int
i
I
I
ra
I
Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK, WYMBRITSERADEEL en IJLST
i)?
8
‘J
DINSDAG 22 OCTOBER
1946
le JAARGANG No. 15
Redactie-adresKLEINZAND 7 - SNEEK
Eli
Kerknieuws.
Binnenlandsch Overzicht
I
mis"
wel!
e
s
o/s
wx/t.
riek
LS
1.6.
1
►ZE
g
e
a
a
I.
ons.
n
>r
k
:he
Wat Volksherstel deed.
Nederland gaat weer
ter Walvischvangst
0
Redacteuren L. KIEZEBRINK en C. SMIT
it:
IE
I
Nederland’s Delfstoffen
SNEEKER NIEUWSBLAD
T/£J
alle
1-
1
Naar sneeuw en jjs.
E. S.
I*
2\
k
men
het
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
- Te Groningen is geslaagd voor het
arts-examen onze vroegere stadgenoot
de heer J. Jonkmans.
)EP
>EP
:elli
ent
i
Bureau voor Advertenties
Fa. DRIJFHOUT
GROOTZAND 55
Tel. 3005
liste
ten
igen
del
!gd-
167.
Ab-prijs f2.50 per half jaar
Franco per post
f3.75 per half jaar
Benoemd tot onderwijzer aan de
Chr. school te Roden de heer A. v. d.
Werf te Sneek.
Het vischseizoen loopt van begin De
cember tot ongeveer half Maart. Met
het oog daarop zal de „Willem Ba-
rendsz” binnenkort vertrekken, waar-
Graf van 5 illegalen gevonden.
IJLST. 19 Oct. Gisteravond kwam al
hier het bericht bij de betrokken fami
lies binnen, dat het stoffelijk overschot
van Jurjen Hoomans en Hendrik Hui
zenga, die op 5 April 1945, 10 dagen voor
de bevrijding nog door de Duitschers
waren gegrepen en van wie daarna geen
enkel spoor kon worden gevonden, was
ontdekt. Door de bekentenis van een
S.D.er was vast komen te staan, dat bei
den op 6 April op een oefenbaan der
Duitschers tusschen Oude, en Nijemir-
dum waren gefusilleerd. Dezelfde S.D.er
wist ook het graf aan te wijzen, waar
in de beide jonge menschen met nog 3
anderen, resp. een uit Terzool, Drach
ten en Amsterdam, waren geborgen. Het
stoffelijk overschot wordt vandaag hier
verwacht, terwijl het in het voornemen
ligt Woensdag 23 Oct. de herbegrafenis
te doen plaats hebben. Vooraf zal te
2 uur onder leiding van ds. Jansen een
rouwdienst voor deze Ulsters, die him
leven gaven voor vrijheid en recht, wor
den gehouden in de Ned. Herv. Kerk.
Nog kan gemeld worden dat de an
dere drie gevonden lijken zijn die van
Durk Dijkstra, Terzool, Herre Winia,
Amsterdam en Gerrit Vlietstra, Den
Haag.
ste Nederlandsche 1
sinds eeuwen en op de groote belangstel
ling, die men er in heel Nederland vooi
heeft.
Eerder is er een inleidend woord var
den heer J. H. Wijnand, perschef van de
Maatschappij; een artikeltje van den
heer J. G. Kolkman, bij wien de redactie
van het blad berust; een beschouwinkje
van den heer J. D. Rempt, pl.v.v. Hoofd
van de Afdeeling Voorlichting van het
Ministerie van Landbouw, Visscherij en
Voedselvoorziening, terwijl de Schier-
monnikoogsche Kapitein K. Visser van
de „Willem Barendsz” zijn bemanning
toeroept, dat de onderneming móét sla
gen, ongeacht de moeilijkheden, die zich
zullen voordoen.
Het blad bevat nog meer, bijna te veel
om op te noemen. De Predikant ter
Koopvaardij, J. Wristers, schreef er in
en nam als uitgangspunt: „In den aan
vang van ons bestaan als mensch sprak
God tot ons: Gij zult heerschappij heb
ben over de visschen der zee”; Jan P.
Strijbos licht de manschappen in over
het plan, dat zij gedurende de reis sport
zullen kunnen beoefenen. J. Schol, be
vrachter van Vinke en Co., vertelt, dat
hij een ruim gesorteerde scheepsbiblio
theek heeft samengesteld; in een artikel
van Dr. A. Melchior lezen wij, dat de
scheepsartsen door de Directie in staat
gesteld zijn, om alle genezingskansen te
benutten; groote operaties kunnen wor
den verricht, zelfs is er een complete
yn
tei
dit I
le
„De Walvischcourant”.
