K
r
Officieel Orgaan van de gemeenten SNEER, WYMBRITSERADEEL en IJLST
7
i en
d.k.
DINSDAG 29 OCTOBER
1946
le JAARGANG No. 17
INGEZONDEN.
Binnenlandsch Overzicht
3
I
t
’S
rs
it.
E”
2696
31 Oct. - Wereld spaar dag
in eere hersteld
i
ir)
ir);
or
Ab-prijs f2.50 per half jaar
Franco per post
f3.75 per half jaar
lijk
eek
de
uit
uit
tot
En
liet
ir met
inden.
voor
i op.
hem
Dal
eljjk
dan
n in
;ond
laar
een
loor
Aan de Groningsche Universiteit
slaagde voor het doctoraal examen ge
neeskunde onze vroegere Stadgenoot de
heer R. v. d. Meulen.
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
ikke-
gade
strot
ïkers
mer-
:rwjjl
ofde,
hjjn-
-kest
later
Het
ten-
tlaus
aan
een
5 hjj
.aast
•ans.
urs,
len,
ers,
jm.
ite-
a.s.
lag
aar
ng.
SNEEKER NIEUWSBLAD
Redacteuren: L. KIEZEBRINK en C. SMIT Redactie-adres KLEINZAND 7 SNEEK
tau
en,
1L
lote".
>rden.
Bureau' voor Advertenties
Fa. DRIJFHOUT
GROOTZAND 55
fel. 3005
Bij haar bezoek aan België heeft H.
M. de Koningin onderscheidingen uitge
reikt aan Belgen en Nederlanders, die
zich tijdens den oorlog of na de bevrij-
ling in het bijzonder in België verdien
stelijk hebben gemaakt voor de Neder-
landsche zaak. In de koninklijke acade
mie van wetenschappen, letteren en
schoone kunsten te Brussel, waarvan
onze Koningin een benoeming tot lid
heeft aanvaard, heeft H. M. een rede
uitgesproken, waarin zij de hoop uit
sprak dat samenwerking tusschen de
dienaren van wetenschappen, letteren en
schoone kunsten in België en Nederland
tot het leggen der grondslagen voor den
opbouw eener nieuwe en betere wereld
zal bijdragen. Dit koninlijk bezoek viel
en Luxemburg tot een eenheidspost-
arief te geraken.
Van de verhooging der posttarieven
wordt een hoogere opbrengst van 13
a 14 millioen per jaar verwacht.
De briefkaarten worden binnenkort
weer op het oude formaat terug ge
bracht. Het luchttarief blijft
onveranderd. Aan de postkan
toren is weer zij ’t in beperkte hoe
veelheden luchtpostpapier verkrijg
baar tegen 3 ets (was 2 ets.)
Het ligt in de bedoeling binnenkort
nieuwe postzegels uit te geven in de
waarden, van 1, 2, 3 en 4 ets., met de
beeltenis van H. M. de Koningin.
Verkeersborden op Kruispunt
Afsluitdijk.
De Kon. Ned. Toeristenbond A.N.W.B.
deelt mede, dat het kruispunt bij het
begin van den Afsluitdijk aan den Frie-
schen kant, door de Rijkswaterstaat van
verkeersborden zal worden voorzien,
hetgeen de algemeene situatie hier ten
zeerste ten goede zal komen.
Stichting 17 Sept. 1944.
Dezer dagen is door notaris Ottema
de akte gepasseerd van een stichting,
genaamd „Stichting 17 September
1944”. Zooals men weet is het vorige
jaar in Friesland een geldinzameling ge
houden, om de opbrengst als dank van
het Friesche volk voor de houding van
het spoor- en tramwegpersoneel in
Friesland gedurende de spoorwegstaking
in den bezettingstijd, aan te wenden
voor een doel ten bate van dat personeel.
Deze geldinzameling heeft opgebracht
103.607.86, waarvan 83.820.49 is af
gezonderd tot het in het leven roepen
van deze stichting. Deze heeft ten doel
leden van het spoor- en tramwegperso
neel, en hen, die tot het gezin der leden
behooren, woonachtig in Friesland, in de
gelegenheid te stellen om een vacantie
in een daarvoor geschikte omgeving door
te brengen. Zij wil dit doel trachten te
bereiken door het stichten of in eigen
dom verkrijgen van zomerhuisjes of an
dere vacantieverblijven en het exploi-
teeren hiervan.
Oprichters zijn en tevens bestuurs
leden P. N. Habekothé, J. A. Landstra,
C. van Raay, D. G. de Vries, H. J. H.
Dechesne, C. J. Paping, A van Dijk en
Th. Andringa, allen te Leeuwarden wo
nende, terwijl aan dit bestuur als com
missie van advies zijn toegevoegd de
heeren: D. J. Autsema te Dantumawpu-
de, A. Bakker te Harlingen, G. P. Slim
te Oosterwolde en J. Strikwerda te Balk.
