:e
Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK, WYMBRITSERADEEL en IJLST
lei
Inspectie verga dering
DINSDAG 24 SEPTEMBER 1946
le JAARGANG No. 7
1
Vechl
heele
Hol-
et het
rruydt
s thee
thee,
stelt
anges
Dan
’ELB
ineek
INGEZONDEN.
Afscheid Dr. H. de Vos
Van Millioenen naar Milliarden
i.
Binnenlandsch Overzicht
t
Redactieadres KLEINZAND 7 - SNEEK
ft:
Tel. 231
H jaar
arne
met
laar
dog
Idroog
ok- ei
het
'dde
ogal
om-
hat-
te 8 ur
mgewoi
ikaansch
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
De
een
IJLST. Onze wijkverpleegster, zuster
B. Wouda, ontving dezer dagen een oor
konde van de Amerikaansche autoritei
ten, als dank voor het onderdak verlee-
nen aan twee Amerikaansche vliegers
tijdens de Duitsche bezetting.
en wij
tabak
Bureau voor Advertenties
Fa. DRIJFHOUT
GROOTZAND 55
Tel. 3005
i eiger
enin-
rten,
zen).
•voor
bijv.
Kan-
aris-
ring-
e groots!
LSON.
tslag o«
de stern
als Ladi
i 18 jas
Buiten verantwoordelijkheid der redactie
'ereld ver
speelt ei
teek.
M3.
Kolenrantsoen blijft twaalf eenheden.
Het huisbrandrantsoen is voor dezen
winter definitief op twaalf eenheden
vastgesteld. Kamerbewoners zullen zes
eenheden brandstof krijgen. Zijn zij
ouder dan vijf en zestig jaar, dan ont
vangen zij negen eenheden. Van be
voegde zijde wordt er op gewezen, dat het
niet juist is zooals vaak gebeurt
afvzijzend te staan tegenover bruinkool
briketten Wanneer deze oordeelkundig
worden gebruikt, geven zij voor weinig
geld een goede, gelijkmatige warmte.
Bijz. Raad van Cassatie.
De limonade-bewerker J. Vooistra, uit
Sneek, Lijnbaansbuurt, stond Woensdag
terecht voor de bijz. Raad van Cassatie
te Den Haag, terzake dienstneming bij
de Wasserschutz-polizei. Door het bij-
Alg. Ned. Invalledenbond.
Op 16 Sept. j.l. hield de afd. Sneek
van dezen bond een ledenvergadering.
Nadat voorz. Elzinga de vergadering
had geopend, volgde het verslag van den
secretaris. Het kasbeheer werd in orde
bevonden. Als afgevaardigden naar het
congres, dat gehouden wordt op 25 en
26 Sept, werden benoemd de h.h. Elzin
ga en Bantema, die deze taak op zich
namen. Zij nog vermeld dat Z.K.H. Prins
Bernhard en minister Drees dit congres
in de morgenuren zullen bijwonen.
I en 9uu
Maanda
engen
er Kord
Per 1 October meer gas en
electriciteit.
De verbetering van onze kolenpositie
heeft het mogelijk gemaakt, de gas- en
electriciteitsrantsoenen aanzienlijk te
verhoogen. Deze verhooging zal reeds op
1 October a.s. van kracht worden. De
nieuwe kookrantsoenen voor gas zijn al
dus vastgesteld: voor gezinnen van twee
personen 54 M3 per periode (in plaats
van 34 M3); voor elk gezinslid meer 6
M3 per periode (onveranderd); voor al
leenwonende personen die zelf koken 48
M3, (i.p.v. 28 M3). Electriciteit voor
zonder gerechtshof te Leeuwarden was
indertijd 8 jaar tegen hem geëischt. De
uitspraak was 3 jaar. De advocaat-fis-
caal bij den Raad van Cassatie achtte de
tijd in voorarrest doorgebracht, voldoen
de. Uitspraak over 4 weken. Vooistra
werd o.m. verdedigd door een oud-
K.P.’er hier ter stede.
Luisterwedstrijd Man over boord'.
Bij den in Juni door Koos Koen ten
bate van Nederlands Volksherstel ge
houden luisterwedstrijd zijn o.a. prijzen
gewonnen door J. de Groot, Abbega.
prijzen nrs. 303 en 1197 1 st. zw. bors
telwerk en 1 pakje sigarillos; Tj. Abma,
Folsgare, prijs nr. 1020 1 kam; mevr,
wed. H. Stienstra, Sneek, prijs nr. 410
1 sc. zw. borstelwerk; T. Brinkman,
Sneek pr. nr. 472 1 vouwbeen.
Distributienieuws.
