Berg
itrjji
Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK, WYMBRITSERADEEL en IJLST
ém
«■l
'weg
zoen
Ie JAARGANG No. 6
Buiteulandsch Overzicht
IALE
Iclub
mier
ia! 14
CH
?DAG
If drie
DE
VRIJDAG 20 SEPTEMBER 1946
E
INDUSTRIALISATIE
in
e,
:h
plaats
[ILIA.
De textielschaarschte.
De N.I.W.I.N.
iesland
stituut,
Sneek.
Ab-prijs f2.50 per half jaar
Franco per post
f3.75 per half jaar
strekt
men in
Liefst
zoerige
De Auto Onderlinge Groningen.
Op 12 September werd de 18e jaar
vergadering dezer Maatschappij ge
houden. Uit het jaarverslag bleek een
toeneming van de jaarpremie tot bijna
8 ton per 31 Augustus 1945, welk be
drag per 31 Aug. 1946 reeds was ge
klommen tot bijna anderhalf millioen
gulden. Het overschot der rekening
ad f 6.246.70 werd bij de extra-reserve
gevoegd, waardoor deze steeg tot
f 184.427,75. Dhr. H. Welt, Uithui-
zermeeden werd als Commissaris her
kozen. De vooruitzichten werden zéér
gunstig beoordeeld.
;aan
:daan;
staan:
an
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
P
r
drsland
3 Sept.
OUT,
zullen
elheid
1. Zij
eveel-
it van
ercen-
ocent.
die in
geven,
er a.s.
ijlen
louder,
r. Soil,
im 202
Bureau voor Advertenties
Fa. DRIJFHOUT
GROOTZAND 55
Tel. 3005
mej. Vellinga en Boon; 2e. P. Hoek
stra, mevr. Jorritsma-Bles3e P. IJn-
tema, mevr. Hoekstra. Siameesche
Tweeling: le. D. de Boer, mej. Fran
kena; 2e. F. Hoeksma, mej. Cnossen;
3e. J. Rienstra, mej. Brouwer. Esta
fette autoped: le O. Hernaamdt, W.
Huitema; 2e. F. Cnossen, K. Bouma;
3e. J. Langeraap, K. Bijlsma. Latten-
racele Mevr.Wittermans2e. Lange-
raap-de Jong; 3e. W. v. d. Velde-El-
zinga. Ballen op blaadje: le pr. mevr,
de Boer-Lemstra2e. J. Eekhof-Blee-
ker; 3e. mej. R. Boonstra. Eerebogen:
le pr. Tj. Koopmans; le pr. A. Hof
man; le pr. P. Bijlsma; 2e pr. smids-
polle: A. Bootsma, J. Bootsma. Eerv.
verm.J. Nauta, wed. v. d. Velde, D.
W. Cnossen, Etalagewedstrijd: le P.
Bijlsma; 2e. J. Bootsma; 3e. Gebr.
Koopmans; eerv. verm.: Hoekstra,
Boonstra, Visser en Schotanus. Voor
afwisseling zorgde de eerste avond
nog de Muziekvereen. Eere zij God en
de Zangvereen. „Nij Libben” op zeer
verdienstelijke wijze, ’s Avonds van
de 2e dag trad het Gezelschap Tet-
man de Vries op met het successtuk:
,,’t Kin raer biteare”. Met voldoening
kan op beide dagen worden terugge
zien.