Zoodra het eerste zomerhuisje of andere
instelling voor exploitatie gereed is, zal
het bestuur worden aangevuld met een
vertegenwoordiger van elke erkende
vakvereeniging, waarin het personeel is
georganiseerd.
Schoenenbon.
Zij, wier distributiestamkaartnummer
eindigt op 7, hebben in November recht
op een schoenenbon.
Binnenkort opschorting van bioem-
distributie.
Onze voorraadpositie van tarwe is in
den laatsten tijd moeilijk geworden door
dat de invoer uit de Vereenigde Staten
tengevolge van de stakingen aldaar
reeds geruimen tijd stagneert. Als ge
volg daarvan zullen onze inlandsche
tarwe en rogge in ruimere mate moeten
worden gebruikt voor de broodvoorzie
ning. Aangezien er ten opzichte van het
verbruik van de beschikbare graanvoor
raden de noodige voorzichtigheid be
tracht moet worden, zal er ingaande 21
November voorloopig geen bon voor
bloem of zelfrijzend bakmeel worden
aangewezen. Er komt na den thans aan
gewezen bloembon nog eenmaal een bon
voor zelfrijzend bakmeel, waarvan nog
voorraden bij den handel aanwezig zijn.
Ook de bonvrije artikelen koekjes, ge
bak, biscuits, beschuit, vermicelli e.d.
zullen in mindere mate beschikbaar
kunnen worden gesteld. De toewijzingen
aan tarwebloem voor deze artikelen wor
den voorloopig met een kwart vermin
derd.
Verhooging van de melkprijs.
1 cent per liter.
In overeenstemming met het voorne
men van de regeering, over te gaan tot
de verhooging van de melkprijs voor de
consumenten, zijn met ingang van 27
October alle maximum-consumentenprij-
zen van melk en melkproducten over het
geheele land met 1 cent per liter ver
hoogd.
Herbegrafenis D. Dijkstra.
TERZOOL, 23 Oct. Ruim 400 belang
stellenden woonden hedenmiddag de
rouwdienst in de Geref. Kerk te Terzool
bij, waar de herbegrafenis plaats had
van de te Sondel doodgeschoten D. Dijk
stra. Deze was op 29 Maart 1945 door
de Duitschers gearresteerd en op 6 April
1945 op de schietbaan te Sondel doodge
schoten. De herbegrafenis werd geleid
door Ds. A. Plaatsman, Geref. predikant
te Terzool, die tot tekst had gekozen
Romeinen 8 1839. In het bijzonder
werd gewezen op het 37ste vers: „Maar
in dezen zijn wij meer dan overwinnaars
door Hem die ons liefgehad heeft”. Na
het dankgebed werd gezongen Ps. 27 7.
Verschillende personen voerden bij deze
dienst nog het woord. De wnd. Comman
dant van de N.B.S., ouderling S. Leen-
stra, de heer Gutte van Arnhem, de heer
W. Dotinga van Sijbrandaburen, de heer
W. Abma, Terzool, lid van de N.B.S., de
heer P. Dijkstra, Terzool namens de
Geref. Mannenvereeniging en de heer P.
Piersma, Terzool. De oudste broeder van
den overleden K.P.er, dankte allen voor
de betoonde belangstelling en het mede
leven. De kist werd gedragen door leden
van de N.B.S. De baar was gedekt door
de Nederlandsche vlag en tal van bloem
stukken. Aan het graf las Ds. Plaats
man nog de Apostolische Geloofsbelijde
nis. De burgemeester van Rauwerder-
hem Jhr. Beyma thoe Kingma merkten
wij onder de aanwezigen op. De plech
tigheid werd besloten met het zingen
van Gez. 244 3 (N.B.): Nooit kan ’t
geloof te veel verwachten”.
Posttarieven op 1 Nov. hooger.
Met ingang van 1 November zullen
de posttarieven, zoowel voor het lo
caal als hét interlocaal verkeer en het
verkeer met het buitenland vrij be
langrijk worden verhoogd, teneinde
het tekort, dat in de laatste jaren bij
het Staatsbedrijf der P.T.T. is opge-
loopen tot ongeveer 17.5 millioen,
weg te werken.
De voornaamste verhoogingen zijn:
Binnenland: brieven interlocaal t/m
20 gr. 10 ets (was 7.5 ets)locaal 6
ets (5 ets); briefkaarten, interlocaal
7.5 ets (5 ets.); locaal 5 ets. (4 ets)
drukwerken t/m 50 gr. 2 ets (1.5 ets)
Buitenland: Brieven t/m 20 gr. 20
ets (12.5 ets); briefkaarten 12.5 ets.