Binnen 2 maanden zal voor alle per
sonen ouder dan 21 jaar een bon wor
den aangewezen, waarop naar keuze 25
gram peper of nootmuskaat gekocht kan
worden. Van 25 Sept, af zijn de speciale
punten voor textiel, uitgereikt vóór 1
Mei 1946 niet meer geldig; dus de brui
ne bonnen met zwarte opdruk „textiel
10 punten” en de paarse bonnen
zwarte opdruk „textiel 1 punt”.
plaats in zijn gewone uitgaven nog niets
uitgetrokken voor verbetering der on-
derwijzerssalarissen en voor de toege
zegde ouderdomsvoorzieningen, al belooft
hij er om te zullen denken. En in de
tweede plaats heeft hij een groot deel
van zijn uitgaven over 1947 naar de
buitengewone verschoven, ook het be
drag dat hij er tegenwoordig op.toelegt
om het Nederlandsche volk te voeden.
Op deze buitengewone uitgaven komen
wij in het volgend nummer terug.
Zondagavond j.l. nam dr. H. de Vos
afscheid van. de Ned. Herv. Gemeente
alhier in verband met zijn benoeming
tot kerkelijk hoogleeraar aan de Ge
meentelijke Universiteit te Amsterdam.
Een groote schare vulde het ruime kerk
gebouw, waarbij wij een viertal predi
kanten uit naburige gemeenten opmerk
ten. Na het votum en lezing der Apos
tolische Geloofsbelijdenis las de schei
dende leeraar 1 Cor. 1 82 5, waar
na hij in een warme prediking de ge
meente bepaalde bij 1 Cor. 2:2: „Want
ik had niet besloten iets te weten onder
u, dan Jezus Christus en dien gekrui
sigd”. Na de prediking bracht dr. de
Vos allereerst dank aan de collega’s van
buiten, met wie hij een prettige samen
werking heeft mogen hebben. Ook ge
meenteleden uit andere plaatsen had spr.
opgemerkt, waarover hij verheugd was.
Van de predikanten Kentie en De Ruiter
neemt spr. met weemoed afscheid. Met
hen, evenals de andere collega’s heeft hij
prettig kunnen samenwerken en hij zal
ze beide zeer missen. Hij spreekt de
wensch uit, dat het hun beiden wel mo
ge gaan in hun persoonlijk en ambtelijk
leven. Het is meer dan een phrase, wan
neer spr. erkent, dat er met den kerke
raad een goede samenwerking bestond.
Men heeft daar naar mij willen luiste
ren, omdat men mij het volle vertrou
wen schonk, hoewel wij het niet altijd
met elkaar eens waren. Spr. heeft
groote eerbied voor de trouwe plichts
betrachting der leden van den kerkeraad
en spr. hoopt, dat God hun den rechten
weg mag wijzen voor zijn opvolger,
waarvoor de gemeente opgewekt wordt
te bidden. De kerkvoogden wordt dank
gebracht voor de wijze waarop zij naar
de wenschen van spr. en zijne vrouw
hebben willen luisteren. Hij zal vaak
met weemoed aan deze pastorie terug
denken. In dit alles hebt u getoond de
kerk te willen dienen, evenals de archi
tect Leeman, die op prettige wijze aan
spr.’s wenschen tegemoet kwam,
koster en de kosterin vertoonen
merkwaardige eenheid, niet alleen als
man en vrouw, maar ook in hun bedie
ning. Er is niet zelden een beroep op hen
gedaan om iets te weten te komen over
personen en toestanden. Moge het hun
gegeven zijn nog jaren een gezegend
leven te genieten. Ook den organist, een
belangrijk persoon in den eeredienst,
wordt de zegen des Heeren toege-
wenscht. Met besturen van tal van ver-
eenigingen heeft spr. veel samengewerkt
en het spijt hem, dat hij niet zooveel
heeft kunnen doen als hij wel gewenscht
had. In het jeugdwerk en met de cate
chisanten, die weinige waren, heeft hij
het goed gehad. Ook in de gemeente
heeft hij zeer veel hartelijkheid onder
vonden en als spr. nog weer opnieuw
zou moeten beginnen zou hij het anders
doen, b.v. het huisbezoek beter verzor
gen. Maar er is ook niet altijd veel
medewerking geweest, o.a. in den kerk
gang. Een teer punt is de verschuiving,
waardoor de onderlinge afstanden groo-
ter worden. Toen spr. hier 18 jaar ge
leden kwam, vond hij een door de rich-
tingsstrijd verpeste gemeente en toen
hij hier 12% jaar was, beschouwde hij
zijn werk als mislukt. Nu durft spr. dat
niet meer zeggen, omdat hij Gode zij
dank een bruggebouwer heeft mogen
zijn. Wij moeten naar één Heer willen
luisteren en het zou heel erg zijn, als de
strijd opnieuw ontbrandde. De Heer re
geert en in dat geloof geeft spr. zijn
werk hier over aan den Heer der ge
meente. Ds. de Ruiter spreekt namens
den kerkeraad, de kerkvoogdij en de ge
meente er zijn blijdschap over uit, dat
dr. de Vos tot kerkelijk hoogleeraar is
benoemd. Er is echter ook weemoed, en
daarin leeft de gemeente mee. Spr. dankt
dr. de Vos voor wat deze in den kerke
raad en in de gemeente heeft willen zijn.