De Amerikaansche minister van
Handel, Wallace, heeft hevige deining
in zijn land en daarbuiten veroorzaakt
door stelling te nemen tegenover Byr
nes, den Amerikaanschen minister
van buitenlandsche zaken die te Parijs
een scherpe houding tegenover Rus
land aanneemt. Wallace verweet En
geland dat het in het nabije Oosten
een imperialistische politiek voerde,
welke, gevoegd bij de Russische poli
tiek om daartegen een tegenwicht te
vormen, de Ver. Staten onherroepelijk
in een oorlog zou storten, als ze de
wereld door de oogen van het Britsche
ministerie van Buitenlandsche Zaken
bleven bekijken. Men moest de Russen
maar hun gang laten gaan in hun in
vloedssfeer een derde van de we
reld de Amerikanen konden het
dan doen in twee derde van de wereld,
de Ver. Naties moesten de controle
over alle militaire machtsmiddelen
hebben. Het klinkt allemaal erg een
voudig, maar is de werkelijkheid wel
zoo Wallace schakelt de sleutel van
de huidige toestand, het wantrouwen
tusschen Oost en West geheel uit. De
Russen vreezen nu eenmaal dat het
de „kapitalistische” landen er tenslotte
om te doen is in Rusland het commu
nisme ten val te brengen omdat zij
volgens Russisch inzicht anders op
den duur zelf door het communisme
overstroomd zullen worden. En het
westen vreest dat het Rusland uit
eindelijk er werkelijk om te doen is
dit communisme over de wereld uit te
storten een vrees de laatste tijd
nog eenigszins gegroeid nu er in Rus
land zelf ook weer eens gezuiverd
wordt en alles zich daar toespitst op
een communistische en groot-Slavi-
sche politiek. In deze sfeer van tot het
uiterste opgevoerd wantrouwen was
de Amerikaansche politiek door Byr
nes te Parijs steeds hooggehouden
het Westen één front te doen vormen
om Rusland door de kracht van dat
front in toom te houden. Het is begrij
pelijk dat de heer Byrnes woest
was toen president Truman in eerste
instantie bekend maakte zich achter
de rede van Wallace te scharen, im
mers door die rede werd het westelijk
front doorbroken en kwamen Enge
land en de Ver. Staten los van elkaar
te staan, waardoor de kans bestond
dat Rusland zou denken te Parijs en
elders door vastberaden optreden nog
meer te kunnen bereiken dan het reeds
heeft bereikt. Toen Truman de volle
omvang van zijn blunder duidelijk
werd heeft hij bakzeil gehaald, gezegd
deelen hoe gij uw medewerking aan
deze actie kunt verleenen. Versta dat
goed. De N.I.W.I.N. vraagt van u
geen liefdadigheid. Wat zij van u
vraagt, is een daad van dankbaar
heid, een hartelijke handdruk van ver
standhouding, tusschen u en den man,
die in Indië zijn plicht doet. Een hand
druk, die beteekenen moet: „Wij hier
in Nederland zijn trotsch op jullie en
wij zullen ondanks den afstand, die
ons scheidt, het Kerstfeest samen
vieren”.
Dienstregeling N. S.
In de nieuwe dienstregeling j.l.
Maandag ingegaan zijn 2 Zondags-
verbindingen LeeuwardenSneek v.v.
ingelegd (Vertrek Sneek 12.30 en
15.35; vertrek Leeuwarden 10.15 en
14 uur).
Een Nederlandsche prijzenslag.
Vele gebruiksartikelen
10 goedkooper.
Naar verluidt, aldus de N. R. Crt„
heeft de Economische Commissie uit
den Ministerraad besloten tot een be
langrijken maatregel ter bestrijding
van de spanning tusschen loonen en
prijzen. Deze maatregel, welke door
het geheele Kabinet zou zijn overge
nomen, houdt in, dat de Regeering
geïnspireerd wellicht door den Belgi
schen prijzenslag op korten termijn
zal streven naar een verlaging van de
prijzen van alle voor de massa van
belang zijnde verbruiksartikelen met
ca. 10
Ter bereiking van dit doel zouden
de fabricageprijzen en/of handelsmar-
ges aanzienlijk omlaag worden ge
drukt, welke maatregelen reeds om
streeks 15 October a.s. hun beslag
zouden moeten krijgen.
Naar wij vernemen, zal de Minister-
President weldra door middel van de
radio mededeeling doen van de hier
ontvouwde voornemens, welke zeer
zeker een vèrstrekkenden invloed
kunnen hebben.
i jullie
leden
lerdagl
raat.
nemen
Jestuur
dat er een misverstand was, dat hg niet
achter Wallace stond en de Ameri
kaansche buitenlandsche politiek on
veranderd bleef. Men zegt dat al dit
gedoe verkiezingspropaganda is; in
November zijn er in de Ver. Staten
verkiezingen voor het Huis van Afge
vaardigden en Wallace die zegt
voort te zullen gaan met zijn bestrij
ding van Byrnes zou zoowel de
linksche arbeidersgroepen als de anti-
Britsch gezinde isolationisten ove
rigens wél tegenstellingen hebben
willen winnen voor de democratische
partij. De kern van die partij bestaat
echter uit gematigden, die door Tru
mans blunder nogal geschokt zyn en
vreezen dat de republikeinsche partij,
welke achter Byrnes’ politiek staat,
alleen garen bij dit alles zal spinnen.
