ND
Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK, WYMBRITSERADEEL en IJLST
Buitenlandse!? Overzicht
Sneek en zijn Sterrekundig Kabinet
n.
VRIJDAG 13 DECEMBER 1946
le JAARGANG No. 30
51-5 Algemeen
ot
in-
en
jr.,
^GA,
J. S. A.
t
200 gram gedroogde
zuidvruchten
250 gr. waschpoeder
500 gram jam.
ABBEGA. Alhier is opgericht een
Chr. Vrouwenvereeniging. De Vereen,
draagt de naam: „Draagt elkanders
lasten”. Het ledental bedraagt 32. Tot
bestuursleden werden gekozen de da
mes H. Hofstra-v. Wyk, pres., E. Rou-
kema-Wynja, vice-pres., A. Nauta-
Roukema, seer., W. S. Smit-Atsma,
penn.
om deze groep zekere zelfstandigheid
in India te verschaffen. De Hindoes
gaan daarmee niet accoord, het ge
volg is dat de Mohammedaansche le
den niet in de Indische constitueeren-
de vergadering verschenen en Londen
de besluiten van deze eenzijdig samen
gestelde vergadering niet erkennen
kan. Londen heeft van Albanië scha
devergoeding en verontschuldigingen
geëischt omdat 2 Engelsche torpedo
jagers, op mijnen geloopen zijn, ken
nelijk met voorkennis der Albaneesche
regeering gelegd. Antwoord binnen 14
dagen of de zaak wordt voor den Vei
ligheidsraad gebracht.
>k van
DINSDAGS en VRIJDAGS
vr.)
:elijke
L v/h
meek
p-
ik
1Ü
Is
?n
Redacteuren L. KIEZEBRINK en C. SMIT Redactie-adresKLEINZAND 7 - SNEEK
s-
n-
gt
s;
je
v.
te
o-
en
en
ke
v.
en
en
te
r-,
te
>n.
In.
iU-
it-
m-
iv.
na
in-
v.
M.
nk
d.
de
en
Aanvullende
BONNENLIJST
voor de 2e helft van de 13e periode
(8 t.e.m. 21 Dec.) 1946.
Elk der volgende bonnen geeft recht
op het koopen van:
Bonkaarten KA, KB, KC 612
(strook no. 4).
51-4 Algemeen
51-6 Algemeen
51-7 Algemeen
51-8 Algemeen
519 Algemeen
Ook voor Nederland was van het
grootste onmiddellijk belang het be
richt dat Lewis de Amerikaansche
mijnwerkers in het vetkoolgebied had
gelast weer aan het werk te gaan.
Door dit besluit, dat door de mijn
werkers ook werd opgevolgd, zal de
kolen- en graanuitvoer naar Europa
immers weer worden hervat en ook
Nederland kon daar nauwelijks bui
ten. Wat Lewis heeft bewogen de sta
king op te heffen, hoewel hij tegen de
beslissing van het gerechtshof, waar
bij hij en zijn bond veroordeeld werden
omdat een onwettige staking gepro
clameerd werd en waarbij zij geldboe
ten kregen, bij het Hooggerechtshof
in beroep was gegaan? In zijn mede-
deeling omtrent het opheffen der sta
king zei Lewis dat hij het Hoogge
rechtshof de beslissing in een rustige
niet vertroebelde atmosfeer wilde
doen nemen, en daarom de stakers tot
middernacht 31 Maart het werk op de
oude voorwaarden deed hervatten. In
dien tusschentijd zal er als Lewis zijn
zin krijgt, tusschen regeering, mijn
eigenaars en mijnwerkers over een
nieuw contract moeten worden onder
handeld. De ware reden waarom Le
wis de staking ophief zal echter wel
deze zijn, dat president Truman den-
zelfden avond waarop dit geschiedde,
een radiorede zou houden, waarin hij
wellicht diep ingrijpende maatregelen
tegen de vakvereenigingen zou heb
ben aangekondigd. Deze rede bleef nu
achterwege evenals de maatregelen
zelve dat wel zullen blijven, al dringen
tal van Congresleden op deze maat
regelen aan en willen zij de strijd met
„labor” nu maar eens uitvechten, nu
de situatie in het Congres daarvoor
geschikt schijnt en een groot deel van
het Amerikaansche publiek, dat de
gevolgen van de staking reeds eeni-
germate aan den lijve ondervond, de
stakers niet gunstig gezind was. Le
wis, die tijdens het bewind van Roose
velt reeds eenmaal een dergelijke tak-
tiek volgde, wacht thans blijkbaar een
gunstiger gelegenheid af. Is daarmee
één zorg voor de Ver. Staten en vele
andere landen voorloopig ter zijde ge
schoven, er blijven nog genoeg over.
