a”
■I
Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK, WYMBRITSERADEEL en IJLST
tuk
r”,
DINSDAG 15 OCTOBER
le JAARGANG No. 13
ëT.
I/.V.
^AF
I.
I
i
(Fr.)
1946
Fhee.
eek
Binnenlandsch Overzicht
Raadsvergadering
Wymbritseradeel.
Nederland’s Delfstoffen
n.
Redactie-adresKLEINZAND 7 - SNEEK
2341
ƒ4.83;
Herv.
es
>lein
ter”
laan,
chten
den
ïater.
Ab-prijs 12.50 per half jaar
Franco per post
f3.75 per half jaar
van
Dries
Xlma,
n in
haaf
iwen
nen
be-
aorten
types
'ODE
N.
n en
>pen
een
nen.
'ond
tjes
'oen
me-
eel-
irde
tgje
leed
ƒ25.59;
ƒ51.18;
School,
Hommerts
school,
school,
Herv.
Geref.
der en leeraar toegezongen Gez. 214 1
en 4. Ds. Jansen van IJlst sprak een
dankwoord voor de ring IJlst, en ds. Bijl-
sma van Gaastmeer als consulent. Ds.
Weddepohl dankte allen voor de harte
lijke woorden. De gemeente kreeg nog
gelegenheid om ds. en mevrouw in het
lokaal de hand te drukken en hiervan
werd dan ook druk gebruik gemaakt.
De kerk was bij deze gelegenheid over
vol.
Ned. Herv. Kerk. Beroepen te Oude-
ga (W.) (toez.) J. H. Dullemen te Aar-
landerveen.
Geref. Kerken. Bedankt voor Delft
ds. F. Guillaume te Sneek.
Bureau voor Advertenties
Fa. DRIJFHOUT
GROOTZAND 55
Tel. 3005
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
□Pil
lieren
IEP,
U te
nd,
SNEEKER NIEUWSBLAD
n-
>n
de
d!
aa
st
in
A
m
in
LDE-
ent.
n en
’AD-
ucht-
tbij-
van
ret-
rter
uit-
25
zag
van
jel-
de
af-
rie-
nk-
Kerknieuws.
Overhandiging Kardinaalshoed.
Paus Pius XII heeft in het Pauselijk
buitenverblijf Castel Gandolfo aan kar
dinaal de Jong, aartsbisschop van
Utrecht de kardinaalshoed overhandigd.
Talrijke kerkelijke en wereldlijke hoog-
waardigheidsbekleeders evenals de ge-
heele Nederlandsche kolonie te Rome
waren bij de plechtigheid aanwezig. Te
voren had de Paus den kardinaal een
particuliere audiëntie van 25 minuten
verleend. Na afloop van de plechtigheid
hief de Paus zelf het „Te Deum” aan.
werd
v. d.
Toen en nu.
Onder de deelnemers aan de delfstof-
fen-excursie bevond zich ook de schrij
ver Jef Last, die 29 jaar geleden zelf
in de mijn Emma heeft gewerkt als slee
per. In een speechje, waarbij de beheer
der der Limburgsche mijnen aanwezig
was, sprak hij van de merkwaardige ver
anderingen, die de mijn sinds hij er
werkte, had ondergaan.
Maar het meest had hem getroffen,
hoe groot het verschil was tusschen de
armzalige „leesjongens”, die mijnwerker
zouden worden van toen en de aanstaan
de mijnwerkers, de ondergrondsche vak-
scholieren, van thans.
De mensch heeft aan het kolenfront
een waardige plaats gekregen. En daar
om is het niet te verwonderen, dat de
verhoudingen in het bedrijf ook van
groote onderlinge waardeering blijk ge
ven. Ir. Groothoff getuigde met diep be
grip van de noodzakelijkheid, dat voor
de mijnwerkers inderdaad „spek en eie
ren” beschikbaar moeten zijn. Eten be-
teekent in dit vak meer, dan alleen maar
een goed belegde boterham. De verslag
gevers, die in de mijn afdaalden, keken
een beetje verrast, toen hun eerst een
pakje met vier boterhammen werd uit
gereikt, zoo kort na een behoorlijk ont
bijt. Maar toen zij boven kwamen grepen
hun vuile handen naar het brood en zij
aten, terwijl zij er nog uitzagen als ne
gers. Gewerkt hadden zij niet, maar de
mijn wekt eetlust
Veel is gesproken ook over de pensi
oenen en den ouden eisch van de mijn
werkers: geef ons een behoorlijk pensi
oen. Na een ondergrondsch bezoek kan
men het klemmende van dien eisch niet
ontkennen. De gevarenfactor spreekt
een geducht woord mee in het leven van
den man onder den grond. Er zijn cijfers
genoemd, die afschuw wekken, onmid-
dellijk gevolgd door de mededeeling, dat
er belangrijke verbetering is bereikt.
Maar, zegt men in de mijnstreek, geldt
voor weduwen, invaliden en ouden van
dagen niet hetzelfde, wat de regeering
nu erkent voor de ambtenaren, die een
kwartaal extra ontvangen Waarom
zij en niet wij Ziehier een vraag, die in
dezen kring sterk leeft.