Aardig is, dat onder de opvarenden
een krant zal verschijnen, „De Walvisch-
courant”, waarvan wij een exemplaar
van het eerste nummer wisten te be
machtigen, een blad „voor en van allen,
die de eerste moderne Nederlandsche
Walvischvaarder .„Willem Barendsz”
bemannen”, dat als devies het bekende,
stoere gezegde ,,’t Sal waarachtigh wel
gaen voert. Dit nummer is uiteraard
een inleiding en bevat o.m. „Een woord
van de Directie” van de hand van den
heer A. Wamderink Vinke, waarin deze
wijst op het groote belang van deze eer-
Men hoort nogal eens over Volksher
stel spreken. Dit is geen wonder, want
Volksherstel is een instelling, waar zeer
veel menschen iets aan te danken heb
ben, al zou men dit niet altijd gelooven,
als men sommigen hoort spreken; velen
denken n.l. dat het bureau van Volks
herstel een soort winkel is, waar men
gratis „nieuwe” kleeding kan krijgen en
loopen nijdig weg, wanneer hun gedra
gen kleeding wordt aangeboden, omdat
een week daarvoor aan een buurvrouw
toevallig een nieuw stuk is verstrekt.
Het behoeft geen betoog, dat bij dit
laatste vaak jaloezie in het spel is. Weer
anderen vinden het een schande om er
kleeding in ontvangst te nemen, want
het lijkt zooveel op een bedeeling. Is het
een schande Neen Wij mogen de
oogen niet sluiten voor het feit, dat wij
in deze 5 jaar oorlog arm zijn geworden.
Arm in zoo menig opzicht, maar zeker
ook arm aan kleeding. En Volksherstel
voorziet voor een niet gering deel in
deze behoeften, want in beginsel zijn
deèe goederen voor het gëheele volk ge
geven, zonder onderscheid van geloof,
rang of stand.
Hoe komt Volksherstel eigenlijk aan
deze enorme voorraden kleeding In de
meeste andere plaatsen van ons land
worden deze door de H.A.R.K. verdeeld.
Maar in Sneek wordt dit door Volks
herstel gedaan. Deze kleeding dan is
ingezameld en aangekocht door verschil
lende confessioneele en neutrale comi-
té’s in Amerika, Australië, Zweden, Z.-
Amerika en nog meer landen, ter leni
ging van de kleedingnood in de door de
oorlog geteisterde landen. Een deel van
deze kleeding is aangekocht en er is ook
veel gebreid door allerlei vrouwenclubs.
Maar kleeding is duur en het geld Was
lang niet toereikend om er voldoende
kleeding voor te kunnen koopen; men
heeft derhalve ook nog inzamelingen van
kleeding gehouden. Deze nu betreffen
voornamelijk gedragen kleeding. Zoo
komt het, dat ongeveer van de uitge
geven kleeding Biet nieuw meer is. Er is
zelfs een deel bij, dat rechtstreeks in de
voddezak verdwijnt, daar het voor uit
reiken niet meer geschikt is. Er wordt
vaak geklaagd, dat het zulke kleine
maten zijn. Ja, dames, als u nu even wil
bedenken, dat uw Amerikaansche zus
ters over het algemeen veel slanker zijn
dan u, dan kunt u gemakkelijk begrijpen
hoe het komt dat er zoo heel weinig
groote damesmaten zijn. En het schijnt
dat er op de heele wereld gebrek aan
heerenbovenkleeding bestaat, want ook
daar ontvangen wij minimale hoeveel
heden van. Dit is jammer, maar er is nu
eenmaal niets aan te doen. Bedenk, dat
alles uit liefde voor u is afgestaan en
men moet een gegeven paard niet in de
bek zien. Wat meer dankbaarheid je
gens de schenkers zou menigeen niet
slecht staan. Bij die gedragen kleeding
is intusschen nog veel goeds. Stukken
die vaak onooglijk lijken door vuil en
DTT, blijken bij later huisbezoek prach
tig geverfd en vermaakt te zijn. Er zijn
vrouwen die waarlijk wonderen ver
richten met deze kleeren. En nu moet
ons nog iets van het hart. Het betreft
hier het Hark-busje. Dit is n.l. zonder
meer een schandaal, natuurlijk niet het
busje, maar dat wat er in zit. Het komt
herhaaldelijk voor, dat er na uitreiking
van een pakket van 60 a 70 gulden, een
kwartje in de bus wordt gedaan, ja er
zijn er zelfs bij, die zoo wegloopen. Soms
reiken wij op een dag voor 1500 gul
den goederen uit, waarna er bij telling
20 gulden in de bus blijkt te zitten.
