1
1
M
NIEUWSTIJDINGEN.
Met Duitschland tegen
het Kapitalisme
Duitschland strijdt voor
Europa.
7
DINSDAG 18 NOVEMBER 1941
le Jaargang
en
STAVOREN -
met duitschland tegen het kapitalisme
DENK OM HET VERDUISTEREN.
DE MACHT VAN HET GOEDE.
den mensch als zedelijk wezen, of hij
Dr. J. SMIT.
17.43
17.42
17.41
9.07
9.09
9.10
HET DUITSCHE WEER
MACHTSBERICHT.
Geheel Oostelijk deel van Krim bezet.
Kertsj genomen.
MIJNSTAKING IN DE
VER. STATEN.
Bureau
Grootzand 55, Sneeft
Tel. 3005
üitfjave
firma’s E.J. Drijfhout
en (iezebrink Co.
I
Zon onder:
19 November
20 November
21 November
"Zon op:
19 November
20 November
21 November
waarin vereenigdt DRIJFHOUT’* NIEUWSBLAD, 38e Jaargang, en NIEUWE SNEEKER COURANT en SNEEKER COURANT, 82e Jaargang
Officieel Orgaan van de gemeenten: SNEEK - WYMBRITSERADEEL IJLST - HINDELOOPEN - STAVOREN - HEMELUMER OLDEPHAERT NOORDWOLDE.
Bm°efm7traatL'31KIEZETnTek VERSCHIJNT: DINSDAGS- EN VRIJDAGSAVONDS Hoofdredacteur C* SMIT,
Bioemstraat 31 sneen Kloosterstraat 17 Sneek
ONDERGANG VAN DE
ARK ROYAL.
S
HET ITALIAANSCHE WEERMACHTS
BERICHT.
ROME, 17 Nov. (Stefani). Het Italiaan-
sche weermachtsbericht luidt als volgt:
Aan de fronten in Noord-Afrika nieiS
van belang. Ook aan het front van Gondar
was de dag na de reeds gemelde hevige ge
vechten rustig.
De vijandelijke luchtmachl heeft De: na
gebombardeerd. Er ontstond eenige schade
a.n gebouwen. Een lazate* werd getroffen.
Er zijn geen slachtoffers te betreuren. In
de Marmarische woestijn is een vijandelijk
vliegtuig brandend neergeschoten.
instantie op de kwantiteit. Wat betreft
huishuur, licht, wasch enz. was er een groot
tekort. Op het platteland vooral was de
beschikbare woonruimte veel te klein, ven
tilatie, bedden en onderkleeding waren er te
weinig en slecht. Vaak werden de kinderen
van school vrij gehouden om slijtage van
kleeding en schoeisel te voorkomen. In to
taal waren er voor armenzorg in ons land
in Jan. ’38 8187 instellingen en ieder jaar
kwamen er gemiddeld 71 bij. Het bedrag
dat ten naaste bij ieder jaar werd uitge-
keerd bedroeg ƒ60.000.000; voor 84 werd
dit van overheidswege ter beschikking ge
steld, 16 kwam van kerkelijke instellin
gen enz. De toestand voor 10 Mei 1940
was niet rooskleurig. Het groote werkloos
heidsprobleem is een probleem op zichzelf
en de Nederlandsche Volksdienst heeft zich
ten doel gesteld, dat binnen den kortst mo-
gelijken tijd op te’ lossen. Velen gevoelen
misschien wel voor sociale actie, maar „de
W.H. riekt teveel naar Duitschland” wordt
gezegd. En dat nog wel door volgelingen
van Marx, Luther of Calvijn, die ook heusch
geen Nederlanders waren. Toen Napoleon
ons land weer verliet, behielden wij zijn
goede reorganisaties toch ook, men moet
toch kijken naar het wezen, niet naar de
herkomst van een verandering. De W.H.