Hij heeft niet willen heerschen. maar
leiden. De verhouding in den kerkeraad
was goed, waarvoor wij u hartelijk dan
ken. Wij roepen, niet ach en wee, want
wij mogen gelooven in de vergeving der
zonden, ook der ambtelijke. Spr. wil
nog een persoonlijke herinnering mee-
deelen. Toen hij pl.m. 7 jaar geleden het
beroep naar Sneek ontving, zag hrj er
eerst erg tegen op, naast een dr. en pri-
vaat-docent te moeten werken, maar dat
is bijzonder meegevallen. Spr. verzoekt
de gemeente Gez. 263 1 te willen zin
gen, waarna dr. de Vos ds. de Ruiter
dankt en voorgaat in dankgebed. Van de
gelegenheid om ds. en mevr, de Vos per
soonlijk de hand ten afscheid te drukken,
werd door velen gebruik gemaakt.
SNEEKER NIEUWSBLAD
Redacteuren L. KIEZEBRINK en C. SMIT
Donderdag j.l. vond in het Geb. v.
Chr. Bel. de bekende Inspectievergade-
ring weer plaats.
De Inspecteur van het L.O., de heer
R. J. Sipkens, opende de bijeenkomst en
constateerde met vreugde een flinke op
komst op deze eerste vergadering na
den oorlog. Spr. heette in het bijzonder
welkom den heer en mevr. Bierling, den
spreker, den heer L. v. d. Zweep, verte
genwoordigers van gemeente- en school
besturen. Onwillekeurig zult ge met uwe
gedachten terug zijn gegaan naar de
laatste bijeenkomst hier en verwijld heb
ben bij uwe collega’s, die de achterlig
gende jaren niet hebben overleefd en in
het bijzonder bij hen, die slachtoffer van
de terreur zijn geworden. Spr. verzocht
de aanwezigen zich van hunne zitplaat
sen te verheffen en in een oogenblik
stilte de heengegane collega’s te ge
denken. Mogelijk zullen er zijn, aldus
vervolgt spr., die gedacht hebben, dat na
een onderbreking van 67 jr. een mooie
gelegenheid geschapen was om dit In-
spectie-instituut geruischloos ten grave
te doen dalen. Toch kunnen we deze
vergaderingen niet missen. Het is een
der weinige gelegenheden, dat wij als
ambtgenooten van verschillende rich
ting, zaken onder de oogen kunnen zien,
welke ons allen aangaan. Wij aanvaar
den de richtingsverschillen en verliezen
niet uit het oog dat onze gezamenlijke
taak is de opvoeding van het Neder
landsche kind van heden. Nu, na den
oorlog staat deze taak ons duidelijker
voor de oogen dan daarvoor. Deze eene
kans in het jaar, om gemeenschappelijk
overleg te plegen, moeten wij ons niet
laten ontglippen. Ik dank u voor de
prettige wijze waarop u mij bij mijn
ambtsaanvaarding, ontvangen hebt, en
ik zal al het mogelijke doen, deze pret
tige verstandhouding te doen voort
duren. Men zie in mij niet het nood
zakelijke kwaad, maar de medewerker,
die zijn bescheiden gaven in dienst van
de school stelt. Laat ons bouwen met
elkander; er zijn puinhoopen genoeg
Dan is het woord aan den heer L. v. d.
Zweep, inspecteur L.O. te Amsterdam
over
Wij hebben voor een bespreking van
het staatsstuk, dat men millioenen-nota
pleegt te noemen, maar tot een milliar-
dennota is uitgedijd, gaarne de meer fi
nancieel deskundigen der groote bra
den laten voorgaan. Bij het doorlezen
van wat deze daarover schrijven ont
dekken wij echter dat zij over minister
Lieftincks becijferingen betreffende uit
gaven en inkomsten voor 1947 al even
verbijsterd zijn als wij. En dat is geen
wonder. Ten eerste zijn de sommen zoo
geweldig, vergeleken bij de staatsuit
gaven van voor den oorlog, dat men zich
er nog niet in thuis voelt, zooals een
schooljongen die inplaats van met een
tientallig, plotseling met een ander stel
sel moet werken. Ten tweede zijn alle
cijfers zoo beïnvloed door de buitenge
wone omstandigheden, temidden waar
van we nog leven, dat we geen kijk
op de werkelijke kosten van onze staats
huishouding hebben. Het is eigenlijk
zoo dat de Nederlandsche staat een ge
heel nieuwe huishouding moet opzetten
op de ruïne van een oude en hij over een
reeks van jaren zich daarvoor een aan
tal uitgaven moet getroosten, welke
gaandeweg verminderen, en daarnaast
een aantal uitgaven moet doen om het
huishouden gaande te houden, en dit
laatste liefst nog heel wat beter dan
vroeger. En dit alles moet dan geschie
den uit een zeer schraal voorziene beurs
en met een uit het verleden stammende
enorme schuldenlast. Prettig huishouden
is het dan niet Gezien het bovenstaan
de is het te begrijpen dat we van den
minister een begrooting krijgen voor
1947, waarop de gewone uitgaven voor
komen, welke het staatshuishouden in
gang moeten houden en een begrooting
van buitengewone uitgaven, welke gaan
deweg, naarmate de toestand in Neder
land normaler wordt, zullen afloopen.