Zelfs al werden de Groote Vier het
vorige week, na meer dan een jaar
onderhandelen ook eens over alle be
langrijke punten, die het aanvaarden
van de vredesverdragen met Italië,
Bulgarije, Roemenië, Hongarije en
Finland nog in de weg stonden, nl.
het statuut van Triëst, de Donau, de
herstelbetalingen en schadeloosstel
lingen. We gaan op al deze punten nu
niet meer in, vermelden alleen dat de
internationale scheepvaart op den
Donau vrij zal zijn en dat 6 maanden
na het van kracht worden der verdra
gen een conferentie over de Donau
zal worden gehouden van de Donau-
a.s. en plaats Moskou wan
neer en waar deze zaak werkelijk aan
gesneden zal worden. Verschil van
meening is er nog of de plaatsvervan
gers der ministers te voren voorloopi-
ge besprekingen zullen houden en an
dere geïnteresseerde landen hooren
dus bijv. Nederland en België, het
laatste land heeft nu ook een kleine
grenscorrectie geëischt dan wel of
dezen eerst richtlijnen van de Groote
Vier moeten krijgen voor ze bespre-* paalde groep provincies voldoende is
kingen kunnen houden. Molotoff was
voor het laatste, Bevin en Bymes wa
ren voor het eerste. Natuurlijk heeft
dr. Kurt Schumacher, de voorzitter
der Duitsche soc. dem. party nu ook
tegenover een A.N.P.-redacteur de
Nederlandsche eischen inzake grens-
verbetering nog eens verworpen; de
door Duitschland aan Nederland toe
gebrachte schade is herstelbaar, zeide
hij, annexatie is voor Duitschland on
herstelbaar. Maar Schumacher kon
niet aangeven hoe Duitschland dan
schadevergoeding zou betalen, zelfs
voor de huidige Duitsche electrici-
teitslevering aan Nederland voelde hij
niet veel, de wederopbouw van Euro
pa is volgens hem alleen mogelijk in
het kader van een internationaal so
cialistisch plan. Voorloopig gaan ech
ter de Ver. Staten en Engeland, zoo-
als bekend, alleen West-Duitschland
opbouwen opdat dit zich zoo spoedig
mogelijk zelf zal kunnen bedruipen.
Frankrijk heeft al geweigerd mee te
doen omdat het vreest dat dit het be
gin zal zijn van een herstel van een
100 gram bloem of
kindermeel (niet
uit rijst bereid).
200 gram gedroogde
zuidvruchten
250 gr. waschpoeder
500 gram jam
125 gram koffie.
100 gram thee.
51- 1A, 51-5B 51-4C Reserve
1 kg. appelen of peren.
Bonkaarten KD, KE 612
(strook no. 4).
52- 5 Algemeen
Zuinig met gas en electriciteit
Wel is de staking in de Amerikaan
sche kolenmijnen geëindigd, doch dit
beduidt allerminst dat reeds aan
stonds wederom Amerikaansche kolen
ter beschikking van de Nederlandsche
verbruikers staan. Het blijft daarom
volstrekt noodzakelijk, dat de dezer
dagen aangekondigde korting van ten
minste 20 op alle kolentoewijzingen
onverminderd gehandhaafd wordt.
Aan iederen verbruiker van kolen,
gas *en electriciteit wordt dus nog
maals dringend aanbevolen zijn ver
bruik gedurende de eerste maanden
tot het uiterste te beperken. Het
Rijkskolenbureau zal de industrie de
noodige richtlijnen doen toekomen;
van de particuliere verbruikers wordt
verwacht, dat zij er ernstig naar zul
len streven 20 beneden de voor hen
vastgestelde rantsoenen voor gas en
electriciteit te blijven. Tot zoover een
mededeeling van ’t Rijkskolenbureau.