Truman zou nu Wallace uit zijn kabi
net willen wippen om zijn fout te her
stellen, in een land waar ministers niet
verantwoordelijk zijn jegens den pre
sident doch jegens het parlement zou
een dergelijk minister ongetwijfeld
door dat parlement ter verantwoor
ding zijn geroepen en zou dit door ver
trouwen of wantrouwen in hem uit te
spreken een oordeel over hem hebben
geveld. Overigens is het wel duidelijk
dat de Ver. Staten en Groot Brittan-
nië thans eenvoudig niet buiten
elkaar kunnen en broederlijk stonden
zij dan ook naast elkaar in de debat
ten te Parijs, in de commissie waar
het groote punt van deze conferentie
Triest, werd behandeld. Die stad zal
onder toezicht van de Ver. Naties
de Russen willen: van de Groote Vier
komen maar het gaat nu om de
uitwerking van het bestuursstelsel.
Rusland wil geringe macht geven aan
den neutralen gouverneur en groote
bevoegdheden aan een door de bevol
king gekozen raad, waarvoor de Itali
anen die fascist geweest zijn, niet mo
gen meestemmen. Dat lijkt zeer demo
cratisch, maar de westelijke geallieer
den zeggen, dat, waar Rusland boven
dien eischt dat de vreemde troepen
Triest en omgeving moéten ontruimen
en de stad op belasting-, spoorweg-
technisch- en diplomatiek gebied bij
Zuid-Slavië moet gevoegd, het dan
maar een moment zal duren voor ze
door Z.-Slavië is opgeslorpt. Daarom
een neutraal gouverneur met groote
en een raad met geringe bevoegdhe
den, want annexeert Z.-Slavië Triest
dan zouden de poppen aan het dansen
gaan. Op even felle wijze als te Parijs
over deze kwestie is gedebatteerd, is
dat in den Veiligheidsraad geschied
over de Oekrainsche aanklacht, dat
Griekenland den vrede in gevaar
brengt. Ook de Nederlandsche gedele
geerde Mr. van Kleffens heeft zeer
scherp stelling tegen deze aanklacht
genomen en men vraagt zich hier en
daar af of het wel nuttig is dat een
kleine natie in dezen zoo op de voor
grond treedt en eer helpt de kloof tus
schen Oost en West te verbreeden, dan
beider standpunten wat tracht tot
elkaar te brengen. Intusschen wierp
Griekenland olie in het vuur door daar
de communistische partij te verbieden
en de communisten als opstandelin
gen te lijf te gaan. Een voorproefje
van de strijd om Duitschland hebben
we al gehad toen Byrnes eenige we
ken geleden te Stuttgart zeide dat de
Poolsche Westgrens nog niet vast
stond, d.w.z. dat Duitschland nog kon
hopen dat het ook in het Oosten min
der gebied zou verliezen dan aanvan
kelijk gedacht werd. Maar Molotoff
heeft Polen nu verzekerd dat die
grens wel vaststond Dat is een bit
tere pil voor de Duitsche socialistische
eenheidspartij, die in de Russische
zóne werkt en bij een aantal gemeen
teraadsverkiezingen daar Zondag weer
het grootste deel der stemmen haalde,
ook al werden er strooibiljetten van
een verzetsbeweging verspreid, welke
deze partij beschuldigden Duitsch ge
bied aan Moskou te verschacheren..
In de Britsche zóne schijnen bij de ge
meenteraadsverkiezingen de soc. dem.
te leiden, al hebben de onafhankelij-
ken vrij veel stemmen, in de Fransche
zóne heeft de Kath. chr. dem. unie een
overweldigende meerderheid. De com
munisten kregen in geen van beide
zónes veel stemmen. In Engeland wor
den nu van justitie-wege maatregelen
genomen tegen de „squatters”, de
slecht- of heelemaal niet behuisden,
die zich zonder vergunning vestigen
in de groote panden, waar in den oor
log regeeringsbureaux waren geves
tigd, welke nu zijn ontruimd en gereed
zouden worden gemaakt voor bewo
ning door hen, die de lijsten zouden
aanwijzen. Eenige leiders der commu
nistische party worden vervolgd, om
dat zij de beweging der squatters zou
den hebben georganiseerd.
