SEN
irt'
art
rail
Officieel Orgaan van de gemeenten SNEEK, WYMBRITSERADEEL en IJLST
s
I
h,l
Buiten land soft Overzicht
I
I
I
Prof.
sek
I
Mr. P. S. Gerbrandy spreekt over de
Indische kwestie.
I
j
Sneek en zijn Sterrekundig Kabinet
ui.
Ie JAARGANG No. 32
C. SMIT
5
r-
INGEZONDEN.
[A
en
:rs
i
uis
3»
VRIJDAG 20 DECEMBER 1946
,r
BONNENLIJST
voor de eerste helft van de 1ste periode
(22 Dec. 1946 4 Jan. 1947).
ji
:k
54-3 Boter
f
2W
s
v
14 Dec. 1946.
LS
Redactie-adresKLEINZAND 7 - SNEEK
Ab-prijs f2.50 per half jaar
Franco per post
f3.75 per half jaar
Bf
der
j wiel
ssolr,
s en
)5.—
Verschijnt
DINSDAGS en VRIJDAGS
Bureau voor Advertenties
Fa. DRIJFHOUT
GROOTZAND 55
fel. 3005
54-1D Reserve
54-IE Reserve
X 63
X 64
125 gram margarine of
100 gram vet
250 gram margarine of
200 gram vet
4 liter melk
st
n
n
53-4 Kaas
58-4 Suiker
maar
beslist
1
t
1
t
2329
d
oud,
van
8
3
.7
!0
.8
8
!3
9
:5
8
o
Kantoor voor Abonnementen:
Fa. KIEZE BRINK Co.
KLEINZAND 7 - Tel. 2872
54-1 Brood
54-1 Boter
54-2 Boter
het ook niet en het ware te wenschen,
dat alles in het werk werd gesteld om
deze fout, zoo mogelijk, alsnog te her
stellen.
Ik dank u voor de plaatsruimte,
Hoogachtend,
EEN ANDERE VADER.
OUDEGA (W.). Onze vroegere plaats
genoot O. F. Oppewal is bevorderd tot
ir’O nhf Aoof ov Ia l.lnn >-4 ax D l-i l.n v, a! 141 a
200 gram kaas
100 gram suikerwerk
1 ei
750 gram suiker, boter-
hamstrooisel enz. of
1500 gram jam,
stroop enz.
1600 gram brood
800 gram brood
200 gram kaas.
Wel mocht men toen spreken van een
„zielig overblijfsel” van wat het eens ge
weest is. Gelukkig werd er in 1938 een
einde aan de periode van verwaarlozing
gemaakt. De 18e Mei van dat jaar werd
besloten tot oprichting van een vereni
ging, welke zich tot doel gesteld heeft
een Fries Scheepvaart Museum in stand
te houden. Met grote energie wist het
Bestuur dier vereniging in korte tijd zo
veel belangrijks te verzamelen, dat reeds
op 9 Augustus daarop een tentoonstel
ling kon worden gehouden, die er mocht
zijn. Onder de oudheden, welke geëxpo
seerd waren, bevond zich ook het Ster-
rekundig Kabinet. Het toenmalig Be
stuur heeft zich beijverd, om het uur
werk te voren zoveel als doenlijk was,
weer in toonbare toestand te brengen,
maar een volledige restauratie was he
laas niet meer mogeltjk. Toen kwamen
de droevige jaren van de Duitse Tyran
nic, welke jaren ook voor het Scheep-
vaart-Museum een tijdperk van dreigen
de ondergang betekende. De verzamelin
gen moesten worden opgeborgen en het
Sterrekundig Kabinet moest weer op
zolder worden geplaatst, waar hout
worm, stof en vuil hun vernielende in
vloed konden voortzetten. Zelfs werd het
Museum de woning opgezegd en de on
dergang leek onafwendbaar. Gelukkig
waren er nog energieke Sneker burgers,
die voor eigen risico een groot pand
huurden met de hoop dit later tot mu
seum te kunnen inrichten. Een nieuw
bestuur werd gevormd, een geldinzame
ling werd georganiseerd en dank zij de
welwillende houding van de heren Re
genten van ’t O.B.W. kon het nieuwe
bestuur tot aankoop en modernisering
van bedoeld pand overgaan. Intussen
heeft het volijverige bestuur er naar ge
streefd, dat ook het Sterrekundig Kabi
net, zowel in- als uitwendig weer in orde
worde gemaakt, inzoverre zulks thans
financieel mogelijk is. In hoeverre een
totale restauratie van het kunstwerk
mogelijk is, zal afhangen van de offer
vaardigheid der Sneker burgerij. Nu het
bestuur in het nieuwe pand (Kleinzand
12) een afzonderlijke Oudheidskamer
heeft kunnen inrichten, mag worden
verwacht, dat het Sneker Sterrekundig
Kabinet daar een plaats zal krijgen
overeenkomstig zijn monumentale waar
de. Het zal ongetwijfeld zijn nut hebben
de aandachtige lezer er op te wijzen, dat
Sneek thans in het bezit van een Mu
seum is, dat de volle belangstelling ver
dient niet enkel van de Sneker burgerij
maar ook van de bevolking van heel de
Zuidwesthoek van Friesland. Wie e- een
kjjk neemt, zal aangenaam verrast wor
den door het vele belangwekkende, dat
er reeds te zien is, en met een herinne
ring van grote voldoening huiswaarts
keren. We menen deze artikelen niet te
kunnen beëindigen dan na een woord
van posthume hulde te wijden aan de
nagedachtenis van den Sneker bu-ger,
die een astronomisch uurwerk ontwor
pen en vervaardigd heeft, zoals men
geen, tweede in Nederland kan aanwij
zen. J. S. A.