De directie van de gemeentebedrijven
alhier vestigt nog eens in het bijzon
der de aandacht van particuliere ver
bruikers op het bovenstaande, nl. om
ook op het huishoudelijk gebruik van
gas en electriciteit deze besparing van
minstens 20 te verkrijgen. Ook in
hun eigen belang, daar, wordt deze
besparing niet verkregen, van hooger-
hand de invoering van speruren voor
de gasbedrijven en stroomlooze perio
den voor de electriciteitsbedrijven in
uitzicht is gesteld. Men werke alge
meen mee, dit te voorkomen.
Van der Meulen ontwierp dan een
maanrad van 2 maal 19 of 38 tanden
en liet dit ronddraaien in een jaarrad
van 2 maal 235 of 470 tanden en
kreeg aldus de verhouding 1
12.36842. Men ziet dus, welk gering
verschil deze verhouding met de bo
ven aangegeven ware verhouding op
levert.
Duizelt het u van deze becijferin
gen, aandachtige lezer? Welnu, dan
kunt u enigermate beseffen, wat voor
een nadenken en berekenen, kortom
welk een enorme denkarbeid het ver
stand van den uitvinder moet preste
ren reeds bij het ontwerpen van zijn
apparaat.
Wanneer dan het ontwerp na maan
denlang zoeken en berekenen eindelijk
op papier voltooid is, dan pas volgt
op de geniale gedachte het begin
van tft d a a d Dan komt de w i 1 in
actie, een uiterst krachtige, onver
zettelijke wil, die den uitvinder voort
drijft over hindernissen van klein en
groot formaat, over bergen van moei
lijkheden zeven jaren lang, van onkos
ten en versobering, ja soms van ont
bering en armoede.
Eindelijk dan vieren verstand en
wil, ’s mensen hogere en goddelijke
gaven, hun hoogste triomfen bij de
voltooiing van zijn kunstwerk. De
uitvinder is in de wolken Dan nadert
langzamerhand een wrede ontgooche
ling. De doodgewone mensen van zijn
omgeving, wier minieme astronomi
sche kennis hen volstrekt niet in
staat stelt het kunstwerk naar beho
ren te waarderen, schenken slechts
geveinsde aandacht aan zijn levens
werk en kunnen niet bevroeden, dat
de man, die door zijn grote geestes
gaven verre boven hen uitsteekt, een
zeer zeldzaam kunstwerk geschapen
heeft, zoals Nederland in deze vorm
nog niet bezat.
De ernstige vraag dient gesteld:
Duurt de onderschatting en misken
ning van Van der Meulen en zijn as
tronomisch kunstwerk by zijn stadge
noten van nu nog steeds voort? Wie
zal ons het graf wijzen op de Alge
mene Begraafplaats van dezen groten
Sneker burger? Ja, hoeveel inwoners
van Sneek weten iets van het kunst
werk en zijn vervaardiger af?
In Franeker zou het net zo gegaan
zijn met het kunstwerk van Eisinga.
Zelfs de professoren wisten het niet te
waarderen. Zij vertelden aan hun col
lega, Prof, van Swinden, dat bij een
burgermannetje, dicht bij het stadhuis
een aardig werktuig te zien was, het
welk hij bepaald eens moest komen
zien. De professor, die in de astrono
mie van zijn tijd „doorkneed” was en
op zijn reizen door Europa een aantal
planetaria bestudeerd had, kwam kij
ken en de verbazing, welke hem toen
aangreep, heeft hem eigenlijk nooit
weer verlaten. Zo werd hij de man, die
de roem van Eisinga over Nederland
en ver daarbuiten verkondigde. Zo
kwam het, dat in 1826 op last van ko-
ning Willem I het kunstwerk van
Eisinga voor 10.000 door het rijk
werd aangekocht.
Voor Van der Meulen is nooit
iemand als Van Swinden in de bres
gesprongen, om zijn meesterwerk de
roem te geven, welke het toekwam
Voor de nagedachtenis van den
schepper van het kunstwerk te Sneek
is niets gedaan. Zelfs zijn graf kan
men niet aanwijzen
Wat men gedaan heeft tot behoud
van zijn kunstwerk, daarover in het
volgende en laatste deel.
