I
Vrijdag 30 Nov. 1945
No. 28
Weekblad vanwege het Militair Gezag, district Sneek
De posysje fan de
boerearbeider
K 2242
Buitenlandsch Overzicht
Redactieraad: J. BEUTE, Mr. P. H. THEMMEN, Dr. H. DE VOS
Adnrïnistratie-adresGrootzand 55 Gedrukt i.o. v. M. G. bij Drukkerij „De Motor”, Sne<ek
Het Sneeker Nieuw
1
S
r
j
zitten? Dat is, naast de veje onaan
gename oorlogsgevolgen, welke ge
zien worden’ in de levensuitingen van
velen, weer een lichtzijde,- die niet
onderschat mag worden en hoop geeft
voor een gezamenlijk aanvatten en
doorzetten van het werk van de we
deropbouw. De V.
Benoeming Wethouders.
In de vacature G. F. Atsma werd
met 14 stemmen tegen 1 op den heer
Hofstra, gekozen de heer Atsma te
Oppenhuizen, die de benoeming aan-'
nam.
In de andere vacature werd met 9
stemmen gekozen de heer C. H. Hof
stra te Nijland, die zijn benoeming
eveneens accepteerde. Op den heer
Nijdam werden 3 stemmen, op den
heer van Gooi 2 en op den heer Jouw-
sma 1 stem uitgebracht.
De V o o r z. feliciteerde beide hee-
ren met hun benoeming en twijfelde
er niet aan dat de harmonische sfèer
in het college van B. en W. ook in
deze moeilijke tijden bewaard zal blij
ven. Voorts wenschte hij hen kracht
van boven in de vervulling van hun
moeilijke taak.
Benoeming raadscommissies.
In de commissie van voorben v. d.
strafverordeningen werden gekozen
de heeren G. Gerbrandij, L. Nijdam
en A. Brandsma in de commissie v.
bijstand v. d. reinigingsdienst de
heeren A. van Gooi, B. K. Okma en
P. Dijkstra in de comm. v. bijstand
V. armenzaken de heeren R. Huite-
ma, H. Bootsma en G. Jouwsma.
*De internationale pers wijdt ko
lommen aan het proces te Neuren
berg tegen de groote Duitsche oor
logsmisdadigers. Pas zijn ér weer do
cumenten gepubliceerd, dateerend uit
de periode 19331939, waarin Hitlers
agressieplannen in vollen omvang
worden onthuld. Dat Hitler ook wel
eens een scherpen blik had blijkt uit
het feit, dat hij er steeds op aan
drong snel te handelen omdat hij in
de periode 1943’45 een ongunstige
wending voor Duitschland verwacht
te. Het vóór 1939 in het gèheim ver
vaardigde oorlogsmateriaal zou dan
verouderd zijn„de legerreserves zou
den onvoldoende worden en Duitsch-
lands macht zou betrekknlijk vermin
deren, door de herbewapenipg der
andere landen. Volkomen er naast
was de Führer echter wat Engeland
betreft, waarvan hij verwachtte dat
het zou afzien van een oorlog tegen
Duitschland wegens moeilijkheden in
het eigen imperium. De meeste in- -
druk in de laatste zittingen te Neu
renberg maakte wel de voorlezing
van het protocol eener geheime bij
eenkomst in de RijKskanselarij in
November 1937, waarin Hitler be
toogd had, dat Oostenrijk enTsjecho-
Slowakije met geweld moesten wor-
den veroverd om „Lebensraum” te
verkrijgen. Hij zeide dat Duitschlands
positie alleen met de kracht der wa
penen kon worden geregeld. Het plan
ten aanzieh van Tsjecho Slowakije
zou precies een maand na de annexa
tie van Oostenrijk worden uitge-
.voerd. „Men besprak ook het voor
nemen den Duitschen ambassadeur
te Praag, dr. Eisenlohr, te doen ver
moorden om een incident uit te lok
ken”. Demonstreert dit laatste tot
welke weerzinwekkende middelen
het nazisme en extreem nationalisme
hun toevlucht künnen nemen om Hun
doel te bereiken, uit andere documen
ten jbleek duidelijk dat het nationaal
socialistische Duitsche egoïsme geen
grenzen voor zijn begeerten kende.
De geheele wereld moest eigenlijk
aan Duitschland onderworpen wor
den. Het is wel heel tragisch echter
dat de groote mogendheden, welker
vertegenwoordigers te Neurenberg
het proces tegen de Duitsche oor
logsmisdadigers voeren,» er zelf zoo
weinig leering uit trekken en door on
derling wantrouwen een toestand in
de wereld bestendigen, welke naar
een bewapeningswedstrijd, het stre
ven naar strategische posities en
uiteindelijk naar een nieuwe uit-
Suiker voor zeer zwaren arbeid.