53-1 Brood
53-2 Brood
53-1 Boter 125 gram boter
53-2 Boter
SNEEKER NIEUWSBLAD
65-1 kt-cik
58-4 Vleesch
53-5 Vleesch
200 gram kaas
250 gram suiker, boter-
hamstroolsel enz. of
500 gram jam,
stroop enz.
Voor de week van 29 December t.e.m.
4 Januari zullen GEEN bonnen meer
worden aangewezen. Deze week is we
derom 100 gram vleesch extra beschik
baar, zoodat men in totaal 500 gram per
veertien dagen ontvangt. Op de bonnen
voor tabaksartikelen zal bij aankoop van
2 rantsoenen cigaretten ten minste één
rantsoen cigaretten, vervaardigd uit
Zuid-Amerikaansche tabak gekocht
moeten worden. Het aanvullende kaas-
rantsoen voor personen, geboren in een
der jaren van 1927 t.e.m. 1932, zal in
den vervolge worden verstrekt in den
vorm van 200 gram per 4 weken in
plaats van 100 gram per 2 weken. De in
de bonnenlijst vermelde nummers van de
bonkaarten MA, MB, MC, MD 701 heb
ben betrekking op de extra-rantsoenen,
geldende voor bijzonderen arbeid en voor
aanstaande en jonge moeders. Zjj, die
hierop recht hebben, zijn en worden pe
riodiek in het bezit van deze bonkaarten
gesteld.
Algemeene vergadering Noord Nederl.
Watersportbond.
De Noord Nederl. Watersportbond
hield Zaterdagmiddag haar jaarltjksche
algemeene vergadering in Hotel „Spoor-
zicht” te Leeuwarden. In zjjn openings
woord wees de voorzitter, de heer H. H.
Niemeijer te Haren, op het verschijnsel,
dat vele wedstrijden de kant op gaan
van publieke vermakelijkheden. Hij
waarschuwde daar zeer ernstig tegen,
daar de wedstrijd hoofdzaak en het ver
maak bijzaak moet blijven. Verder wees
hij op de wenschelijkheid dat ’t skütsje-
silen en het tourlsme meer onder de
aandacht en misschien onder toezicht
van de N.N.W.B. komen. Het bestuur
stelt zich voor dat overleg gepleegd
wordt tusschen de Commissie voor het
skütsjesllen en de N.N.W.B. om op die
manier alles harmonisch te doen verloo-
pen. De jaarverslagen van den secreta-
ris-pennlngmeester, dea heer S. J. OliJ te
Sneek, werden goedgekeurd. Het aantal
afdeelingen verminderde door opheffing
van de Zeilver. „Gruno" te Groningen
met één en bedraagt thans 54. De reke
ning sloot met een voordeelig slot van
4872.33, d.i. 2.89 meer dan vorig jaar.
Het periodiek aftredend bestuurslid, de
heer R. A. v. d. Sluis te Sneek ,werd bij
acclamatie herbenoemd. Tot advisee-
rende bestuursleden werden benoemd de
heeren J. H. F. Reesink te Enschedé en
E. v. d. Veen te Leeuwarden. Als de
Kon. goedkeuring op de gewijzigde sta
tuten verkregen is, krijgen beide heeren
Geachte redactie.