'waag
heeft zich verzet tegen uitbreiding
van de kindertoeslag en loonsverhoo-
ging voorop gesteld. Het is niet aan
vaard. Het consumenten crediet is
geen succes geworden, omdat velen
een schuldenlast schuwen. Voorts
wordt een deel van het effect door de
kindertoeslag weggenomen. Ook
vreest men, óf met het geld of met
eventueele waardebons, geen goede
ren te zullen krijgen. En daarom is
het toch begonnen. Spr.’s persoonlijke
ding met een politieke party, of zij
heeft een eigen politiek. Die politiek
is er; zij wil invloed uitoefenen op de
regeering om tot prijsverlaging te ko
men. Het N.V.V. staat geheel vrij te
genover welke regeering of party ook.
Spr. wil bekijken, wat de regeering
wil en wel in verband met ’s lands
positie. En die is ongunstig. Want ons
land is straatarm geworden. Uitvoe
rig staat spr. stil bij de positie van
ons lapd, vóór en na den oorlog. Wij
leven op de pof en geven steeds meer
geld uit, dan we ontvangen. Onze be
groeting wyst een onrustbarend defi
cit aan. Amerika heeft zpn prijsbe-
heersching opgeheven met het gevolg,
dat de prijzen 1/a gestegen zy’n. Voor
ons beteekent dit, dat wy voor het
zelfde bedrag daar minder goederen
kunnen koopen. Het tekort op onze
handelsbalans noopt ons tot contra
prestaties. Wy moeten ook industri-
eele producten uitvoeren. De Philips-
fabrieken b.v. moeten duizenden ra-
dio-toestellen exporteeren en de ge
fabriceerde textielgoederen moeten
grootendeels worden uitgevoerd, om
de buitenlandsche grondstoffen daar
voor, te betalen. Hoe die groote ach
terstand ontstond? Rost van Tonnin-
gen kweekte een schuld van 12000
millioen. De regeering in Londen
moest een leening aangaan van 776
millioen. Onze Staatsschuld steeg van
4 tot 23 milliard. Hoe staat het nu
met de loonkwestie? Vroeger werd de
loonvorming door één party, die der
werkgevers, vastgesteld. Daarna kwa
men de collectieve arbeidsovereen
komsten. Aan deze toestanden is door
de regeering radicaal een einde ge
maakt. De regeering heeft nu het
laatste woord en daardoor is zij ook
verantwoordelgk geworden voor de
loonen. Minister Beel heeft zich hier
over niet met de vakbeweging ver
staan, maar twee compensatieve maat
regelen voorgesteld: uitbreiding kin
dertoeslag en consumenten-crediet.
Een 14-tal sprekers van het N.V.V.
'\£aad is ,tóch aan te vragen. Het ge-
n meelte, dat de staat niet terug ver
wacht, is geen aalmoes; het is een
andere vorm van loons-verhooging.
Of er op ander terrein nog iets valt
te doen? Zeker. Vooral op het terrein
van de pryzen. Spr. noemt verrassen
de voorbeelden, waaruit bleek, dat
fabrikanten tegen een billijke prijs
bepaalde artikelen wilden leveren,
maar die door de prysbeheersching
veel duurder waren „gezet”. En in te
genoverliggende gevallen bleek, dat
hier en daar véél te hooge winsten
werden gemaakt. De tijd is thans aan
gebroken, dat ook de economische me-
dezeggingschap moet worden doorge
voerd. Niet alleen in crisistijd, maar
ook voor de toekomst. Het zal het wa
pen zy’n, om uiteindeiyk tot de sociali
satie te komen. En dit zal de taak zijn
voor de socialistische vakbeweging,
waartoe spr. de velen buiten deze be
weging, oproept. Na de pauze werden
verschillende vragen gesteld. Voor
zitter G. Vonk sloot hierna de bijeen
komst.
Koninkl. Zeilvereeniging „Sneek”.
Maandagavond hield de K.Z.V.
„Sneek” een ledenvergadering onder
leiding van den heer R. A. v. d. Sluis,
waarin de agenda voor de a.s. alge-
meene vergaderingen van de N.N.W.
B. en de Kon. Verb. Ned. Watersport
ver. (K.V.N.W.V.) behandeld werden.