Boven den grond.
Bij de bovengrondsche installaties viel
ditmaal vooral de aandacht op het enor
me stikstofbindingsbedrijf.
Er is een tijd geweest, dat men met
gas geen raad wist. Cokes moest er zijn,
maar al dat gas, waarvoor geen afzet
gebied te vinden was. Om dat gas te be
nutten is het stikstofbindingsbedrijf op
gezet, waar thans enorme hoeveelheden
kunstmest worden gemaakt. In 1933
werd de salpeterzuurf abriek geopend. Men
zal ook al fosfor-kunstmest kunnen le
veren in een nabije toekomst. En na
tuurlijk zijn er de tallooze productep, die
in dit ontzaglijke chemische bedrjjf hun
eigen plaats hebben en als grondstof
dienen voor andere industrieën. Ammo
niak, zwavelzuur, zoutzuur. Ja zelfs
schrikt U niet lezer het bakpoeder,
dat een uitkomst was in den tijd toen
Nederland geen gist had en de huis
vrouw toch moest bakken van het beetje
meel, dat zij wist te veroveren. Want
dat bakmeel kwam uit het stikstofbin
dingsbedrijf, waar men afhankelijk is
van den arbeid, die ondergrondsch wordt
verricht.
In dit bedrijf ziet men eigenlijk alleen
maar iets van de producten in de kunst-
mest-afdeeling, waar de honderdduizen
den kilo’s dagelijks doordraaien naar ge
reed liggende schuiten of naar de enor
me opslagplaats, waar de buffervoor
raden worden bewaard. Voor het overi
ge: men ruikt niets en men ziet alleen
ketels, motoren, en enorme reservoirs.
Soms worden de reservoirs met stroo-
mend water gekoeld. Waarom Als een
chemicus het uitlegt, snapt een leek het
niet en als een leek het wil uitleggen,
praat hij wartaal. En de kranten in Ne
derland zijn nog zoo klein
Laden van schepen.
Tenslotte leidde de tocht in het Lim
burgsche land naar de overlaad-inrich-
ting in Born, waar de kolentips een ge
laden wagon opnemen of het een zand-
emmertje is van een kind aan het strand
en in enkele tellen leegstorten in een
schuit. Hier staat ook de overlaadbrug,
die een wagon optilt van de rails, op-
hijscht en dan uitstort op een transport
band om te voorkomen, dat anthraciet
of eierkolen te veel vergruizelen. Een
bedrijf, waarbij slechts enkele arbeiders
dienst doen.
Het kolenvervoer per spoor is uiterst
belangrijk, dat per boot in ons water
rijke land niet minder. Opmerkelijk
daarom, dat de vraag is gerezen of het
vervoer te water in een aantal gevallen
niet te duur wordt Een probleem in
den wederopbouw, dat thans velen be
zighoudt en daarom dient te worden
aangestipt.
Bevestiging en intrede ds. J. Broertjes.
Na Zondagmorgen in de Bapt. kerk
bevestigd te zijn door ds. G. W. Tijman
te Utrecht (vroeger te Sneek) die tot
tekst had gekozen Rom. 1 1416 deed
ds. J. Broertjes van Apeldoorn dien mid
dag in de Doopsgezinde kerk zijn intrede
bij de Bapt. gemeente alhier aan de
hand van de tekst 1 Cor. 9 16b: „Want
de nood is mij opgelegd. En wee mij in
dien ik het Evangelie niet verkondig
Na de dienst spraken ouderling S. v. d.
Werf namens de gemeente, ds. T. Jan-
sma, Haarlem namens de Unie v. Bapt.
Gem. in Nederland ds. F. E. Huizenga,
Leeuwarden namens de Nederl. Bapt.
Jeugdbeweging, de heer Knol namens de
Geref. en de heer v. Maanen namens de
Ned. Herv. Kerk, een schriftelijke geluk -
wensch was binnengekomen van de Chr.
Geref. Kerk alhier. De dienst werd
vooras bijgewoond door den burgemees
ter dezer gemeente en afgevaardigden
van de Doopsgezinde gemeente. Ds.
Broertjes sprak een woord van dank.
Ook waren nog aanwezig afgevaardig
den van de Broederschap van Bapt.
Studenten en van de Bapt. gemeenten
te Leeuwarden, Harlingen, Heeg, Hee-
renveen, Apeldoorn, Staveren en Wor-
kum, van wie velen ’s avonds in een be-
groetingsbijeenkomst nog het woord
voerden. Men deelt ons nog mede dat ds.
Broertjes, geboren in 1921 te Hoorn, na
middelbaar onderwijs genoten te hebben
aan de R.H.B.S. te Hoorn en de christe
lijke H.B.S. te Apeldoorn, in laatst
genoemde plaats enkele jaren ambtenaar
a. h. P. en T. kantoor aldaar was, en
zijn theologische opleiding ontving aan
de Rijksuniversiteit te Groningen. Hij
was o.a. van 1940’42 voorzitter van de
Jongel. Chr. Geheel Onthouders Bond en
is sedert Nov. 1945 alg. secretaris van
de Ned. Bapt. Jeugdbeweging.