wordt'in werkelijkheid daar gevonden, waar
de eene mensch de zorgen van een ander
gedeeltelijk op zich neemt, dan krijgt men
één Nederlandsch volk. En nog zegt een
deel van ons volk: „wij werken niet mee”,
maar daarvan zullen de behoeftigen niet
de dupe worden. Wij gaan in Friesland een
bedrag uitkeeren aan de armlastige gezin
nen, dat nog lang niet binnen is; wij kee-
ren uit zonder te kijken naar partijpolitiek
of locaal patriottisme, alhoewel wij, toen
we ons werk aanvingen, er van beschul
digd werden een politieke partij van nieuw
lichters te zijn. Men zag er een gevaar in,
dat personen van allerlei richtingen naar ons
toe kwamen en wierp ons van alle mogelijke
zijden ongeargumenteerde handschoenen
toe. Deze zullen echter niet opgenomen
worden. Ondanks de geruchten, welke ont
stonden doordat er geen werkelijke argu
menten waren, kon vorig jaar bijna
ƒ7.000.000 worden uitgekeerd. We zijn er,
aldus spr., van overtuigd, dat het sociale
probleem niet kan worden opgelost door
subsidies, maar door in de eerste plaats
werk voor allen, verder een behoorlijke be-
looning daarvoor en tenslotte een vrijwillige
organisatie om de oude achterstand in te
loopen. Ook door omslaan over de belas
tingen wordt het probleem niet opgelost,
want het betreft niet alleen een materieele,
doch vaak, en veel meer nog, een moreele
zijde. Materieele steun zonder moreele is
misdaad, moreele zonder materieele alleen
maar geleuter; op beide manieren moet ge
steund worden. Dat we nog niet verd’er zijn,
is te wijten aan de politieke terreur in Ne
derland, welke zich uitstrekt over de W.H.
Wie er zich mee inlaat wordt vaak ge
boycot. Daarom hebben wij het ambtelijk
apparaat in werking gesteld, want hadden
we eerst op vrijwilligers gewacht en dan
pas uitg,ekeerd, dan zouden we nu nog in
het beginstadium verkeeren. Maar nu moe
ten we zoo langzamerhand komen tot uit
sluitend een vrijwilligerscorps, gevormd uit
alle deelen van ons volk. De W.H. mag
nóóit ambtelijk uitgevoerd worden, want
dan, mist hij de bezieling; eerst moet het
warme hart komen en dan het klare ver
stand. Het is spr.’s taak om de vrijwilligers
te scholen. De eerste drie bijeenkomsten zijn
thans achter dén rug en in de bezoekers is
een diep besef gegroeid voor het nog uit
te voeren werk; dat is een lichtpuntje in
den strijd.
Tusschen Winterhulp en liefdadigheid is
nog een kloof; de W.H. wil niet medelijden
opwekken om daarna een bedrag te ontvan
gen, ze wil de brenger zijn van de gedach
te, dat de een verplicht is te geven en de<
ander recht heeft op ondersteuning. Omdat'
we allen tot één volk behooren. De W.H.
vraagt geen aalmoes, doch recht voor het
Nederlandsche volk.
Toen de W.H.N. werd opgericht lag het
in haar bedoeling iets extra’s te brengen,
een plakje kaas op de boterham, maar ze
ontdekte, dat er in heel veel gevallen heele-
maal geen boterhammen waren. Daarom is
de Ned. Volksdienst opgericht, die door
lidmaatschappen gelden inzamelt van de
genen die begrip hebben van de nood van
het Nederlandsche volk. Het verschil tus
schen W.H.N. en N.V.D. is, dat de W.H.N
Ce bevolking categorisch indeelt en de
N.V.D. elk gezin apart beziet. Er wordt af
breuk gedaan aan het positieve, gezonde
deel van ons volk, doordat het negatieve,
zwakke deel in krotten woont. Hierdoor
komen misstanden te ontstaan, en hierdoor
zal een overvloeiïng van de gezonde naar
de ongezonde toestand plaats vinden. Het
is de taak van, de N.V.D. om het gezonde
deel van ons volk gezonder te maken en het
sterke gedeelte sterker.
