St. Nicolaas komt! SCHUDT UW LEVER WAKKER PUROL3E II I CENTRAAL TANDHEELKUNDIG UISTIÏIIIIT Collecte vluchtelingen. hoM wtaudbelil tn telpijii. H HEEREN MODE-ARTIKELEN Annex Sneeker Courant en Wymbritseradeel Wed* S. JOUSTRA Zn. - Wijnhandel-Gedistilleerd. S^e Jaargang UiSgav»! KIEZEBRINK Co. - SNEEK le BLAD ver- RECLAME KOLOM. Tel. 2««S 35.— NIEUWSTIJDINGEN. Onze gecombineerde bladen verschijnen o.m. in de volgende plaatsen in de omgeving en geven daar een groote publiciteit Slowaaksche minister van buitenlandsche van overtuigd dat Enge- ijk Tsjecho Slowakije niet Geef een verrassing. Wij bieden vele cadeaux in VRAAGT ONZE VACA BONNEN VOOR GRATIS REIZEN. Verschijnt DINSDAGS- en VRIJDAGSAVONDS OFFICIEEL ORGAAN Kleinzand 82 Telefoon 2912 Anno 1804. wijze in de knel is geraakt. Nadat spr. eenige vragen had beant woord sloot de voorz. met een woord van 19.— 1.- Verdere prijzen in overeenstemming met de tijdsomstandigheden. Mond onderzoek kosteloos NIEUWE SNEEKER COURANT (Nieuws- en Advertentieblad). Abonnementsprijs ƒ2.50 per jaar. Betaling kan zoo gewenscht geschieden aan de courantloopers met 5 cent per week. Per post 3.60; Losse nrs. 5 cent. SNEEKER COURANT (Gratis Advertentieblad). ADVERTENTIES WORDEN STEEDS IN BEIDE BLADEN OPGENOMEN. Advertentieprijs 9 ets. per regel. Bij contract aanmerkelijk lager. Klachten over niet bezorgen enz. aan de Administratie Kleinzand 7, Sneek. Telefoon 2200. Sneek, Woudsend, Heeg, Nijezijl, Folsgare, Nijland, Oppenhuizen, Uitwellingerga, Oudega (W.), IJsbrechtum, Wolsum, Ha- rich, Bakhuizen, Nijemirdum, Sondel, Slo ten, Tjerkgaast, Spannenburg, Poppinga- wier, Warns, Rauwerd Hommerts, Jutrijp, Tirns, Goënga, Gauw, Sijbrandaburen, Of- fingawler, Terzcol, Abbega, Oosthem, Ijlst, Deersum, Scharnegoutum, Roodhuis, Gaast- meer, Balk, Stavoren, Wijckel, Langweer, Bozum, enz. Ze hadden het liefst bij Oostenrijk gewild. Nu was dat zelfbeschikkingsrecht echter nooit als rechtsbeginsel gepropageerd, doch slechts als politieke leus gebruikt. Het beginsel kan ook niet in Midden-Europa toegepast worden, want door een buiten gewoon gecompliceerde geschiedenis is dat heele Midden-Europa een mengsel van al lerlei volken, het zou dus ónmogelijk zijn alle Duitschers te laten wonen binnen een Duitsch staatsverband zooals de Duitschers nu propageeren. Dat heeft Konrad Henlein ook toegegeven, hij heeft herhaaldelijk ge zegd dat volks- en staatsgrenzen elkaar niet konden dekken in dit deel van Europa en hij meende in 1934 nog dat 1000 jaar samenwonen de Duitschers hadden over tuigd dat zij nimmer territoriale afschei ding behoefden te overwegen. De laatste maanden heeft hij edhter wel anders ge zegd. Het Tsjecho Slowakije van 8 weken ge leden was een volkomen eerlijke democra tische staat, de Duitschers hadden hetzelf de kiesrecht als iedere andere groept Er was een zoodanig taalregime dat overal waar de Duitschers 66 pet. der bevolking aanvaardde dat en nam geleidelijk de ge- heele administratie over. Een half jaar ge leden constateerde ds. Hasper reeds, dat de boeken van L. niet klopten, en dat een groot bedrag aan ingekomen gelden ver dwenen was. Ds. Hasper deed evenwel geen aangifte bij de politie, maar deze kwam het toch ter oore, zoodat thans ambtshalve een vervolging is ingesteld, daar ds. H. nog steeds geen aangifte wenscht te doen. L. is aangehouden en in bewaring ge steld. Hij zou het geld grootendeels ten eigen bate hebben aangewend. Binnenkort zal hij voor den officier van justitie in Den Haag worden geleid. het cultureele leven van Europa het meest beheerschte. De Duitschers hadden in de universiteit eerst echter nog zoo sterk