Koninklijke onderscheidingen.
Benoemd zyn o.a.
tot Grootkruis in de Orde van den
Nederlandschen Leeuw: Zijne Em. J.
kardinaal de Jong, aartsbisschop van
Utrecht;
tot Groot-Officier in de orde van
Oranje Nassau o.a. dr. K. H. E. Gra-
yemeijer, alg. gedelegeerde v. d. Ned.
Herv. Kprk;
tot ridder in de orde van den Neder
landschen Leeuw o.a. P. Sikkes, lid
Ged. Staten van Friesland te Sneek;
tot officier in de orde van Oranje
Nassau de voormalige als zoodanig
tijdelijk benoemde reserve-kolonel mr.
H. P. Linthorst Homan, thans reserve
kapitein van dat wapen;
tot ridder in de orde van Oranje
Nassau o.a. R. A. v. d. Sluis, directeur
der N.V. Lankhorst Touwfabrieken te
Sneek.
De eeremedaille verbonden aan de
orde van Oranje Nassau in zilver is
toegekend aan G. Wijbenga, chef hout-
afdeeling bij de fa. J. Nooitgedagt en
Zonen te Ijlst;
in brons aan: J. Nooitgedagt, voor
heen arbeider bij de fa. wed. W. J.
Oppedijk te Ijlst; R. Haagsma, T. v.
d. Horst, A. Brens, L. Bijlsma, S.
Fijlstra, P. Riegstra, J. G. Rameau en
J. Buma, allen arbeiders bij de fa. J.
Nooitgedagt en Zonen te IJlst.
SNEEKER NIEUWSBLAD
RedacteurenL. KIEZEBRINK en C. SMIT Redactie-adresKLEINZAND 7 - SNEEK
■i
De minister-president dr. L. J. M.
Beel heeft Zaterdagavond via beide
zenders een oproep tot het volk ge
richt om geestelijk contact met onze
militairen in Indië te onderhouden. De
regeering deed wat in het vermogen
ligt om het verblijf van de Nederland
sche soldaten in Indië zoo goed mo
gelijk te ordenen. Zij spant alle krach
ten in om den mannen een behoorlijke
ligging, kleeding en voeding, behoor
lijke materieele verzorging en behoor
lijke bewapening te verschaffen. Zij
beseft echter, dat dit niet voldoende
is. Dat het voor het moreel van de
troep noodzakelijk is om ook het gees
telijk contact met het moederland le
vendig te houden, om niet slechts
voeding, kleeding en ligging maar om
een stuk van het Moederland zelf mee
te geven naar deze verre gewesten.
Reeds hebben velen het belang van
het contact tusschen de soldaten in
Indonesië en degenen, die achterblij
ven in het Moederland, ingezien. Dui
zenden in eten lande hebben hetzij in
dividueel hetzij invereenigingsverband
reeds in dien geest gewerkt. Spontaan
uit alle lagen van de bevolking is een
actie voortgekomen om de troepen te
voorzien met wat zij voor het geeste
lijk contact noodig hebben. Er zijn
brieven gezonden en boeken, tijd
schriften en pakketten, gramophoon-
platen, sportartikelen, muziekinstru
menten enz. enz., doch dat alles is niet
voldoende. Er moet veel meer worden
gedaan. Deze actie moet worden
saamgebundeld, daar moet een geheel
van worden gemaakt, opdat met ver-
tiendubbelde kracht de eenmaal aan
gevangen arbeid kan worden voortge
zet, daartoe is een organisatie in het
leven geroepen, die den naam draagt
van „Nationale Inspanning Welzijn
verzorging Indië”. De N.I.W.I.N. De
regeering heeft ir. P. S. F. Otten uit
Eindhoven bereid gevonden om als
voorzitter van deze organisatie op te
treden. Zij zal de activiteit der ver
schillende regeerings-instanties op dit
punt coördineeren met die van het
particulier initiatief. Zij zal dus de
verzorging van de militairen en van
de burgers in de Overzeesche gebieds-
deelen van het Koninkrijk ter hand
nemen. Vereenigingen en particulieren
kunnen hun ideeën en hun verlangens
ten aanzien van de cultureele verzor
ging der troepen kenbaar maken, de
NIWIN zal de uitvoeringsmogelijkhe
den onderzoeken en indien de uitvoer
baarheid blijkt, ze op de snelste en de
meest effectief opgezette wijze uit
voeren. Zij zal inzamelen wat er maar
in te zamelen valt en wat maar van
eenig belang kan zijn voor de troepen
ginds. Zij zal de mannen in Indië van
dag tot dag doen voelen, dat Neder
land zijn jongens niet vergeet.