Het voorstel van „De Meeuwen” en
van de T.C. om over te gaan tot split
sing van de 16 M2 klasse in een A en
een B afdeeling had de instemming
der vergadering. Echter zal nog bij
amendement worden voorgesteld om
te bepalen dat B-zeilers niet voor de
A-afd. mogen inschryven en dat de
besturen van de vereenigingen het
recht krygen om by niet voldoende
deelname de beide afdeelingen samen
te voegen. Zy ging eveneens accoord
met het bestuursvoorstel betreffende
het stemrecht, maar de afgevaardig
den zullen tevens het amendement
van de S.Z.C. steunen om voor elke
honderd leden één stem toe te kennen
met een maximum van 5 stemmen.
Hetzelfde is het geval met het amen
dement van de S.Z.C. op het bestuurs
voorstel om de kosten voor verlenging
van het certificaat vast te stellen op
1.50, welk bedrag de S.Z.C. by niet
tydige verlenging van het certificaat
wenscht te verdubbelen. Voorts sprak
de vergadering zich nog uit voor een
progressieve heffing van inleggeld en
bekrachtiging van de aansluiting van
de N.N.W.B. by de K.V.N.W.V. De be
noeming van de afgevaardigden naar
beide vergaderingen werd aan het be
stuur overgelaten.
moeten bemoeien. En nu wordt overal
de vraag gesteld, waarom niet partij
en vakbeweging samen die stryd
voeren. Vroeger toch demonstreerden
zij altijd samen. Spr. zet het verloop
van zaken breedvoerig uiteen en haalt
als voorbeeld aan de Labourparty, die
op de vakbeweging steunt. Dat is hier
niet het geval. De Party van de Ar
beid heeft na de „doorbraak” een
groep Chr. Prot. en Katholieken op
genomen bij wie een samengaan met
het N.V.V. ontstemming zou hebben
gewekt. Aan de andere kant heeft het
N.V.V. een fusie gezocht met de E.V.
C. wat is afgestuit op naam- en sta
tutenwijziging; t.o.z. van de middelen
zou moeten worden opgenomen „met
uitsluiting deelname aan den strijd
v. d. politieke party”. Als wij de groei
van onze vakbeweging gadeslaan met
haar 300.000 leden, byna uitsluitend
arbeiders, dan kan men heusch wel
aannemen, dat zy niet een neutrale be-
sterk Duitschland; Bevin heeft ove
rigens nog eens verzekerd dat Enge
land een Duitschland op federatieven
grondslag blijft nastreven. Rusland
waar gezegd wordt dat Schumacher
te Londen tot nieuwe Führer van
Duitschland gekroond is had mis
schien wel de oosteiyke Duitsche
zóne in het Engelsch-Amerikaansche
plan willen inlasschen als het in ruil
een grooter aandeel in de herstelbeta
lingen uit West-Duitschland in de
vorm van machines en industriepro
ducten zou krygen. De exploitatie al
leen van de Oostelijke Duitsche zóne
valt de Russen niet mee, omdat er
gebrek aan grondstoffen is en boven
dien hebben zij er hun politieke be
langstelling voor verloren nu de com
munistische beginselen er niet al te
snel blijken wortel te schieten. Maar
Londen en Washington zijneer aller
minst voor om nog meer van het in-
dustrieele apparaat van West-
Duitschland aan Rusland te schen
ken en daardoor er het herstel te be
lemmeren. Ondanks tal van gunstige
symptomen is het dus nog lang niet
alles koek en ei tusschen de Groote
Vier, het bleek ook weer bij de be
sprekingen in de commissies der alg.
vergadering van de Ver. Naties; in
een er van verklaarde Rusland dat by
het onderzoek naar de sterkte der
troepen welke de diverse landen in het
buitenland op de been hebben, niet be
hoort een onderzoek naar die sterkte
in het binnenland, dat kon later bij de
algemeene ontwapeningsplannen be
sproken worden. Engeland staat ech
ter op een koppeling van deze opga
ven. Betreffende het vraagstuk der
algemeene ontwapening zijn er maar
heel weinig, zoo eenige, vorderingen
gemaakt en dat is een somber ver
schijnsel. In de politieke commissie
werd een Belgisch voorstel aange
nomen om, wanneer niet binnen rede
lijke tijd in Spanje de politieke voor
waarden voor een democratisch be
wind zy’n geschapen de ambassadeurs
en gezanten terug te roepen. Franco
en zyn aanhang hebben al geprotes
teerd en gedemonstreerd tegen bui
tenlandsche inmenging. Griekenland
brengt nu te New York zijn klacht
over inmenging van zijn buren in de
binnenlandsche strijd bij de Veilig
heidsraad ter sprake. Misschien loopt
het op een commissie van onderzoek
uit. Nog niet zoo lang geleden zou
men Russisch ingrijpen in Perzië ge
vreesd hebben, als de centrale regee
ring. daar trachtte zich in de zaken
van de, zich zelfstandig verklaard
hebbende provincie Azerbeidsjan, die
een pro-Russisch bewind heeft, te
mengen. Toch zien we dit thans ge
beuren, de troepen der centrale re
geering drongen Azerbeidsjan binnen.
