle
den jaar met 142.000 is toegenomen, het
aantal motorfietsen met 3300, doch dat
der personenauto’s weder met ongeveer
2000 is verminderd.
GRIEP-EPIDEMIE TE ZEDDAM.
Te Zeddam, gemeente Bergh, heerscht
op het oogenblik zoozeer de griep, dat
bijna de helft der inwoners ziek is.
De jongensschool is reeds gesloten en
de andere zullen wel spoedig volgen, daar
er geen leerlingen meer komen. Er zijn
huishoudens waar 9 personen in bed moe
ten blijven. Gelukkig hebben zich tot nu
toe nog geen sterfgevallen voorgedaan.
AUTO IN DE ZUID WILLEMSVAART
ONTDEKT.
Een sleepboot, die met eenige lichters
achter zich, Zaterdagavond op weg van
Den Bosch naar Maastricht, door de Zuid-
Willemsvaart voer, is onder Schijndel in
aanvaring gekomen met een zich onder
den waterspiegel bevindenden personen
auto. Aanvankelijk 'wist men niet dat het
obstakel een auto was. Dit bleek eerst la
ter, toen een reservewiel kwam boven drij
ven. Men waarschuwde de politie. Eenige
uren later slaagde men er in den wagen,
waarin zich het lijk bevond* van den der-
tigjarigen ongehuwden handelsreiziger G.
Knapen uit Tilburg, boven te brengen.
De auto moet reeds Vrijdagnacht in
het water gereden zijn.
I. v. A. O.
Voor het I. v. A. O. sprak Vrijdaga’
in het Gerechtsgebouw de heer
Too rn st ra over „de
pers”.
Spr. zegt eerst iets over de ontwikke
ling van de courant, het loopend nieuws in
het algemeen. In de alleroudste tijd was
nieuwsoverbrenging alleen mondeling mo
gelijk. Als 2 menschen een nieuwtje heb
ben en het elk binnen 12 minuten aan 2
andere meedeelen en elk dezer weer bin
nen 12 minuten aan 2 andere menschen,
weet binnen 5 uur een bevolking het zoo
groot als die der geheele aarde. Als echter
Hilversum zoo’n bericht omroept kan het
binnen enkele minuten over de geheele
aarde verspreid zijn en in het zelfde ge
bouw waar de omroep gevestigd is weer
uit de luidspreker vernomen worden. Hier
dekken uitgangs- en eindpunt elkaar dus
volkomen. Tusschen beide nu ligt de ge
heele ontwikkeling van de pers besloten.
De kern van het begrip courant is het
mededeelen van een bericht van de een
aan de ander, dat voor die ander nieuws
is, het is dus loopend nieuws. De pers
is slechts een technisch hulpmiddel, een
deel van liaar taak is reeds overgenomen
door de radio, toch is dan het begrip
krant nog hetzelfde. Wat is nu van ken
merkende beteekenis voor de krant; ie
haar openbaarheid, 2e dat het nieuws ac
tueel moet zijn dus betrekking moet heb
ben op iets dat gebeurd is, dat het voor de
menschen in 't algemeen dus nieuws is.
Dagelijks schrijft de krant historie, maar
zoodra iets historie geworden is, is het
voor de krant verouderd, behoort het niet
meer bij de krant. Een derde kenmerk is,
dat er moet zijn een publiek dat in dat
nieuws belang stelt, dus bereid is mee
werkend voorwerp te zijn.
Het merkwaardige is nu dat er altijd in
de menschelijke geschiedenis belangstel
ling voor nieuws is geweest, al is die be
langstelling belangrijk toegenomen, de
drang om nieuws te hooren, is er altijd
geweest en vindt zijn oorzaak in een ge
voel van onveiligheid als men zijn omge-
ving niet kent, en de natuurlijke geneigd
heid tot gemeenschap, de neiging zijn me
delijden, zijn bewondering, zijn vrees, zijn
angst, zijn haat, zijn liefde enz., te uiten.