OUD EGA (W.), 13 Oct. Na een dienst
tijd van ruim 5 jaar nam Ds. J. M.
Weddepohl alhier hedenmiddag afscheid
yan de Ned. Herv. Gemeente alhier. Na
lezing van Hebr. 13 121, koos de
scheidende predikant als tekst Hebr. 13
8 „Jezus Christus is gisteren en heden
dezelfde en in der eeuwigheid”. Na den
dienst sprak ouderling A. Feenstra en
dankte ds. en mevr, voor al het werk
dat ze voor de gemeente hadden gedaan
en staande werd den scheidenden her-
Geref. School,
School, Heeg
De rede van minister Beel over loonen
en prijzen heeft nog al wat deining in
den lande veroorzaakt. En niet alleen
omdat, terwijl de loonen bevroren wor
den, de prijzen van melk en brood iets,
van boter belangrijk omhoog gaan,
waartegenover een prijsdaling van eeni-
ge andere levensbehoeften slechts in het
vooruitzicht wordt gesteld, en op de
boterbon nog geen margarine kan wor
den verkregen. Maar de huiseigenaren
zijn ontevreden omdat de huren niet iho-
gen stijgen, en hun bezit, doordat zij er
niet het noodige aan ten koste kunnen
leggen, verwaarloosd wordt; de midden
stand maakt zich ongerust omdat de mi
nister de inkoopvereenigingen van parti
culieren weer wil toelaten. „Harder wer
ken en sparen”, zegt de regeering, maar
de spaarders klagen over de lage rente;
zoo laag zelfs, dat de financieele mede
werker van de Haagsche Post de kans
niet te onderschatten acht dat de levens
verzekeringsmaatschappijen zelfs ten
aanzien van alle „oude” polissen een re
geling zouden moeten treffen. Al met al
zijn al die klachten en verschijnselen
slechts bewijzen van de totale verarming
van ons land, welke niemand, ook de re
geering niet in een handomdraai in wel
vaart kan doen keeren. Ter vervulling
van haar ontzaglijk zware taak heeft
zij, aan wie de meerderheid van ons volk
het roer van het schip van staat toe
vertrouwde, een bepaalde koers geko
zen. Niet alles wat die koers kan be
ïnvloeden, heeft zij zelf in de hand, daar
om kan zij ook „behouden vaart” niet
verzekeren, maar met dat al staan de
beste stuurlui aan wal .Minister Lief-
tinck heeft zich, door een eenigszins on
gelukkige uitlating over de effectenhan
del en de Amsterdamsche beurs de toorn
van de beursmenschen op de hals ge
haald, die zelfs naar het in die kringen
ongebruikelijke en nimmer gewaardeer
de middel van de staking grepen om van
hun misnoegen te doen blijken. Deze mi
nster en de beurs verstaan elkaar niet
en dat is toch jammer, want in vele
kringen moge die beurs als iets dat zijn
tijd gehad heeft worden beschouwd, haar
leden hebben nog altijd groote invloed
door hun relaties in de Ver. Staten, op
welk land we toch voor financieele steun
zijn aangewezen. We spraken hierboven
even over „sparen”, eenige bladen vesti
gen de aandacht op de spilzucht en op de
heerschende snoepwoede, welke wel
wordt toegeschreven aan het systeem
der snoepbonnen; men krijgt deze bon
nen nu eenmaal en besteedt ze alle, of
het huishoudgeld het kan dragen of niet.
Het Friesch Dagblad vertelt van een
klein winkeliertje op het platteland dat
voor den oorlog 2.per week aan pe
permunt enz. omzette en nu 80.