Het C.D.'K. deelt mede, dat zij, die
zeer zwaren arbeid verrichten, in
het Noorden des lands (boven Waal
en Haringvliet), nog gedurende een
aantal weken 250 gr. suiker per 14
dagen zullen ontvangen en niet 500
gr., zooals dezer dagen was gemeld.
Aanbieding begrootmgen Burg.
Armbestuur c.a. en Gemeénte-
begrooting v. h. dienstjaar 1946.
In de ie sectie kwamen de heeren
Bootsman Brandsma, Gerbrandij, van
Gooi, Huitema, Jouwsma en Okma;
in de 2e sectie de heeren Asma, Bou-
ma, Dijkstra, Nijdam, Schaap en
Westra. Voorz. van de lé sectie weth.
Atsma, van de 2e sectie weth. Hof
stra.
Na afhandeling der agenda voerde
de Secretaris nog het woord om
mede namens het secretariepersoneel
hartelijk dank te zeggen voor de
woorden die de Voorzitter wijdde aan
de prestaties van dit personeel tij
dens de bezetting. Ongetwijfeld heb
ben zjj moeilijke tijden gehad, maar
wat zij gedaan hebben in vaderland-
sche zin had spr. groote instemming.
Spr. dankte den heer v. d. Goot voor
de woorden tot hem gesproken, en
gaf de verzekering met groote ambi-K
tie zijn functie te hebben hervat.
Spr. wenschte den voorzitter Gods
zegen toe op zijn verdere levensweg
en dankte hem tevens voor de behar
tiging van de materieele belangen
van het gemeentepersoneel geduren
de zijn korte ambtsperiode.
Hierna werd de openbare vergade
ring gesloten.
Boeijenga (a.r.) Op den heer L. Stoel-
winder werd 1 stem uitgebracht en
verder waren er 2 blanco en 1 van
onwaarde.
In de vacature*de Groot werd met
12 stemmen gekozen de heer J. de
Groot (s.d.) Op dgn heer G. F. Disse
werd 1 stem uitgebracht en twee wa
ren blanco.
De heer de Groot verklaarde, in
verband met de vraag of samenwer
king met den heer Poppinga als bur
gemeester wenschelijk is, zijn benoe
ming gaarne in beraad te willen hou
den, wat ook met den heer Boeijenga
het geval was.
Aan de orde was vervolgens de be
noeming4 van de leden in diverse
raadscommissies. Benoemd worden
in de commissie voor de strafveror
deningen de h.h. Dokkum, Vis en
Tigchelaar; voor de gemeentereini-
ging de h.h-. Dokkum, Stellingsma en
Bosma; voor de openbare werken de
h.h. Stoelwinder, Bosma en Tigche
laar; voor de gemeente-eigendarpmen
de h.hr Posthuma Mantje, Disse en
Koolmees; voor de gemeentelijke wo
ningbouw de h.h. Groeneveld, Disse
en Fijlstra; voor de gemeen tebejirij-
ven de h.h. Vis, v. d .Veen en Linde
man; voor de reclame-verordening
de h.h. Posthuma Mantje, Koolmoes
en Stoejwinder.
Tot voorzitter en leden van de com
missie voor rekeningen en begroetin
gen werden resp. benoemd de h.h.
Groeneveld, v. d. Veen en Lindeman.
Na afhandeling der agenda kreeg
de heer Koolmoes (comm.) gele
genheid zijn motie in te dienen, waar
in er bij de regeering op wordt aan
gedrongen, zulks overeenkomstig het
advies van de Nat. Adviescommissie,
de gemeenteraadsverkiezingen in Ja
nuari te houden.
De wnd. Secretaris las deze motief
voor .waarna de voorsteller haar ver
dedigde. Spr. wees er op dat het ook.
voor Sneek belangrijk is zoo spoedig
mogelijk verkiezingen te houden, wat
eveneens een democratisch recht is.
De motie werd ondersteund door
dén heer Lindeman.
De Voorzittet "bestreed haar.
Voor wie de gemeente-administratie
van nabij kent, is het practisch on
mogelijk de verkiezingen in Januari
te houden. Dat moge mogelijk zijn
geweest vóór het advies van de com
missie aan de regeering werd uitge
bracht, ieder ingewijde weet dat het
nu onmogelijk is.
De heer Groeneveld was het
met de woorden van den heer Kool
moes eens, maar wees er op dat de
regeering toezegging heeft gedaan
spoedig verkiezingen te zullen hou
den. „Denkt U dat er spoedig ver
kiezingen gehouden kunnen worden?