Gaarne wil ik nog eens gebruik ma
ken van de gelegenheid om iets over de
„bloemenkwestie” te zeggen. Er wordt
door verschillende personen nogal tegen
mijn eerste stukje opgekomen. Het
stukje van den heer van W. stond reeds
in Uw blad, toen het mijne wel verzon
den, doch nog niet geplaatst was.
Eigenlijk zou ik kunnen volstaan met
mjjn geachte „tegenstanders” aan te ra
den mijn eerste stuk nog eens rustig en
goed over te lezen. Ik meen daarin vol
doende duidelijk geweest te zijn. Dan
zou ook de „Moeder” kunnen zien, dat
ik geen haatzaaier ben. We mogen niet
haten. De door haar aangehaalde bede
uit het „Onze Vader” is daarvoor af
doende. Ook dat heb ik duidelijk ge
zegd. Men komt echter op voor de moe
ders uit het buitenland, maar m. i. moet
men ook eens, en nog veel meer, denken
aan de moeders uit eigen land en in ’t
bijzonder uit de naaste omgeving. Of wil
men sentimenteel zijn, omdat het vreem
de aantrekt Ik denk aan een paar moe
ders, die anderhalf jaar lang hebben
zitten luisteren of zo niet de stap hoor
den van hun zonen, die door de Duit-
schers waren gevangen genomen en van
wie taal noch teeken meer werd verno
men, totdat onlangs hun graven in
Gaasterland werden gevonden. Denkt U,
moeder, zich de vreeseljjke positie van
deze beide moeders eens in. Denkt U
ook eens aan het nachtelijk bloedbad te
Sneek. En is dit weinig? Denkt U dan
ook nog eens aan Dachau, Neuengamme
en Belsen; en aan de 6 millioen Joden,
die vermoord zijn in koelen bloede, al
leen omdat zjj Joden waren. Hoewel het
moeiljjk is, vergeven is mogeltjk, dat
heeft ook Jezus zijn vijanden gedaan,
maar de bedrijvers van deze misdrijven
te eeren met bloemenEn men kan
toch waarljjk alle schuld niet alleen op
de leiders afschuiven. De heer van W.
vermoedt, dat het kapitaal de hoofd
schuldige -van den oorlog is. Ik wil dit
een ©ogenblik aannemen, maar dan moet
ik concludeeren, dat ook onze huidige
regeering, die democratisch wil zjjn,
kapitalistische neigingen heeft, gezien
de troepenuitaendtag naar Indiëi De
heer van S. schrijft over een onwaardige
plaats voor Duitsche graven. Mjj is dit
geval niet bekend. Afgaande op zfln
epistel, ben ik volkomen met hem eens,
dat dit menschonteerend Is. Zóó mag
deel van het Engelsche Gemeenebest
veinig nieuws heeft opgeleverd. Enge
land zal blijkbaar afwachten of Hindoes
cn Mohammedanen het nog eens worden
over een gemeenschappelijke grondwet
voor een zelfstandig India, doch dit ijjkt
riet waarschijnlijk en reeds raden llnk-
sche Engelsche bladen de regeering aan
de Engelsche troepen en ambtenaren
naar terug te trekken om niet gemengd
te worden in de bloedige botsingen wel
ke tusschen Hindoes en Mohammedanen
worden gevreesd en reeds hun voorloo-
oer hadden in allerlei onlusten. De leider
der Hindoes heeft er overigens geen
twjjfel aan gelaten dat als eenmaal de
grondwet er is, India uit het Britsche
Gemeenebest zal treden Om op de V.