Maar het Nederlandsche volk geeft per
week nog 800.000 aan rookwaren uit,
zal de snoeplustige opmerken, „en dan
ik mijn snoep Daar is snoep-, rook-,
danswoede die afneemt zegt men
maar ook snelheidswoede. Dikwijls is er
geklaagd, speciaal over militairen, die
met deze laatste aanvechting het ver
keer bedreigen. „Roekeloos rijden ze,
roekeloos vliegen ze” zal iemand die den
enkeling niet van het algemeen onder
scheidt, zeggen. Het tragisch gebeuren
te Apeldoorn moge dergelijke klachten
hebben aangemoedigd, het heeft de mili
taire autoriteiten aanleiding gegeven al
hun menschen op hun verantwoordeljjk-
heid in dezen te wijzen en voor te hou
den dat er nog altijd verschil is tusschen
moed en overmoed, stoutmoedigheid en
roekeloosheid. Een soldaat en staatsman
die in zijn loopbaan steeds geleid werd
door bedachtzaamheid, bezinning en stre
ven naar overleg bezocht vorige week
ons land, de Zuid-Afrikaansche veld
maarschalk Smuts, „Slim Janie” noe
men zijn landgenooten hem. Hij is hier
met eerbewijzen overladen, grootkruis
van de Nederlandsche Leeuw, eeredoctor
van de Leidsche Universiteit, ontvangst
in de Ridderzaal door de Staten-Gene-
raal. Smuts zag de naaste toekomst niet
donker in, de grootste moeilijkheden lig
gen achter, niet voor ons, zeide hij, en
ook hij pleitte voor een Europeesche
Statenbond, zooals Churchill voor hem
had gedaan. De algemeene toestand in
Europa is echter nauwelijks rijp voor de
verwezenlijking van deze gedachte en
misschien hebben we direct meer aan
Smuts’ toezegging dat Z.Afrika ook
gaarne Nederlandsche landverhuizers
zal opnemen. Verzoening door overleg
gaat het daarheen ook in Indonesië
De stemming is optimistisch, ofschoon
er nog geen resultaten te melden zijn,
Sjahrir heeft in gesprekken met kran-
tenmenschen de Nederlanders allerlei
economische voordeelen beloofd als ze
het gezag der Indonesische republiek
over Java en Sumatra erkennen. Als er
echter overeenstemming verkregen
wordt is het te hopen, dat deze aan Ne
derlandsche zijde op nog iets meer ge
grondvest zal zijn dan op de zucht van
de stoffelijke voordeelen welke Indië ons
vroeger bood, nog zooveel mogelijk' te
behouden. De laatste berichten melden,
dat een wapenstilstand tusschen de Ne
derlanders en Indonesiërs is gesloten.
Burgerlijk Armbestuur. De afdeelingen
welke deze zullen onderzoeken, worden
als volgt getrokken: Voorzitter wethou
der Hofstra: de leden Gerbrandy, Zwaag.
stra, Osinga, v. d. Veen, v. Gooi, Waltje,
Dijkstra. Voorzitter wethouder Jouw-
sma: de leden Bootsma, Westra, Brand-
sma, Brouwer, Schaap en Jongstra.
B. en W. stellen den raad voor de
geldleening-1940 groot ƒ60000 (restant
nog 46900) bij het Onderling Boeren-
verzekeringsfonds te Leeuwarden tegen
4% gesloten te converteeren bij het
zelfde lichaam in een 3% leening.
Het fonds ging niet in op een verzoek
de rente op 3 te brengen. Ook de ove
rige instellingen waarbij de gemeente
leeningen heeft loopen hebben, voor zoo
ver zij antwoord gaven, afwijzend op
een dergelijk verzoek beschikt. De ge
meente heeft 10 leeningen loopen tot
een totaal bedrag van 443.210.
Het voorstel wordt z. h. s. aangeno
men.
B. en W. stellen den raad voor over te
gaan tot aanschaffing van een auto
voor de vleeschkeuringsdienst en voor
het gemeentebestuur. De heer Ger
brandy zou wenschen dat B. en W.
overleg pleegden met den directeur van
gemeentewerken om diens auto tevens
voor B. en W. te gebruiken. Meestal zal
dat kunnen en het zou besparing geven;
volgens het voorstel van B. en W. zou
den we dan drie wagens in exploitatie
hebben, als met gemeentewerken een
overeenkomst wordt gesloten slechts 2.
Ook de heer v. d. Veen vraagt zich af
of dit de meest economische weg is. Spr.
acht het exploiteersn van een eigen wa
gen voor B. en W. niet rendabel, terwijl
een tweedehandsch wagen ook niet erg
r.:presentabel is. Spr. zou liever B. en W.
een ruim jaarlijksch bedrag willen toe
staan voor het gebruik maken van een
auto. 3 wagens op den weg wordt een
dure zaak. De heer Brouwer zou lie
ver zien dat de burgemeester zelf een
wagen aanschafte, waarvoor hij dan een
behoorlijke jaarlijksche vergoeding der
gemeente zou kunnen ontvangen. Ook
voor den vleeschkeuringsdienst'zou hij
een dergelijke regeling willen. Dan kan
de ambtenaar zijn wagen ook gebruiken
wanneer hij wil. De V o o r z. zegt dat
het voorstel van B. en W. een uitvloeisel
is van een beslissing van B. en W. in
945, toen zij de bevoegdheid van den
raad nog uitoefenden, om aan de ver-
keersinspectie toewijzing van 2 wagens
voor het aangegeven doel te verzoeken,
dus een voor de vleeschkeuringsdienst
en een voor algemeene doeleinden. Deze
agens zijn nu kort geleden toegewezen
en nu hebben we ze te aanvaarden en
moet de post dus op de begrooting. B.
en W. gelooven, dat dit geen duurkoop
wordt. De hulpkeurmeester kreeg tot
nog toe ƒ700 per jaar vergoeding voor
zijn auto, en dat zal nu stellig wel 1000
worden, een eigen gemeente-auto zal
misschien voordeeliger zijn. Wat de auto
voor de algemeene dienst betreft, dat is
nu wat vervelend, was de toewijzing
verleden jaar gekomen dan was de zaak
afgedaan; dit is nog een nasleep van de
besluiten van het toenmalig college van
B. en W. en naar sprekers gevoelen
hoort de raad daarop nu fiat te geven
anders krijgen we een wat vreemde fi
guur. De heer van Gooi voelt er ook
niet veel voor den keuringsambtenaar
een auto van gemeentewege te geven,
als deze zelf een auto heeft, waarvoor
de gemeente jaarlijks vergoeding geeft,
waarborgt dat z.i. zuiniger gebruik. Ook
de burgemeester moet een representa-
bele wagen hebben, met een behoorlijke
vergoeding der gemeente. Heeft de ge
meente zelf een auto, dan vreest spr. dat
andere diensten deze auto meer zullen
gebruiken dan B. en W. De Voor z.