Wat de gewone uitgaven betreft, deze
worden geraamd op 2310 millioen gul
den. Wanneer we daarnaast stellen de
uitgaven van 1938 ten bedrage van 700
millioen, schrikken we al een beetje.
We schrikken echter nog meer wanneer
we ontdekken dat van die 2310 millioen
er 514 voor oorlog en marine bestemd
zijn; vóór den oorlog was dat zoo wat
100 millioen samen, welk bedrag in een
geheel andere verhouding tot de 700 mil
lioen uitgaven van toen stond, dan de
514 tot de 2310 van nu. Maar we zijn
totaal verbijsterd als we dan nog ont
dekken dat oorlog en marine niet de
grootste post onder de gewone uitgaven
vormen, er is nog een hoogere nl. voor
rente en aflossing op onze staatsschuld
en die post is 780 millioen Dat is ruw
weg een derde van al onze gewone uit
gaven Dit ware nog niet zoo erg als
we voor de staatsschuld waarvoor deze
rente en aflossing betaald wordt, ook
allerlei gekregen hadden wat weer in
komsten inbracht, dus als ze nuttig be
steed was. Helaas, ook dat kan niet ge
zegd. Het grootste gedeelte van deze
schuld is niet besteed aan uitgaven,
waaruit ook inkomsten voortvloeien, en
ook niet aan uitgaven welke het geeste
lijk peil van ons volk verhoogen. Een
zeer groot deel is ontstaan in dezen oor
log, dat is wel duidelijk als minister Lief-
tinck er op wijst dat over de jaren 1940
tot en met 1945 (de uitgaven in Neder
land zelf zoowel als die van de Londen-
sche regeering samen genomen) er een
totaal tekort is van 12600 millioen gul
den Men begrijpt dat het heel moeilijk
huishouden is als 1/3 van de gewone uit
gaven weggaan aan rente en aflossing
van schuld en bovendien nog ruim 1/5
aan oorlogsvoorbereiding, welke ook
geen baten in het laadje brengt. Samen
is dat 8/15, dus meer dan de helft. De
minister zegt daarbij dan nog dat de
staatsschuld nog wel zal stijgen. Maar
er is in den oorlog nogal geld verdiend
in Nederland, welk geld zooals bekend
getroffen zal worden door de vermo-
gensaanwasbelasting, welke nu door bei
de Kamers is aangenomen. De sommen
welke daaruit zullen worden verkregen,
zullen voor vermindering van de staats
schuld dienen, vermoedelijk 3000 milli
oen, en eveneens de opbrengst van een
heffing-in-eens van alle vermogens,
waarvoor het wetsontwerp te wachten
is. Door deze belastingen zal dus de
staatsschuld dalen, anderzijds door de
buitengewone uitgaven nog stijgen, zoo-
dat we het netto resultaat maar gedul
dig moeten afwachten. Toch weten we
dat onze staatsschuld nu naar de 30000
millioen loopt (voor den oorlog 4000
millioen Na oorlog, marine en natio
nale schuld is de belangrijkste post op
de begrooting der gewone uitgaven die
voor onderwijs ad f 205 millioen, wat
echter het eindcijfer nog niet is omdat
er nog voorzieningen moeten getroffen
voor de hard noodige verhooging der
onderwijzerssalarissen. Een aanzienlijke
besparing is op onderwijs verkregen uit
de opschorting van het invoeren van het
8e leerjaar, wat onderwijsdeskundigen
heelemaal niet schijnt te spijten. De
steun aan noodlijdende gemeenten is ook
met 25 millioen verminderd, in verband
zoowel met een te verwachten toename
van de inkomsten der gemeenten als met
het oog op de nood van ’s Rijks schat
kist. Gezien al deze teekenen van be
rooidheid, zou men misschien niet ver
wachten dat de begrooting der gewone
inkomsten en uitgaven nog een over
schot zou laten. Doch inderdaad komt
minister Lieftinck tot dit resultaat. Hij
raamt gewone inkomsten uit belastin
gen van ruim 2400 millioen, tegen uit
gaven van 2310 en komt dus tot een
overschot van 90 millioen. We geven het
een gewone huismoeder te doen om
we deelen al de bovengenoemde cijfers
nu maar eens door een 'millioen met
een inkomen van 2400 gulden, na er
f 780 van aan rente en aflossing op
schulden en f 514 voor maatregelen om
te zorgen dat niemand bij je zal in
breken betaald te hebben, zoo knap en
krap huis te houden dat ze aan ’t eind
van ’t jaar nog f 90.over heeft. Maar
minister Lieftinck heeft in de eerste
„Onderwijsproblemen van heden”.