de meerderheid, dat alleen Duitsche profes soren werden benoemd. Zoo omstreeks 1400 kregen de Tsjechen echter van den Keizer gedaan dat zij de meerderheid ver wierven, de Duitsche professoren verlie ten nu de universiteit, en al spoedig volgde ook een uittocht van vele andere Duit schers uit Bohemen, nl. toen Jan Hus er in slaagde tot hoogleeraar in de theolo gie benoemd te worden, die groote be zwaren tegen de katholieke kerk had en haar bestreed in het Tsjechisch. Het re ligieuze element ontmoette dus hier het nationalistische element. Hus vormde een groote kring van Tsje chische studenten, doch de katholieke ker kelijke rechter verklaarde Hus’ leer tot ket terij, de wereldlijke rechter veroordeelde hem tot den brandstapel en dit vonnis werd voltrokken. Dat was het sein tot een op stand der Tsjechen tegen de Duitschers, een opstand die volkomen slaagde, om streeks 1440’50 werd Bohemen, na de verdrijving der Duitschers dan ook een vol- dat bij alle onderhandelingen de volken als gelijkwaardige partijen zouden worden be handeld. Toen in München het aocoord werd gesloten, mocht echter de Tsjecho Slowaaksche vertegenwoordiger er niet bij rijn; dit accoord werd dat land, om welks leven het ging, opgelegd. Niemand kan er zich over verwonderen dat toen direct al werd gezegd dat het koloniale vraagstuk nu maar moest geregeld worden op een soortgelijke conferentie, waar ook Neder* land en Portugal konden worden uitgenoo- digd, Als zoo’n bericht geen canard is, hebben wij alle reden ons ongerust te ma ken, wij die van Duitschland niets hebben genomen. Als Duitschland koloniën moet hebben, zal het die toch zeker moeten krij gen van die landen, die het rin koloniën ontnamen. Het is wel begrijpelijk dat men aanvankelijk in Engeland juichte over de oplossing van München. Chamberlain had immers de vrede behouden en liet hem door een ander betalen. Maar het deed spr. toch genoegen dat de stemming spoedig omsloeg. In professor Verrijks mooie inau- gureele rede wordt immers zoo terecht ge zegd dat de menschen niet alleen naar vrede, maar ook naar recht verlangen. München was vrede, maar geen recht en tevens een waarschuwing aan alle mogend heden die niet met groote sabels kunnen rammelen. Menschelijk is al het gejubel over München te begrijpen als men maar beseft dat meji juicht omdat het geen oor log geworden is en niet een vrede verkre gen is die een methode van rechtvaardig heid, redelijkheid en recht veronderstelt. Te München heeft de sabel gewonnen. En als wij nu tot ons land komen con stateert spr. dat Nederland een merkwaar dig land is. Door de eeuwen heen was het een wijkplaats voor denkbeelden die elders niet mochten of konden worden geventi- leerd. Dat strekt ons vaderland tot eer, Tot de gedachten die hier vroeger dan waar ook zijn uitgesproken en gepropa geerd en die ook uw afdeeling van Vol kenbond en Vrede nog in stand houden, behoort die van Hugo de Groot dat de be trekkingen ook tusschen de staten onder- per, predikant bij de 'Ger. gemeentel in hersteld verband. In 1933 deed ds. Hasper het licht zien den bekenden bundel: Geestelijke liederen uit de schat van de kerk der eeuwen. Ds. Hasper offerde hiervoor een gKoot deel van zya eigen vermogen en inkomsten ea werkte vele jaren voor de totstandkoming van dezen bundel liederen, die o.m. ook door de R.K. kerk is aanvaard. Het was niet zijn bedoeling eenige winst te maken op den verkoop van dezen bundel, zoo dat de bundel voor een gulden in den han del gebracht werd. In 1935 werd de admi nistratie voor den predikant, die geregeld godsdienstoefeningen leidt in Den Haag, en ve<l werk heeft te verrichten, wat