zegt nog, dat gebruik van een dergelijke
wagen in samenwerking met gemeente
werken niet mogelijk is, de directeur is
dagelijks op den weg, en hoe zou het
gaan bij branden enz. De heer D ij k-
s t r a beveelt het gebruik van taxi’s
aan. De V o o r z.wachturen maken dat
duur. De heer Brandsma zegt dat
sedert een jaar wel wat veranderd is.
Toen was het moeilijk huurauto’s te krij
gen, het taxi-verkeer heeft zich nu uit
stekend hersteld. Het zal nu niet vaak
gébeuren dat men geen taxi kan huren.
Spr. voelt dus niets voor aanschaffing
dezer wagens, nu ze 1% jaar na de aan
vraag worden toegewezen kan men zich
toch wel tot de verkeersinspectie wen
den met de mededeeling ze nu niet meer
te kunnen aannemen. De heer Brou
wer zou willen dat met den ambtenaar
v. d. vleeschkeuringsdienst onderhandeld
werd over overneming van den toege
wezen wagen; hij kan dan ook daarvan
gebruik maken op elk oogenblik dat hij
het wenscht. De heer van Gooi zou
willen weten of als men thans het voor
stel van B. en W. aanneemt, men er voor
immer aan vast zit, waarop de V o o r z.
antwoordt dat men er elk jaar op kan
terug komen. Wethouder Hofstra
zegt dat men er wel aan moet denken
dat we leven in abnormale tijden, welke
abnormale beslissingen vergen. Nu we
voor een billijke prijs een wagen kunnen
krijgen nadat we op een lijst van ge
gadigden waren geplaatst is er geen
reden daarop nipt in te gaan. We zijn
als het ware in deze omstandigheden
gegroeid. Later kunnen we nog eens op
de zaak terugkomen, als dat gewenscht
lijkt. Het voorstel van B. en W. wordt
alsnu z. h. s. aangenomen met aantee-
kening dat de heer Brandsma wil ge
acht worden tegen te hebben gestemd.
De bedoeling was dat van de 8 aan
deze gemeente voor 1946 toegewezen
woningen 6 zouden worden gebouwd
door de Woningstichting en 2 door par
ticuliere bouwers. Een der particuliere
bouwers is echter niet in staat de hem
toegewezen woning te bouwen. Daarom
is toegestaan dat de Woningstichting nu
8 inplaats van 6 woningen bouwt, zoodat
thans 4 inplaats van 3 blokken van 2
RedacteurenL. KIEZEBRINK en C. SMIT
Openbare vergadering op Zaterdag
12 Oct. 1946, ’s voorm. 9.30 uur.
Voorzitter de heer F. Tjaberings, bur
gemeester. Secretaris de heer Alta, loco-
secretaris. Aanwezig alle (15) leden.
Na opening op de gebruikelijke wijze
spreekt de V o o r z. de wensch uit, dat
de gemeentesecretaris, de heer Visser,
spoedig hersteld moge zijn van de ziekte,
welke hem nu aan huis bindt.
De notulen der vergadering van 3
Sept, j.l., werden op advies der com
missie bestaande uit de h.h. Jongstra,
Osinga en Schaap onveranderd vast
gesteld.
Punt 2. Ingekomen stukken en mede-
deelingen. Ingekomen zijn: ontvangst-
bericht van Ged. St. van een afschrift
van het wijzigingsbesluit der Alg. Poli
tieverordening dezer gemeente d.d. 23
Augustus 1946; bezwaarschrift van de
Ned. Ver. tot bescherming van dieren
tegen de verhooging van de hondenbe
lasting; resoluties van Ged. St. betref
fende goedkeuring raadsbesluiten.
De heer van Gooi betuigt zijn sym
pathie met het schrijven van de Ver. tot
bescherming van Dieren. Hij vond ook
dat de verzwaring van de hondenbelas
ting en de wijze waarop die zaak hier
behandeld is niet prettig aandeed. De
stukken worden nu voor kennisgeving
aangenomen.
Op voorstel van B. en W. wordt nog
aan mej. Toornstra, wegens haar benoe-
ning te Bergum, eervol ontslag verleend
als onderwijzeres aan de lagere school
te IJsbrechtum met ingang v. 1 Jan. ’47.
Punt 3. Benoeming en ontslag ambte
naren van de burgerlijke stand.