Spreker behandelde een vijftal proble
men, in de eerste plaats die rondom de
schoolpolitiek. De herkersteningsactie
van de N. H. Kerk betrekt ook de open
bare school in haar werk en wil de
bijbel op de openbare lagere scholen in
voeren. Hoe men echter de bijbel in een
algemeene volksschool zal hanteeren
heeft nog niemand gepoogd duidelijk te
maken. Spr. maande daarom aan tot be
dachtzaamheid alvorens men een aan
vang neemt met dit zeer gewaagde ex
periment. De passieve houding van de
overheid betreffende de voorlichting in
zake het onderwijs stelt ons nog altijd
teleur, maar toch is het een concreet
volksbelang dat de millioenen uit de
overheidskassen een zoo groot mogelijk
rendement opleveren. Waartoe dient ei
genlijk ons dagelijksch werk? Gretig,
misschien al te gretig, heeft men de
school belast met allerlei zaken die niet
tot de verstandelijke ontwikkeling van
de leerlingen bijdragen, en door deze
overbelasting verkeert de school in tijd
nood. Spr. adviseerde daarom met klem
de techniek van schrijven, teekenen en
andere handenarbeid zooveel mogelijk
uitsluitend een dienende functie te doen
vervullen. Welke idealen men ook pro
pageert, op school moet worden ge
leerd. De school moet resultaten afwer
pen en kennis bijbrengen opdat het kind
zijn taak in het leven kan vervullen en
zijn persoonlijkheid ontplooien. De alge
meene klacht dat onze school te intel
lectualistisch zou zijn, acht spr. betrek
kelijk juist, het is niet waar dat de in-
tellectueele vorming echter op de scho
len in Nederland te hoog is opgevoerd,
en spr. onderschreef de meening van dr.
H. Brugmans, voorz. van het voormalig
Instituut voor Arbeidersontwikkeling,
dat gebrek aan intellectueele ruggegraat
kan leiden tot geestelijke ontsporing en
verkommering. Verstandelijke vorming
staat regelrecht in verband met de ka-
rakteropvoeding. Aan zichzelf overge
laten brengt een akker nooit graan
voort, wel onkruid, en daarom heeft ie
dere leerstof, die niet wordt voorge
dragen met en uit overtuiging geen re
sultaat. Dat men dat niet heeft begre
pen, heeft ons onderwijs in een slechte
reuk gebracht. Ons onderwijs werd hoe
langer hoe vlakker, en zelfs het gods
dienstonderwijs richtte zich meer tot het
hoofd dan tot het hart. Heymans’ voor
spelling werd waarheid, dat onze eeuw
een eeuw zou worden van de psycholo
gie. De zin van de school ondergaat zijn
jongste wending door de leer van de
persoonlijkheid; deugden als trouw,
waarheidsliefde en naastenliefde worden
als grondslagen niet slechts aanvaard,
maar met groot elan uit Christelijke en
Humanistische overtuiging gepredikt.
Zoo heeft de zin van de school van onze
tijd zich vrijgemaakt van de beperking
als zou ze louter leerinstituut zijn.
Zal er van de veelbesproken onder
wijsvernieuwing nog wel iets terecht ko
men Spr. verstaat dit pessimisme,
want we wachten al 1% jaar op het
rapport Bolkestein; een jaar geleden
hadden we de mond er vol van, thans
denkt geen mensch er meer aan. De
progressieve scholen hebben radicaal ge
broken met het klassieke stelsel; daar
voor in de plaats kwam het zelfdoen
en het persoonlijkheidsonderwijs. Als
experimenteerscholen hebben deze in
richtingen zeker beteekenis, maar een
algemeene volksschool kan hun voor
beeld niet volgen. De klassen zijn te
groot, de gebouwen en het onderwijzend
personeel ongeschikt. Zal het onderwijs
de vernieuwingsbeweging dan maar
niet negeeren In het algemeen -staan
zij, die onderwijsvernieuwing niet noodig
achten, in slecht gezelschap. Rust roest,
en een orgaan, dat niet functioneert,
sterft af. In het algemeen is de bereid
heid tot onderwijsvernieuwing bij het on-
derwijzerscorps wel aanwezig, maar in
de wijze waarop schuilen groote moei
lijkheden. Onderwijsvernieuwing is niet
synoniem met beperking van de leer
stof. Onze leerlingen worden niet over
laden, maar de parate kennis die wij
hun bijbrengen heeft vaak het verwar
rende karakter van een chaos. Spr. il
lustreerde dit met beelden uit de vader-
landsche geschiedenis. Leert bijv, niet te
veel jaartallen maar zorg voor een chro
nologisch overzicht en voor geregelde
repetities. Hetzelfde geldt voor karakter
kennis en kaartkennis. Wij kunnen niet
zonder paraatheid, maar het vele is de
vijand van het goede. De opleidings
school moet meer nog dan de gewone
repetities. Hetzelfde geldt voor karakter
kennis eigen te maken. In de tweede
plaats hebben onze leerlingen begrip
noodig. Wij willen vaak te volledig zijn.
In de derde plaats moeten wij middelen,
d.w.z. goede methodes verschaffen opdat
de kinderen zich de kennis eigen kunnen
maken. Onze leerlingen moeten leeren
critisch te lezen en critisch te luisteren.