(7.5 ets.); drukwerken 4 ets (2.5 et.)
Het briefport in het interlocale ver
keer boven 20 gr. tot en met 100 gr.
wordt gebracht op 15 ets, van 100 tot
200 gr. op 20 ets., van 200-300 gr. op
25 ets. enz.
Het aanteekenrecht is voor ’t bin
nen- en buitenlandsche verkeer van
10 ets. op 15 ets. gebracht. Het ex-
presserecht - zoodra het weer moge
lijk zal zijn brieven enz. pér expresse
te verzenden zal van 10 op 30 ets.
worden gebracht.
Het voornemen bestaat met België
waar ze maar liever niet naar moes
ten vragen. De mogelijkheid, dat een
hongerig ambtenaar een kaart mee
nam om de magen van zijn gezin te
vullen werd op den koop toe genomen.
Thans moet dit alles radicaal afge-
loopen zijn. Deskundigen op het Cen
traal Distibutiekantoor hebben daar
om het systeem zoo ingericht, dat bij
elke distributiehandeling ten minste
twee, maar meestal drie personen zijn
betrokken. Afzonderlijk knoeien is
voortaan uitgesloten. En waar ge
knoeid wordt tezamen en in vereeni-
ging bestaat altijd een veel grooter
kans op ontdekking door onvoorzich
tigheid of onmin. Daarenboven wordt
de bezetting van de distributiekanto
ren zoodanig ingekrompen, dat de
ambtenaren handen vol werk hebben
aan hun dagtaak en geen tijd meer
overhouden voor het bedenken en uit
voeren van ingewikkelde manipulaties,
waarbij verschillende ambtenaren van
hoog tot laag betrokken moeten zijn.
Tenslotte zijn de inspecteurs, waaron
der zich verscheidene nieuwe krach
ten bevinden, gewapend met de in den
oorlog opgedane ervaringen, tot in de
kleinste bijzonderheden op de hoogte
van de technische mogelijkheden tot
het plegen van onregelmatigheden.
Het resultaat van dit optreden is
reeds duidelijk merkbaar, al wordt
niet aan alle ontdekkingen evenveel
ruchtbaarheid gegeven als aan de re
cente fraude te Utrecht. Zoo verna
men wij, dat eenige weken geleden het
geheele personeel van een distributie
kantoor ih Zuid-Holland is ontslagen
omdat de leider van dit bureau zich
zelf en zijn ambtenaren had bevoor
deeld met een op ^zichzelf onbeteeke-
nende hoeveelheid textielpunten,
schoenen- en rijwielbandenbonnen.
De gemeentebesturen en de leiding
van het Centraal Distributiekantoor
zien zich thans echter voor de groote
moeilijkheid geplaatst hoe aan vol
doende integer en bekwaam distribu-
tiepersoneel te komen nu de vooruit
zichten in betrekkingen van deze soort
niet rooskleurig zijn.
DISTRIBUTIEFRAUDES
Intensiever controle om
aan de knoeierijen een
einde te maken.
(Van onzen specialen verslaggever.)
De beschamende reeks distributie-
fraudes, die den laatsten tijd aan den
dag treden, werpt niet alleen een
schril licht op de gezonken moraliteit
van ons volk, doch doet de vraag rij
zen, of hier bijzondere oorzaken in
het spel zijn, wellicht gelegen in het
stelsel zelve.
Het antwoord moet luiden, dat een
reeds ingevoerde verbetering van het
systeem, gepaard gaande aan een in
tensiever controle, waarbij nieuwe
ambtenaren zijn aangesteld, aan de
knoeierij onverbiddelijk een eind zal
maken. Dit is het oordeel van de dis-
tributie-autoriteiten waarmee wij de
zer dagen de kwestie bespraken. Men
wees er op, dat deze werkwijze aan
vankelijk een schijnbare stijging van
onregelmatigheden tot resultaat heeft.
De op fraude betrapte ambtenaren
zullen dan echter de schepen op het
strand zijn, die voor het overige dis-
tributie-personeel even zoovele ba
kens in zee beteekenen.
Tijdens de bezetting is er, in het be
lang van de goede zaak, grootscheeps
geknoeid. Er werd op de distributie
kantoren gemanipuleerd met évacué’s,
naar Duitschland vertrokken arbei
ders, schippers, woonwagenbewoners
en overledenen, dat het een lust was.
Op het Centraal Distributiekantoor
kon men aan de hand van interne sta-
tistiekjes vrij nauwkéurig nagaan,
waar de mazen in het distributienet
zaten. Niet iedere distributie-ambte-
naar legde het even listig aan; en
wanneer er in een bepaalde periode
plotseling 20 rookerskaarten meer
werden uitgereikt dan in de vorige, of
wanneer de haven van een onaanzien
lijk binnenplaatsje opeens een on
waarschijnlijke papieren drukte re
gistreerde, kon men in Den Haag op
de vingers natellen, dat er onderdui
kers in het spel waren.