N. terug te komen, ten opzichte van het
Franco-regime is besloten de hoofden
van de gezantschappen uit Madrid terug
te roepen, de leden der V. N. blijven dus,
voor zoover ze dit zijn, diplomatiek ver
tegenwoordigd. Dit is een zeer tam be
sluit dat zelfs de Ver. Staten echter nog
te ver ging. Washington behield zich
vrijheid van beslissing voor. Nederland
zal echter zijn gezant wel terug roepen,
ivenals Engeland zijn ambassadeur. Een
bewijs van zeei goede buurschap tus
schen twee landen gaf België dat Ne
derland zijn plaats in den economischen
en socialen raad der V. N. afstond. Bjj
de verkiezing yan een nieuw lid ging het
nl. tusschen Nederland en Turkije, geen
van beide landen kon tweederde meer
derheid halen. Toen ruimde België ztjn
zetel voor Nederland in en kon Turkije
de andere plaats krijgen. Nu zijn dan de
gedelegeerden der V. N. naar huis waar
hun in een koud Europa de voorberei
ding van de oplossing van nieuwe pro
blemen wacht. Het Duitsche voorop,
want zelfs alle werk der V.N. lijkt nut
teloos als hier geen bevredigende oplos
sing voor wordt gevonden. Zeer twijfel
achtig blijft of de kleine geallieerden,
vóór de Groote Vier over Duitschland In
Maart te Moskou gaan spreken nog over
hun wenschen zullen worden gehoord,
ofschoon de Engelschen een voortdurend
contact daarover met die kleine bond-
genooten schijnen te wenschen. Mr. van
Kleffens heeft te New York Nederlands
wenschen ten opzichte van den handel
met Duitschland nog eens kenbaar ge
maakt, de Ver. Staten staan daartegen
over niet onwelwillend, maar we krijgen
de indruk dat de kleine geallieerden
hierin te zeer gelijk gesteld worden met
neutrale landen als Zweden en Zwitser
land, die niet leden door den oorlog,
ïna&r wier v.iluta door onze groot'-
bondgenooten meer op prijs wordt ge
steld. Frankrijk heeft zijn nieuwe kabi
net, de Fransche nationale vergadering
koos Blum, de socialistische staatsman
tot premier, die daarna een kabinet al
leen uit socialisten bestaande vormde:
een minderheidsregeering dus, omdat de
grootste partijen, communisten en repu-
blikeinsche volksbeweging, het niet eens
kunnen worden. Niet de gewenschte re
geering in een tijd die zeer zware
eischen aan de leiding der zaken in
Frankrijk stelt. Wij eindigen met te ver
melden dat al is de algemeene vergade
ring der V. N. naar huis, de Veiligheids
raad zitting blijft houden. Nog steeds is
er de klacht van Griekenland tegen zijn
buren over inmenging in den burger
oorlog aan de orde. De Engelsche re
geering heeft de aandacht gevestigd op
het feit dat Bulgarije veel meer troepen
op de been houdt dan het vredesver
drag veroorlooft; Dimitroff, de Bulgaar-
sche premier, heeft verzekerd dat de
eisch dat Griekenland West-Thracië aan
Bulgarije moet afstaan, zal handhaven
tot het is gebeurd ook. In Europeesch
Turkije is de staat van beleg afgekon-
digd. Volgens de Turksche regeering
zou de linksche oppositie, zij noemt deze
geerlngspolitiek ten opzichte van dat „communistisch”, zich te veel roeren.
worpen met 1718 stemmen. Echter
werd aan het bestuur opgedragen deze
aangelegenheid nader te onderzoeken en
volgend jaar met een voorstel te komen.
De kosten voor verlenging van het
certificaat werden verhoogd van 0.50
tot 1.50, terwijl op voorstel van de
S.Z.C. tevens besloten werd dat dit be
drag bij niet tijdige verlenging verdub
beld wordt. Dit voorstel werd met alg.
stemmen aangenomen, evenals dat van
het bestuur om de jaarlijksche contri
butie aan de N.N.W.B. te bepalen op
10 cent per lid met een minimum van
2.50. Een amendement van „De Meeu
wen” om de maximum afdracht vast te
stellen op 50.— werd niet ondersteund.
Voorts werd met 2510 stemmen be
sloten het stemrecht zoodanig te wijzi
gen, dat afdeelingen tot 100 leden een
stem, met meer dan 100 leden twee en
met meer dan 300 leden drie stemmen
krijgen. De amendementen van de S.Z.C.
en „De Meeuwen” om het maximum
aantal stemmen te bepalen op vijf, kre
gen geen steun. Tenslotte werd nog met
algemeene stemmen besloten de toe
treding van de N.N.W.B. tot de K.V.N.
W.V. (Kon. Ned. Verb. Watersportver-
eenigingen) te bekrachtigen.
Na het vaststellen van de wedstrjjd-
data en rondvraag, waarbij het bestuur
de toezegging deed het deelnemen van
prominente noordelijke zeilers aan na
tionale en internationale wedstrijden
zooveel mogelijk te zullen bevorderen,
werd de vergadering, die door afgevaar
digden van 36 afdeelingen werd bjjge-
woond, om pl.m. 6 uur gesloten.