Landgenooten, de troepen, die bin
nenkort vertrekken, zullen ginds met
hen, die reeds in Indië vertoeven ver
van huis het Kerstfeest vieren. De
N.I.W.I.N. start haar actie met een
grootsch opgezette zorg voor het
Kerstfeest van onze mannen ginds.
Reeds nu stelt zij de gelegenheid open
voor ieder, die daartoe wil bijdragen,
om aan onze militairen in Indonesië
een kerstpakket te overhandigen, ver
zorgd door het Roode Kruis. Eerst
daags zullen o.m. de dagbladen mee-
JUTRIJP—HOMMERTS. Op 11 en
12 Sept, hield de Oranjevereen. alhier
haar jaarlijksche feestdagen. Mocht
het weer zich de morgen van de eerste
dag ongunstig laten aanzien, in de
middag klaarde het op, terwijl de 2e
dag begunstigd werd met prachtig
weer. Er werd begonnen met een op
tocht, gevolgd door kinderspelen. De
uitslag was als volgt: Wagens Hist.
Optocht: le pr. F. de Haan; le pr. R.
IJpma; 2e pr. F. Bijlsma; 2e pr. Gebr.
Dijkstra; 3e pr. Mej. Grietje Jaarsma
c.s. Wagens symb. voorst.: le pr. Mu
ziekvereen.; le pr. Th. Koopmans; le
pr. Jelle Nauta; 2e pr. Mej. Yp Osin-
ga; 2e pr. mej. Anna Bijlsma. Paar
den le pr. Willem Osingale pr. mej.
W. Walstra; le pr. W. Brouwer; 2e
pr. mej. K. de Boer; 2e pr. H. Boot
sma en T. IJntema; 3e pr. mej. A.
Hoekstra. Kinderen: le pr. Hiltje de
Boer; 2e pr. Hiltje Cnossen; le pr.
Durk Brouwer; le pr. Hiltje Hoek
stra; le pr. Ytje Cnossen; le pr.
Gretha de Vries; le pr. Harmke Lan
geraap; le pr. Tjitske Duiker; 2e pr.
Trijntje Havinga; le pr. Neeltje
Posthuma en Hillie Boonstra; 2e pr.
Tine Osinga en Pietje Nauta; le pr.
Jet Schotanus; le pr. Kinderen van
J. v. d. Velde; 2e pr. Jacob je IJpma;
2e pr. B. Visser; 2e pr. Hammie de Ja
ger; 2e pr. Durkje Haagsma; 2e pr.
Bettie Breeuwsma; 2e pr. Anne Wal
stra. Kinderspelen. Vlagjesteken: le
pr. Auke Osinga; 2e pr. Wiebren Sto
ker; 3e pr. Klaas Rienstra. Blokjes
rapen:, le pr. Aukje Wind; 2e pr.
Hiltje Hofman; 3e pr. Durkje Nauta.
Zakloopen: le pr. M. Bootsma; 2e pr.
S. Koopmans; 3e pr. J. Dijkstra.
Koekhappen: le pr. Trijntje Huitema;
2e pr. Saakje Sijbranda. Ballen op
blaadje: le pr. J. Wittermans; 2e pr.