Ze moeten niet alles slikken wat in de
pers gedrukt staat. Om het denken te
stimuleeren wordt vaak het probleem-
onderwijs gepropageerd. Een probleem
grijpen jongens graag aan; zij leeren
daarvan veel. Wie het onderwijs verfris
sen wil ga na of het rekenonderwijs in
klasse 1 en 2 af te schaffen is of tot een
uur gereduceerd kan; geen sommen met
noemers grooter dan 25. 1/20 of 1/25
gaat nog, maar wie heeft ooit gehoord
van 1/13 of 1/17
Voor heemkunde, aldus spr., behoef ik
na het Friesch congres geen lans meer
te breken. Dat onderschrijf ik geheel en
bij geakunde acht ik het gebruik van de
Friesche taal het meest geëigend.
Het 8e leerjaar.
Hoe moeten we met het achtste leer
jaar? Moet het worden gehandhaafd of
is het de verdwijning nabij Als de ra
dio vandaag zou berichten dat het ver
dwijnt, zou de stemming hier niet slech
ter zijn. (Applaus). In Engeland kent
men het niet en in België is men er al
eenige jaren dood mee verlegen. De zus
terscholen voor meisjes maken er nog
wat van, maar voor jongens is het in
Nederland een groote mislukking ge
worden. Na zeven jaren schoolpraktijk
hebben de jongens er volkomen genoeg
van; hun theoretische belangstelling ont
waakt pas weer opnieuw als de levens
praktijk hen daartoe dwingt. Misschien
zal verplicht vervolgonderwijs van 2
jaren een lichte verbetering geven. Wij
zullen meer algemeene ontwikkeling
moeten bijbrengen. Overigens staat ons
onderwijs boven dat in het buitenland.
Ook de Ulo-school heeft onze belang
stelling. De Uloschool is een onmisbare
afsluiting voor vele leerlingen en een
poort die voor vele beroepen openstaat.
Dit blijve zoo In eigen kring overwege
men echter of verbetering van het exa
men mogelijk is. Diploma A zonder wis
kunde zou heel wel mogelijk zijn en het
vak nat. historie dient geheel van het
eindexamen te verdwijnen. Beperking
van de examenstof zou voor deze school
mooie vernieuwingsmogelijkheden ope
nen. Na te hebben stilgestaan bij de
aansluiting van het L.O. aan het Mid
delbaar onderwijs sprak de heer v. d.
Zweep tenslotte nog over
de geestelijke habitus en beroeps-
ethos van den onderwijzer.
De onderwijzer moet critisch tegen
over zichzelf staan, al is zelfcritiek heel
moeilijk, verder moet hij strijden tegen
het traditionalisme en midden in het
volksleven staan. Onze beroepsethos
wordt wel zeer zwaar belast door het
vele werk, waarmee de honoreering niet
in overeenstemming is. Het stijgende ge
boortecijfer in ons land zal over 10
jaren de formatie van duizenden school-
Nederland een wezenlijke positieve
waarde heeft gehad. In het rapport
wordt, o.m. gememoreerd, dat uit
de Uniekringen zeer vele illegale wer
kers zijn voortgekomen en dat de lei
ding dit verzet vooral in het laatste tijd
perk sterk heeft bevorderd. Deze uit
spraak maakt een bevredigend einde
aan een herinnering uit den oorlog. Heel
weinig hebben we den laatsten tijd van
officieele zijde gehoord over onze
eischen aan Duitschland inzake schade
vergoeding en gebiedsafstand, doch nu
brengt een tweetal onzer ministers een
bezoek, aan. Duitschland om een onder
zoek in te stellen naar mogelijke verbe
teringen van onze grens met dat land.
Gelukkig gaan er nu ook meer stemmen
op welke op het belang van Duitschland
als onze leverancier en afnemer wijzen,
minister Mansholt heeft in krachtige be
woordingen de beteekenis van Duitsch
land als kooper van onze landbouwpro
ducten in het licht gesteld. Inderdaad
mag ernstig betwijfeld worden of we
ooit weer goed op de been zullen komen,
wanneer men Duitschland niet in staat
stelt dat ook te doen. Dat het met onze
economische toestand nog niet klopt
blijkt ook uit de cijfers welke het Cen
traal Bureau voor de Statistiek geeft
over de huishoudrekeningen van 148 ge
zinnen. Gezinnen met gemiddeld f38.35
inkomen per week hadden uitgaven van
f 43.91, met f 48.07 inkomen uitgaven
van f 53.11 en met f 60.09 inkomen, uit
gaven van f 66.91. Deze gezinnen, en
men mag dus wel zeggen, alle Neder
landsche gezinnen met dergelijke inko
mens teren dus in. Er zou nu een prij
zenslag op komst zijn om de prijzen der
levensbehoeften te verlagen. Doch ook
hierbij dient men voorzichtig te zijn, en
maar niet zonder meer het blauwe pot
lood te hanteeren. Met dergelijke dingen
treft men de landbouwende bevolking
vaak alleen, omdat de prijzen van haar
producten het gemakkelijkst te verlagen
zijn, in verband met toeslagregelingen
enz. Te hopen is het dat in dezen dit
maal de rechtvaardigheid zal worden
betracht.