Maar... hooren we sommigen weer spre
ken: „H.A.R.K.-goederen zijn toch gra
tis”. Ja, geachte lezer, strikt gratis,
maar heeft u er wel eens aan gedacht,
dat er vervoerkosten op de kleeding ko
men, dat er gebouwen gehuurd moeten
worden en dat er personeel moet zijn om
deze goederen te sorteeren en te verdee-
len en dat er onvermijdelijk administra
tiekosten zijn. Deze kosten moet het
volk wel betalen. En in verband met het
bovenstaande, zouden wij de Sneeker in
gezetenen, speciaal hun, die van de
Hark-goederen profiteeren, willen ver
zoeken: tast toch eens wat ruimer in uw
beurs, want werkelijk Sneek slaat op dit
gebied een record in het geringe. Wat er
alzoo is uitgegeven van 1 Januari 1946
af tot en met 31 Augustus, kunt u in
het volgende beknopt overzicht zien.
Januari 882 gt„ Februari 667 st., Maart
Met de „Willem Barendsz”
naar de Zuidpool.
Voor het eerst sinds eenige eeuwen
gaat Nederland weer ter walvisch
vangst, naar de Zuidpoolzeeën, waar
zich de vischgronden bevinden, ten Zui
den van Zuid-Afrika en Zuid-Amerika.
De plannen daartoe zijn op een eenigs-
zins eigenaardige manier tot stand ge
komen. Het begon er mee, dat de heer
A. M. Versluys, directeur van de Am-
sterdamsche Droogdok Maatschappij, in
het najaar van 1944 moest onderduiken
en tijdens die duikperiode eens ging vis
schen. Hij ving een klein vischje en werd
prompt geverbaliseerd door ’n veldwach
ter, omdat de prooi niet de vereischte
grootte bezat. Onze visscher was lichte
lijk verontwaardigd en protesteerde:
„Waar maak je je zoo druk over Het
is toch zeker geen walvisch*!”
Een walvisch bleef „hangen”.
Die walvisch bleef gewaagde beeld
spraak in het brein van den heer
Versluys hangen en woelde daar nogal
druk rond. WalvisschenWaarom
zou Nederland niet weer eens walvis
schen gaan vangen Eeuwen geleden
waren de Nederlanders toch de eerste
walvischvaarders geweest
zou na de bevrijding nieuwe wegen
land geleend, straks komt er meer aan
en in Februari wordt de eerste aanvoer
van olie van onze eigen walvischvangst
verwacht. Treft onze drijvende traan-
kokerij, de Willem Barendsz, met zijn ja-
gerschepen het en willen de walvisschen
„bijten” dan zal onze vetvoorziening veel
beter verzekerd zijn. Wie weet gaan we
ook het vleesch van den walvisch nog
eens eten. Ervaringen daarmede in En
geland opgedaan, heeten niet ongunstig,
„smaakt als biefstuk” wordt gezegd en
er is nu een commissie van Engelsche
deskundigen naar het terrein van de
walvischvangst vertrokken om de leve
ring van het vleesch van de walvisch in
het groot naar Engeland te bestudeeren.
Zou ’t hier ook nog eens zoo ver komen
dat een groot deel van ons volk vet en
vleesch uit de Zuidpoolgebieden afkom
stig moet eten Wat zullen onze koeien
zich dan gepasseerd gevoelen De be
langrijkste gebeurtenis in de vorige
week was de totstandkoming van de
wapenstilstand in Indonesië. In ons vo
rig nummer werd er reeds iets over
meegedeeld. Uiteraard is men zeer
nieuwsgierig hoe het nu verder met de
troepenzendingen gaat. In de wapenstil
standsvoorwaarden is bepaald dat ’t to
taal aantal Ned. troepen in Indonesië
straks niet mag overtreffen het aantal
Ned. en geallieerde troepen dat er thans
is, d. w. z. dat dus zooveel Nederland
sche nog mogen worden aangevoerd als
er Britsche vertrekken. Stellig zullen
alle Nederlandsche troepen welke nu
onderweg zijn, dan ook nog in Indonesië
aan land kunnen gaan. Van groot belang
voor de verdere ontwikkeling is ook of
de Indonesische leiderts er in zullen sla
gen al hun troepen het wapenstilstands-
bevel te doen opvolgen en in staat zijn j
extremistisch verzet te onderdrukken, y
Zoo heeft Soetomo, de leider van eenj
groep extremisten de bevolking opge
roepen do wapenstilstand te verwerpen.