G. Eekhof; 3e pr. G. Boonstra. Esta
fette: le pr. Mink de Boer en J. Keu
len; 2e pr. Yke Koopmans en P. Dijk
stra; 2e pr. Sietse Nijholt en Anne
Huitema; 2e pr. Fokke Wijbenga en
S. Groenveld. Stoelendans: le Wiets-
ke Hoekstra; 2e. Trijntje Strikwerda;
3e. Klaaske Hoekstra, ’s Avonds werd
opgevoerd „Sietske”, geschreven door
onze dorpsgenoot R. Posthuma. Hier
voor was veel belangstelling en het
mag dan ook schitterend geslaagd
heeten.
De 2e dag werd begonnen met Ring-
rijderij. le pr. W. Piersma; 2e. A.
Osinga; 3e. H. Osinga; 4e. H. Huite
ma. Schoonste geheelle. P. de Haan
2e. W. Piersma; 3e. F. Nieuwenhuis.
Eerv. verm.: T. Groenveld. Volksspe
len. Fopbril: le. F. de Haan; 2e. K.
Koopmans; 3e. Jelle Dijkstra. Spriet-
loopen: le J. Wierda; 2e. D. de Boer;
3e. A. Dijkstra. Behendigheidswed-
strijd: le. mej. IJntema; 2e. mej. Wit
termans; 3e. mej. Leenstra; 4e. mej.
Siersma. Estafette: le. G. Dykstra,
mej. Landman; 2e. G. Lautenbach,
mej. Veenstra; 2e. A. Osinga, mevr.
Wittermans; Tj. v. Netten, mej. Dui
ker. Naar de trein: le. F. de Haan,
In den loop van de eerstkomende
maanden zal het mogelijk zijn weder
een aantal punten van de textielkaart
geldig te verklaren, waarschynlyk
20. Dit is gebleken op een persbijeen
komst van het ministerie van econo
mische zaken. Toch is de situatie op
het gebied van textiel in ons land nog
verre van gunstig. Verscheidene fac
toren werken daartoe mede. Daar is
in de eerste plaats het gebrek aan de
viezen. Dan zijn er de moeilijkheden
ten aanzien van de levering door het
buitenland van de benoodigde grond
stoffen. De invoer van ruwe katoen
en ruwe wol biedt in het algemeen
geen moeilijkheden meer. Zorgelyk
daarentegen is de garenvoorziening.
Om één voorbeeld te noemen: onze
kamgarenbehoefte wordt nog maar
voor slechts 20 gedekt. De invoer
van katoenen garens, welke voor den
oorlog tot 18.000 ton per jaar d.i.
pl.m. een derde van onze consumptie
werd opgevoerd, moet zelfs nog
worden hervat, ofschoon leveringen
in verschillende handelsverdragen
reeds voor eenigen tyd zijn gestipu
leerd. De productie van tricotgoede-
ren heeft hieronder in ’t bijzonder te
lijden. Op het gebied van de kolen
voorziening, tot voor kort een der be
lemmeringen van de textielindustrie,
zijn er intusschen vrijwel geen moei
lijkheden meer. Een andere factor,
welke nog wel remmend op de textiel-
productie werkt, is de personeels
voorziening en de in vergelijking
met den voor-oorlogschen tijd ge
ringere arbeidsproductiviteit. Gemid
deld 75 pct. van het aantal arbeiders,
dat voor den oorlog in de textiel
industrie werkzaam was, is thans
weer in de textielfabrieken. Maar:
met deze arbeiders wordt gemiddeld
50 pct. van de voor-oorlogsche pro
ductie bereikt. Bovendien houde men
rekening met het feit, dat slechts 60
pct. van de textielproductie op het
oogenblik direct ter beschikking van
de bevolking komt. Bij de tegenwoor
dige productie en verdeeling daarvan
kan per hoofd van de bevolking nog
niet meer dan één punt per week wor
den toegewezen. Er wordt ook geëx
porteerd: 6 procent der wollen en 8
procent der katoenen goederen tot nu
toe. Deze percentages betreffen de
voor kleeding en dekking bestemde
goederen.Voor de producten der tapijt
en trijpindustrie zijn hoogere percen
tages vastgesteld. Daarnaast stellen
leger, vloot en luchtmacht hun
eischen, moeten de ziekenhuizen wor
den voorzien en gebruiken landbouw
(kaasdoek b.v.) en verwerkende in
dustrie (schoenvoering en canvas
voor banden) textielproducten. Of het
percentage van 60 procent van de pro
ductie voor de normale gezinsverzor
ging zoo blijft, zal afhangen van de
beslissingen van de regeering ten aan
zien van den omvang, welken zij aan
den export, op het belang waarvan de
minister nog onlangs heeft gewezen,
wil geven.