De inspecteurs keken niet al te
nauw. Er waren er, die mee in het
complot zaten en precies wisten,
lossing van
voorziening
Zondag is
vangst De
Veilig verkeer
en het Ei van Columbus.
Van officieuse zijde heb ik gehoord,
dat het onmogelijk is de Oosterdijk één-
richting verkeer te geven. De brug bij
bedoeld kruispunt ligt namelijk niet pre
cies in het verlengde van deze winkel
straat. Jammer, maar voorloopig niets
aan te doen. Toch is er nog een ander
plekje in Sneek, hetwelk de verkeers
politie eens onder de loupe zou kunnen
nemen. Ik bedoel hier, en speciaal op
Dinsdag (marktdag) Leeuwenburg alias
de Wip. Wat zien we hier namelijk De
marktkooplui staan hier met hun kra
men tegen de waterkant aan. Het koop
lustige publiek er voor. Veel ruimte
blijft er dan al niet op de rijweg over.
Motorrijtuigen en paard en wagens kun
nen echter vroolijk mee „markten”, ter
wijl een stop- of parkeerverbod even
eens ontbreekt. Het is dan soms ook
vermakelijk om te zien hoe het publiek
zich tegen de kramen aan perst, als
twee of soms drie wagens langs elkan
der heen wringen. Zou hier, op markt
dag, éénrichting verkeer niet gewenscht
zijn Het hiervoor benoodigde bord staat
kant en klaar op de hoek van het Groot-
king. Het bestuur van „Oranje” heeft
er echter geen werkzaam aandeel in ge
had. Van 4 Mei tot 31 Augustus kregen
we eerst het défilé van de gezagstroe-
pen, die op uitnoodiging van den burge
meester door „Oranje” werden getrac-
teerd Daarna volgde de Anjer-collecte
voor het Prins Bernhard-fonds die op
verzoek van den burgemeester even
eens door „Oranje” voorbereid en uitge
voerd werd. Verder zorgde het bestuur
op uitnoodiging van den burgemeester
ook nog voor een afvaardiging naar het
défilé te Leeuwarden ter gelegenheid
van het bezoek van H. M. de Koningin
aldaar. Op voorschrift van een officieel
nationaal-comité en ingevolge het uit
drukkelijk verlangen van Koningin en
regeering werd op Koninginnedag alleen
’s middags feest gevierd. Aan een oproep
van het bestuur tot de leden om mede
werking hiervoor gaven slechts drie
leden gehoor en deze waren practisch
nog niet eens in staat mee te helpen.
Voor de kinderen van de leden werd een
Oranjefilm vertoond. Het bestuur had op
drie voorstellingen in „Amicitia” gere
kend, maar er was nauwelijks voldoende
belangstelling voor één, ofschoon het
niets kostte. Alleen moest vooraf een
kaartje gehaald worden. Het tooneelspel
„Oranjehotel” dat 4 September in het
Geb. v. Chr. Belangen opgevoerd werd
leidde tot veel onaangenaamheden in
verband met de plaatsbespreking, maar
hierbij ging het bestuur, zooals spr. aan
toonde, volkomen vrij uit. Spr. hoopte
dat deze opsomming de critici tot naden
ken en tot de overtuiging heeft gebracht
dat hun critiek wel wat kalmer had
kunnen zijn. Het ledental der vereeni-
ging bedraagt momenteel 780. De ver
klaring van den voorzitter leidde tot
eenige besprekingen, waarbij o.a. be
toogd werd dat het bestuur misschien
niet altijd voldoende zakelijk is en wel
eens wat te voorzichtig wat de finan
ciën betreft. Er moet eerst maar eens
een groot feest georganiseerd worden;
is er dan een tekort, dan kan Sneek daar
toch zeer wel garant voor zijn? De pen
ningmeester, de heer R. Asselman,
bracht verslag uit over de financiën
sinds de bevrijding. Over 1945 was er
een voordeelig saldo van 1722.59,
waarvan 395.10 was geblokkeerd. Het
saldo over 1946 bedraagt 1116.37
het geblokkeerde bedrag van 395.10.
Bij het punt bestuursverkiezing werd de
vergadering voor een moeilijk probleem
geplaatst, daar het geheele bestuur af
trad. Niet, zooals de voorzitter zeide,
omdat de bestuursleden kwaad wegloo-
pen, maar omdat ze daarvoor allen ge
gronde reden hebben. Spr. zelf en de
heer Asselman worden te oud en de an
deren hebben geen tijd meer in verband
met hun eigen drukke werkzaamheden.
