No. 38 Eerste Blad
Uitgave KIEZEBRINK Co.
annex SNEEKER COURANT (80e Jaargang)
Onicieel Orgaan
der Gemeente Sneek
o
Zaterdag 13 Februari 1937
Dit No. bestaat uit 3 bladen.
53e Jaargang
Po middenweg1
Het minste tandbederf
en de schoonste tanden,
indien U poetst met de
antiseptische tandpasta
IVOROL
Tube 60 en 40 ct. Doos 20 ct.
NIEUWSTIJDINGEN.
Alle Advertentiën wordeu in belde bladen opgenomen
Regelprijs 9 cent. Abonnementen belangrijke korting
t:
Onderweg Is ’t mid
den van den weg niet
de gulden midden
weg, maar juist de
„foute middenweg”!
(Op wegen met vier
rijbanen moet men
steeds zooveel moge
lijk rechts houden en
alleen op de midden-
baan komen bij het
Inhalen. En op de lin-
kerweghelft? Daar™
nooit!)
Vulpotlood, A. Deden, 3e Woudstraat 46;
Kinderhandschoen, P. Cnossen, ie Bad-
huisbuurt 5; Actetasch, P. Bruining, 3e
Zomerrakb. 43; Sjaal, F. v. d. Land, Fra-
nekervaart 25; Heerenrijwiel, H. Ring-
nalda, Oosterdijk 20.
Dinsdags te Woudsend, Heeg, Nijezijl, Folsgare, Nijland, Oppenhuizen, Uitwellingerga, Oudega (W.),
IJsbrechtum, Wolsum, Harich, Hemelum, Bakhuizen, Nijemirdum, Sondel, Sloten, Tjerkgaast, Spannen-
jiirg, Poppingawier, Warns, Rauwerd
Uontrole op de oplaag toegestaan.
de reciteerwedstrijd te Ech-
eerste prijs met „De rjucht-
De NIEUWE SNEEKER COURANT is een abonnementsorgaan, verschijnt Dinsdags en Vrijdags. Abonnementsprijs in de stad f2.50, naar buiten fr. per post f3.60. De SNEEKER COURANT ia een Advertentieblad
en wordt gratis bezorgd bij allen die te Sneek geen abonné zijn op de Nieuwe SneeKer Courant en'bovendien huis-aan-huis verspreid:
Vrijdags te Hommerts, Jutrijp, Tirns, Goënga, Gauw, Sijbrandaburen, Offingawier, Terzooi, Abbega,
Oosthem, Deersum, Scharnegoutum, Roodhuis. Gaastmeer, Balk, Stavoren, Wyckel. Langweer, Bozum.
De rijksweg AfsluitdijkSneekHeerenveen.
Het viaduct over de Dijksvaart.
Door den Rijkswaterstaat te 's Graveri-
hage zal, zooals de bladen berichten, den
2en Maart a.s. worden aanbesteed de bouw
van een viaduct van gewapend beton over
de Dijksvaart en den daarlangs gelegen
weg nabij den Afsluitdijk ten behoeve van
het in aanleg zijnde gedeelte van den Rijks-
planweg no. 43 Zurich (Afsluitdijk)-Sneek-
Heerenveen.
Daarmede zal aansluiting worden verkre
gen van den in aanleg zijnaen weg met den
Afsluitdijk, terwijl daarbij de weg langs de
voet van den voormaligen Zuiderzeedijk van
Harlingen naar Workum ongelijkvloers zal
worden gekruist. De doorgang van dezen
weg in het viaduct is 8 M. breed en 4 M.
hoog, terwijl de doorgang van de Dijksvaart
eveneens 8 M. breed is. De rijbaan over het
viaduct verkrijgt een breedte van 12 M. en
is verkant, in verband met een flauwe bocht
in de wegaansluiting. Aan weerszijden van
de rijbaan is een verhoogd trottoir ontwor
pen, respectievelijk breed 2.6 M. en 0.5 M.,
welk laatste gedeelte meer als schramp-
strook is bedoeld. Het geheele werk zal in
begin 1938 moeten zijn voltooid.
onderling geïsoleerde zilvervlekjes, die elk
met een dun caesiumlaagje bedekt zijn.