Er wordt wel geklaagd over de hoo-
ge prijzen. Men rekende echter voor,
dat de kosten van een hedendaagsch
pak inderdaad wel veel hooger moeten
zijn dan voor den oorlog. Katoen b.v.
kostte in 1939 ongeveer 57 cent per
kg en thans is de prijs van ruwe ka
toen in Amerika al tot 2.30 geste
gen en hierbij gevoegd een gemiddelde
stijging van de loonen met 80 procent,
dan is het te begrijpen, dat een pak
nu veel duurder komt.
Wat de kunstzijde-industrie betreft
de productie van kunstzijdegarens is
voor dit jaar geraamd op 7000 ton,
waarvan 4700 ton in Nederland zal
worden verwerkt. Dit zijn wel zeer be
vredigende cijfers, wanneer men in
aanmerking neemt dat voor den oor
log 4200 ton in Nederland werd ver
werkt. Voor 1947 ziet het er op dit
punt nog gunstiger uit, hetgeen voor
al van beteekenis is voor de productie
van dameskleeding. Het streven van
het Rijksbureau is er op gericht de
winkeliers een beperkten voorraad te
laten vormen, waardoor het publiek
een ruimere keuze zal kunnen doen.
Eerst als zich eenige voorraad heeft
gevormd zal tot aanwijzing van nieu
we punten worden overgegaan. De
klachten, dat de mannen zoo moeilijk
een costuum kunnen koopen, hetzij als
confectie, hetzij naar maat, vinden
o.m. hun oorzaak in het tekort aan
voeringstoffen, in welker behoefte
Duitschland vroeger voor de helft
voorzag.
De textiel-industrie in ons land
heeft nog behoefte aan 15.000 arbei
ders, vrouwen en meisjes. Zij zouden
mede belangrijk kunnen bijdragen de
productie op te voeren. In zekeren zin
heeft ons land het dus in eigen hand
een betere situatie op de textielmarkt
te scheppen.
Kantoor voor Abonnementen:
Fa. KIEZEBRINK Co.
KLEINZAND 7 - Tel. 2872
Er is, zooals men weet, een streven bij
de groote industrie, haar bedrijven te
splitsen en sommige van haar afdeelin-
gen elders in ons land te vestigen, de
zg. decentralisatie. Dit decentralisatie-
verschijnsel der afzonderlijke groote be
drijven gaat dan hand in hand met het
feit dat men ook de Nederlandsche in
dustrie als geheel gezien, meer over ons
land wil verdeelen. Tot nog toe was deze
industrie vooral geconcentreerd sa
mengepakt dus in het Westen des
lands, al hebben het Zuiden en Oosten
ook hun deel. Over de oorzaken van de
wensch naar decentralisatie van de
Nederlandsche industrie als geheel en
van afzonderlijke groote bedrijven, zou
breedvoerig kunnen worden geschreven.
Dat gaat echter het raam van een ar
tikeltje te buiten. Die oorzaken zijn
vele en we noemen enkele in het kort.