Na uitvoerige besprekingen, waarbij o.a.
werd voorgesteld het aantal bestuurs
leden tot 9 uit te breiden, werd ten
slotte besloten eerst vijf bestuursleden
uit elk der verschillende op de verga-
dernig vertegenwoordigde richtingen één
te kiezen, waarna dit nieuwe bestuur
om zich heen kan zien teneinde nog eeni
ge geschikte personen te vinden om het
aantal op zoo breed mogelijke basis te
completeeren. Dit bestuur zal dan ook
onderzoeken of uitbreiding van het aan
tal bestuursleden gewenscht is. Tot be
stuursleden werden gekozen de heeren
P. Postma, D. Potma, S. de Wolf, A. C.
van Drimmelen en L. Witteveen. De vier
eerstgenoemden namen deze benoeming
aan. Den heer Witteveen, die niet aan
wezig was, zal bericht van zijn benoe
ming worden gedaan. Naar aanleiding
van een schrijven van het 5-Mei-Comité
inzake de Nationale feestvieringen in de
toekomst, werd zeer uitvoerig gediscus
sieerd over de plaats en de taak van de
Vereeniging „Oranje”. Algemeen was
men van oordeel dat de feestviering op
de verjaardagen van het Koninklijk
Huis in handen van de vereeniging
„Oranje” moet blijven. Echter zal daar
bij de medewerking worden gevraagd
van de bestuursleden van de verschillen
de Buurtvereenigingen. Echter niet van
hun vereenigingen. Verder achtte men
het wel gewenscht dat het 5-Mei-comité
in zijn tegenwoordige samenstelling
blijft bestaan. Tot leden van de kascom
missie werden benoemd de heeren J. H.
Wamelink en S. G. Ruiter. Bij de rond
vraag bracht de heer M. Dethmers, die
eveneens tot het afgetreden bestuur be
hoorde, hulde en dank aan den afgetre
den voorzitter, die 30 jaar bestuurslid
van „Oranje” is geweest en z’n, vele
functies verricht heeft met een toewij
ding en enthousiasme, die bewondering
verdienen. Spr. stelde daarom voor hem
tot eere-voorzitter te benoemen waartoe
bij acclamatie besloten werd. De heer
Brinkman dankte voor deze eervolle
onderscheiding, waarmee hij zeer inge
nomen was, en bracht op zijn beurt dank
aan zijn medebestuursleden voor hun
vele en prettige medewerking.
zand, waar het m.i. geen dienst doet.
Het ei van Columbus zou echter zijn, de
markt te doen verhuizen naar het open
gekomen waagplein. Voordeel: de markt
beter gecentraliseerd en het verkeer vrij
baan. Ook op Zaterdagmiddag de koop
lui naar het waagplein toe, zou een ver
betering voor de „binnenstad” zijn. Het
Schaapmarktpleintje zou dan een keurig
bloemenmarktje kunnen worden.
F. D.
1817 1924 1946.
Dit lijkt een willekeurige combinatie
en toch is zij veelzeggend. In 1817 kreeg
Nederland zijn eerste spaarbank. In
1817, d.w.z. twee jaar na de definitieve
bevestiging van Nederland’s onafhanke
lijkheid in de slag bij Waterloo. Ook
toen zat Nederland economisch in de
put. En velen zullen zich hebben afge
vraagd waarvan moeten wij sparen
Maar, aangemoedigd door Koning Wil
lem I, zetten de initiatiefnemers door en
de eerste spaarbank kwam er en velen
volgden. En er is gespaard door „dienst
boden” en „werklieden” en door anderen,
maar vooral door de heel kleine spaar
ders. Vele van die kleine spaarders leg
den daarmee de grondslag voor hun ei
gen vooruitgang en de geest, die hen be
zielde en die mede in dit sparen tot
uiting kwam, maakte Nederland van een
arm en berooid land tot een der wel
varendste naties ter wereld. Wie de ont
wikkeling van de spaarbanken in Neder
land volgt, wordt getroffen door de ken
nelijk door niets te schokken en te stui
ten groeikracht dezer zuiver voor het
algemeen belang werkende instellingen.
1946. Opnieuw hebben wij onze vrijheid
herwonnen, maar ook niet veel meer dan
deze, want arm en berooid is ons volk
opnieuw, grondiger en wreeder werd het
uitgeplunderd en opnieuw vragen wij ons
af, waarvan moeten wij sparen Om
van andere vragen rondom het sparen
maar te zwijgen. Laten we echter één
ding bedenken. Het gemopper en de
vrees en de zorgen van 1817 zijn ver
geten, de spaargedachte heeft echter al
les overleefd en vindt zijn monumentale
belichaming in een gezond en krachtig
spaarbankwezen, dat ten volle paraat is
om sparend Nederland zijn diensten te
bewijzen.
De moeilijkheden van nu zijn anders,
dan die van toen, we geven het grif toe.