z.ai wviucu .au uc In Egypte is Sidky Pasha afgetreden
staten en de Groote Vier. En toen en is een nieuw kabinet opgetreden
i met
eerste behandeling van de kwestie Engeland zal voortzetten. Sidky
het vredesverdrag met Duitsch- Pasha heeft altijd beweerd dat Bevin
52-6 Algemeen
52-7 Algemeen
52-8 Algemeen 1 kg. appelen of peren
52-3D Reserve 100 gram bloem of
kindermeel (niet
uit ryst bereid).
Tabakskaarten.
T 62 2 rantsoenen tabaksartikelen.
Op de bonnen T 62 zal bij aankoop
van twee rantsoenen sigaretten ten
minste een rantsoen sigaretten, ver
vaardigd uit Zuid-Amerikaansche ta
bak worden geleverd. De bonnen voor
fruit blijven geldig t.e.m. 18 Jan. a.s.
Een bon uitsluitend voor jam.
Het is noodzakelijk gebleken, den
betrekkelijk grooten voorraad jam by
den groothandel en de winkeliers te
verminderen en meer in overeenstem
ming te brengen met den huidigen
omzet. Daarom is voor eenmaal een
bon aangewezen, welke uitsluitend
recht geeft op het koopen van 500
gram jam. Op dezen bon mag dus
geen ander boterhamsmeersel of
-strooisel en evenmin suiker worden
afgeleverd. Deze heveelheid jam zal
eerst na de feestdagen in mindering
van het suikerrantsoen worden ge
bracht. Op 3 Januari zal derhalve in
plaats van een bon voor 750 gram sui
ker een bon voor 500 gram suiker
worden aangewezen.
Einde turfdistributie in zicht.
Het ligt in de bedoeling van de re
geering de subsidieering van huis-
brandturf met ingang van 1 April
a.s., tegelijk met de distributie van
deze brandstoffen, op te heffen.
konden deze machtigen overgaan tot I dat de bekende onderhandelingen
een
van
land, welke zich bepaalde tot het hem beloofd had dat de Soedan on-
vaststellen van datum 10 Maart der souvereiniteit van den Egypti-
schen koning zou komen. Bevin ont
kent dat, ook de Soedan moet daarin
een woordje meesprekenis Sidky
hierom heengegaan? De conferentie
der Britsch-Indische leiders te monden
is mislukt, de Engelsche regeering
heeft zich achter de meening der Mo
hammedaansche afgevaardigden ge
schaard, dat haar plan voor India
zoo moet worden uitgelegd, dat een
meerderheid van stemmen in een be-
Fa. KIEZEBRINK Co.
Men heeft naar aanleiding van het
voorgaande artikel terecht de vraag
gesteld: waarin schuilt nu het ver
nuft van dezen groten Sneker burger?
Waaraan ontleent zijn Sterrekundig
Kabinet zijn monumentale waarde?
Een antwoord hierop vinden we in
het gedicht, dat Ds. J. Brouwer als
onderschrift onder de beeltenis van
Eisinga plaatste:
’s Mans geest door eigen kracht ten
hemel opgestegen
Bespiedt de sterrenloop, de maan en
zonnewegen
En ’t wereldstelsel, waar de grpotheid
Gods m speelt,
Wordt door zijn schrand’ie kunst
werktuiglyk uitgebeeld.
Nog duidelijker wordt dit antwoord,
wanneer we nagaan, hoe hierby de
hoogste gaven van de menstlijke geest
nl. verstand en wil tot de
krachtigste ontplooiing komen.