Deze elementj es zijn f o t o-e 1 e c t r i s c h,
d.w.z. zoodra er licht op valt, zenden ze
electronen op. Valt er veel licht op, dan ver
laten veel electronen zoo’n elementje, valt
er weinig licht op, dan vliegen er ook maar
weinig electronen weg.
De werking van de iconoscoop is nu de
volgendeHet electronenkanon levert een
bundeltje electronen, dat door de afwij-
kingsplaten achtereenvolgens alle lijnen van
de lichtgevoelige plaat bombardeert, te be
ginnen in de linkerbovenhoek, eerst de bo
venste lijn, dan de 2e lijn enz., tot ze de
rechter benedenhoek bereikt. Daarna
springt de straal terug en dit proces her
haalt zich voortdurend. Valt er nu licht op
de plaat, dan ontsnappen aan een lichtge
voelig elementje een aantal electronen even
redig met de verlichting. Strijkt de bundel
van het kanon nu de volgende maal weer
over hetzelfde elementje, dan wordt hèt
weer in de oorspronkelijke toestand terug
gebracht. De bundel voegt er dus een aantal
electronen aan toe evenredig met de hoe
veelheid licht, die er op gevallen was.
Wij krijgen dus een variatie in de elec-
trische stroom van het kanon en deze kun
nen we versterken en aan de zender toe
voegen om op de radiogolf te worden gemo
duleerd.
De sterkte van de uitgezonden radiogolf
is dus achtereenvolgens evenredig met alle
punten van het beeld, te beginnen met de
punten van de bovenste rij van links naar
rechts, daarna met de punten van de 2e rij,
enz. We seinen dus op deze wijze inderdaad
achtereenvolgens de helderheid van alle
punten van het beeld over.
Aan de ontvangzijde moeten nu deze
signalen weer zichtbaar gemaakt worden.
Dat geschiedt met een zgn. kathodestraal-
buis. Deze bestaat evenals de icinoscoop uit
een electronenkanon en uitwijkingsplaten,
doch in de plaats van de foto-electrische
plaat vindt men hier een fluoresceerende
plaat, d. i. een plaat bedekt met een stof,
die, wanneer de electronenbundel er op
valt, gaat lichten. Men zorgt er nu voor, dat
in deze buis de electronenbundel precies
synchroon met die in de iconoscoop be
weegt, d. w. z. dat hij steeds op dat vakje
van het fluoresceerende scherm valt, dat
overeenkomt met het vakje op het icono-
scoop-scherm, dat daar gelijktijdig door de
bundel getroffen wordt. De kathodestraal-
buis bevat nu een extra electrode, die er
voor zorgt, dat de stroomsterkte in de elec
tronenbundel groot is, wanneer de radiogolf
sterk is, en omgekeerd, zoodat men dan veel
resp. weinig licht krijgt. Op deze wijze lich
ten de verschillende punten van het scherm
achtereenvolgens met helderheden, even
redig met die van de correspondeerende
punten aan de zendkant. Zoo ontstaat het
beeld.
Hiermede is de televisie technisch opge
lost. Men kan draaglijk goede beelden zen
den over afstanden, waarover men de radio
golf, die 67 meter golflengte had, kan
waarnemen. Deze afstanden zijn nog niet
zeer groot, omdat deze golven niet ’t aard
oppervlak volgen, doch zich bij eenige bena
dering als lichtstralen voortplanten. Zoo
komt men bij antennehoogten van 200 meter
op afstanden van ongeveer 40 K.M.
Een zeer groote moeilijkheid, die de tele
visie zal moeten overwinnen, is het beden
ken van programma’s, die voldoende inte
ressant zijn om de ^toeschouwers te bevredi
gen.
Aan de voordracht sloot zich een leven
dige discussie.
Aanwezig aan het bureau van politie,
Martimplein, en aldaar te bevragen op alle
werkdagen, de navolgende voorwerpen als
gevonden gedeponeerd op 10 en n Fe
bruari: Handschoen Huissleutel Paar
kinder-gymnastiekschoenen Heerenrij
wiel.