De algemeene vergadering der Ver.
Naties is geëindigd. Een van de laatste
punten van behandeling was tevens het
belangrijkste, de ontwapeningsresolutie.
Ten slotte is door de algemeene verga
dering een besluit aangenomen, waarbij
den Veiligheidsraad wordt opgedragen
de verdragen voor te bereiden voor de
beperking der bewapening en de con-
tröle op de bewapening en fabricatie van
atoomwapenen. Deze ontwerpverdragen
zullen dan aan een buitengewone zitting
van de algemeene vergadering der V. N.
ter behandeling worden voorgelegd. Men
ziet dat dit slechts een eerste stap is
op een ook stellig verderop zeer moei
lijke weg, maar er heerschte toch alge
meene voldoening dat dit resultaat nu
bereikt was. Aan de Veiligheidsraad zal
voorts verzocht worden zoo spoedig mo
gelijk vast te stellen welke inlichtingen
de leden moeten verstrekken om aan de
ontwapeningsresolutie uitvoering te
kunnen geven. Dit laatste besluit is het
resultaat van alle gedebatteer over de
oorspronkelijke Russische eisch dat de
leden nog in deze vergadering de sterkte
van hun troepen in niet-bezet buitenland
zouden opgeven, later zijn daar tal van
andere voorstellen voor in de plaats ge
komen. Men kon het er niet over eens
worden, al hebben de Ver. Staten en En
geland in een der commissies vrijwillig
cijfers betreffende hun troepen in het
buitenland gegeven, en tenslotte kwam
men tot het genoemde magere resultaat.
Dat er dan ook reeds op wijst hoe vele
struikelblokken er nog op de weg naar
beperking der bewapening liggen. Een
besluit van minder beteekenis, maar
waarin toch ook de politiek nog even
om de hoek kwam kijken, was dat waar
bij het hoofdbureau der Ver. Naties blij
vend te New York werd gevestigd, mo
gelijk gemaakt door een royaal gebaar
van den petroleumkonlng John D.
Rockefeller Jr., die in die stad een ter
rein ter waarde van 8% millioen dollar
voor vestiging van den zetel aanbood.
Maar de Arabische staten stemden te
gen omdat... er zooveel Joden in New
York wonen, dit houdt natuurlijk ver
band met de Palestijnsche kwestie. Op
het Zionistisch congres te Bazel hebben
Joodsche leiders er nog eens de nadruk
op gelegd dat zjj bereid zijn met Enge
land een compromis over den Joodschen
staat te sluiten ook als deze niet geheel
Palestina zou omvatten, maar uit de
houding der Arabische staten in de V. N.
blijkt wel dat men ook daarmee er nog
lang niet is. Zuid-Afrika is in de thans
V, i.lct ge
lukkig geweest, het had Zuid-West-
Afrika (vroeger Dultsch gebied waar
voor het een mandaat van den Volken
bond had) willen annexeeren, maar het
wordt er slechts beheerder van, waar
door het een beheerschapsovereenkomst
aangaande dit gebied aan de Ver. Naties
moet voorleggen en dus verantwoording
voor dat beheer aan de V. N. schuldig
blijft. Meerdere landen hebben hun Vol-
kenbondsmandaten in dergelijke beheer-
schappen veranderd gezien en dit is nog
een vrucht van het overleg in deze
algem. vergadering der V. N. Zooals be
kend heeft Smuts voorts de kous op de
kop gekregen inzake de klacht van
Britsch-Indlë over de behandeling van
Britsch-Indlërs in Zuid-Afrika. Smuts
pleitte dat deze zaak een binnenlandsche
aangelegenheid was, wat eventueel ook
door het Internationale hof van Justitie
kon worden uitgemaakt, maar de verga
dering der V. N. dacht er anders over
en beide landen Britsch-Indlë en Z.-
Afrika zullen aan een volgende verga
dering rapport moeten uitbrengen hoe
het met deze kwestie staat. Nu wjj het
toch hier over Britsch-Indlë hebben zij
hier meteen maar vermeld dat het debat
in het Engelsche Lagerhuis over de re-
historische ontwikkeling stelden. Na de
bevrijding hebben wij voorts gezegd dat
deze zaak er geen van partijpolitiek
mocht zijn doch een oplossing moest ge
zocht waarachter het geheele volk zich
kan stellen. Spr. heeft in zijn radiorede
zijn meening al over de huidige ontwik
keling gezegd. De zg. republiek Indo
nesia is een maaksel van Japan, dat den
collaborateur en extremen nationalist
Soekarno voor zjjn karretje spande.