Maar het tobben over en vreezen voor
de moeilijkheden, heeft nog nooit iemand
een stap verder gebracht. Het sparen
heeft ons er daarentegen reeds een
maal bovenop gebracht. Toen en nu gaat
hierbij het eigenbelang van ieder per
soonlijk, mits goed begrepen, samen met
ons gemeenschappelijk belang.
Onze eerste Koning uit het Oranje
huis gaf eens zijn onvermoeide leiding
aan het herstel van Nederlands wel
vaart en doorzag aanstonds de groote
kracht van het sparen. Het moge zijn
groote opvolgster, H. M. Koningin Wil
helmina, die in de 5 bange jaren meer
dan ooit de Moeder des Vaderlands werd,
gegeven zijn onder haar bezielend beleid
getuige te zijn van een nieuw welvaarts-
herstel, waarbij ook ditmaal het sparen
onze kracht zal zijn.
Dat wij dit alles juist nu overdenken,
vindt zijn aanleiding in den Wereld-
spaardag. De 31e October werd in 1924
ziedaar het derde jaartal op het
eerste Wereldspaarcongres tot Wereld-
spaardag uitgeroepen om de menschheid
een telkens terugkeerende -aanleiding te
geven, zich te bezinnen op de kracht
van het sparen. Nederland -heeft thans
wel alle redenen daartoe.
samen met berichten dat België en Ne
derland één lijn zullen trekken bij de
behandeling van het vredesverdrag met
Duitschland en hun wederzijdsche eischen
zullen steunen. De door Nederland te
vragen grenscorrecties worden zooals
bekend thans in de Staten-Generaal in
geheime zitting behandeld, de Eerste
Kamer heeft er haar Donderdagzitting
aan gewijd en behandelt deze zaak he
den weer. Uit de lange duur van deze
behandeling blijkt wel dat alle leden het
niet eens zijn met de denkbeelden der
regeering in dezen. Allicht zullen som
migen meer willen vragen, anderen zul
len ook in de bescheiden eischen welke
thans voorgesteld zijn „annexatie” zien;
annexaties hebben voorheen zoo dikwijls
later geleid tot oorlogen, dat men er
schichtig voor is geworden. Te meer nu
de Duitsche soc. dem. die belangrijke in
vloed in het nieuwe Duitschland uitoefe
nen elke afstand van grondgebied heb
ben afgewezen. Maar met een dergelijke
afwijzing is de kwestie niet opgelost. De
vraagt blijft hoe Duitschland ons scha
deloos zal stellen; welke partij dan ook
het nieuwe Duitschland zal leiden, ze
kan de erfenis der nazi’s niet aanvaar
den zonder successie te betalen Er
wordt overigens gezegd dat wij thans
meer moeite zullen hebben onze eischen
jegens Duitschland er bij onze groote
mede-geallieerden door te krijgen, dan
een jaar geleden. Nu hebben Amerika en
Engeland slechts oog voor een snel eco
nomisch herstel van Duitschland, opdat
er geen geld meer bij moet. Daarvan zal
dan natuuurlijk ook ons land profitee-
ren. Voor ons handelsverkeer mét
Duitschland zal voorloopig een Trust-
maatschappij gevormd worden welke
zich als de toestanden normaler worden
zal terugtrekken. Door deze centralisa
tie zullen moeilijkheden als zich met
onze industrieelen in de Britsche zóne
voordeden en tot het proces te Gronau
leidden, worden voorkomen. In dat pro
ces hebben de Engelschen de smakeloos
heid vertoond de Nederlandsche be
klaagden door Duitschers te doen bewa
ken en vermeld mag nog worden dat een
der verdedigers, mr. Meerburg, volgens
Elseviers Weekblad, in zijn pleidooi o.a.
zeide: „Toen ik dezen morgen naar Gro
nau ging, zag ik Duitschers op gestolen
Nederlandsche rijwielen rijden, heel Ne
derland is leeg gehaald en is het dan
zoo onbegrijpelijk dat we trachten al
thans iets terug te krijgen?” Inderdaad
waren voor dit optreden van Nederland
sche zakenlieden meer verontschuldigin
gen te vinden dan voor de Nederlanders
die de Canadeesche autodump te Deelen
beheerden en van wie een groot deel is
gearresteerd omdat er op allerverschrik
kelijkste wijze gestolen is. Hier was
wanbeheer. Iets van wanbeleid lag er
helaas in de wijze waarop tot nog toe
onze door den oorlog geteisterde gebie
den behandeld werden. Eindelijk, nadat
de bisschop van Roermond mgr. Lem-
mens zelf al een grootscheepsche hulp
actie voor de getroffen gebieden in het
leven had geroepen, is men te Den Haag
wakker geworden. Nu krijgen deze ge
bieden zeer terecht extra textiel en is
minister Lieftinck er heen getrokken om
over de schaderegeling te overleggen.