Aanwezig en te bevragen bij de navol
gende ingezetenen, onderstaande -voorwer
pen, als gevonden aangegeven op 10 en 11
Februari: Koperen passer, A. Flameling,
Eenheid 5; Rijw.belastingmerk, A. Walin-
ga, Prinsengracht 21Glacé dameshand-
schoen, H. Schuil, 2e Óppenh.dw.straat 21;
Beursje met inhoud, F. Westra, Singel 65;
Televisie.
Voor ’t Natuurkundig Genootschap sprak
Dinsdag in café Leeuwen prof, d r. J.
Holst uit Aalst over „Televisie”.
In verband met het feit, dat tegelijkertijd
het afscheid van den burgemèester van den
gemeenteraad plaats had, waren wij verhin
derd deze vierde bijeenkomst van bovenge
noemd genootschap bij te wonen, doch prof,
dr. Holst was zoo vriendelijk ons een uit
treksel uit zijn rede te verstrekken, zoodat
we toch een verslag op kunnen nemen. We
laten dus nu den spreker aan het woord:
Het doel van de televisie is op afstanden,
waarop men een bepaald gebeuren niet meer
direct kan waarnemen, een beeld er van te
doen ontstaan. Men doet dat door middel
van radiogolven, waarvan de intensiteit
zoodanig gevarieerd wordt, dat zich aan de
ontvangkant daaruit weer een beeld op laat
bouwen. In principe kan men aan de zend
kant een beeld ontwerpen van de scène, die
men over wil seinen. Dit beeld kan men in
vakjes verdeelen, zooals een schaakbord en
nu signalen geven, die voor elk vakje aan
geven hoeveel licht er op valt. Spreken we
nu af, dat we boven links beginnende, de
helderheid opgeven van alle vakjes van de
bovenste rij, daarna weer van links naar
rechts gaande de helderheid van alle vakjes
van de tweede rij, enz., dan behoeven we er
slechts voor te zorgen, dat aan de ontvang
kant op een dergelijk schaakbord-patroon
aan elk vakje dezelfde helderheid gegeven
wordt als aan het correspondeerende vakje
aan de zendkant, om een beeld te krijgen
dat identiek is met het origineel aan de
zendkant. Heeft men met bewegende voor
werpen te doen, dan moet men, opdat geen
flikkerend beeld ontstaat, 30—50 beeldjes
per seconde ovefseinen. Wil men een detail
rijk beeld verkrijgen, dan moet men een
groot aantal vakjes nemen. Het is gebleken,
dat 400 vakjes in de hoogterichting van het
beeld, het minimum is, waarmede men zich
tevreden kan stellen. In de breedterichting
neemt men dan ongeveer 500 vakjes, zoodat
men per beeldje van 200.000 vakjes de hel
derheid moet overseinen. In totaal zou men
dus ongeveer 6 tot 10 millioen gegevens per
seconde moeten overmaken. Door nu afwis
selend alle oneven en daarna alle even hori
zontale lijnen over te seinen, kan men mei
de helft van dit aantal volstaan zonder dat
flikkeren optreedt. Om dit te doen zijn toe
stellen noodig, die een zeer hooge frequentie
kunnen geven van 1.52.5 millioen. Men
moet met deze signalen nu een radiogolf
moduleeren op dezelfde wijze -als bij de om
roep de radiogolven door het geluid worden
gemoduleerd. Waar daar frequenties van
hoogstens 10.000 per seconde gebruikt wor
den, heeft men hier met enkele millioenen te
doen; daarom kan men niet de lange om-
roepgolven gebruiken, doch slechts zulke
met een golflengte van 67 meter.
Het interessantste onderdeel van de tele-
visie-zender is nu het apparaat, waarin
achtereenvolgens van alle punten op de bo
venste horizontale lijn, daarna van de 2e
lijn, enz., de helderheid van het beeld be
paald wordt. Het bestaat uit een camera,
ongeveer als een fotografie-toestel, met een
lens en een lichtgevoelige plaat. De lens
beeldt de op te nemen scène op deze plaat
af. Deze plaat bevindt zich in een lucht
ledige buis van speciale constructie, die
door den uitvinder Iworikyn, icono
scoop is genoemd.