Ab-prijs (2.50 per half jaar
Franco per post
f3.75 per half jaar
Kantoor voor Abonnementen:
Fa. KIEZEBRI IK Co.
KLEINZAND 7 - Tel. 2872
Elders in dit blad wordt al aandacht
geschonken aan de millioenen-nota, zoo-
dat we daarover niet behoeven te spre
ken. Groots is op 17 September te Arn
hem de herdenking van den slag om die
stad geweest. Het was toen 2 jaar ge
leden dat op een stralehden Zondag
groote luchtvloten over ons land kwa
men en de eerste Engelsche luchtlan
dingsdivisie bij Arnhem daalde. Mont
gomery was zijn gewaagde onderne
ming begonnen, een poging om zich bij
verrassing van Arnhem aan deze zijde
van de rivierbarrière, meester te maken
en daardoor deze stad te maken tot uit
gangspunt van operaties, welke een snel
einde van den oorlog zouden veroorzaken.
Helaas mislukte deze poging, een Arn
hem juist passeerende Duitsche tankdivi
sie kon door de Duitsche oorlogsleiding
'direct worden ingezet en na dagenlange
strijd moest de poging worden opge
geven. 6000 Engelschen verloren het
leven of vielen in handen van den vij
and, 2000 ontsnapten naar de andere
zijde van de rivier, waar het 2e leger,
dat niet naar hen had kunnen door-
stooten, hen opnam. De Nederlandsche
dankbaarheid voor deze heldenstrijd
heeft zich geuit in de stichting van een
monument, het „Airborne” monument,
te Oosterbeek dat 17 Sept, onthuld is en
waarbij H. M. de Koningin aanwezig
was evenals generaal-majoor Urquhart,
die de Engelsche divisie destijds aan
voerde, en tal van overlevenden van den
strijd en nagelaten betrekkingen van ge
sneuvelden. Een film, van dezen helden
strijd .„Theirs is the glory” werd tege
lijkertijd te Arnhem, Londen en Ottawa
vertoond. Van de oorlog, welke achter
den rug is, naar de moeilijkheden, welke
we nu in Indonesië hebben, is een heele
stap, ook omdat we allen vurig hopen
dat het daar niet tot .oorlog zal
komen. Naar bericht wordt zijn trou
wens de vooruitzichten op overeen
stemming gunstig, ook de beurs ge
looft dat want in de afgeloopen week
was er veel vraag naar Indische fond
sen. Intusschen heeft luitenant-generaal
mr. H. J. Kruis via de radio een ernstige
waarschuwing gericht tot die manschap
pen, die zich niet of niet op tijd voor
inscheping naar Indië meldden. Nadat
hij gewezen had op de straffen van 7%
en 15 jaar, die opgelegd worden bij een
minder of meer ernstigen vorm van de
sertie, zeide hij Omdat ik zoo goed be
grijp, dat misleiding en gebrekkig in
zicht voor de overgroote meerderheid
van de kleine groep, die achtergebleven
is, de drijfveeren waren, heb ik bepaald,
dat ditmaal nog van strafrechtelijke be
handeling zal worden afgezien en de za
ken van hen, die alsnog onverwijld naar
hun onderdeelen terugkeeren. slechts
krijgstuchtelijk behandeld zullen wor
den. Begrijp mij goed, mannen, dit
geldt slechts voor één keer en slechts
voor die groep, wier inschepingsverlof
deze week Maandag den 16en Septem
ber eindigde. Nadat hij den mannen nog
een hart onder den riem gestoken had,
zeide hij tenslotte Zeer bijzondere om
standigheden voorbehouden, gaat gij
voor niet langer dan twee jaren weg.
Gij weet, dat de verliezen in Indië slechts
zeer gering zijn en er is weinig reden
om te verwachten dat zij hooger zullen
worden. Het tegendeel is eerder waar”.
Een Nederlandsche commissie, welke
in het republikeinsche gedeelte van Java
op bezoek was, kreeg een gunstige in
druk van de toestand daar, ook van de
gezindheid ten opzichte der Nederlan
ders, al had zij bezwaar tegen het „Ja-
pansche” gedrag der Indonesische troe
pen. Er is nog iets van een commissie te
melden. In het thans verschenen rapport
over de Nederlandsche Unie en haar
driemanschap spreekt de door prof.