De extra-textielverstrekking gaat ook
nog vergezeld van financieele hulp via
de verkoop van eenige honderdduizenden
pakjes importsigaretten. Daarover is
nog heel wat te doen geweest omdat
verondersteld werd dat de tabakswinke
liers bij die verkoop zouden worden uit
geschakeld. Volksherstel heeft echter
verklaard dat de verkoop via deze
winkeliers zal plaats hebben; zij zullen
misschien hoofdpijn krijgen bij het zoe
ken van een oplossing hoe zij van een
betrekkelijk kleine voorraad aan veel
vraag kunnen voldoen van rookers, die
hoofdpijn hebben van de sigaretten van
Z.-Amerikaansche tabak. Mogen de hee
ren van het Rijksbureau die deze tabaks
keus deden, veroordeeld worden tot le
venslang rooken van dit bocht, zullen
vele teleurgestelde rookers hun toewen-
schen. Teleurgesteld werd ook de domi-
né van de Avro-morgenwijding, die vo
rige week Dinsdag toen hij z’n duit in
het zakje had gedaan, in de gebruike
lijke envelop geen honorarium maar
slechts lucht aantrof. Dat kwam omdat
de Stichting Radio-Nederland de beta
lingen aan de Avro had stopgezet, aan
gezien het bedrag voor losse medewer
kers uitgetrokken was uitgeput. Voor
betaling aan de Avro van huur en on
derhoudskosten van haar gebouwen zijn
ook de noodige middelen niet aanwezig.
Een en ander wijst er wel op hoe noodig
het is dat het radiovraagstuk eindelijk
eens wordt opgelost. Naderen we de op-
het vraagstuk onzer vet-
nu de Willem Barendsz
uitgevaren ter walvisch-
regeering heeft alle traan
van deze expeditie bij voorbaat aange
kocht. Men hoopt dat deze 18 millioen
kg. vet zal opleveren dat is 2 kg. per
hoofd der bevolking. Vast staat het dat
ook in 1947 het vetrantsoen niet ver
hoogd kan worden. Intusschen rijst er in
de toekomst een nieuw probleem. Met
boter a 3.20 en margarine 1.40 per
kg. is als er meer boter komt een ver
schuiving van het verbruik ten voor-
deele der margarine te verwachten. Mi
nister Mansholt heeft volgens ’t Friesch
Landbouwblad al eens gezegd: „Wij zul
len niet werkeloos mogen toezien als een
stroom van goedkoop vet de grondsla
gen van onze veehouderij ondergraaft”.
Deze kwestie wordt echter een zeer in
gewikkelde omdat vroeger walvisch-
traan voor margarinebereiding werd in
gevoerd en men dus kon spreken van
een buitenlandsch product. Nu we echter
zelf ter walvischvangst gaan wordt de
traan een product der Ned. vischvangst
en men voelt dat de margarine daaruit
bereid in eenigszins andere verhouding
tot onze boterproductie komt te staan
dan voorheen. Een netelig vraagstuk,
waarvan de oplossing in de toekomst
misschien nog een lastige zal blijken.
Kantoor voor Abonnementen!
Fa. KIEZEBRINK Co.
KLEINZAND 7 - Tel. 2872
Opfiering „Der wie risKrite Snits.
De 22e, 23e en 24e Oktober joech
Krite Snits fan it Selskip foar Fryske
Tael en Skriftekennisse wer ien fan syn
wenstige toanielütfieringen yn „Amici
tia”. It great tal kriteleden, dat nei de
tüzen rint, wie oarsaek dat ek diskear
fanwegen de sealromte trije opfieringen
nedich wiene. Ek de trêdde joun, dy’t
wy meimakkeh, wie de seal grótfol. Wol
in biwiis, dat de Snitsers dizze krite-
jounen noch altyd as in fêst punt op
har ütgeansprogramma stean hawwe.
It toanielwurk, dat dizze reis op ’e
wurklist stie, „Der wie risfan R.
W. Canne, is net nij mear. Yn 1916 is it
al ütkommen en hat doedestiids gans
opgong makke. Dr. Poortinga neamt it
dan ek in hichtepunt yn ’e Fryske toa-
nielliteratuer.
It leit yn ’e reden dat it kiezen fan
sa’n „ald” stik syn nuodlike kanten hat
en dat in opfiering eat weihat fan in
proefnimming. It publyk fan 1946 stelt
wer oare easken as tritich jier forlyn.
Ek is it kritysker wurden. It hat bliken
dien, dat it talint fan Canne ek hjoed-
de-dei mei syn skerp-sielkundige yr-
slach üs noch oansprekt. In trijehoeks-
drama, lyk as „Der wie risis,
hoecht noch net as alderwetsk en üt ’e
tiid yn ’e fodkoer, al is de tiid dêr’t it yn
skreaun waerd, der hjir en dér skoan
yn to fornimmen.