De heer G. F. Atsma oud-wethouder
heeft ontslag verzocht als ambtenaar v.
d. burgerlijke stand aangezien hij geen
deel meer uitmaakt van het college van
B. en W. Thans stellen B. en W. voor
het gevraagde ontslag eervol te verlee-
nen ingaande 12 October 1946. B. en
W. hebben bij hun besluit van 19 Aug.,
uitoefenende de bevoegdheden v. d. raad
overeenkomstig zijn verzoek reeds eer
vol ontslag verleend aan den heer M.
Feenstra te Nijland als ambtenaar v. d.
burgerlijke stand. Voorgesteld
thans twee nieuwe ambtenaren
burgerlijke stand, belast met de huwe
lijksvoltrekkingen op een jaarwedde van
25.te benoemen en wel de wethou
ders de h.h. C. H. Hofstra te Nijland en
G. Jouwsma te Oppenhuizen.
De heeren Hofstra en Jouwsma wor
den met resp. 12 en 13 st. benoemd, de
h.h. Jongstra en Gerbrandy hadden
ieder 1 stem, 1 st. was blanco.
B. en W. stelden den raad bij punt 4
voor een besluit te nemen, waarbij dit
lichaam uitspreekt dat op grond van ar
tikel 19 der L.O.wet 1920 de instandhou
ding der openbare lagere school te IJs
brechtum wordt gevorderd. Deze uit
spraak is noodig nu het gemiddeld aan
tal leerlingen dezer eenige openbare
school in de gemeente over 1946 302/s
zal bedragen, terwijl het wettelijk mini
mum 50 is. Reeds herhaaldelijk heeft de
raad een dergelijk besluit voor deze
school moeten nemen en steeds is het
door hoogere instanties goedgekeurd. Het
bijzonder lage aantal van 302/3 wordt
verklaard door het feit dat door een
ernstig ongeval 3 leerlingen van de o.l.
school om het leven zijn gekomen en 2
zijn afgeschreven naar een school te
Winsum, aangezien de woning der
ouders door brand is vernield en geen
Aan het kolenfront staat de mensch
op de eerste plaats.
(Van onzen specialen verslaggever.)
Zout winnen is een chemisch proces,
olie winnen wordt het werk van pompen,
als eenmaal de boring is voltooid, maar
aan het kolenfront zwoegt de mensch in
de voorste linie. Alle vernuft, dat hem
ten dienste staat, wordt gebruikt om
gevaar zoo veel mogelijk te voorkomen,
om den arbeid loonend en onder behoor
lijke omstandigheden te doen geschie
den, maar de houwer en zijn gezellen in
den lagen pijler zijn het, die het zware
werk doen. En daarom moeten we nog
even onze aandacht bepalen bij den
mijnwerker.
De mijnwerker is een vakman, die van
het gezeur over zijn gevaarlijk beroep
niet veel moet hebben. Misschien zou hij
geen mijnwerker zijn geworden, als niet
in zijn streek de mijn de groote magneet
was, die arbeidskrachten trekt. Hij is
het, omdat het nu eenmaal zoo ligt en
waarschijnlijk zullen zijn zoons het daar
om ook worden. Maar hij heeft er geen
spijt van het te zijn en hij is blij, dat de
jeugd een goede opleiding krijgt in „het”
vak. Die opleiding is al begonnen in 1929
toen men de „leesjongens”, de knapen,
- die de steenen uit de boven den grond
gebrachte steenkolen zoeken, iets van
het vak poogde bij te brengen. Maar tij
dens de bezetting gaf Ir. Groothoff op
dracht een vakschool te organiseeren,
die onmiddellijk na den oorlog moest be
ginnen. En deze vakschool werkt op
buitengewone wijze.
Principes en gebruiken uit de jeugd
beweging geven den toon aan. Er is een
wet voor de ondergrondsche vakscholie-
ren, die herinnert aan de padvinderij. De
leerling moet aan verschillende eischen
voldoen, voor hij „eerste klas” is. Hon
derd meter hardloopen in vijftien se
conden; twintig meter gekleed zwem
men, twintig kilometer wandelen in vier
uur (met rust). Maar ook: een bosch-
brand blusschen, een maaltijd bereiden,
tien vogels, vijf boomen en vijftien in 't
wild groeiende planten kennen. Wij doen
slechts een greep uit deze „eischen”.
En hij belooft ernstig te zullen trach
ten zich de vier mijnwerkerseigenSfehap-
pen: betrouwbaarheid, hulpvaardigheid,
gehoorzaamheid en netheid eigen te ma
ken en de wet der O.V.S. te zullen na
leven.
Teekent dit reeds de geaardheid van
deze opleidingsschool, de vakken doen
het niet minderVoortgezet onderwijs,
bewerking van hout en metaal, het bou
wen van een brug, dit alles gaat vooraf
aan de lessen in de school-mijn. En dan
de sport Wij zagen een voetbalwed
strijd. De jongens zaten op de grond,
toen de scheidsrechter het spel liet be-
binnen en de spelers mochten zich voort
bewegen op handen en voeten, maar
steeds in zittende houding. Ze glipten als
kikvorschen langs elkaar heen, met hup
pende sprongetjes en de doelman deed
kruipend zijn werk. Zoo krijgen de kna
pen de handigheid, noodig om zich vlug
te bewegen in een lage en smalle gang
en ze krijgen spieren ook, want het is
een zware sport.