Schermerhorn benoemde commissie
als haar overtuiging uit, dat het op
treden van het driemanschap on
danks de in het eerste moeilijke oor
logsjaar begane fouten over het ge
heel genomen in het belang van Ne
derland is geweest en dat het werk van
de Nederlandsche Unie dank zij het
initiatief van het driemanschap tot
stand gebracht als zoodanig voor
Ohl-
Het
laats
nog
Test,
igen.
want I
er te
dden
.eden
ijme-1
was.
dat
naak
eeste
>elen
stad
stige
ver
ziet,
mid-
een
wo-
g in
elijk
5 OP
„Opmerker” is tevreden maar „Criticus*
vraagt naar meer
Het licht kwammaar
Met groote vreugde namen we kennis
van het onderschrift onder het artikel
„Contrasten” en met nog meer voldoe
ning constateerden we, dat reeds tal van
nijvere handen bezig waren (en zijn)
licht te brengen in duistere hoeken. Met
zorg en moeite werden defecte licht
punten in orde gebracht, nieuwe onder
deelen zoo noodig geplaatst. En nu stra
len die lantaarns hun schijnsel weer om
zich heen in donkere uren tot nut van
ontelbaar velen. Een woord van dank is
hier wel op zijn plaats voor deze op
bouw. De afbraak is echter ook al weer
begonnen en opnieuw zijn „enkele ele
menten” onder de jeugd bezig met „ver
duisteren” waar nog maar zoo kort
„licht” kwam. Blijf af van de lan
taarns, jongens en verpruts niet wat
met zooveel zorg en kosten tot stand
is gebracht.
Ouders, wijst uw kinderen, ten voor-
deele van U zelf, op het verkeerde
van een dergelijke vernielzucht, want is
de lamp kapot, dan is uw eigen straat in
donker en hebt U met uw mede-straat-
bewoners het grootste ongerief. Weest
een wachter voor de lantaarns in uw
buurt, ieder in zijn omgeving, èn het
resultaat zal zijn een behoorlijk ver
lichte stad, een lichtstad van het Noor
den. Opmerker.
Obstakels.
Op een tochtje door de stad werden
door ons onderstaande hindernissen en
„sta-in-de-weg”en geconstateerd, welke,
zoo spoedig als maar eenigszins moge
lijk is, dienen te verdwijnen in verband
met het verkeer, zoo wel te voet als
per as.
le. De oude kiosk bij de overweg, die
het uitzicht belemmert op de bocht al
daar.
2e. De paal (20 km.) eveneens aldaar,
die velen al grondig verwenscht hebben,
vanwege een onzachte kennismaking er
mee.
3e. Een stuk spoorrail eveneens daar,
een meter boven het trottoir uitstekend
aan de spoorbrugzijde. (Zie 2e).
4e. De benzinepompen in de Park
straat, zijnde een ware versperring voor
voetgangers.
5e. Door de geheele stad heen een ra
dicale oplossing van het verkeersborden
wee; in elk geval een snelle verdwijning
van alle bordenlooze palen uit de trot
toirs en dat zijn er vele.
6e. Brugwachtershuisjes niet midden
op het trottoir en dan nog „bepaald” bo
vendien zooals bij Looxmagrachtsbrug
door een nuttelooze paal.
7e. Brievenbussen, zoo geplaatst, dat
ze geen struikelblok vormen voor de
voetgangers op een te smal trottoirtje,
zooals op de Jousterkade.
8e. Vluchtheuvels moeten het verkeer
vergemakkelijken, doch niet belemme
ren. Dit kan niet gezegd worden van de
mislukte poging bij de Hooiblokstfaat,
waar overtredingen dagelijks bij tien
tallen zouden zijn te constateeren door
de Politie.
9e. Een lichtmast niet voorbij de hoek
te plaatsen, zooals bij de Willem Lode-
wijkstraat, waar geen enkele automobi
list rechts omheen rijdt komende van
de brug.
10e. En laten we hiermee vooreerst
besluiten Voor de urinoir op deze plek
is misschien nog wel een betere plaats
te vinden, een beetje minder geëtaleerd.
De weg is daar wel breed, maar is nu
een dergelijk „noodzakelijk kwaad” een
object voor pleinversiering Een rijtje
boomen en een trottoir zouden het daar
beter doen. Criticus.
kookdoeleinden: voor gezinnen van twee
personen 135 KWH per periode (i.p.v.
85 KWH); voor elk gezinslid meer 15
KWH per periode (onveranderd); voor
alleenwonende personen die zelf koken
120 KWH per periode (i.p.v. 70 KWH).
Stroom voor verlichting e.d.Januari en
December 45 KWH p. m.; Februari en
November 40 KWH p. m.; Maart en
October 30 KWH p. m.; April en Sep
tember 25 KWH p. m.; Mei t.m. Augus
tus 20 KWH p. m. Totaal 360 KWH
i.p.v. 156 KWH. Gas voor verlichting:
De gasrantsoenen voor verlichting wor
den voor: Januari en December 26 M3,
p. mnd.; Februari en November 24 M3,
p. mnd.; Maart en October 21 M3, p.
mnd.; April en September 19 M3, p.
mnd.; Mei t.m. Augustus 15 M3, p.
mnd. Nu de rantsoenen zoodanig wor
den verhoogd dat voor eiken aangeslo
tene aan redelijke behoeften kan worden
voldaan en bovendien met de verstrek
king van petroleum, als aanvulling op
de kookrantsoenen, op den bestaanden
voet zal worden voortgegaan, zullen
verbruikers, die deze rantsoenen over
schrijden, thans als regel zonder meer
worden afgesneden.