Daartegenover dient Nederland zijn be
leid zelfstandig te bepalen en den bond
genooten duidelijk te maken dat de
eenige weg naar recht en vrijheid is her
stel van zoodanig gezag als voor den
oorlog een stil en gerust leven in den
Archipel waarborgde. Help de tienduizen
den slachtoffers van de republiek en de
millioenen die zich nu niet kunnen laten
hooren maar in wezen onze vrienden
zjjn. Stuur op die Röksconferentie aan,
die in de 7 Dec.-rede werd toegezegd,
waar men zich wel vrij en openhartig
kan uitspreken over een vorm van zelf
standigheid binnen het koninkrijk.
Spreek niet met een „hoofd” en „minis
ters” van een staat, die een caricatuur
van een staat is en laat nooit los dat een
gezond centraal gezag het schild moet
zijn waaronder alle Indische volken moe
ten leven. Maak daarom het Ned. Rijks
gezag sterk. De Ned. regeering Is boven
genoemde weg niet gegaan met het ge
volg dat we nu geploft zijn in de over
eenkomst van Cheribon, een eerloos
staatsstuk, dat geenszins zooals minis
ter Jonkman en de toelichting der C.G.
het trachten voor te stellen, gedekt
wordt door de belofte van 7 Dec. ’42.
Hier wordt het koninkrijk ontbonden,
zelfs zullen we Soekarno's republiek
stevig moeten maken en als er verschil
van meening over de uitleg van de
overeenkomst is, za) een buitenlander
daarover beslissen. Zakelijk beteekent
het ontwerp grondwetsherziening, de
rede van 7 Dec. '42 onthield zich juist
van alles wat maar in die richting kon
wijzen en het kabinet te Londen ver
wierp dan ook destijds welbewust plan
nen van dr. Van Mook voor een nieuwe
staatsorde. De rede van 7 Dec. ’42 en
het staatsstuk van nu zijn onverzoenljjk
met elkaar in tegenspraak. Het gaat
hier om de positie van het Huis van
Oranje Nassau, om de zending; om de
toekomst van het rijk, onze eer en waar
digheid In het Oosten, maar bovenal het
gaat om tientallen millioenen menschen,
die zich zelf niet kunnen beschermen te
gen de rechteloosheid, nu Linggadjati
Toen in 1876 te Leeuwarden een His
torische Tentoonstelling gehouden is,
heeft men daar het Sneker Sterrekundig
Kabinet in al zijn glorie kunnen bewon
deren. De belangstellende lezer stelt hier
spontaan de vraag, hoe het kunstwerk
er toen wel mag hebben uitgezien. In
derdaad, pa alles wat men nu er over ge
lezen heeft, zal men gaarne een korte
beschrijving vernemen, zoals het in zjjn
volle luister was. Welnu, stel u dan een
soort van kabinet voor, 2.40 m. hoog,
1.15 m. breed en 0.60 m. diep. Van bo
ven heeft het een ronde kap, onder wel
ke men de sterrenhemel ziet bewegen,
zoals men die te Sneek en omgeving kan
waarnemen. Dit hemelplein, zoals het
ook wel genoemd wordt, heeft een mid
dellijn van 50 cm. en men ziet er 600 der
voornaamste sterren in hun gouden
glans (want de maker heeft ze met
bladgoud bewerkt, dat na 100 jaar zjjn
glans nog niet verloren heeft) op- en
ondergaan of boven de horizon blijven
juist als werkelijk boven Sneek plaats
vindt. Onder dit hemelplein ongeveer in
het midden van het voorfront ziet men
een grote wijzerplaat van ongeveer 80
cm. In het midden hiervan bemerkt men
de zon als een vergulde bol, waaromheen
de aardbol en de maan in de tijd van 1
jaar zich bewegen. Tijdens de omloop
van de aardbol wjjst een groote wijzer
de datum aan, doordat de buitenomtrek
in maanden en dagen verdeeld is. Bo
vendien geeft deze wijzer tevens aan, in
welk sterrebeeld van de Ecliptica of Die
renriem de zon staat. Ook wordt hierbij
aangegeven, hoe groot de Noorder- of
Zuiderdeclinatie van de zon is, d.w.z.
hoeveel graden de zon boven of onder
de aequator staat of daarmee samenvalt
in Lente- of Herfstpunt. De maan be
weegt zich langs een sleuf van een cir-
kelvlak, van 30 cm. doorsnede, dat zich
met de aardbol om de zon beweegt.