Kantoor voor Abonnementen!
Fa. KIEZEBRINK Co.
KLEINZAND 7 - Tel. 2872
andere in IJsbrechtum kon worden be
trokken.
Z. h. s. wordt het voorstel van B. en
W. aangenomen.
Bij punt 5 der agenda stellen B. en W.
de vergoeding ex art. 103, 2e lid L.O.wet
1920, waarop de schoolbesturen over
1945 aanspraak hebben aan den raad
voor, alsmede het bedrag der voor ver
goeding volgens art. 101, le lid dier wet
in aanmerking komende uitgaven. Het
bedrag per leerling, beschikbaar ge
steld voor de openbare school, was voor
1945 bepaald op 13.04 met inachtne
ming van de factor .kosten van instand
houding schoolgebouwen” en zonder
deze op 11.42. Bij de 5-jaarl(jksche af
rekening over het tijdvak 1938 t.e.m.
1942 is echter gebleken dat voor het
openbaar l.o. over die jaren een over
schrijding van het toegekende bedrag
per leerling plaats had van 6.15, resp.
4.57. De vergoeding per leerling voor
de bijz. scholen over 1945 wordt nu met
dit bedrag verhoogd en dus resp. ge
bracht op 19.19 en 15.99. In achtne-
mende de reeds aan de scholen verleende
voorschotten wordt nu voorgesteld nog
uit te betalen aan: bijz. school Abbega
ƒ12.79; idem Gaastmeer ƒ140.73; Herv.
School Gauw 257,43
Gauw
ƒ207.22; Geref. School, Heeg ƒ1080.36;
R.K. School, Heeg 385.15;
School, Hommerts ƒ597.63;
school Hommerts ƒ12.79; Bijz. school,
Jutrijp ƒ230.38; Bijz. school, Oosthem
Herv. school, Oppenhuizen
Geref. school, Oppenhuizen
83.16; Hèrv. school, Oudega 147.12;
Geref. school, Oudega 121.37Herv.
school Schamegoutum ƒ840.53; Geref.
school, Schamegoutum 134.33R.K.
school Westhem ƒ127.93; Prot. school
Woudsend ƒ236.68; R.K. school, Wouds-
end 31.98. De bijz. school te Folsgare
moet 38.38 terugstorten, de bijz. school
te Nijland 127.94.
De heer Gerbrandy zegt dat een
overschrijding der raming van de kosten
van het openbaar 1. o. met 6.15 niet
minder dan 50 beteekent, en dat is
van temeer beteekenis omdat ook de
bijz. scholen nu recht op dat bedrag
hebben. De V o o r z. wijst er echter op
dat het bedrag van 6.15 de overschrij
ding over het geheele tijdsverloop van
5 jaar is, dus niet over 1 jaar. De heer
van der Veen, die vreest dat de
school te IJsbrechtum op den duur ge
vaar loopt opgeheven te worden nu de
onderwijzeres ook weggaat, vraagt naar
welke norm na eventueele opheffing
dezer school, de bijz. scholen dan hun
uitkeering krijgen. De V o-o r z. ant
woordt dat deze dan bepaald wordt naar
de uitgaven van soortgelijke gemeenten
voor het openbaar onderwijs. De heer
van Gooi zegt dat die dan zeker lager
zal zijn dan nu, wat de V o o r z. be
aamt, want de school te IJsbrechtum
heeft een abnormaal laag aantal leerlin
gen en per leerling zijn de uitgaven dus
hoog. Bereids is intusschen goedkeuring
gevraagd weder een zg. overtollige leer
kracht aan de school te mogen benoe
men inplaats van mej. Toornstra; wordt
dit toegestaan dan krijgen we voor die
leerkracht dus het rijkssubsidie. Z. h. s.
wordt het voorstel van B. en W. alsnu
aangenomen.
Voor een tweetal vacatures in de com
missie van toezicht op het L.O., in de
categorie „ouders der in de gemeente
op een openbare, resp. bijzondere lagere
school ingeschreven leerlingen”, ont
staan door het vertrek van de h.h. E.
de Hoop te Tjalhuizum en ds. E. Post-
ma te Heeg, worden door deze commis
sie aanbevolen: vacature de Hoop: 1.
W. Boers, IJsbrechtum; 2. B. Hijlkema,
IJsbrechtum; vacature-ds. Postma: 1.
J. F. Okma te IJpecolsga; 2. M. Kou-
wenhoven te Woudsend.
Benoemd worden de h.h. Boers met 13
st. (2 st. op den heer Hijlkema) en Ok
ma met 13 st. (2 st. op den heer Kou-
wenhoven).
B. en W. bieden den raad ter vaststel
ling de gemeenterekening over 1945 aan.