Anders is het een slag in de lucht
en daar houd ik niet van. De motie
is daarom onder deze omstandighe
den vrij overbodig”.
De heer Lindeman had de mo
tie alleeirondersteund om behandeling
ervan mogelijk te maken. Het is ge
loof ik mogelijk, aldus spr., dat de
Kieswet veranderd wordt, waarop de
regeering vermoedelijk wacht. Daar
om zal deze motie bij de regeering
niet veel uitrichten en is spr. er op
tegen.
In stemming gebracht werd de
motie verworpen mèt 113 stem
men’. Vóór de heer Koolmoes, tegen
de heeren Groeneveld, Boeijenga, de
Groot, Disse, Tigchelaar, Bosma,
Posthuma Mantje, Lindeman, Stel
lingsma, Dokkum, v. XI. Veen, Stoel
winder en Fijlstra. (De heer Vis had
de vergadering verlaten).
De openbare vergadering werd
hierna gesloten.
GEMEENTERAAD SNEEK.
De Woensdagavond 21 Nov. j.l. ge
schorste vergadering vaii den tijdelij-
ken gemeenteraad van Sneek werd
Zaterdagavond heropend. Het nieuw
benoemde lid, de heer F. K. Groene
veld, die in de vorige vergadering
niet aanwezig kon zijn, werd beëe-
digd, waarna de Voorzitter, wn. bur
gemeester L. Rasterhoff, hem met
zijn benoeming gelukwenschte.
Daarna werd overgegaan tot de
benöemjpg van twee wethouders.
In de vacature-Boéijenga werd met
11 ’stemmen gekozen de heer F.
Gemeenteraad Wymbritseradeel.
Vergadering op Zaterdag 24 N^v.,
des voorna. 10 uur in hêt gemeente
huis. Voorzitterde heer D. v. d.
Goot, waarn. burgemeester.
Na opening op gebruikelijke wijze
kwam aan de orde een schrijven van
den heer H. Wind, die, wegens ver
trek naar Sneek, zijn mandaat als
wethouder ter beschikking stelde.
Verder was er een schrijven van den
wn. Commissaris der Koningin in de
provincie Friesland, mededeelende
dat de staking van burgemeester
Tjaberings met ingang van 28 Nov.
a.s. ongedaan wórdt gemaakt, waar
mee niet beslist wordt over eventu
eel door de Zuiveringscommissie te
nemen maatregelen.
Beide stukken werden voor ken
nisgeving aangenomen.
Beëediging en installatie van
de nieuwbenoemde raadsleden.
Nadat alle leden de vereischte
eeden hadden afgelegd, hield de
Voorz. een installatierede, waarin
hij de nieuwbenoemden welkom heet
te en gelukwenschte met hun benoe
ming. Spr. verwijlde hierna enkele
©ogenblikken met' den raad in het
verleden, hetwelk ook in onze ge
meente, aldus spr., zulke diepe in
kervingen van leed en droefheid heeft
nagelaten. Want ook hier zijn velen
het slachtoffer geworden van de
Duitsche terreur. Om velerlei oorza
ken gegrepen en weggevoerd, waren
deze ingezetenen, die gevangenschap,
opsluiting in een concentratiekamp,
of zelfs hun leven moesten offeren,
toch bezield door één drijfveer ver
zet tegen den onderdrukker.
Als vanzelf gaan onze gêdachten
in dezen kring uit naar burgemeester
van Haersma Buma, den beminden
magistraat van groot formaat, die
op 11 December 1942 in het concen
tratiekamp te Neuengamme als een
der eerste slachtoffers van de Duit-
ten strekken tot den opbouw en den
bloei van deze gemeente.
Vertrouwende namens allen te spre
ken, dankte de heer Atsma den
voorzitter voor diens treffende en
waardeerende woorden en de herden
king van de ingezetenen die gevallen
zijn door oorlogshandelingen of den
marteldood vonden in concentratie
kampen. De vjjand was onmenschelijk
wreed en meerderen, hier aanwezig,
kijn ternauwernood aan zijn klauwen
ontkomen. Groot was de ontsteltenis
in de gemeente toen onze beminde
burgemeester van Haersma Buma
gevangen werd genomen. Hij heeft
als een ridder zonder blaam en zon
der vrees het leven in Duitschland
moeten afleggen. Hoe gaarne hadden
wij hem den burgemeesterszetel we
derom zien innemen. Wij meenden
dt hij niet gemist kon worden en
hadden hem tot hoogere functies be
kwaam geacht. Maar Gods gedach
ten zijn hooger dan onze gedachten.