De mensch zoekt contact met zijn mede-
mensch en vindt dat door die medemensch
iets mee te deelen, die daarvoor zijn er
varingen ruilt. Deze behoefte openbaar
de zich reeds bij het kampvuur der noma
den, en later in de Grieksche stads-staten,
waar men samen kwam om het nieuws te
hooren. Het nieuws krijgt door zijn reizen
door de mcnschheid vaak een ander ka
rakter dan nieuws, bijv, van literatuur, van
geschiedenis, van legende, waarvan mis
schien slechts een kern het eigenlijke
nieuwsbericht was.
De mensch heeft echter ook behoefte
van gedachte te wisselen, beïnvloed te
worden en te beïnvloeden, en hier zijn wij
op een ander gebied dan nieuws, n.l. op
politiek gebied, de gedachtenwisseling over
de belangen der staatsgemeenschap, de
politiek (van polis de Grieksche
stadsstaat) die nu ook in het loopende
nieuws tot uitdrukking moest komen.
hier in de soc. pers zijn gestoken, zijn die
der arbeidersklasse zelf in een actie van
vele jaren, zoo hebben we onze eigen pers
waarvoor we op de bres moeten staan. Als
bron van inkomsten heeft de krant ook ad
vertenties, doch een scherpe scheiding
dient gemaakt tusschen redactioneel en
adv. bedrijf; het eene dient onafhankelijk
van het andere te zijn en daarvoor wordt
bij de soc. pers gezorgd. Niet alleen ma
terieel, doch ook geestelijk steunt de soc.
pers op de arbeidersbeweging; de krant
heeft een algemeen dienende taak als
nieuwsblad, ze is, in historische lijn, open
baar, moet zich dus wenden tot het geheele
publiek, ieder moet er dus iets van zijn ga
ding in vinden, ook onze krant moet dus
veelzijdig zijn, doch waar vele van haar
lezers tot de ongeletterden behooren, een
voudig. Er moet voorts zijn snelle- en
betrouwbare berichtgeving, en omdat de
soc. pers opzettelijk leiding wil geven aan
de begripsvorming omtrent het politieke
leven heeft zij een politiek cultureele taak,
het ordenen van de gedachten van haar le
zers naar aanleiding van bepaalde feiten
en zij moet dat doen krachtig, overtuigend
en waardig omdat er juist op politiek ter
rein zooveel belagers van die waardigheid'
zijn, inzonderheid in de tijd der verkiezin
gen. De groote beteekenis van de vrijheid
van drukpers is dat men elkaar als open
lijke tegenstanders kan bestrijden, laat ons
die vrijheid waardeeren door het op waar
dige wijze te doen.
Spr. deed vervolgens nog eenige mede
deelingen van 1
waarna de voorz., de
hem dank zegde voor zijn boeiende cau-
Voor de vervulling van de vacature
voor deurwaarder bij de Arrondissements
Rechtbank en bij het Kantongerecht te
Leeuwarden ter standplaats Dokkum,
komt als no. 1 op de aanbeveling voor
onze vroegere stadgenoot J. van der Wou-
de, thans te Leeuwarden.
HET IN HET OUDDEEL
GEVONDEN SKELET.
De officier van justitie te Leeuwarden
heeft een communiqué verstrekt over dit
gevonden skelet. Dit communiqué luidt
aldus:
„In verband met het vinden van een
skelet in het Ouddeel onder Leeuwarde-
radeel en verklaringen van een familielid
van Jarig Wenselaar, destijds boekhouder
bij de Stadsreiniging van de gemeente
Leeuwarden, die sedert 2 November 1922
niet meer is gezien en niets meer van zich
heeft doen hooren, heeft Z.E.A. in over
leg met den rechter-commissaris in straf
zaken een uitgebreid nader onderzoek doen
instellen.
Door dit onderzoek zijp geenerlei feiten
aan het licht gekomen, die er op wijzen
dat het verdwijnen van genoemden Wen-
selaar aan misdaad moet worden geweten.