It kin neat wurde oer it hiele spul en
oer alle rollen in breed oardiel to jaen.
Men moat folstean mei in pear losse op
merkingen, dy’t tagelyk de swakste en
dé sterkste kanten fan dizze opfiering
reitsje.
Fan de karakterrollen binnen de trije-
hoeke SaepMurkJisk wie dy fan
Saep sünder mis de swierste. Mar Klas-
ke de Boer hat de swierrichheden dy’t
dizze rol meibrocht mei glans oer-
woun. Foaral yn it léste bidriuw wie
har ütbylding fan in swiere sielestriid
oer alle boegen forantwurde en oant yn
I ’e mimyk ta fyn trochfierd. Har tsjin-
I spylster Jisk (Nine Hofmeester) wie op
har bést yn de ein fen it earste en yn it
.trêdde bidriuw. De Murk-figuer (Muur.
ling) bleau yn dizze werjefte hwat oan
’e flakke en skrale kant, foaral yn it
lêstoan.
Under de typen yn ’e oare rollen foe-
len op in tige folhalden Berber. De ald
arbeider Sake wie ek hjir en dér goed
troffen, al skaeide er soms hwat to folie
üt nei it karikaturale. De Jensma-rol
bleau swakst en sünder folie forhef en
fordjipping. Regy en oanklaeijing koe
bisjen lije. Hwat dit oangiet, wie it
trêdde bidriuw it hichtepunt.
It Kritekoar „Marsang” song ünder
lieding fan ’e hear J. Nauta in mannich
lieten. It mienskiplik sjongen, dat de
toanielpauzes oars sa aerdich folmeitsje
kin, kaem net ta syn rjocht troch in to-
koart oan lieding. Ek sokke lytse dingen
binne foar it slagjen fan kritejounen as
dizze tige bilangryk.
Krite Snits hat in proefnimming dien.
Dy proef is slagge.
Vereeniging „Oranje”.
De Vereeniging „Oranje” hield Vrij
dagavond éen goed bezochte buitenge
wone ledenvergadering bij Hanenburg
onder voorzitterschap van den heer F.
Brinkman. Deze herinnerde er aan, dat
er op het bestuur heel veel critiek is uit
geoefend, waarbij o.a. beweerd werd dat
„Oranje” niets deed. Om die critiek te
ontzenuwen gaf hij een uitvoerig over
zicht over de werkzaamheden der ver
eeniging sinds de bevrijding op 15 April
1945. Op de bevrijdingsdag kon het be
stuur nog niet bij elkaar komen, maar
de dag daarop werd er direct contact
met elkaar gezocht, en ook met den w.n.
burgemeester die adviseerde direct geen
feesten te houden omdat de toestand
nog erg onzeker was en er elders in het
land nog gevochten werd. Wel werden
vlagjes verkocht ten bate van de oor
logsslachtoffers, welke verkoop ruim
5800.opbracht. Op 10 Mei, Hemel
vaartsdag, werd Voor ’t eerst een open
bare bijeenkomst gehouden, ’s middags
en ’s avonds, in het Geb. v. Chr. Belan
gen. Deze slaagden beide en deze 10-Mei
viering eindigde met een goed geslaagde
optocht. Volgde een ledenwerving waar
door een ledental van pl.m. 900 werd be
reikt. Het bestuur meende dat de eerste
verjaardag van onze vorstin in een vrij
Nederland een waardig karakter moest
dragen en organiseerde daarom twee
dagen feestelijkheden. Spr. memoreerde
het programma voor deze dagen die voor
het bestuur wegens te weinig medewer
king veel teleurstellingen brachten,
zooals spr. met tal van voorbeelden
aantoonde. Op 24 Januari 1946 werd een
ledenvergadering uitgeschreven die we
gens gebrek aan belangstelling niet kon
doorgaan. Op 7 Februari werden vele
personen uitgenoodigd om te trachten
„Oranje” uit te bouwen in die zin, dat
practisch ieder in de vereeniging kan
werken. Resultaat: er kwamen vijf men-
schen buiten het bestuur dat hierdoor
wederom tot werkeloosheid gedoemd
werd. Er werd toen een tweede avond
uitgeschreven en hier werd het bestuur
medegedeeld, dat er de volgende avond
een vergadering zou zijn van de verschil
lende buurtvereenigingen om te spreken
over een gezamenlijke feestviering op 5
Mei. Het gevolg hiervan is geweest dat
er een comité tot stand kwam dat het
eerste bevrijdingsfeest op zeer bevredi
gende wijze heeft voorbereid en uitge
voerd dank zij de algemeene medewer-