Wat zijn echtgënoote, kinderen en
familie in hem verloren is niet on
der woorden te brengen. Zij, die het
voorrecht hadden met hem de ge
meente te mogen besturen, gedenken
hem met groote eerbied. Wij' zijn
dankbaar van Haersma Buma op on
zen levensweg te hebben ontmoet.
Spr. dankte hierna den wn. burge
meester voor wat hij voor de ge
meente heeft gedaan en voor diens
waardeerende woorden tot hem per-
sopnlijk en tot de oud-raadsleden en
oud-wethouders gericht, en hoopte
dat hij aangename herinneringen mee
zal nemen naar Workum, waar hij
de functie van secretaris weer zal
opnemen.
De Voorzit ,t er antwoordde
hierop dat hij de meest aangename
herinneringen bewaren zal aan den
tijd dat hjj hier als wn. burgemeester
optrad.
i.
Faeks is it wol in noedlik ding en
skriuw yn in krante foar de stêd eat
oer de Fryske lanbou. Lykwols, it is
wier net om grouwe ünfetsoenlike
boeren üt to spyljen tsjin de bleke
biskaefde lju fan de stêd. It soe gjin
sin en doel’hawwe.
Mar nou’t sa njonkenlytsen safolle
skreaun wurdt oer de need fan üs
folk, nou ’t rounom it praet giet oer
de opbou en fornijing fan üs folks-
libben, hat it syn wearde om yn om-
tirikén to halden, dat ek it Fryske
folk yn in swiere wrakseling ieit om
syn bistean en takomst. Dêrom is it
driuwend nedich, dat wij allegearre
goed witte, dat it bistean fan it
Fryske folk tige nau gearhinget mei
dé lanbou. It hiele folk hat dêr mei
to krijën. Dat hat it ek dien, dat wij,
trochstrings de - forroune jierren sa
goed trochkaem binne. En party
minsken hawwe nea de boer sa goed
weardearje kinnen, as yn ’e tiid, dat
hja moarns of jouns komme mochten
om hwat molke. Dat hat üs der
trochskuord.
Lykwols, nou 't sa stadichoan de
tastannen wer hwat normaler wurde,
liket dat -forskate lju al wer in hiel
skoft lyn. En in minske is nou ienris
mar koart fan memoarje. Dat, nou
de sinten jitte krap binne, en de bi-
lêstings der net om lige, hajdt men
faken mar ien ding yn it sin. len
ding, dat de boeren it bést hawn
hawwe yn’e oarloch. Dy binne der
net minder fan wurden. En folie fier
der wurdt der ek net oer prakke-
searre. ‘It is seis tige opfallend, ho-
fier de minsken al wer fan it boere-
libben ófsteanne. Dat der boeren
binne, ep har wurk doggè, it is fan-
sels sa. De wearde fan dat wurk, bi-
nammen ek om tó foldwaen oan de
priraityfske easken fan üs libbens-
ünderhald, it wurdt net sa tige mear
achtslein. In boer is meastentiids
tige op ’e sint en in boerearbeider,
nou dat is net folie
Binammen dy boerearbeider, dêr
hat men net folie achting foar. Min
der as boerearbeider kin it einliken
ek al net, sa is de algemiene opiny.
Optheden lykwol, is dy miening der
fier by troch. Hwant yn ’t léste jier
ren wierne dy arbeiders krekt mins
ken, dy’t in wichtich plak yn it pro-
duksjeproses ynnamen.
Dat hat ek de kommisje wol goed
foar eagen hawn, dy’t it Lanbourap-
port fan de Fryske biweging opsteld
hat. Hja skriuwt, dat it needsaeklik
is, dat it birop f an JAnarbeider mear
yn eare komt. Hja is der flak foar,
dat der in greate forbettering komt
yn harren lean, yn harren bistean.
En dat is ek perfoarst nedich. Hwant
dy lünarbejders moatte swier en lang
arbeidzje foar in bidroefd kart lean-
tsje. In leantsje, dat bij de leannen
fan de oare bifolkingsgroepen net yn
'it skaed stean kin. Lange dagen, net
folie frij, suver gjin kans om foarüt
to kommen, gjin pinsioen, minne
wenten en gean sa mar troch.
Sawntich en mear üren wyks wrotte,
moarns ier en jouns let dat is
yn in ptear wurden it bistean fan in
tinarbeider.. Sober, och sa sober.
ft is dan ek wier net sa’n great
wünder,. dat forskate fan dy arbei
ders hwat oars wolle. Hja binne har
yn’e léste jierren mear biwust wur
den fan it plak "dat hja yn de maet-
skippij ynnimme. Fuortdaliks nei de
bifrijing koene we dan ek al dat ty-
pyske forskynsel merkbita, dat der
suver in flecht fan it lan kaem.