Een nare indruk maakte het dat de of-
ficieele Indonesische radio, die te Djok
jakarta deze oproep heeft her-uitgezon-
den. Te midden van dergelijk belangrijk
nieuws trok een kort bericht in de bla
den misschien niet voldoende aandacht
nl. dat het wegverkeer in ons land in de
eerste 8 maanden van dit jaar 712 doo-
den en 3921 zwaar gewonden eischte
in 1938 waren deze cijfers 426 en 2945
Begrijpelijk is het dan ook dat de po
litie overal in den lande nu zeer streng
gaat optreden tegen elke vorm van ver-
keersovertreding. Laten we nu meteen
maar het 150-jarig bestaan van een on
derneming vermelden, die veel op den
weg is: Van Gend en Loos, in 1796 ont
staan door een huwelijk van Maria Loos
wier familie te Antwerpen een diligence-
dienst exploiteerde en Jan van Gend, die
daar een dergelijke dienst had. In 1828
werd begonnen met diligencediensten op
Holland. Nu is Van Gend en Loos een
expeditie-onderneming, waarvan
aandeelen in handen van de A.T.O. (Al-
gemeene Transport Onderneming) zijn,
dus practisch van de N.S. Men ziet bij
de naam Van Gend en Loos ook nog
vaak die van Colignon, hjj was het die
in 1845 de firma overnam en van Ant
werpen overplaatste naar Amsterdam.
Ten slotte een paar rechtzittingen: Voor
den bijzonderen raad van cassatie is be
vestiging van het vonnis tegen Arnold
Meyer geëischt, nl. 5 jaar met aftrek,
maar ontzetting van de kiesrechten voor
het leven inplaats van voor 10 jaar. Te
Gronau zijn in de bekende zaak tegen
een aantal Nederlanders die aan ver
boden uitvoer uit de Britsche zóne van
Duitschland hadden meegewerkt deze
veroordeeld tot voorwaardelijke gevange
nisstraffen en boeten. De Britsche rech
ter zeide dat de ondernemingsgeest der
Nederlanders wel was gebleken, zij heb
ben Engeland op dit gebied dikwijls de
loef afgestoken, maar die wijze van za
ken doen moest ophouden. Accoord, als
de Engelschen nu maar zorgen dat de
Nederlanders op regelmatige wijze za
ken met Duitschland kunnen doen. Een
der veroordeelden bleek een gewoon
smokkelaar en kreeg een onvoorwaar
delijke straf. Naar enkele bladen melden
is de Nederlandsche regeering het thans
eens over de grensverbeteringen, welke
zij van Duitschland zal eischen. Het be
treft kleine gebieden met totaal
100.000 a 200.000 inwoners welke men
mee wil inlijven ter afronding van de
grenzen, sommige er van zouden echter
ook dienen ons delfstoffengebied eenigs-
zins uit te breiden.
Bij het te Sneek op 23 Sept, ge
houden examen, uitgaande van de Ver-
eeniging van leeraren in Stenografie en
Dactylografie „Speed”, slaagde o.a. voor
Typist B. Molenaar te Sneek.
Wiener Sangerknaben.
Het aangekondigde concert der Wie
ner Sangerknaben kan ook hier niet
doorgaan, daar het departement van
Justitie het visum aan het gezelschap
heeft geweigerd, - zoodat het niet naar
Nederland kan komen. Het koor was
reeds afgereisd Begin 1947 zal de
komst van het koor nader in overweging
worden genomen. Misschien kunnen dan
ook de vele teleurgestelden in Sneek te
vreden worden gesteld.
er bij, eenvoudige handwerkslieden en
menschen met een wetenschappelijke op
leiding. Geen wonder trouwens. De Ne
derlanders zijn in hart en nieren een zee
varende natie en het bloed kruipt nu
eenmaal waar het niet gaan kan, zelfs
na eeuwen. Maar wilde men al deze
menschen meenemen, dan mocht de
„Willem Barendsz” wel over een passa-
giersaccomodatie van een „Queen Elisa
beth” beschikken Walvisschen vangen
is evenwel een nuchter beroep, een vet
en glibberig karwei, waarbij het in de
eerste plaats aankomt op vakmanschap.
Romantiek zoekende menschen kan men
niet gebruiken. Het gaat er om, een
oude, oer-Nederlandsche „industrie”
nieuw leven in te blazen.
Het slagen van de expeditie is van het
grootste beiang voor ons land. Traan,
immers, is een van de voornaamste
grondstoffen voor de margarine- en
zeepfabricage, en men hoopt 20.000 ton
mee te brengen. Dit zal eveneens een
aanzienlijke verlichting van onze pre
caire deviezen-positie beteekenen. En als
de Maatschappij zich de komende jaren
zal kunnen uitbreiden en meer expedities
uitsturen, dan bestaan er zelfs mogelijk
heden voor export.
IJLST, 20 October. Wegens vertrek
naar Steenwijk nam da. van Slooten he
denmiddag afscheid van de Doopsge
zinde Gemeente alhier met de woorden
uit Markus 6 56: „.Zoovelen hem aan
raakten, werden gezond”. Na de predi
king sprak achtereenvolgens de heer S.