Wanneer een zeer groot bedrijf enkele
onderdeden afsplitst, om die naar
elders over te brengen, kan dit in
gegeven worden door de wensch het ri
sico van totale vernietiging bij bomaan
vallen in een nieuwen oorlog te ontgaan,
de ervaring van den afgeloopen oorlog
is dan oorzaak van dit streven. Er is
ook de kwestie van het personeel; een
bepaald gebied kan wat de personeels
voorziening van een veel arbeiders en
arbeidsters eischend bedrijf betreft, uit
geput raken, en inplaats van arbeiders
van vrij ver elders aan te voeren, dus
hen naar de fabriek te brengen, kan
het overweging verdienen een afdeeling
der fabriek naar die arbeiders te bren
gen, dus naar een gebied waar minder in
dustrie is en dus waarschijnlijk meer per
soneel beschikbaar is of opgekweekt
kan worden. Bij de verdeeling van de
geheele Nederlandsche industrie over
ons land spreken echter ook de bouwers
van steden een woordje mee. Men is zoo
gaandeweg in die kringen tot de over
tuiging gekomen, dat het met de groote
steden min of meer vastloopt, er alles
te veel opeengehoopt wordt, wat tot al
lerlei minder gewenschte toestanden en
niet alleen van stoffelijken aard als uit
verkeersoogpunt enz., maar ook op
cultureel gebied aanleiding geeft. Men
kan zich dus voorstellen dat in de toe
komst bij vestiging van industrieën in
bepaalde streken ook de staat een
woordje wil meespreken. De Rijksdienst
voor het Nationale Plan bemoeit zich
o.a. daarmede. Het spreekt dat wan
neer er eenerzijds een streven is de in
dustrie meer over het geheele land te
verdeelen en niet meer samen te pakken
in bepaalde gebieden, waaraan men
vroeger om redenen van goede ver
keerswegen, ruim beschikbare arbeids
kracht, goedkoop bouwterrein enz. de
voorkeur gaf, er anderzijds elders, waar
men tot nog toe weinig industrie had,
een streven is zooveel mogelijk deze in
dustrie tot zich te trekken. Men ziet
daarin een kans op verbetering van de
welvaart, om werkloozen aan werk te
helpen, en diegenen die, omdat er wei
nig werkgelegenheid is, tot nog toe naar
andere deelen van het land vertrokken,
nu thuis, dus in het eigen gebied te
houden. Natuurlijk brengt industrieves
tiging ook wel kansen Op nadeelen mee.
Wanneer er te veel wordt gefabriceerd
of te weinig koopkracht bij het publiek
is krijgt men werkloosheid en de lasten
dan ook op de plaatselijke gemeenschap
gelegd, zijn niet gering; voorts zijn er
ook wel nadeelen op cultureel gebied,
men vreest wel het verloren gaan van
het volkseigene in industriegebieden
enz. Maar toch, in het algemeen trekt
een provincie, streek of gemeente gaar
ne de industrie aan en wil het haar ge
makkelijk maken zich te vestigen of uit
te breiden. Ter bevordering van de vesti
ging van meer industrie in Friesland is
na de bevrijding met steun van provin
cie en Kamer van Koophandel het Eco-
nomisch-Technologisch Instituut voor
Friesland opgericht, gevestigd te Leeu
warden onder directoraat van drs. A.
Hoekstra. Het is een lichaam voor on
derzoek, studie en advies op het gebied
der industrialisatie en de heer Hoekstra
verklaarde dezer dagen nog aan een
vertegenwoordiger van de pers dat, ge
zien de binnenkomende aanvragen om
adviezen en inlichtingen, het voor Fries
land nieuwe instituut in een behoefte
voorziet. Wat den aard der aanvragen
betreft, zijn te onderscheiden die bedrij
ven, welke reeds elders zijn gevestigd
en om allerlei redenen zich moeten ver
plaatsen, of die, welke willen decentrali-
seeren. Aan den anderen kant komen er
aanvragen uit het Friesche bedrijfsleven,
van gemeentebesturen, van uitvinders
enz. Maar, zoo besloot de heer Hoek
stra, een belemmering voor directe
tastbare resultaten ligt in de internatio
nale- en nationale toestanden op econo
misch en maatschappelijk terrein. Zoo
lang die toestanden zich niet ten gunste
wijzigen, kan een groote ontwikkeling,
ook in de provincie Friesland, niet wor
den verwacht.
Uit deze woorden blijkt wel dat men
zich direct geen gouden bergen moet
voorstellen, al zijn er hier en daar in de
provincie plannen. Volgens prof. dr. J.
H. Brouwer, die te Drachten sprak tij
dens de Waldwike, zouden er daar plan
nen zyn om er een fabriek te vestigen,
waar 850 man werk kunnen vinden.
We achten het niet noodig daarop hier
extra de aandacht te vestigen, wij weten
dat men bij alle bevoegde instanties ook
hier de oogen open heeft. Wel achtten we
het echter gewenscht hier eens te wijzen
op bovengenoemd Economisch Techno
logisch Instituut dat zoo nuttig werk
voor alle deelen van onze provincie
kan doen. i