Mannich jongkeardel sjocht- mear
heil yn in polysjebaen, oaren wurde
Ijeaver forsekeringsagint, en wer
oaren wurde forlokke troch de bet-
tere brtingsten yn de yndustry, mei
syn koarte wurkwike, syn fekansje
en syn frije Sneontomiddei. Fansels
slagget it net eltsenien om sa mar
ynienen hwat,oars to f-inen. Lykwols,
sette hja alles op haren en snaren,
dan .is it wier gjin 'poepetoer om earne
oars oanslach to krijen. Hwa’t dan
ek jitte in pear diploma’s yn’e büse’
hat, krijt wis syn kans. Dat, lykwol,
rint foar it plattelan üt op m seleksje
yn negative sin.
Soe dy lanflecht, dêr’t almeast in
urbanisearring fen it lan mei mank
giet, him yn’e kommende jierren
trochéette, dan koe dat foar de Frys
ke. lanbou wolris in tige tobeksetter
wurde. Hwant sokken urbanisear
ring, dat leare üs lannen as Frank-
rykjen Ingelan ,kin slimme gefolgen
hawwe. Forlet en krapte fan folk op
it lan, moat liede ta in minder yn-
tensyf brüken fan de groun. En dat
kin binammen hjoeddedei.net lije. Bij
hwannear ’t dan optheden prikken yn
it wurk set wurde om op koarte ter-
myn foroaring yn’e rjuchtsposysje en
de leanen fan de boerearbeiders to
kfijen,-dan kinne wy dêr tonearsten
bliid mei wêze. Bitingst foar de üP
fier fan dy plannen sil ek wêze, dat
troch in goede priissetting fan de
lanbouprodukten de boer bij steat is,
dy leanen ek oan syn arbeiders üt to
Rëaren.
Forskate oare problemen yn de
lanbou geane hjir mei mank. Wij sille
de, net fierder op yngean en freegje
inkeld mar hwat bigryp foar dizze
saek. De lanarbeider hat rjucht op
üs waerdearring, hat rjucht op in
goed bistean. Dat sil net oarg wêze
as ta heil fan it hiele folk.
y P. v a^n der Mark.
personeel heeft gehouden en sprak
daarna over de houding van het ge
meentepersoneel tegenover den bezet
ter. Deze was in ’t algemeen goed en
in sommige gevallen spr. dacht
hier b.v. aan de daad van den secre-
tarie-ambtenaar Bekius om door
brandstichting waardevolle gegevens
voor den vijandte vernietigen en
aan nog zooveel ander illegaal werk
van het secretariepersoneel zeer
goed te noemen. De gemeentesecre
taris, de heer Visser, zag zijn vader-
landsche houding beloond door»ont-
slag en maar nauwelijks wist hij aan
den onverzadigbaren klauw van den
vijand en opsluiting in een concen
tratiekamp te ontkomen, ik spreek
ongetwijfeld namens U allen, aldus
spr., wanneer ik er mijn vreugde
over uitspreek, dat hij direct na onze
bevrijding veilig op zijn post is te
ruggekeerd. Noode hebben wij hem
daar twee lange jaren gemist, hoe
wel de heer van Hout op verdienste
lijke wijze gedurende dien tijd de
functie heeft waargenomen’.
Spr. wilde de leden niet vermoeien
met een uiteenzetting van de omvang
van de ta'ak en bevoegdheden van
den tij delij ken raad, maar merkte op
dat er ernstige .bezwaren e<^ moei
lijkheden van allerlei aard ip het
vooruitzicht zijn. De woningnood b.v.
blijft een ernstig probleem. B. en W.
hebben getracht de oplossing van dit
vraagstuk te bevorderen door êen
verordening op huur en verhuur van
woningen in het leven te roepen. De
financiën geven reden tot ongerust
heid; het is te hopen dat de toezeg
ging van de Regeering ,in de troon
rede van een herziening van de fi-
nancieele verhouding tusschen het
rijk en de gemeenten een spoedige
oplossing brengt. Vele bevoegdheden
van den raad zijn thans overgegaan
naar B. en W. doch desondanks blijft
voor den raad veel belangrijk werk.
De behandeling van de gemeentebe-
grooting, het* budgetrecht, en dat
is wel het voornaamste punt, - is
aan den raad gebleven.
Spr. eindigde met een persoonlijk
woord. Ik heb de eer mogen genieten,
zeide hij, eenige maanden wn. bur
gemeester van deze gemeente te zijn.