Groenveld namens kerkeraad en Ge
meente, ds. Broer van Warns, de heer de
Boer van Bolsward, namens de acht ge
meenten dag commissie, ds. de Groot van
Workum en de consulent ds. de Wilde
van Woudsend en Balk. Het kerkkoor
zong haar een tweetal liederen ten af
scheid toe. Da. van Slooten dankte voor
het gesprokene en herdacht nog in het
bijzonder den koster en organist voor
hun medewerking gedurende haar 7-
jarig verblijf alhier. Ten slotte zong de
Gemeente haar toe Lied 78 1: „Beveel
gerust uw wegen”.
twintig tot veertig kubieke meter in
opbrengst. Men boort dus voort, want
het olieveld moet regelmatig worden af
getapt, wil men er uithalen, wat er te
halen is. Berekeningen wijzen echter uit,
dat geen enkel olieveld ter wereld meer
dan een derde van zijn schatten prijs
geeft.
Op het oogenblik levert Schoonebeek
ongeveer 300 ton olie per dag. Het zal
meer worden, naarmate hei aantal boor
gaten toeneemt. Misschien wordt het
duizend, vijftienhonderd ton per dag, ge
durende één of twee jaren. Men mag ’t
hopen, men mag er niet op rekenen. Olie
is en blijft een gok.
We zitten hier dicht bij de Duitsche
grens en zien duidelijk ook daar de
boortorens. Dit aangrenzende olieveld is
ook in exploitatie.
Levert het evenveel op als hier
vragen we onzen begeleider.
Ongeveer een derde Vermoedelijk
omdat zij een ander systeem gebruiken.
Maar toch heeft de Duitsche olieproduc-
tie medegewerkt om den oorlog te ver
lengen. De bronnen bij Bentheim lever
den de grondstof voor synthetische rub
ber; de fabriek bleek, toen de strijd ten
einde was, vlak in de buurt te zijn
Hebben ze dan niet alles op alles
gezet om ook in Nederland olie te win
nen
Dat wel, maar we schoten hier niet
op. Tijdens de bezetting hadden we voor
één boring zes tot acht maanden noodig.
We zijn wel eens vijfhonderd meter die
per gegaan dan de bedoeling was Nu
duurt een boring zes tot acht weken en
als het goede materiaal komt doen we
het in evenveel dagen. Maar het ont
breekt ons aan boren en pompen tot nu
toe. Er is wel iets uit Duitschland ge
komen, maar veel te weinig.
Transportmoeilijkheden.
Het is niet het eenige, dat de volledige
exploitatie van dit olieveld vertraagt.
Het transport levert enorme moeilijk
heden op. Zoo nu en dan moeten de pom
pen worden stilgezet, omdat er geen af-
voermogelijkheid is en dat, terwijl er
reeds vier of vijf boorgaten zijn, waar
voor de pompen nog ontbreken.
Vervoer te water vergt tankbootjes. Er
zijn er enkele geleend van Zweden en
België en er varen zelfs slaolie-booten,
maarde reis naar de raffinaderij te
Pernis eischt veel te veel tijd. Van
Nieuw-Amsterdam tot Hasselt moeten
in het Stieltjes-kanaal en de Dedems-
vaart 48 bruggen en sluizen worden ge
passeerd. ’s Winters vriezen de kanalen
dicht, hetgeen opnieuw tijdverlies geeft.
De Spoorwegen zullen echter uitkomst
brengen. Er wordt een nieuw lijntje aan
gelegd dwars door het veen, dat waar
schijnlijk 1 November gereed zal zijn.
Het veen wordt afgegraven, een empla
cement aangelegd er werken thans
250 man en weldra hoopt men de
tanktreinen regelmatig heen en weer te
laten rijden tusschen Schoonebeek en
Pernis. Dan is de tijd, waarin men met
deze boorgaten meer produceerde, dan
kon worden vervoerd, ten einde. Het
moet ook, want in den kortst mogelijken
tijd moet het twaalftal putten, dat nu
in exploitatie is, stijgen tot omstreeks
300
En wat zegt men van dit alles in het
veenland De brugwachteres in Nieuw-
Amsterdam is blij, dat er wat vertier
komt in het dorp en met haar ziet me
nig ander de voordeelen. Groot zijn die
thans nog niet, want op het boorterrein
werken 200 man van de B.P.M., meest
uit het westen des lands, omdat de
maatschappij dit terrein beschouwt als
een opleidingsschool voor haar perso
neel. Voor boormeester moet men meer
achter den rug hebben dan alleen de la
gere school. Doch er zijn ook reeds een
aantal arbeiders uit het veenland werk
zaam en voor hen gelden dezelfde be
palingen als voor de overigen. Dus ook
pensioen Hetgeen voor veenarbeiders
tot nu toe niet bepaald regel was.
Voorloopig beteekent de komst van de
B.F.M. in deze streek slechts iets snel
ler toenemende bevolking en voor de
kleinere boeren, op wier land geboord
wordt, een hoogere opbrengst van het
terrein, dat zij verhuren, zoolang het
noodig is voor de olie-winning. Dat ver
huren gaat niet altijd van harte. Er
moet soms lang worden onderhandeld,
maar moeilijkheden doen zich niet voor.