W.H.N. en N.V.D. zijn twee instellingen,
welke zoo vaak verkeerd begrepen worden.
Doch als iemand een ideaal heeft, is hij
daar slechts door argumenten af te bren
gen. Zoo is het, aldus spr., ook met mij en
ven in de overwinning en daardoor hebben
wij al voor 75 gewonnen. Als wij niet
zouden winnen, dan is alleen nog maar van
belang hoe het spel gespeeld is; wij hebben
het recht en de eerlijkheid achter ons en dan
doet het er niet toe of de schijn tegen je is.
Wij gelooven in de overwinning en daarom
overwinnen wij. Als U zich, zoo besloot
spr., rustig en met overleg afvraagt, aan
welke zijde u zich moet stellen, ben ik er
van overtuigd, dat u de goede weg zult
kiezen.
Nadat door enkelen van de gelegenheid
om vragen te stellen nog gebruik was ge
maakt en deze door den spreker beant
woord waren, sloot de heer Wind de ver
gadering met een woord van dank tot de
beide sprekers en tot de bezoekers voor de
aanwezigheid.
UIT HET HOOFDKWARTIER
VAN DEN FÜHRER, 17 November.
Het opperbevel der Duitsche weer
macht maakt bekend:
Zooals reeds in egn extra-bericht
is medegedeeld, hebben Duitsche
en Roemeensche troepen na hevi-
gen strijd de belangrijke haven
stad Kertsj genomen. Het ooste
lijke deel van het schiereiland De
Krim is thans geheel in onze han
den. Het aantal gevangenen, dat is
binnengebracht bij de doorbraak-
en achtervolgingsgevechten op De
Krim, is intusschen tot 101.600
man gestegen. Naast groote bloe
dige verliezen in den strijd te land
heeft de vijand bij zijn poging om
zijn troepen over de straat van
Kertsj in veiligheid te brengen,
door aanvallen uit de lucht zware
verliezen geleden.
Geslaagde aanvallen van sterke
gevechts- en jachtvliegtuigforma-
ties waren gericht tegen Sovjet
troepenconcentraties, transportco-
lonnes, alsmede tegen vliegvelden
en spoorwegen in het gebied om
Moskou en rondom Wologda. Mos
kou en Leningrad werden in den
afgeloopen nacht gebombardeerd.
In het zeegebied rondom Enge
land hebben gevechtsvliegtuigen
overdag een klein koopvaardijschip
tot zinken gebracht. Een vracht
boot van middelbare grootte werd
door bomtreffers beschadigd.
Bij den in het weermachtsbericht
van gisteren vermelden aanval van
Duitsche gevechtsvliegtuigen op
een Britsch vliegtuigsteunpunt in
de oase Dzjaraboeb werd een
groot aantal vijandelijke vliegtui
gen, waaronder ook meermotorige
bommenwerpers, op den grond
vernield.
Bij luchtgevechten in Noord-
Afrika werden zonder eigen verlie
zen twee Britsche bommenwerpers
en twee jachtvliegtuigen neerge
schoten.
Zondagnacht zijn de mijnwerkers in d®
mijnen in Alabama die tot de slaalindusln®
behaoffen, i# staking gegaaUi
Toen heeft spr. gemerkt, dat de graad
van behoeftigheid hier niet 6 was, zoo
als de statistieken aangaven, doch 12'/2
de nood was hier snel gestegen. Spr. heeft
zich toen tot den dir.-gen. gewend en ge
daan gekregen, dat nog een bedrag van
86.000 uit de andere provincies naar
Friesland werd overgeheveld. Om het W.H.-
werk weer te bemoeilijken werd toen ge
zegd, dat dit geld uit Duitschland kwam.
Het is echter uitsluitend uit Nederland ge
komen!