Die waarneming eindigt m. i. v. 28
Nov. a.s. Ik wil eindigen met den
wensch uit te spreken, dat U als tij
delijke raad werkzaam ,moogt zijn in
het waarachtig belang der gemesftite
Wymbritseradeel. God schenke U
wijsheid en verstandig beleid en Hij
goed dat er ruimschoots aandacht
aan het proces te Neurenberg wordt
geschonken opdat de publieke opinie
steeds meer doordrongen worde van
de gevaren van overdreven national
lisme. Bevin, -de Engelsche minister
van buitenlandsche zaken heeft dezer -
dagen terecht gezegd dat er nog nooit
een oorlog gevoerd is, die niet had
kunnen worden voorkomen, wanneer
de kwestie aan het volk was yoorge-
legd en in dit verband pleitte hij voor
de instelling van een direct gekozen
wereidparlement. Helaas zal dit ide-
aai wel niet spoedig worden verwe
zenlijkt. En het blijtt de vraag, of er
in zoo’n wereidparlement bij de hui
dige mentaliteit wel voldoende sa
menwerking zou heerschen, wanneer
men in aanmerking neemt hoe wei
nig die nog bestaat in de individueele
parlementen der naties. Wel is waar
zijn de politieke moeilijkheden in
Frankrijk 'voorloopig opgeiost, maar
voor hoelang is een andere vraag;
er is groote kans dat als er groote
principieele kwesties aan de orde ko
men, toch weer -een sterke verdeeld
heid zal blijken en Frankrijk tot die
machteloosheid doemen, die wij ook
in de internationale politiek ontmoe
ten en zoo moeten betreuren. Het
zelfde zien wij in Italië, waar de
premier Parri is afgetreden omdat
wegens politieke tegenstellingen en
met een moeilijke winter voor den -
boeg het evenwicht tusschen de par
tijen, die hem steunden, verbroken is.
Er is daar in Italië, door de alge-
meene ontevredenheid zelfs al een
neo-fascistische beweging ontstaan.
Nu wij het toch over partijverhoudin
gen hebben zij vermeld dat het ver-
Kiezingsresultaat in Oostenrijk in
zooverre opmerkelijk is da-t, de com
munisten slechts 4 zetels kregen, de
socialisten 76 en de Volkspartij (kath.)
met 85 de absolute meerderheid^ Uit
Indonesië is te vermelden dat de z.g.
nationale conventie het „kabinet”-
Sjahir een motie van vertrouwen gaf,
waardoor de mogelijkheid zou be
staan dat de besprekingen met de
vertegenwoordigers der Ned. regee
ring zouden worden hervat. De Ame-
rikaansche generaal, die thans de
Ver. Staten in China vertegenwoor
digt heeft ontslag genomen 'en ver-
klaard dat de huidige politiek der
V. S. zal leiden tot een derde wereld
oorlog, .waarin Amerika aan de zijde
van het koloniale imperialisme ge
mengd zal worden tegen het commu
nistisch imperialisme. Met te vermel
den dat zoowel de Ver. Staten als En
geland nota’s aan Moskou hebben ge
richt over de opstandige, naar veron
dersteld wordt door de Rassen ge
steunde, beweging in Noord-Perzië en
dat in Polen iedere maand 10.000
menschen aan t.b.c. sterven en de ge
slachtsziekten in dezelfde periode tel
kens met 450.000 stijgen, eindigt
Toe kij k e-r.
Volksherstel.
De inzamelingsactie voor de Be-
tuwsche slachtoffers is ten einde ge
bracht. De dames, die zich voor het
huisbezoek beschikbaar hadden ge
steld, hebben hun taak op grondige
wijze uitgevoerd. Het enthousiasme,-
neen liever de liefde tot de naaste
heeft zich te Sneek op prachtige wij
ze gedemonstreerd. De samenwer
king tusschen personen uit alle le
venskringen en maatschappelijke
groepen der bevolking heeft hier een
resultaat gebracht dat de meest op
timistische verwachtingen heeft over
troffen.
Er is veel bijeengebracht, maar dat
vele is niet ten koste van’de kwali-' barsting moet voeren. Daarom is het
teit gegaan. We hebben ons soms
verbaasd over de werkelijk mooie
stukken welke beschikbaar zijn ge
steld, zooals bijv, een zoo goed als
nieuw slaapkamerameublement, haar
den, kachels, klokken, bedden, de
kens, lakens, slopen; geen rommel,
maar vaak zoo goed als nieuw, ta
fels en stoelen die een salon geen
oneer aandoen. Kortom, bijna alles
zeer bruikbaar. Slechts enkele stuk
ken behoefden als niet bruikbaar aan
kant te worden gezet.