te omvangrijk, zoodat hij den hem bekenden uitgever L. uit Voorburg vroeg» of deze hem wilde assisteeren bij de administratie van den verkoop van den bundel. Deze Ivorol-gebrui'ers zijn zelden verkouden hebben zelden keelpijn, omdat deze tandpasta den mond dagelijks grondig desinfecteert. I doeling niet, als Praag één eisch inwil ligde, werden de Sudeten-Duitschers van uit het Derde Rijk aangemoedigd er twee nieuwe te stellen, precies zoo als Duitsch land later handelde tegenover Engeland. Maar Tsjecho Slowakije had ook bondge- nooten en het is zeker benauwend te be merken hoe weinig men zich aan op schrift gestelde verplichtingen ook in dit geval heeft gehouden. Dat is een der zwakste kanten van de huidige internationale rechts positie. Nog in Mei was Krofta, de Tsjecho pi11. fix.1f.1J1 zaken, er die; land en Franl in de steek zouden laten. De Engëlschen gaven Berlijn ook zoo duidelijke waarschu wingen dat deze dit inzicht alleen maar schenen te versterken. Er kwamen toen on derhandelingen tusschen de Tsjecho Slo waaksche regeering en de Sudeten-Duit schers. Liep die regeering daarbij achter de feiten aan? Die beschuldiging is vaak ge hoord, maar moest zij bijv, de eisch in willigen dat het Sudeten-Duitsche gebied een nationaal socialistische provincie in een democratische staat werd? In het Boheem- sche randgebied was 35 At 45 pet. der bevolking niet gericht op het nat. socia lisme eji deze had niets goeds te wachten van inwilliging der Karlsbader eischen. Niets is begrijpelijker dan dat de Tsjecho Slowaaksche regeering niet wilde praten over dat deel der eischen, dat de veiligheid en eenheid van de staat in ge vaar "bracht. Te Berchtesgaden werd ech ter aan de touwtjes getrokken, iedere keer als er wat aan het nationaliteitenstatuut ge-1 breid was, werden van daar de Sudeten- Duitsche leiders tot het stellen van nieuwe eischen aangezet. Toen zond de Engelsche regeering lord Runciman en spreekkoren en dergelijke dingen brachten dezen voortreffelijken En- gelschman spoedig bij dat er niet veel meer viel te doen dan te scheiden. Voor Duitsch land was de bevrijding der Sudeten-Duit schers echter slechts een voorwendsel, an ders zou men nu geen millioen Tsjechen onder Duitsch bewind hebben in zuiver Tsjechische streken die groote economi sche en strategische beteekenis hebben, bijv, de streek waar de waterkrachtwerken van Praag liggen is zuiver Tsjechisch ge bied, doch is door Duitschland genomen om Praag te beheerschen. De z.g. beviij- ding der Sudeten-Duitschers bedoelt niets anders dan om de Duitsche drang naar het Oosten te maskeeren, die voor de groo* te 'oorlog zich al uitte .in de Bagdad* spoorweg. Wat tusschen Berlijn en Ankara ligt moet invloedssfeer van Duitschland worden. Bovendieri wilde men Frankrijk van een bondgenoot berooven. Spr. wil het echter niet hierover hebben doch over de manier waarop het Tsjecho Slowaaksch conflict zelf uit de weg is gewerkt. Zelfs als de Sudeten-Duitschers onrechtvaardig werden behandeld, wat spr. betwist, dan zou men nog geen reden tot juichen heb ben over München. Wij hadden, nu wij een Volkenbond hadden, sedert 1919 de illusie Mooie, Gezonde Huid komen Tsjechisch land. Het zal echter niet verwonderen dat toen Luther’s beweging in Duitschland ontstond er een terugtocht van protestantsche Duitschers naar Bohe men volgde, waar rij nu welkom waren als versterking van de Hussieten, die spr. maar neo katholieken zal noemen, in hun strijd tegen de katholieke kerk. De macht der katholieke keizers werd echter gaan deweg zoo sterk dat ze omstreeks het einde van de 16e eeuw de Hussieten al tot onder werping dreigden