Van het Collecteplan, dat indertijd zou
worden uitgevoerd, zei men: „dat 'is om
een controle te krijgen over de gelden die in
de kerken worden opgehaald”. Dit is ech
ter een grove leugen, het Collecteplan was
een verordening van Aug. ’40, toen er van
de W.H.N. nog geen sprake was. De heer
Piek heeft toen de Duitsche autoriteiten be
werkt dit plan niet uit te voeren, aangezien
het een storm van verontwaardiging zou
veroorzaken. Er is dus niet tegen, maar
voor de kerken gestreden. Het collecte-
verbod dateert ook van Aug. ’40 en staat
dus eveneens in geenerlei verband met de
W.H. Collecteeren werd alleen toegestaan
door den procureur-generaal. W.H. heeft de
kerken toen de helpende hand geboden; als
ze wilden collecteeren konden ze W.H. een
vrijgeleidebiljet vragen en konden de gel
den uitsluitend voor de kerk gebruikt wor
den. Sinds het begin van ’t vorige seizoen
zijn evenwel collecten op ruimere schaal
toegelaten (Roode- en Groene Kruis en St
Nicolaasfeesten). In circulaires werd men
opgehitst zich van iedere samenwerking
met W.H.N. en den Nederlandschen Volks
dienst te onthouden. Hierop is slechts één
antwoord: „Men kan trots zijn mede te
strijden voor het Nederlandsche volk in
onze mooie en neutrale instelling. Voor
iedere Nederlander, die het wel meent met
ons volk, is bij ons plaats, omdat wij al
leen zien naar den mensch in nood en het
volk sociaal willen verheffen; wij willen de
menschen meer vertrouwen jegens elkaar
geven. Dat Duitschland ons land niet wil
inpikken bewijst wel 't feit, dat het de één
wording van het Ned. volk wil; als men het
wilde inlijven zou het toch veel gemakke
lijker gaan met een versnipperd volk. Wij
bundelen ons thans samen, en eenmaal zul
len zij, die nu op de voorposten staan, ge
waardeerd worden.
Hierna gaf spr. een overzicht van de be
dragen welke aan collecten enz. zijn binnen
gekomen en welke aan de diverse provin
ciale bureaux zijn uitgekeerd. De onkosten
bedragen ƒ328.000; als de heer Piek dus
zoo’n fabelachtig bedrag verdiende, zooals
veelal beweerd werd, zou er voor de ove
rige 247 krachten niet veel resteeren. Het
bedrag der zuivere onkosten steekt zeer
gunstig af bij hetgeen de andere liefdadig
heidsinstellingen vaak declareerden.
Eigenaardig genoeg is bij de collecten
gebleken, dat de offervaardigheid vrijwel
uitsluitend werd betoond door de arbeiders
met kleine loonen; de beter gesitueerden
lieten meestal verstek gaan. In Friesland
bedragen de aanslagen een bedrag van
ƒ500.000.000; als de rente over één jaar a
4 eens ter beschikking van W.H. werd
gesteld, zou dat een enorm bedrag zijn,
maar spr. zou al tevreden zijn met 1
daarvan. Dat zou een bedrag vertegen
woordigen van ƒ200.000, terwijl de collec
tanten in Friesland slechts 155.000 bij
elkaar konden brengen. Tien procent van
de Friesche bevolking heeft een inkomen
boven ƒ3.000; als die klasse eens goed be
werkt werd zou het bedrag, dat spr. den
heer Piek min of meer gegarandeerd heeft,
er kunnen komen. Als voorschot is voor de
noodlijdende bevolking reeds een bedrag
van 100.000 beschikbaar gesteld, zoodat
deze er niet onder zal hebben te lijden als
er slecht gegeven wordt. Verder heeft spr.
nog ƒ20.000 ter beschikking voor diegenen
die een levensminimum genieten van kerke
lijke instanties.