Natuurlijk heeft niet ieder iets
gegeven. De burgerij van Sneek heeft
ook zijn oorlogsslachtoffers, denk
o.a. maar aan onze .spoor- ,en tram-
wegmenschen en onze Sneeker Joden,
wier huizen door moffen en enkele
Nederlandsche parasieten zoo goed
als leeggehaald zijn. Toch waren er
onder hén zelfs nog, die van hetgeen
ze nog voldoende hadden, iets af
stonden voor de slachtoffers in de
Betuwe. Anderen hadden hun plicht
reeds eerder verstaan, hebben niet
gewqfht tot de Regeering door mid
del van „Volksherstel” een beroep op
hen deed, maar gaven reeds veel aan
gedupeerdefamilieleden en evacüé’s.
Een zeer kleine groep, welke ge
lukkig percentsgewijze niet meetelt
„voelde er niets voor”. Dat was het
bescheid, dat de huisbezoeksters ge
geven werd. Menschelijk is het, deze
lieden eens het lot der Tielenaren toe
te wenschen. Een dergelijke opko
mende wensch moet echter worden
onderdrukt en afgewezen als in strijd
met een Christelijke levensopvatting.
Hun wordt echter wel toegewenscht
dat de Overheid straks krachtig in
hun bezit aan goederen zal ingrijpei.
om het lot der oorlogsslachtoffers te
verzachten. Deze lieden hebben, niets
geleerd uit de nood van dezen tij o
en zullen niet eerder iets leeren dan
dat zij op krachtige wijze door de
Regeering tot de orde worden geroe
pen. „Volksherstel” heeft de namen
der gevers, de namen van hen die wei
wilden maar niet konden geven, maai
ook van hen die niet wilden
geven, nauwkeurig geregistreerd.
Een nog kleiner gedeelte heeft „uit
principe” niet gegeven. Zij stonden op
het standpunt dat de Regeering tot
taak had om te bevorderen dat de
Duitschers de uit Nederland gesto
len goederen op korten termijn terug
moesten geven. Juist gezien. De Re
geering verstaat ongetwijfeld die
taak. Maardaar is de Betuwe
thans niet mee geholpen. En de Be
tuwe roept om hulp
Gelukkig, dat zeker 90 procent van
de burgerij die roep gehoord .en ver
staan heeft. Om een beeld te geven
van hetgeen ingezameld is, zal in een
der volgepde nummers een overzicht
gepubliceerd worden. Er is 500 ton
scheepsruimte aan goederen naar de
Betuwe verzonden, dat staat gelijk
met 3 Stanfriesbooten vol goederen.
Geld mocht niet worden gevraagd,
het ging om goederen. Alleen dan,
wanneer men aan goederen moeilijk
iets kon missen, mocht geld worden
aangenomen, als zulks zou worden
aangeboden. Zoo werd tijdens de in
zameling van goederen de huisbe
zoeksters nog ’n bedrag van f 3772,7C
aangeboden.
De op 31 Augustus en 1 September
j.l. gezonden lijst-collecte heeft een
bedrag van f6729,56 opgebracht. Bo
vendien ontving „Volksherstel” nog
diverse giften waaronder een van
f 10.000.—.
Spreekt uit dit alles niet een sterk
verantwoordelijkheidsgevoel dat de
burgers van één land voor elkaar be-
sche terreur viel. Zijn onverzettelijke
geest, zijn principieel zuiver aanvoe
len van de eenig juiste houding te
genover dén wreeden, meedoogen-
loozen overweldiger, zijn wars-zijn
van transigeeren met den bruten
vijand, zullen voor ons altijd in onze
herinnering gegrift blijven. Was het
wonder dat de bezetter al spoedig
deze voor hem zoo gevaarlijke geest
onderkende en onschadelijk trachtte
te maken
Ik weet mij Uw aller tolk wanneer
ik aan de nagedachtenis van dezen
bij zijn gemeentenaren zoo geliefden
en hooggeschatten burgemeester van
af deze plaats dien wij zoo gaarne
door hem hadden zien ingenomen
eerbiedig hujde en dank breng voor
hetgeen hij als groot vaderlander in
’t algemeen en voor zijn gemeente in
’t bijzonder is geweest. Met hem is
heengegaan een man met uitzonder
lijke beleids- en bestuursgaven; een
man met toekomst.
Het zal ongetwijfeld Uwe instem
ming hebben wanneer ik U het plan
mededeel, dat er bij het gemeentebe
stuur bestaat en reeds in een gevor
derd stadium verkeert, om, door een
t.z.t. in de raadszaal te plaatsen
borstbeeld, de nagedachtenis aan
Burgemeester'Buma zichtbaar te be
waren. Een plan, dat ook warme in
stemming heeft gevondeh bij de Com
missie voor Oorlogsgedenkteekenen
19401945 in deze provincie.