te brengen, in 1620 wer den de laatste op de Wittenberg door de katholieke keizerlijke legers totaal versla gen, en 3 eeuwen van verdrukking voor de Tsjechen en Slowaken door Oostenrijkers en Hongaren volgen. Doelbewust werd ge tracht elk nationaal gevoel bij hen te blus- schen. Bohemen’s vrijheid werd gaandeweg ingeperkt en zoo omstreeks 1850 leek het dat Tsjechen en Slowaken nimmer meer onder de druk vandaan zouden komen. De Tsjechen en Slowaken zijn zoo nauw ver wante Slavische stammen, dat ze zeker tot één volk zouden zijn saamgegroeid als de historische omstandigheden het niet had den verhinderd, de Tsjechen werden nl. ge regeerd door Weenen, de Slowaken door Boedapest, d.w.z. door nog conservatiever element. De Slowaken hadden het dan ook nog veel slechter onder de Hongaren dan de Tsjechen onder de Oostenrijkers. Daardoor werden deze twee stammen uit elkaar gebogen, de Tsjechen konden nog eenigszins een intellectueel® stand opbou wen, de Slowaken niet. Hun talen Tsjechisch en Slowaaksch lijken meer op elkaar dan Drentsch en Overijsselsch, men kan elkaar dus in het Tsjecho Slowaaksch parlement uitstekend verstaan, het is dus zuiver toevallig dat de beide volken uit elkaar zijn gebogen; daar op wijst ook deze taalverwantschap. Stel lig zullen zij elkaar dan ook vinden als het wat romantische nationalisme der Slowa ken wat is bekoeld. De bevrijding van Tsjecho Slowakije is het werk van Masaryk, Stenhanick en Be nes j, die tijdens den wereldoorlog een be weging vormden welke de geallieerden wist te overtuigen dat de Dubbelmonarchie niet moest blijven bestaan, rij had nimmer voor de volken binnen haar grenzen de ge- legenheid kunnen scheppen hun eigen le- Sudeten-Duitsche vraagstuk ^cn tot zijn recht te laten komen. De ge- allieerden hebben die bezwaren erkend en de JDubbel-monarchie ontleed. De deelen er van waren soms vreemde scheppingen, Oostenrijk na den oorlog bijv, hield geen enkele economische bestaansmogelijkheid over, zoodat het geen wonder is dat de Oostenrijkers van 1918 af om Anschluss riepen, tot de nationaal socialisten in Duitschland de baas werden, toen wilde het katholieke. Oostenrijk de Anschluss niet meer, en toen kwam ze juist! Wat Tsjecho Slowakije betreft: er was met die schepping ook iets niet geheel in orde, de Duitschers bij deze staat ingedeeld werd geen zelfbeschikkingsrecht gegeven. vormden, Duitsch de eenige officieele taal was. Inzake het onderwijs hadden de Duit schers geen reden tot klagen. Toch hebben de Sudeten-Duitschers van meet af aan aansluiting bij Oostenrijk gewild. De mo gendheden stelden zich echter pp de basis van historie, economie en strategie. Het Sudeten-gebergte was een prachtige natuur lijke grens, achter die bergen hadden Duit schers en Tsjechen 1200 jaar samenge leefd, de mijngebieden en bosschen langs de bergrand konden, bij Tsjecho Slo wakije ingedeeld een normale econonu sche wisselwerking hebben met de land bouwstreken in het binnenland. Dit laatste was zelfs zoo vitaal, dat het Derde Rijk ijlings een tollinie met Tsjecho Slowakije maakte toen het het Sudeten-Duitsche ge bied kreeg om deze wisselwerking in stand te houden. In 1922 gaven de Duitsche soc. dem. in het Sudetengebied hun negatieve hou ding tegenover Praag op, agrariërs en ka tholieken volgden en in 1929 was er een meerderheid der bevolking voor samen werking met de Tsjechen. De 2 partijen die daaraan niet mee wilden doen waren de nationaal socialisten en de Duitsch na- tionalen. Ware het nationaal socialisme een halve eeuw later opgedoken dan zou de delicate samenwerking tusschen Tsje chen en Duitschers waarschijnlijk solieder