Hierop zijn de 4 schijngestalten en de
tekens van de Dierenriem (Ecliptica)
aangebracht, zodat men kan aflezen,
hoeveel dagen men b.v. vóór of na Volle
Maan is en in welk sterrebeeld de maan
op dat tijdstip staat. Op de grote wijzer
plaat in het midden ziet men bovendien
nog het jaartal, het Guldengetal, het
Epactagetal (het aantal dagen, dat de
maan oud is op Nieuwjaarsdag) en de
Zondagsletter van dat jaar. Deze chro
nologische of tijdrekenkundige gegevens
dienen voor de berekening van het Paas
feest. Ten slotte ziet men rechts en links
een wijzerplaat; rechts wordt het uur
van op. en ondergang van de zon aan
gegeven en links dat van de maan. On
deraan leest men: Tellurium Lunari-
um Planisphaerium ontworpen en
vervaardigd door C. J. van der Meulen
van 1835 tot 1842. Toen er in 1928 door
de firma F. J. Obbema op verzoek van
den heer Dr. W. E. van Wijk een Ï6to
van genomen werd, was het met het
kunstwerk ellendig gesteld. Men ziet op
de foto, hoe alle wijzers en zelfs een wij
zerplaat verdwenen zijn. Ook van binnen
is het geschonden, doordat een belang
rijk deel van het raderwerk ontbreekt.
Ei bestond zoo groote belangstelling
voor de door de a.r. kiesvereeniging De
Vrije Fries Maandag belegde openbare
vergadering waar prof. mr. P .S. Ger
brandy en dr. Zuidema spraken over het
Indische vraagstuk, dat deze in twee ge
bouwen moest worden gehouden nl. in de
Zuider- en de Noorderkerk, welke beide
geheel bezet waren. In de Zuiderkerk
presideerde mr. A. W. Haah, die na ge
zamenlijke zang van Ps. 68 1, voorging
in gebed en enkele verzen van Ps. 68
las. Prof. Gerbrandy welkom heetend,
noemt spr. het een buitengewone eer en
vreugde thans den man in ons midden te
mogen hebben, die als minister-president
en christen-staatsman zich met zjjn ge
heele persoon tijdens den oorlog voor
volk, vaderland en vorstin inzette en dat
volk tot zoo sterke steun in den verzets
strijd was. Namens de vergadering daar,
voor nog eens dank. (Applaus). Prof.
Gerbrandy had, nu hij voor het
eerst na de bevrijding in Sneek is,
gaarne nog eens hier de verlossing der
Duitsche tirannie mee gevierd, maar
van avond moet hij spreken over een
oorlog, die nog niet geëindigd is en een
zoo ernstige crisis, als Nederland in
eeuwen niet heeft doorgemaakt. Na een
kort historisch overzicht hoe de binding
NederlandIndië tot stand kwam be
toogt spr. dat niemand de oude koloniale
verhouding bestendigen wil, trouwens
reeds lang lag in Indië het simpele han-
delstijdperk en de exploitatieperiode met
haar donkere vlekken achter de rug en
werd een politiek in het belang van
Indië zelf gevoerd, en midden in het ont
wikkelingsproces dezer politiek werden
Nederland en Indië door den vjjand be
sprongen. De Nederlandsche regeering
te Londen was er zich volkomen van
bewust dat Ned.-Indië niet uit de macht
van Japan te voorschijn zou komen als
het te voren was en dit leidde tot de be
kende rede van 7 Dec. 1942. Maar dat
staatsstuk bevatte ook beperkingen, het
verklaarde dat het niet juist zou ztjn
toen reeds den vorm te bepalen van de
vernieuwing noodig in den staatkundi
gen bouw. Daarvoor was Immers overleg
met het parlement noodig en constitutio
neels veranderingen ztjn technisch-prin-
cipieele kwesties van de eerste orde;
daar kwamen vraagstukken bij van de
bescherming der minderheden in Indië,
vrijheid van godsdienst, van vergadering,
waarborgen in het bestuur enz. Daarom
werden in die rede wel perspectieven
geopend doch met een duidelijke heen-
wtjzlng naar eischen, welke grondwet en
Redacteuren L. KIEZEBRINK en
250 gram suiker,
boterhamstrooisel enz.
of 500 gram jam,
stroop enz.