Er is, zoo besluit spr. zijn toespraak,
geen macht buiten ons volk die over ons
lot beslist, zooals velen hebben gedacht en
nog denken. Daarom moeten wij niet nega
tief afwachten, maar positief met de W.H.
meestrijden. Eenmaal zullen de Friezen, die
groote figuren als Domela Nieuwenhuis en
Pieter Jelles Troelstra hebben voortge
bracht, de leuze verstaan: „Voor het volk
door het volk’en meer begrip en liefde
toonen voor de W.H. die helaas gebleken
is nog voor 80 A 90 procent van ons Neder
landsche volk een wanklank te zijn.
Hierna sprak de Landelijke Scholings-
leider de heer H. J. S u r i n k. Spr. heeft
veel gesnuffeld in regeeringsrapporten van
voor 10 Mei 1940 en daaruit de sociale toe
stand der Nederlandsche bevolking bestu
deerd. Statistieken wezen uit, dat van 1
Mei 1938 tot 30 April 1939 47 van ons
volk van ƒ8001400 verdiende, 27 van
ƒ1400—ƒ2000, 13 van ƒ2000—ƒ3000
en 12 van 3000ƒ4000; de werkloozen
zijn hier niet bij inbegrepen, in werkelijk
heid waren de cijfers dus nog veel lager. In
de klasse der werkloozen was de voeding
over ’t algemeen slecht; moest hierop be
zuinigd worden, dan gebeurde dit in de
eerste plaats pp de kwaliteit, in iwjöte aiei djjUsncten 'anderen gesteld. Wü gcioo-
De speciale Japansche ambassadeur Koe*
roesoe is te Washington aangekomen. Vol
gens Associated Pres;s heeft hij verklaard
te gelooven, dat hij een kans op succes
heeft
Winterhulp Nederland.
Donderdagavond j.l. werd er in de foyer
van Amicitia een openbare vergadering van
Winterhulp gehouden, waar de Provinciale
Directeur van W.H.N., de heer L. Dekker,
en de Landelijke Scholingsleider, de heer
H. j7 Surink, het woord voerden.
Bij verhindering van den burgemeester,
opende de heer J. Wind de bijeenkomst
met een hartelijk woord van welkom tot de
aanwezigen, in ’t bijzonder tot de beide
sprekers.
Het eerst voerde de Provinciale Direc
teur, de heer L. Dekker, het woord. Oor
spronkelijk had spr. de bedoeling gehad,
op dezen avond officieel hier het W.H.-
werk te openen, doch naar aanleiding van
stemmen, welke opgingen op de bijeenkom
sten in het Moederrusthuis te Korte-Hem-
men bij Beetsterzwaag, wil spr. het thans
niet hebben over het a.s. werk maar over
de verrichte arbeid, speciaal in Friesland,
waar een zeer bewogen strijd moest wor
den gestreden. Een woord van dank, ook
namens den dir.-gen. van W.H.N., den heer
Piek, en natuurlijk namens het geheele volk
aan de vele medewerkers, collectanten enz.
In October 1940 wendde een 30-tal per
sonen zich tot den Rijkscommissaris met
|iet verzoek in Nederland een stichting in
het leven te roepen, niet zoozeer om het
liefdadigheidswezen hier te overkoepelen,
doch wel om de verschillende lief- en wel-
Sdadigheidsvereenigingen, er waren er plm.
8000, in één lijn te brengen. De naam Win
terhulp, welke aan, deze stichting werd ge
geven, is een vertaling van de Duitsche
naam Winterhilfe, doch deze vertaling is
gekozen daar er van die naam in Duitsch
land zooveel kracht was uitgegaan, en niet
omdat de oprichting een opgelegde zaak
1 was, zooals velen hebben gedacht. De rap
porten in Den Haag en elders hadden den
indruk gewekt, dat er behoefte was aan
samenwerking, daarom plaatste de W.H.