Schoonebeek went aan z’n zwarte
rijkdom.
Dat de radio-rede van minister Beel
over loonen en prijzen nog een staart
zou krijgen, was té verwachten. Het be
gin van die staart is er. In een anti-
duurtecongres van het N.V.V. is een vrij
scherpe resolutie aangenomen waarin
o.a. gezegd wordt dat een onvoorwaar
delijke loonstop onaanvaardbaar is en
het N.V.V. alleen bereid is zijn mede
werking aan de regeeringsmaatregelen
te geven, als de voorgenomen prijsver-
hoogingen voor boter, brood, melk en
kaas worden opgeschort en ook de vak
beweging adviseerende en controleercn-
de bevoegdheid gegeven wordt inzake de
prijsvorming en de grondstoffenaanwen
ding. De katholieke vakbonden hebben
de regeering verzocht de voorgenomen
prijsverhoogingen op te schorten, over
leg dient gepleegd met de vakbeweging
inzake prijscontrole, de vertegenwoordi
gers der arbeiders dienen invloed te
krijgen op de vaststelling der prijzen.
De E.V.C. heeft een open brief aan den
minister-president gericht, waarin be
toogd wordt dat door de aangekondigde
maatregelen een scheidingslijn getrok
ken wordt tusschen werkers en bezit
ters. Zij meent dat de loonen omhoog
moeten, de prijzen omlaag en de sleutel-
industrieën genationaliseerd. Op één
punt is de regeering al tegemoet geko
men aan de geuite verlangens. De ver-
hooging van den boterprijs zou 9 No
vember ingaan, maar nu blijkt er zoo
weinig margarine te zijn dat het publiek
geen keuze zou kunnen maken en dus
gedwongen de dure boter te koopen.
Daarom wil de regeering zoolang de
margarine schaarsch blijft ook de boter
prijs niet verhoogen of deze prijs niet
zooveel verhoogen als aanvankelijk in
de bedoeling lag. De vraag blijft waar
om in een radio-rede zoo zonder meer
van een belangrijke prijsverhooging van
de boter werd gewaagd en de mogelijk
heid voor het publiekop boterbonnen
margarine te krijgen, terwijl de regee
ring wist dat er feitelijk geen marga
rine was. Intusschen schijnt het met de
margarine-voorziening straks beter te
zullen gaan. We hebben olie van Enge-
Walvischexpeditie I Röntgen-installatie aan boord, en zélfs
n-rAA.A een behoorlijke hoeveelheid van het zoo
moeilijk verkrijgbare penicilline. Bij den
„Winkelier” zullen vele artikelen te
koop zijn, textielgoederen, schoenen en
laarzen, tabakswaren,' filmpjes, tot boor
denknoopjes toe
Behouden vaart en goede
vangst
Er zou nog veel meer over dit eerste
nummer van „De Walvischcourant” te
vertellen zijn, over de geestelijke, licha
melijke en cultureele verzorging, waar
over gesproken wordt; over te houden
lezingen, te vertoonen films en te orga-
niseeren bokswedstrijden, over een spe
cificatie van de bemanning en over de
indeeling van het schip, over de ideeën
van redacteur Kolkman, die het blad zoo
mogelijk dagelijks wil laten verschijnen
maarhet is per slot van reke
ning een blad voor de opvarenden. En
als zoodanig zal het ongetwijfeld zijn
doel niet missen: de bemanning blijft op
de hoogte van het wereldnieuws, en kan
daarnaast in haar eigen krant schrijven
wat zij wil.
Aanstonds zal de walvischexpeditie
zee kiezen. De opdracht is groot, maar
tegelijk grootsch. Hopelijk kan Neder
land zich binnenkort weer scharen in de
rij van landen, die een vooraanstaande
rol spelen bij de walvischvangst. Daar
om: behouden vaart en goede vangst
IV.
Olie-ontginnlng te Schoonebeek
levert per dag 300 ton.
Materiaai-gebrek en transport
moeilijkheden nog niet over
wonnen. Maar de pompen
draaien
(Van onzen special en verslaggever.)
In de omgeving van Schoonebeek in
Drente malen de zware pompen de
zwarte aardolie in open reservoirs. Ge
lukkig maar, want nu kan Uw verslag
gever, die twee dagen lang rondgekeken
heeft bij de B.P.M. in Drente en in Per
nis, tenminste zeggen, dat hij met aard
olie uit Nederland heeft kennis gemaakt.