geweest rijn, maar in 1932 haalden de nat. socialisten 230 zetels in de Duitsche rijks dag en de radicale opposanten in Oosten rijk en Tsjecho Slowakije vonden daarin aanmoediging, in de laatste staat nam hun houding 't karakter van landverraad pan, twee leiders vluchtten naar Duitschland, Hitler maakte ze Rijksdagledenl Dat was een veeg teeken. In 1934 riep Henlein de Sudeten-Duit schers op tot vorming van het Sudeten- Deutsche Einheitsfiont, dat een merkwaar dig succes had. Het leek echter nog niet zoo gevaarlijk, want in ’34 en ’35 noemde Henlein zich nog goed liberaal met een onbeperkte achting voor de persoonlijk heid, hij verwierp het nat. soc. absoluut. Doch de geschiedenis is niet altijd welwil lend, in 1938 overrompelde Hitler Oosten rijk en dit was een nieuwe prikkel voor de Sudeten-Duitschers, zij wenschten nu be vrijd te worden, al was er niets te bevrij den. Wel ging het hun economisch slecht, de Werkloosheid was onder hen veel groo- ter dan onder de Tsjechen. Te Berlijn ver klaarde men dit zoo dat Praag om de Su deten-Duitschers niet maalde en dat deze rechteloos waren. In werkelijkheid was de werkloosheid in het Sudeten-Duitsche ge bied grooter omdat het 't industriegebied was terwijl in het landbouwend Boheem- sche midden waar Tsjechen wonen, uiter aard minder werkloosheid voorkwam. In 1934 was de werkloosheid in het Roerge bied toch ook 5 maal zoo groot als in het landbouwend Oost-Pruisen, welnu in het Sudeten-Duitsche randgebied was ze toen 51/2 maal zoo groot als in het Bo- heemsche midden, die cijfers- kloppen dus volkomen. Dat neemt niet weg dat de slechte economische toestand ook in het Sudetengebied een voedingsbodem was voor de radicale beweging van Henlein. Zonder de geringste twijfel was, als de Sudeten- Duitschers overeenstemming met Praag hadden gewild, dit mogelijk geweest. Maar iii No. 19 Zaterdag 3 December 1938 Wij doen, mede namens het betrokken comité, nog een laatste beroep op onze Sneeker lezers om de collecte welke Zater dag zal worden gehouden voor de vluchte lingen wegens geloof en ras, mild te be denken. Laten wij allen trachten op deze wijze althans iets bij te dragen tot leniging van bet ontzettende leed dat deze medemen- schen ondergaan. VOLKENBOND EN VREDE. De afdeeling Sneek van bovengenoemde ver. hield Dinsdagavond een openbare ver gadering in zaal Piso. De voorzitter, de heer F, W. iC. de Haas, heette de weinige aanwezigen welkom, in het bijzonder mr. dr. G. J. van Heuven Goedhart uit Utrecht, die een causerie hield over het onderwerp: „Na de vrede van München”. Spreker zegt dat een der redenen van het geringe bezoek aan deze bijeenkomst wel zal zijn deze dat het Tsjecho Slo waaksche en F - - al weer verdwenen is uit de belangstelling en vervangen door het Joodsche vraag stuk dat nu weer onze aandacht vraagt. De gebeurtenissen volgen elkaar nu een maal met razende snelheid op. Spr. gelooft dat het Tsjecho Slowaaksche vraagstuk niet goed is te begrijpen, als men niet his torisch geïnformeerd is. Hier ligt ongetwij feld een taak voor Volkenbond en Vrede nl. dat men door voorlichting te verstrek ken de menschen in staat stelt zich een historisch gefundeerd oordeel te vormen. Terugziende in de geschiedenis blijkt dat de Tsjechen en Duitschers meer dan 1000 jaar in Bohemen hebben saamgeleefd, zij het niet immer samengewerkt. Zoo om streeks van iooo1400 hadden de Duit schers daar een sterke geestelijke invloed c p dt in aantal sterkere Tsjechen. l._i.gzamerhand rees onder de Tsjechische intefiectueelen verzet tegen deze overheér- s.ching, welk verzet zijn bekroning vond in de stichting van de Universiteit van