de zinspreuk: „Door het volk voör het
Yolk” in haar devies, aangezien het de be
doeling was er een volkszaak van te ma
ken. Wat men zich voorgesteld had auto-
Itisch tot stand te brengen/bleek ónmoge
lijk, het volk kon het werk direct nog niet
[overnemen. In den nood moest raad ge
schaft worden en daarom werd nolens
ivolens den burgemeesters verzocht de taak
van de W.H. op zich te nemen. Deze greep
bleek een zeer gelukkige, sinds Nov. van
het vorige jaar had geen enkel apparaat
dan he£ ambtelijk financieel zooveel tot
stand kunnen brengen. Doch uit ideëel oog
punt bekeken is de W.H. vooral in Friesland
niet geslaagd. Van verschillende zijden
werden geruchten over de W.H. verspreid,
omdat men het werk niet kende, want als
men de geest er van kent zal men het lief
krijgen.
Toen de collectanten in de koude winter
maanden op de voorposten van dit prach
tige werk stonden en geld voor de W.H.
No. 10.
Men is verplicht te verduisteren van zons
ondergang tot zonsopgang.
Het linieschip Malaya
zwaar beschadigd.
Het opperbevel van de, Duitsche weer
macht maakte Zaterdag bekend:
De Duitsche marine heeft een nieuw groot
succes behaald. Duikbooten hebben in hen
Westen van de Middellandsche Zee een for
matie Britsche oorlogsschepen aangevallen^
Daarbij brachten twee duikbooten onder lei
ding van de kapitein-luitenants Reschke en
Guggenberger het vliegkampschip Ark Royal
tot zinken en werd het linieschip Malaya
zoo zwaar beschadigd, dat het de haven
van Gibraltar moest worden binnengesleept.
Andere Britsche eenheden kregen treffers
van torpedo’s. Het vliegkampschip Ark
Royal was reeds op 26 November 1939 bijl
een luchtaanval zwaar beschadigd. Na her
steld te zijn was het weer in dienst gesteld.
De Britsche admiraliteit heeft dit verlies toe-,
gegeven.
De Ark Royal mat 22,600 ton, is in 1937
van de, Caimimell Lairdwerf van stapel ge-
loopen en het volgend jaar in dienst gesteld.
De afmetingen van het vliegluigmoederschip
(een van de grootste van de Britsche vloot}
waren: lengte: 240 m., breedte 28.7 m. en
diepgang 7 m. De snelheid bedroeg 30.7»
knoopen per uur.
Het schip was bewapend met 16 lucht-
afweerkanonnen van 11.4 cm. en 32 van 4
cm. en 32 luchtafweermachinegeweren. Het
was uitgerust met twee katapulten en kon
zestig vliegtuigen aan boord meevoeren. De
bemanning bestond uit 1600 koppen.
Naar het D.N.B. uit Berlijn meldt heeft
de Britsche nieuwsdienst officieel bekend
gemaakt, dat bij het lot zinken brengen van
de „Ark Royal” slechts 18 personen om
het leven zijn gekomen.
KOEROESOE TE
WASHINGTON.
en een
iinzamelden, werd beweerd: „Dat geld gaat
naar Duitschland”. Dit gerucht werd ver
spreid om de W.H. in den grond te boren,
tmaar het nam grooter en grooter vormen
'ftan. De collectanten zetten echter trouw
door met een geest van offeren
igeest van dienen. Wij hebben, aldus spr.,
daar geen krantenberichtjes tegenover ge
plaatst, die zouden niet hebben geholpen,
inaar de daad. Toen er in Friesland zou
worden gecollecteerd, had spr. den heer
Fiek op zijn gestelde vraag geantwoord:
„U kunt^er van verzekerd zijn, dat in Fries
land, met zijn nuchtere, welvarende en
«uinige bevolking, een van de provincies,
Waar de volksgemeenschap door de eeuwen
lieen zijn zuiverste vorm heeft kunnen be
waren de opbrengst goed zal zijn. Fries
land bleek echter verre ten achter te staan
»ij de overige provincies; Amsterdam
bracht bij de le collecte per hoofd 83 ct.