Doch het was maar op één plekje en
overigens vindt men in Drente en Pernis
alleen installaties. Hier en daar zit een
kraantje en soms pakt een vriendelijke
meneer een fleschje, tapt wat uit het
kraantje en zegt: ruikt U maar, dit is
petroleum of benzine. Je ruikt en zegt
natuurlijk ja, want die meneer weet het
precies.
Maar de ingenieurs in Drente schamen
zich een beetje, dat daar aardolie zoo
maar in een reservoir wordt gepompt.
Dat is niet netjes en het hoort niet. In
een oliebedrijf hoort de olie meteen in
een gesloten reservoir ^e komen. Als er
weer materialen zijn, wordt het bedrijf
in Drente pas, zooals het behoort.
Dat is de eerste les, die de journalis
ten in Drente leerden. De tweede was
niet minder opmerkelijk.
„En als de olie nu ineens uit het boor
gat spuit vroeg iemand.
„Dan zouden wij een barre fout heb
ben gemaakt, want de olie mag niet
spuiten. Een „spuiter”, een bron dus, die
olie en modder en gas boven den boor
toren uitgooit, mag niet voorkomen. Dat
is alleen maar misère en verlies”.
Hoofdschuddend over zoo’n opvatting
beklimmen we een boortoren, waar de
boor met een vaart van zeventig tot
honderd toeren per minuut draait in het
boorgat, ergens onder den grond, acht,
negenhonderd meter diep. Er hangen
een paar instrumenten tegenover de
plaats, waar de boormeester staat.
Waarom Omdat ze aangeven, wat er
beneden gebeurt. Het slijpsel, dat de
boorbeitels uit het gesteente slijpen,
word met water weggespoeld.
En nu komt het: de boormeester kan
dank zij dat water de natuurkrachten
beneden in bedwang houden. Diep, be
neden staat alles onder hoogen druk,
en door modder te mengen in het water
kan de boormeester den tegendruk ver
zwaren. Zoo drukt hij, als het noodig is,
het gas terug, totdat in den boortoren
de afsluiter op het boorgat is gedraaid
en de bron al zijn kracht mag afspuiten.
In Drente geen gas.
Maar in Drente bevat het olieveld, dat
misschien twaalf kilometer lang en drie
of vier kilometer breed zal worden, geen
gas onder druk. Het is een tam veldje.
De olie komt niet vrijwillig naar boven;
ze moet opgepompt worden.
De eerste bron, dicht bij Coevorden,
was wel heel lui. Die geeft een kubieken
meter per dag, wat niet de moeite waard
is. Maar volgende boringen brachten
meer op; de bronnen varieeren van
ten zoeken, om opnieuw tot welvaart te
komen. Zou de walvischvaart niet één
van die wegen kunnen zijn
Plannen werden gemaakt, nog tijdens
den oorlog, voorloopige besprekingen
gevoerd met het resultaat, dat na de
bevrijding eerst een comité werd ge
vormd, en later, toen de regeering de
gunstige perspectieven van deze onder
neming zag, kwam men tot de oprich
ting van de „Nederlandsche Maatschap
pij voor de Walvischvangst”, onder voor
zitterschap van den heer A. Warnderink
Vinke te Amsterdam.
Op grond van zijn historische aanspra
ken werd Nederland toegelaten tot de
wal vischvaartconf eren tie te Londen; in
Gothenburg werd een 15.000 tons tanker
gekocht, de „Pan Gothia”, die inmiddels
is omgebouwd tot de „Willem Ba
rendsz”, een drijvende traankokerij,
voorzien van de modernste middelen van
navigatie, ook radar, en in Engeland
werden acht zoogenaamde jagers aan
gekocht, die als begeleiding van de
„Willem Barendsz” tot taak hebben, de
walvisschen te vangen en ze naar het
moederschip te sleepen, waar ze worden
verwerkt.
2157 st., April 1415 st., Mei 1071 st.,
Juni 837 st., Juli 1137 st., Augustus
987 st. In totaal ruim 9000 stuks. Hier
onder waren o.a. 256 borstrokken, 328
pantalons, 252 colbertjassen,, 234 pr.
sokken, 82 overjassen, 580 pr. schoenen,
573 damesjaponnen, 267 damesmantels,
889 blouses, truien, vesten, 319 jongens.
broeken, 361 meisjesjurken, 913 stuks
babygoed, enz. In totaal werden er on
geveer 1500 gezinnen geholpen. Men kan
zich ook per brief tot Volksherstel wen
den. Men dient echter te beseffen, dat de
uitgifte van H.A.R.K.-goederen aan een
bepaald gezin niet onbeperkt voort
duurt. Immers de goederen zijn voor het
heele volk en niet voor een bepaald deel
of bepaald gezin. Begrijp dat het een
bijna onmogelijke taak is om de goede
ren zoo te verdeelen dat iedereen tevre
den is. Vele gezinnen hebben nog nooit
iets ontvangen en daarom zullen in het
vervolg zij, die tot nu toe nooit iets ont
vingen voorrang hebben.