Er is een buitengewoon verstand
nodig om zonder wetenschappelijke
opleiding zich al de astronomische
kennis eigen te maken, welke nodig
is om een dergeiyk kunstwerk te ont
werpen. Men moet een volkomen hel
dere voorstelling hebben niet enkel
van de eenvoudige bewegingen van
zon, maan en aarde, maar vooral van
de samengestelde afwijkingen en on
regelmatigheden, welke zich daarbij
voordoen.
Deze schijnbare onregelmatigheden
kunnen niet door gewone raderen,
doch slechts met behulp van excen
trieken worden nagebootst. Dat alles
vereist enorme berekeningen.
Een der grootste moeiiykheden by
het ontwerpen van een dergelgk uur
werk is het feit, dat de onderlinge be
wegingen van zon, aarde en maan vol
strekt niet in hele getallen worden ge
meten. Zo is b.v. een jaar niet precies
365 dagen, maar 365 d. 5 u. 48 m. 45
sec. of in een decimale breuk
365.242187 d. Toch eist de techniek,
dat met hele getallen gewerkt wordt.
Men kan nu eenmaal geen raderwer
ken samenstellen met halve, nog min
der met millioenste delen van tan
den Na eindeloos veel nadenken en
gereken vindt dan de astronomische
mechanicus, dat b.v. een samenstel
van 3 rondsels en 3 raderen van 13
maal 10 maal 5 tanden en van 49 maal
51 maal 95 tanden tot elkaar staan als
130 tot 47481 of als 1 staat tot
365,238460 en hij kan tevreden zyn,
want het geringe verschil met
365.242187 kan verwaarloosd worden.
Heel merkwaardig is het verschil
in tanden-berekening tussen Eisinga
en Van der Meulen betreffende de ver
houding van de zonsomloop der aar
de (één jaar) en het aantal manen
per jaar, welke is als 1 12,36828.
Eisinga vond hiervoor de hele getal
len 8 99, zonder dat hy wist, dat de
Deen Roemer in 1680 ook dezelfde ge
tallen in zijn beide planetaria had toe
gepast.
Van der Meulen paste hierbij de
Cyclus van Meton toe, den Athener,
die ontdekte, dat 19 jaren vrij nauw
keurig overeenstemmen met 235 ma
nen. Men zegt dat de Grieken destijds
zó ingenomen waren met de vondst
van dit verhoudingsgetal, dat het op
de markt met gouden cijfers werd
aangebracht; vandaar de naam Gul
dengetal, dat ook op het Sterrekundig
Kabinet voorkomt en waarmee wordt
aangeduid het hoeveelste jaar van de
cyclus van 19 jaren we hebben. Zo
b.v. is het Guldengetal voor 1947 het
getal 10.
Sneeker Bestuurders Bond.
Openbare anti-duurte-
vergadering.
Maandagavond j.l. sprak in zaal
Hanenburg de heer F. Rippen van de
Ned. Vereen, van Fabrieks-arbeiders.
Deze vergadering, aldus spr., is een
gevolg van de demonstratieve actie
tegen de duurte welke weer een ge
volg was van de regeeringsverklaring-
Beel op 4 Oct. 1.1. Het N.V.V. kon met
die regeerings-verklaring niet accoord
gaan; het nam stelling tegen het
punt: de loonen worden niet ver
hoogd, sommige pryzen wel. Een
duurte-st,ryd is noodzakeiyk gewor
den. Het vaststellen van loonen heeft
maar een betrekkeiyke waarde; wat
wy kunnen koopen wordt bepaald
door de prezen. Worden die pryzen
vastgesteld, dan kan ook over een
vaststellen van loonen worden gespro
ken. De toestand is echter zoo gewor
den, dat wy ons niet meer alleen met
de loonen, maar ook met de prijzen weging kè.n zy’n. Of zy heeft verbin-
I
2509
irling)
i
>p leer-
Bureau voor Advertenties
Fa. DRIJFHOUT
GROOTZAND 55
fel. 3005
Verschijnt
SNEEKER NIEUWSBLAD
IMtftVfcHIWt i't ill IM HIK
Ab-prijs 12.50 per half jaar
Franco per post
f3.75 per half jaar
ll
cassa
Kantoor voor Abonnementen:
KLEINZAND 7 - Tel. 2872