Deze iconoscoop bestaat uit 3 verschil
lende deelen, die elk een aparte functie
hebben: 1. het electronenkanon, een inrich
ting, die in staat is een zeer fijn bundeltje
electronen (dat zijn negatief geladen elec-
trische deeltjes) te geven; 2. de afwijkings-
platen, dat zijn 2 stel onderling loodrecht
geplaatste plaatjes, die men electrisch kan
laden en met behulp waarvan men het elec-
tronenbundeltje zijn richting kan doen ver
anderen. Het eene stel is links en rechts van
de bundel geplaatst, het andere onder en
boven. Maakt men nu de rechtsche plaat
positief, dan trekt deze de electronenbundel
aan en de straal wijkt naar rechts uit. Door
geschikt gekozen spanningsvariaties op de
afwijkingsplaten kan men nu het electronen-
bundeltje eerst de bovenste lijn, dan de 2e
lijn op de lichtgevoelige plaat laten door-
loopen, zoodat hij achtereenvolgens alle
punten van de plaat overstrijkt. Nu komen
we tot 3. de lichtgevoelige plaat. Deze be
staat uit een mica-plaat, die aan de van de
kant is bedekt met een zeer groot aantal,
fens afgerichte zijde verzilverd is. De voor-
INSTITUUT VOOR
ARBEIDERSONTWIKKELING.
Voor dit instituut werd gisterenavond in
het Gerechtsgebouw een lezing gehouden
door den heer A. Terpstra oiver het
onderwerp „Worsteling der Vrijheid”, een
serie lichtbeelden lichtte het gesprokene
toe.
Men kan bij het woord „vrijheid”, al
dus de heer Terpstra, denken aan vrij’heid
ten opzichte van het individu, de vrijheid
tegenover zijn eigen begeerten, neigingen;
mensch is hier door het socialisme ge
bracht. In politiek opzicht wordt de hoog
ste top der vrijheid bereikt door de invoe
ring van het algemeen kiesrecht.
Doch we moeten ook weten hoe het el
ders was. Engeland kreeg in 1215 ai zijn
Magna Charta, de vrijheid van den burger
belichaamd in het: „ieder baas over eigen
lijf en goed". In 1688 werd die vrijheid be
kroond met de Bill of Rights, nu nog) de
basis van de Engelsche grondwet. Daar
in Engeland is de democratische gezind
heid zeer sterk en zij zal steeds weer
streven de opkomende drang die vrijheid
te beknotten.
Dan de Ver. Staten. Het verlangen naar
vrijheid der Calvinisten deed hen vanuit
Europa daarheen trekken, en datzelfde
vrijheidsverlangen deed hen de wapens op
vatten tegen het moederland, en zich onaf
hankelijk verklaren van Engeland, terwijl
ze de „rechten van den mensch” afkon
digden. Dan brengen de jonge Vereenigde
Staten deze „rechten van den mensch”
over naar Frankrijk en in 1789 volgt daar
de revolutie, de vrijheid wordt ook daar
geplant en die vrijheid is daar gebleven in
politiek opzicht.
Maar daarmede is ook het belangrijkste
in de worsteling der vrijheid gezegd. Het
Duitsche volk bleef oncjer overheersching
van vorst en kerk tot na de wereldoorlog,
toen de grondwet van Weimar de vrijheid
bracht, doch het plantje kon niet groeien,
het verdrag van Versailles drukte het. Mis
schien zal het lang duren voor het weer
opbloeit, maar die tijd zal eenmaal komen.
In Rusland was tot 1917 geen spoor van
vrijheiddan komt de verwoede uitbar
sting, het bolsjewisme belooft de socialis
tische vrijheid, doch voorloopig is het nog
niet zoo en sluimert het plantje der vrij
heid er nog.
Ook in Spanje overheersching van vorst
en kerk, onbewust leeft de Spanjaard voort
tot nu eindelijk de vrijheidsstrijd is losge
broken.
Oostenrijk en Italië zijn, te vergelijken
met Duitschland.
Na dit overzicht ging spr. over tot de
vertooning van een groote serie lichtbeel
den en gaf daarbjj nog een toelichting.
Met groote aandacht hebben de aanwezi
gen alles gevolgd, de heer Bok vertolkte
hun dank.
SNEEKER BILJART CLUB.
Wedstrijd WiemersBrandsma.