HET BESTUUR.
„Excelsior” te Meppel in het Geb. v.
Chr. Belangen werd opgevoerd. Want,
zooals de leider van deze avond vertelde,
dit was reeds hun 36e uitvoering. Eerst
hebben ze het herhaalde malen in Mep
pel voor volle zalen gespeeld en daarna
zijn ze er mee op stap gegaan. Het doel
hiervan is tweeledig: het bijeenbrengen
van de benoodigde gelden voor herstel
van hun verwoeste vereenigingsgebouw
en de toeschouwers nogmaals de ellende
en verdrukking van de bezettingsjaren
in herinnering brengen, teneinde hun
dankbaarheid voor de herwonnen vrij
heid te vergrooten. Over de resultaten
van het eerste kunnen wij niet oordee-
len, maar het tweede wordt in „Neder
land vecht door” inderdaad bereikt.
Want hoewel het in vrijwel alle opzich
ten maar een middelmatig product is
heeft het toch deze groote verdienste,
dat het de toeschouwers weer volledig
in de angstige en gedrukte sfeer van de
bezettingsjaren terugvoert en een actie
en spanning brengt die hen van begin
tot eind geboeid houden. Het spel van de
Meppelaren viel ook in menig opzicht te
loven, maar was toch nog te veel het
opzeggen en in het eerste tafreel zelfs
afratelen van een uit het hoofd ge
leerd lesje. Hans van Dijk (J. Rijkeboer)
was de eenige die doorloopend werkelijk
„speelde”. Aan de uitspraak van de
woorden dient ook meer aandacht be
steed te worden. Het Drentsche accent
van Loes was bijv, meermalen hinder
lijk. Ook moeten de spelers er voor wa
ken dat ze ernstige scènes, zooals bijv,
de overval in het huis van Piet van
Doorn niet door gebrek aan ernst beder
ven, en van de gevangenneming der
N.S.B.’ers in het voorlaatste bedrijf
moeten ze geen kluchtspel maken. Maar
ondanks die tekortkomingen bracht
„Excelsior” toch een avond die door het
niet talrijke publiek zeer gewaardeerd
werd, mede ook door het samen zingen
van vaderlandsche liederen tijdens de
tooneelwisselingen. Een inzameling voor
de Vereeniging 1940-’45 ten bate der na
gelaten betrekkingen van illegale wer
kers, bracht 113.60 op.
B. Brinksma.
Kantoor voor Abonnementen!
Fa. KIEZEBRINK Co.
KLEINZAND 7 - Tel. 2872
„Nederland vecht door”.
De oorlogsjaren en de bevrijding heb
ben heel veel stof opgeleverd voor schrij
vers en voor hen die meenden dat ze die
kunst ook verstonden. Helaas bleken
deze laatsten het meest productief te
zijn, zoodat we overstelpt werden met
oorlogsboeken en tooneelliteratuur van
heel middelmatig gehalte. Vooral de be-
vrijdingsrevues schoten als paddestoelen
uit de grond en juist op dit terrein wer
den veel onbenulligheden voor het voet
licht gebracht. Maar het doorsnee pu
bliek, dat in geen jaren behoorlijk too-
neelspel had gezien of had willen zien,
slikte het omdat de stof actueel was en
tegemoet kwam aan het sentiment van
de massa. Daaruit moet ongetwijfeld
voor een deel ook het succes verklaard
worden van het Tafreelenspel „Neder
land vecht door” dat hier Donderdag
avond door dp Chr. Reciteervereeniging
schijnlijk den 26sten October a.s. Hal
verwege de expeditie die in totaal 6
tot 7 maanden zal duren vertrekt
een tanker van Amsterdam naar de
Zuidpoolgebieden om traan over te ne
men omdat de „Willem Barendsz” zelf
geen 20.000 ton kan bevatten.
Het aantal opvarenden bedraagt onge
veer 300zeelui, fabrieksarbeiders en
menschen van de wetenschap, om stu
diemateriaal te verzamelen. Er zal hard
moeten worden aangepakt. Om 20.000
ton traan te bemachtigen moeten de
acht jagers, die van hun basis, het moe
derschip, met een vaart van 16 mijl zul
len uitzwermen om de kolossale zoog
dieren met hun kostelijke traan buit te
maken, namelijk gemiddeld 100 dagen
lang 11 walvisschen per dag vangen.
Maar het is een karwei, dat hun is toe
vertrouwd.
Romantiek en traan.
Tallooze brieven zijn bij de Maat-
scjiappij binnengekomen, allemaal van
menschen, die door de romantiek van
dit oud-Nederlandsche bedrijf zijn ge-
Nederland grepen en niets liever willen dan mee
moe- gaan. Koekebakkers èn journalisten zijn