.op, Friesland nog geen 20 ct. De burge
meesters weten dit in hoofdzaak aan de
geruchten; als men kon aantoonen, dat het
Jgeld in de eigen gemeenten bleef, zouden
de geruchten de kop worden ingedrukt. Spr.
reeft door zijn persoonlijken inzet den dir.-
gen. hiertoe kunnen bewegen. De raad is in
practijk gebracht en de geruchtenversprei-
ders zijn belachelijk gemaakt,,
een Volk vergaan. Het kapitaal heeft geen
geweten, de Mammon is de groote vijand
van de heilige Scheppingsorde. Daarom staat
er geschreven: „Gij kunt niet God dienen
en den Mammon”.
De vrienden van den Mammon vinden het
niet prettig als dat maar zoo hardop gezegd
wordt. Hun belangen staan op het spel en
daarom moeten zij wel haten wie de macht
van hun goud belaagt. Vandaar hun haat
tegen het socialistische Duitschland, dat het
waagt den Mammen te onltroonen en den ar
beider de eervolle plaats te geven die hem
toekomt. Het nationaal-socialisme, dat uit
naastenliefde geboren is en de gezonde na
tionale waarden erkent en eert, zal de ver
derfelijke heerschappij van het kapitalisme
te niet doen.
Kleine man, werknemer, gij hebt Uw be
lang begrepen. Duitschlands zaak is Uw zaak,
de strijd van den Führer is Uw strijd. Laat
U niet door duistere dreigementen of toover-
formules van deze eenvoudige waarheid af
brengen. Het gaat om Uw waarde als ze
delijk wezen, het gaat om de eer van den
arbeid.
En gij, bezitters, kapitalisten, zoolang gij
vrienden van den Mammon zijt, is Uw haat
het natuurlijk- gevolg van Uw vrees. Maar
er zijn onder U idealisten, wier geweten lui
der spreekt dan de beursbengel. Zij zijn een
voudig kameraad' geworden. Hun getal is.
nog klein, maar wie weet!
Niets is zoo machtig als.de macht van het
goede.
Heerschappij van de geldzak, dat is kapi
talisme. De geldzak heeft geen geweten, ka
pitalisme is de ondergang van den mensch
als redelijk wezen.
Het maakt van den rijke een aandeelhou
der: wat gaat hem het lot van den werk
nemer aan? Hij kent de arbeider niet eens
van de zaak, die gedreven wordt door en
met zijn geld. De eenige band tusschen hem
en zijn bezitloozen medemensch is het geld,
en het geld heeft geen geweten. Alleen het
voordeel beslist. De aandeelhouder wint.
Het kapitalisme maakt van den arbeider
anoniem materiaal. Niet den mensch die pro
duceert, interesseert den aandeelhouder, maar
het product dat winst belooft. Om de winst
is het te doen, om het dividend dat opge
dreven moet worden. Want het kapitaal be-
heerscht den arbeid en het geld heeft geen
geweten. Zoo wordt de kleine man beroofd
van zijn zedelijke waaide, en de eerlijke wer
ker wordt een stuk machine, grondstof, ma
teriaal waarvan de kosten gedrukt moeten
worden om zoo. goedkoop mogelijk te verkrij
gen wat zoo duur mogelijk verkocht wordt.
Want het kapitalisme beheerscht het zaken
leven, het gouden kalf is de afgod der
eeuwen, en de kleine arbeider is maar een
mensch. Wie kijkt er naar hem om?
Zoo is het kapitalisme de ondergang van
den mensch als zedelijk wezen, of hij nu
werkgever of werknemer, bezitter of bezit-
looze is.
En het internationaal kapitalisme is de
ondergang van het zedélijk wezen der vol
keren. Als de winst maar blijft, dan mag
VERSCHIJNT: DINSDAGS- EN VRIJDAGSAVONDS
£«1
I
j
‘5
A