Dinsdagavond organiseerde bovenge
noemde ver. een propaganda-wedstrijd in
haar clublokaal „Ónder de Linden”, tus-
schen den bekenden biljartspeler J. Wie
mers van Dokkum en den heer M. Brand
sma, de sterkste speler van de S.B.C. Er
was een groot aantal leden en genoodig-
den aanwezig, uit Heerenveen, Bolsward
en Witmarsum waren zelfs biljartliefheb-
bers gekomen om getuige te zijn van deze
prachtige wedstrijd. Door den heer Wje-
mers moesten worden gespeeld 500 pun
ten cadre, door den heer Brandsma 250.
Laatstgenoemde maakte in 22 beurten 197
punten, met een gemiddelde van 8.95. De
heer Wiemers won de partij door in 22
beurten 500 punten te halen, met een ge
middelde van 22.73. hoogste serie van
Wiemers was 67, van Brandsma 32.
Na afloop demonstreerde de heer Wie-
I mers nog eenige kunststooten, welke aller
bewondering opwekten.
Voor het bestuur van de S.B.C. was deze
avond een succes en wij zullen gaarne den
heer Wiemers nog eens in Sneek zien voor
zijn verrichtingen op het groene laken.
Benoemd tot klerk bij de Intercom
munale Waterleiding gebied Leeuwarden
te Leeuwarden de heer K. Talsma (te
Scharnegoutum.
Onze stadgenoot de heer F. de Vlas
behaalde op
tenerbrug de
spraek”.
daartegen heeft hij steeds gestreden, die
innerlijke vrijheid zal er steeds blijven. Dit
onderwerp behoort echter tot het gebied
der wijsbegeerte en spr. zal het daarover
niet hebben. Er is ook de vrijheid ten
opzichte van den medeburger; ook deze is
overal gelijk en ook dit onderwerp zal
spr. niet aanroeren. Doch dan is er de so
ciale vrijheid die in de loop der tijden zeer
verschillend is geweest en in de verschil
lende landen ook nu nog zeer uiteenloopt.
Over deze en de politieke vrijheid, waar
mee het evenzoo is gesteld, zal spr. het
hebben.
Het gaat dus om de worsteling om de
economische en de politieke vrijheid. Vrij
heid is een instinct, wortelend in iedere
ziel, en het hangt af van de uiterlijke om
standigheden, of deze vrijheid zal op
bloeien of in de kiem worden verstikt.
Neem’ Duitschland b.v. De vrijheidsdrang
kan daar thans geen groeikracht vinden,
van de individueele vrijheid van den
mensch kan men daar dus niet spreken.
Bij ons verkeert ze daarentegen in buiten
gewoon gunstige omstandigheden, zooals
er misschien elders in de wereld niet zijn.
In Nederland is onder alle landen van
Europa de vrijheid ten allen tijde het
meest hooggehouden, waarom wij een ge
slacht vormen in de vrijheid geboren en
opgegroeid. Vandaar het zielkundig ver
schil tusschen een Duitscher en een Ne
derlander; de laatste zal zielkundig een
geheel ander mensch zijn dan de eerste.
Dit wat de politieke vrijheid betreft;
ook de economische vrijheid is pas in de
laatste 50, 60 jaar bereikt en heeft van de
massa der menschheid geheel andere men-
schen gemaakt. De arbeider is een ander
mensch geworden, omdat hij de vrijheid
heeft geproefd. Vrijheid is een prachtig
iets, haast het hoogste goed, doch als we
die vrijheid opeischen, nemen we een niet
gemakkelijk te dragen last op ons; want bij
vrijheid behoort verantwoordelijkheid, een
last echter die de mensch graag draagt,
omdat hij hem mensch maakt in dé volle
zin des woords.