Praag, na Oxford de universiteit die gqruimen tijd Hoofdkantoor WILLEMSPLE1N 17, 17a en 17b, Tel. 20521, ARNHEA1. Afd. SNEEK Leeuwenburg 24 Spreekuren Iedere Woensdag van 2—S uur en van 6.308.30 uur. Iedere Zaterdag van 101 uur en van 1.304 uur. PRIJZEN: Geheel gebit met 4 j. schriftel. ga rantie en met inbegrip v. pijn loos trekken Geheel onder- of bovengebit met vier jaar schriftel. gar. en met inbegrip van pijnloos trekken Pijnloos trekken van tand of kies tijdsomstandigheden. het recht. In de oertijd hebben families tegen families gevochten, daarna dorp te gen dorp, stad tegen stad, vervolgens pro vincie tegen provincie tot deze vereenigd werden in staten en binnen de grenzea van zoo’n staat het recht als basis van de betrekking tusschen individuen onder ling en gemeenschappen onderling werd gevestigd. Steeds grooter werden de krin gen waarin het recht zegevierde over de macht, tot nu alleen in de betrekkingen tusschen de staten alleen nog de macht beslissend is. Het is onlogisch te veronder stellen dat het proces dat bij de betrekkin gen tusschen families begon, echter zal ein digen bij de staten, ook hun onderlinge betrekkingen zullen gaandeweg binnen de krirjg van het recht worden getrokken. Deze gedachte van Hugo de Groot is door de eeuwen voortgedragen, weliswaar door weinigen, want het zijn alleen de moedigen die hun meening durven verkondigen. Cor nells van Vollenhoven was een ander Ne derlander die op dit gebied dingen heeft gedaan, die eerst later ten volle zullen worden gewaardeerd. Er is een mode kwaal die velen thans heeft aangetast, nl. de meening dat de Volkenbond zou heb ben afgedaan. Men haalt dan echter daar bij dooreen de Volkenbond van Versailles en de gedachte van De Groot. Spr. gelooft dat ons werk thans moet zijn dat we in eigen kiemen kring pleiten voor het door voeren van het recht ook in de betrekkin gen tusschen staten, dus voor een werke- lijken Volkenbond. Hier is een taak voor ieder die een open oog heeft voor de groo te waarde van deze gedachte, welke bij de vrede van München op zoo verschrikkelijke wijze in de knel is geraakt. Nadat spr. eenige vragen had beant- dank tot den spreker de bijeenkomst. EEN BEKEND HAAGSCH PREDIKANT OPGELICHT. Van politiezijde is ambtshalve een ver volging ingesteld tegen den uitgever L. L. te Voorburg, die een bedrag van tusscheq de .tien en twintig duizend gulden zou ver duisterd hebben ten nadeele van dein be kenden Haagschen predikant, ds. H. Has- <HE£H£NKL£EDING L 6NEEK Wijde Burgstraat 9 ZONDER SCHADELIJKE LAXEERMIDDELEN en U zult ’s morgéns „kiplekker” uit bed springen. lederen dag moet Uw lever minstens een liter gal in Uw ingewanden doen stroomen. Wanneer deze stroom van gal onvoldoende Is, verteert Uw voedsel niet, het bederft. U voelt U opgeblazen, U raakt verstopt. Uw lichaam Is vergiftigd en U bent humeurig, voelt U ellendig en ziet alles somber In. De meeste laxeermiddelen zijn slechts lapmiddelen. U moet CARTER'S LEVERPILLETJES nemen om een liter gal vrij te doen stroomen en U zult weer geheel fit zijn. Onschadelijk, plantaardig, zacht, on overtroffen om de gal te doen stroomen. Elscht Carter’s LeverpUletJes bö apothekers en drogisten, f. 0.76, Alle ruwheid en roodheid, pukkeltjes en uitslag, worden weggenomen door Btftfle In doozan van 30-60, Tuba 43ct.8l| Apoth.enOrog. «■■«■MM MUMHAHOJ 4 NIEUWE SNEEKER COURANT A b o n n e m e n t s- en Advertentieblad Adv. in dit blad worden gratis opgenomen in het adv. blad de SNEEKER COURANT DER GEMEENTE SNEEK Bureau: KLEINZAND 5-7 - Telef. 2200

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Sneeker Nieuwsblad nl | 1938 | | pagina 1