Omtrent de oprichting van een ge-
denkteeken in de gemeente op
nog nader te bepalen plaats ter.
nagedachtenis en -eerbiedige hulde
aan hen, die in of uit deze gemeente
in den strijd en het verzet tegen den
onderdrukker vielen, bestaan ook
reeds concrete plannen bij\ het ge
meentebestuur, eveneens in overleg
met de zooeven genoemde Commissie
Oorlogègedenkteekenen.
Al deze gevallenen, wier lijden en
strijden het waard zijn dat hunne
namen voor altijd voor het nage
slacht bewaard blijven, gedenk ik in
deze oogenblikken met eerbiedige
hulde. Hun strijd en doodmarteling
zijn het zaad geweest, waaruit onze
bevrijding ontkiemen kon. Sterke
God bij den voortduur de nagelaten
betrekkingen in den zwaren weg van
rouw en smart over het nooit te her
stellen verlies hunner dierbaren en
geve Hij ons voor het ideaal, waar
voor deze helden zijn gevallen, te
blijven strijden, zoolang de kracht
daartoe in ons is.
Deze woorden werden door de leden. ^°.e Uwe beraadslagingen en beslui-
staande aangehoord.
Zijn rede vervolgende, wees dé
Voorzitter er op, dat de materieele
schade in deze gemeente door den
bezetter aangericht over ’t geheel
genomen, gelukkig niet bijzonder
groot is. Dit neemt niet weg, dat
herstel van de vernielingen, zij het
noodgedwongen voorloopig, voorrang
moet hebben bij het ter beschikking
komen van materialen.
Spr. stond hierna stil bjj het ge
wichtige feit dat thans weer een
raadsvergadering wordt gehouden,
zjj het dan .ook dat deze raad van
tijdelijk karakter is. Het brengt ons
weer een stap dichter bij den grond-
wettelijken toestand, al hoopte spr.
dat de levensduur van dezen tijdelij-
ken raad zoo kort mogelijk zal zijn
en dat hij spoedig plaats maakt voor
een echte gemeenteraad, voortgeko
men uit een vrije stemming der kies
gerechtigde bevolking.
Vergeleken bij den ouden» raad zijn
velen er niet teruggekeerd, waarvan
sommigen met een meer dan 20-jarige
staat van diénst. Spr. dankte hen
allen voor hetgeen zij in hun functie
als raadslid hebben gedaan ter bevor
dering van de belangen der gemeen
te Wymbritseradeel, en wijdde daar
na een woord van bijzondere dank
aan de oud-wethquders, in de eerste
plaats t.a.v. wijlen wethouder Cnos-
sen, wiens veeljarige werkzaamheid,
bekwaamheid en ambitie hem tot
woorden van diepe erkentelijkheid aan
zijn nagedachtenis noopten. Ik twijfel
er niet aan, aldus spr., dat de herin
nering aan weth. Cnossen. nog vele
jaren, zoowel bij den raad als bij-het
‘college van B. en W. zal blijven voort
leven.
Ook de naam van weth. Feenstra
dient hier te worden genoemd. Hij
toch heeft in een zeer moeilijken tijd
het wethouderschap vervuld en naar
zijn beste weten in die functie de be
langen der gemeente gediend. Dat
hij, tengevolge van een door de Re
geering te Londen vastgesteld Be
sluit na onze bevrijding ophield wet
houder te zijn, heb ik oprecht be
treurd. Anderzijds echter bracht dit
zelfde Besluit het voordeel, dat weth
Atsma, die in 1941 op last van den
’vijand het veld moest ruimen, in Zijn
oude functie werd hersteld. De rijke
bestuurservaring en de uitgebreide
kennis van gemeentelijke verhoudin
gen waarover de heer Atsma be
schikt, is mij in dezen tijd tot groo-
ten steun geweest, waarvoor ik hem
van deze plaats welgemeend en har
telijk dank zeg.
Tenslotte bracht spr. ook weth.
Wind, die na de bevrjjding tot tijde
lijk wethouder werd benoemd, doch
die wegens vertrek naar Sneek als-’
zoodanig bedankte, in ’t bijzonder
dank voor hetgeen hij als waarn. bur
gemeester van hem, wiens volledige
rehabilitatie hem groote voldoening
schonk, heeft mogen ondervinden.
Spr. citeerde in verband hiermede
met instemming enkele passages uit
de rede, welke de Minister van Bin-
nenlandsche Zaken, Dr. Beel, onlangs
over de zuivering van het Overheids-