Maar bij deze gezindheid en gunstige
uiterlijke omstandigheden behoort nog iets,
dat is „het weten”. Hart en verstand moe
ten hier samen gaan, het gevoel dus met
de kennis. Van onze voorouders erfden wij
de vrijheid, maar deze moeten- wij ons in
nerlijk toch nog veroveren. Spr. gaat nu
ter toelichting van de groote serie licht
beelden, welke zal worden vertoond, even
in vogelvlucht de geschiedenis van ons
land en een aantal andere landen na. Hier
genoten eerst de Bataafsche boeren alge-
meène vrijheid en gelijkheid, door de
heerschzucht en grootere macht van enke
len komt er dan een adel op met daar
aan ondergeschikte onvrijen. Dan strijden
de onvrijen om dé herwinning der vrij
heid, en ze vestigen zich daarvoor in de
steden, de burgerij ontstaat. In de loop van
2 h 3 eeuwen ontworstelt die zich aan de
adel, boven beide stond de vorst, doch
daarnaast ook de machtige kerk. De bur
ger doet moeite ook van deze beide vrij te
komen, een krachtige steun daarbij is de
hervorming. Hier kozen onze voorouders
daarom de kant van Calvijn en niet van
Luther, de laatste predikte gehoorzaam
heid aan God en berusting in het aardsche
lot. Calvijn is echter de groote democraat,
die de godsdienst wil uitbreiden al gaaf
het tegen den vorst in en desnoods ook
met de wapenen; Cromwell laat daarom in
de volle verzekerdheid van zijn geloof den
koning van Engeland onthoofden en het
spreekt dat ook in Nederland het Calvi
nisme ingang vond; het is hier eeuwen
lang de bron van gewetensvrijheid geweest
en spr. is overtuigd dat krachtens historie
en godsdienst het Calvinisme ons daarom
een machtige steun zal zijn tegen het fas
cisme.
We ontmoeten in de strijd tegen Spanje
de prachtige figuur van Willem v. Oranje,
in daad en geschrift getuigt hij van een
vrijheidszin, zooals men van een edel
man van die tijd bijna niet kan verwachten.
De vrijheid schijtit dan veroverd, doch de
groote regenten worden de heerschers in
de steden, er is weer een onderliggende
partij, de kleine burgerij, en zij strijdt weer
om de vrijheid; de Fransche revolutie
breekt uit, hier in Nederland komen de
Franschen als bevrijders, dat was de Over
winning der burgerij. Ook deze echter mis
bruikte de gewonnen vrijheid, de moderne
industrie had, in haar handen, een ver
schrikkelijke invloed op- de vierde stand.
Deze moest wel tot opstand komen, Karl
Marx komt, het socialisme doet zijn in
trede. Het is nog jong, maar maakte aan
de politieke en economische slavernij reeds
een einde. De strijd voor de volwaardige
BIOSCOOPNIEUWS.
Het Amicltia Theater geeft tot en met
Maandag a.s. als hoofdnummer „Hofcon-
zert”, een oud-Duitsche idylle, met Martha
Eggerth en Johan Heesters.
De bladen geven zeer gunstige recensies.
Wij vermelden:
Nw. Rotterd. Crt.: ....„Haar zingen
is in deze film bijzonder fraai en ze maakt
van het zoekende zangeresje af en toe iets
heel aandoénlijks. Johan Heesters, de Ne-
derlandsche tenor, die men in déze film
met genoegen in een beschaafd gespeelde
rol ziet, is de officier. Hij secundeert Mar
tha Eggerth goed en zingt eveneens een
fraai lied
Rott. Nieuwsblad„Hofkonzert is
behalve een genoegelijke muziek- en za$g-
film, ook een geestige speelfilm, één van
de charmantste producten, die de Ufa den
laatsten tijd aan de markt bracht
Treszier is als filmacteur meesterlijk
Iets bijzonders maakt ook Abel van een
gelegenheidsschilderDetlef Sierck
heeft getoond, dat hij behalve een voor
treffelijk metteur en scene, een regisseur
is, die carrière zal makenEdmund
Nick, de muzikale medewerker, heeft goed
werk geleverd
Alg. Handelsblad: ....„de gemoede
lijkheid is er en de melodieën, die de
hoorders hun „Walzerglückseligkeit” be
zorgen, zijn er ook. Van begin tot eind
blijft Hofkonzert een gemoedelijke film
met welluidende muziekMartha Eg
gerth is ditmaal wel bijzonder charmant
De film heeft charme en zal deswege
bij het publiek in den smaak vallen
NIEUWE SNEEKER COURANT
GEVONDEN VOORWERPEN.