In de toelichting deelen zij mede dat de
tekorten der laatste jaren waren: 1941
ƒ31.218.14;- 1942: ƒ20.491.55; 1943:
ƒ21.781.37; 1944: ƒ21.747.03, totaal
95.238.09. De gemeenterekening 1945 is
opgemaakt met een tekort van
24.599.30. Doch het juiste bedrag
hangt af van dat der verhaalbare posten
en nog te betalen uitgaven, welke door
het dept, van binnenlandsche zaken in
aanmerking zullen worden genomen.
Volgens overgelegde staten kan 62.700
verhaalbaar worden gesteld en zijn er
over 1945 nog 41.000.aan uitgaven
te doen, latende dus een voordeelig sal
do van 21.700, waarmee het tekort zou
verminderen, dat dus dan zou bedragen
rond 3000.,Door den minister van
Binnenlandsche zaken zijn thans enkele
richtlijnen gegeven voor de dekking der
oude tekorten, voor deze gemeente dus
van het bovengenoemde bedrag van
95.238.09. Dit dient in 10 jaar te wor
den afgeschreven door bijdragen van de
gewone dienst. B. en W. stellen voor
9738.09 van dit bedrag ten laste van
de gewone dienst 1946 te brengen, in 9
achtereenvolgende jaren kan dan het
restant ad 85.500, telkens met 9500
worden af geschreven. Voor dekking van
de bijdrage ad 9738.09 uit de dienst
1946 wordt voorgesteld de post „onvoor
ziene uitgaven” van 6959.01 te verla
gen met 5738.09 en de schoolgelden
bijz. l.o. geraamd op 6000.—, gezien de
opbrengst over 't schoolgeldjaar '45-’46
met 4000 te verhoogen.
De rekening-1945 wordt ter onderzoek
in handen gesteld van een door den
V o o r z. aangewezen commissie be
staande uit de h.h. Schaap, v. Gooi en
Dijkstra. Het voorstel van B. en W. in
zake dekking der tekorten wordt z. h. s.
aangenomen.
B. en W. bieden den raad de gemeen-
tebegrooting 1947 aan en die van het
woningen mogen worden gebouwd. Met
den bouw van 6 woningen is reeds be
gonnen. Deze bouw is met inbegrip van
verven, behangen, beglazen enz. gegund
voor 51921.of 8653.50 per woning.
De kosten van 8 woningen zijn op grond
dezer cijfers te ramen op 8 X 8653.50
plus bijkomende kosten van dagelijksch
toezicht enz. ad 1692.28, totaal rond
71.000.B. en W. stellen voor in ver
band hiermede het aan de Woningstich
ting aanvankelijk verleende voorschot
van 45000.voor 6 woningen te ver
hoogen tot 71000.-voor 4 blokken
van elk 2 woningen. Omtrent het grond-
voorschot voor aankoop en bouwrijp ma
ken van de benoodigde grond voor deze
bouw, dat bij raadsbesluit van 20 Mei j.l.
is aangehouden op 5600.is nog geen
definitief cijfer te geven. Er bestaat nl.
geen zekerheid of dit werkobject zal
worden uitgevoerd door de Dienst tot
Uitvoering van Werken, met rijkssubsi-
die dus, of dat uitvoering in ’t vrije be
drijf zal moeten plaats vinden, waardoor
de kosten aanmerkelijk hooger zullen
zijn.
De heer Gerbrandy juicht het toe
dat we weer woningen kunnen bouwen,
alleen is 't jammer dat ze zoo duur ko
men, wat de Woningstichting weer zal
belasten. We zullen er dus rekening mee
moeten houden dat deze stichting straks
grootere bijdragen zal moeten ontvan
gen. De heer van Gooi: de huren
worden zeker belangrijk hooger. De
V o o r z. die worden vastgesteld op
5.50 p. w., de huur der oude woningen
is 4,A 5.De heer Brandsma
vraagt of de twee woningen welke de
Woningstichting nu meer mag» bouwen
ook in Schamegoutum komen, waarop de
V o o r z. bevestigend antwoordt. De
heer Brandsma zou nog willen we
ten of al uitgemaakt is wie de grond
werken zal uitvoeren. De V o o r z.
Neen het is nog niet zeker of de D.U.W.
of de gemeente het moet doen. Het vol
gende jaar zal allicht ook in andere
dorpen gebouwd worden. De heer Brou
wer wijst op de noodzakelijkheid van
krotopruiming, wat de V o o r z. be
aamt, de Rijksinspectie is daarmee op de
hoogte en van de wenschelijkheid over
tuigd. De heer Gerbrandy vestigt
er nog de aandacht op dat van alge
meene huurverhooging op last van hoo
gere instanties voorloopig niets zal ko
men. De heer Jongstra vraagt waar
om de woningen te Schamegoutum niet
openbaar zijn aanbesteed. De V o o r z.
antwoordt dat besloten was dit werk als
de prijs billijk was op te dragen aan den
aannemer, die in 1941 de laagste was
voor den bouw van 24 woningen. Dit
geschiedde in overleg met Wederopbouw
en Rijksinspectie. In het vervolg zal na
tuurlijk weer openbaar worden aanbe
steed. Z. h. s. wordt het voorstel van
B. en W. alsnu aangenomen.
Hierna sluiting.