Integendeel is het zeer waarschijnlijk te
achten, dat deze doof ondervonden te
leurstellingen gedreven zelf een einde aan
zijn leven heeft gemaakt.
Of de gevonden overblijfselen van een
menschelijk geraamte behooren tot het
stoffelijk overschot van genoemden Wense
laar is niet meer uit te maken.”
het lezen zelf. De krant moet gelezen wor
den en op liaar juistheid beoordeeld wor
den, dat alleen kan leiden tot de geeste-
lijke activiteit die alleen in staat is het
openbare leven te beoordeelen. De krant
groot organisme dat een
Ik:
hoogteroer van het vliegtuig
raakt en dit beschadigden,
was toen bijna niet meer te besturen en
ken. Dit was echter gemakkelijker
dan gedaan. Men vlóóg boven een
achtige streek. Slechts een klein
veldje was voor een noodlanding geschikt.
Het vliegtuig verloor steeds meer hoogte.
Bramsen draaide het vliegtuig, vloog heel
laag over een dorpje en kwam met weinig
snelheid boven het noodlandingsterreintje.
Plotseling botste het vliegtuig toen met de
rechtervleugel tegen een boom, waardoor
deze vleugel werd afgerukt. Het toestel
maakte een heele slag om.
De snelheid was er echter geheel uit en
Bramsen zette het vliegtuig op één wiel
neer. Het landingsgestel is hierbij vernield,
maar de romp bleef intact, hetgeen vol
gens Steinbeck te danken was aan de me
taalconstructie van de OY DAL, die een
Juncker’s JU 52 was. De heer De Jong,
vertegenwoordiger der K.L.M. in Kopen
hagen, die ook aan boord was, heeft direct
de cabine deur opengegooid en zoodoende
konden de passagiers, die allen ongedeerd
waren, het vliegtuig zoo spoedig mogelijk
verlaten. Hij is daarna gaan telefoneeren,
zoodat hulp gauw kwam opdagen. De pas
sagiers verklaarden dat de piloot en de
rest van de bemanning, zich buitengewoon
koelbloedig hebben gedragen, waaraan de
goede afloop voor een groot deel te dan
ken is. Enkele passagiers zijn reeds Don
derdag per trein naar hun bestemming
vertrokken, terwijl anderen naar het vlieg
veld Hamburg zijn gereisd, vanwaar zij
Vrijdag eveneens met ’n Deensche machine
naar Amsterdam zijn vertrokken. Zij wa
ren allen uiterst verheugd, dat er absoluut
geen persoonlijke ongelukken zijn voorge
komen.
EEN WILD-WEST HISTORIE.
Drie bandieten verschenen te Gary in
den Amerikaanschen staat Indiana in een
speelclub, waar zij plotseling tot de spe
lers het bevel richtten: „Handen omj-
hoog!” De spelers gaven hun bezittingen
af, maar verlieten tevens het lokaal, sloten
de bandieten op en waarschuwden den
veteraan-detective van het stadje AT Lich-
tenfeld. Toen de bandieten probeerden met
hun buit het huis door een raam aan den
achterkant te verlaten, schoot de oude
politieman hen alle drie achter elkaar
dood.
BRAND IN DE JACHTHAVEN TE
KOPENHAGEN.
Een groote brand heeft Zaterdag ge
woed in de jachthaven van Kopenhagen.
Het vuur vond zijn oorsprong in een schip,
dat op een werf lag en sprong onmïddel-
lij’k over op de talrijke zeilbooten, die
hier den winter plegen door te brengen.
Later bereikte de brand ook het clubhuis
van de Deensche Studenten Roeivereeni-
ging, dat volkomen in de asch gelegd
werd, fien enorm brandweermatenaal had
4 uur werk om het vuur meester te wor
den. De gebouwen in den omtrek en 70
zeilbooten waren toen vernietigd. Daar
onder bevindt zich de Rita V, het jaicht
van den koning, dat aan verscheidene in-