800 gram brood
500 gram rijst, kinder
meel (uit rijst bereid)
of kinderbiscuits.
Tabakskaarten enz.
T '63, T 64 2 rantsoenen tabaksartikelen
6i
Voorstellen.
Besloten werd voor de 16 M2 klasse
een A en B klasse in te stellen, welke
voor alle wedstrijden uitgeschreven moe
ten worden. De zeilers mogen zelf be
palen in welke klasse ze willen inschrij
ven, maar aan de kampioenswedstrijden
mogen alleen A-zeilers deelnemen en de
besturen van de wedstrjjdgevende ver-
eenigingen kregen het recht bjj te kleine
deelname de beide klassen samen te
voegen en B-zeilers in de A-afdeeling te 1 wachtmeester le klas der Rijkspolitie,
plaatsen.
Een voorstel van de Kon. Zeilvereen.
„Sneek” om het verbod tot het heffen
53-1B Reserve
53-1C Reserve
58-2E Reserve
Bonkaarten KI), KE 701
(strook no. 1)
800 gram brood
250 gram boter
125 gram margarine of
100 gram vet
12 liter melk
100 gram vleesch
54-1 Melk
54-1, 54-2 Vleesch
54-1 Algemeen 100 gram kaas
54-2 Algemeen 100 gram suikerwerk
54-8 Algemeen 1 ei
54-4, 54-5 Algemeen
Onze plaatsgenoot de wachtmees
ter J. Willems Is bevorderd tot wacht-
van inleggeld in te trekken, werd ver- meester le klas der Rijkspolitie.
Elk der volgende bonnen geeft recht op
het koopen van:
Bonkaarten KA, KB, KC 701
(strook no. 1)
800 gram brood
400 gram brood
hun gaat berooven van het beschermend
schild van het Ned. gezag. Indië dreigt
nu een politiek luchtledig te worden en
het is naar dergelijke centra dat de
groote politieke en kapltaalmachten zich
richten, waarvan Indië dan de speelbal
zal worden. Dat nooit: Wjj willen niet
stranden op de klip van Linggadjati
maar ook niet op die der bevestiging
onzer macht alleen; we moeten tusschen
Scylla en Charybdis door koersen en dan
rechtuit op de rijksccnferentie aan. Dan
verdwijnt Linggadjati wel uit de ge
zichtskring, dreigen er nog wel zorg en
moeite, maar die hebben we ook nog pas
in 5 jaar bezetting gekend. Als wij maar
weten dat de zaak rechtvaardig is en
een eendrachtig volk er achter staat
kunnen wij die dragen en met vertrou
wen naar die röksconferentie gaan,
waar we niet zullen spreken met een
„president” en „ministers” van een re
publiek, welke niet bestaat doch aan één
tafel zullen zitten met alle loyale bevol
kingsgroepen. Applaus
Na samenzang van Ps. 89 7 en 8,
heette mr. Haan dr. Zuidema wel
kom, wiens betoog we hier vanwege de
plaatsruimte iets meer moeten samen
vatten, waartoe wij te meer vrijmoedig
heid vinden omdat we nog kortgeleden
een verslag van een rede van dezen spr.
over hetzelfde onderwerp opnamen.
Scherp en ook op vaak geestige wijze
gaf spr. zijn oordeel over Linggadjati,
waarbij hij uitging van het principieele
standpunt dat wij van onze houding in
dezen eenmaal, op den Jongsten Dag,
verantwoording zullen moeten afleggen.
Omdat wij verantwoordelijk zjjn voor de
70 millioen in Indië, wien Linggadjati
een pseudo-democratie wil cadeau geven,
welke Nederland zelf, dank zij een chr.
nationaal ontwaken verwierp, wat ech
ter bij de Indische volken niet mogelijk
is. Daarom staat ons Calvinistisch volks
deel achter Jan Schouten, omdat het
weet dat God wil dat het daar moet
staan, nl. daar waar wjj Hem erkennen.
Moeten wij Indië aan Soekarno, man
van onrecht, gruwel en bedrog overlaten,
moeten wij hem steunen, is dat vreeze
Gods? Neen, dat is principieele godde
loosheid. Soekarno en Sjahrir zijn de
principieele vrienden van onze onder
handelaars, die juist in ons hun vijanden
zien. De Engelschen verkochten de Ne
derlandsche zaak aan Soekarno en onze
onderhandelaars deden daaraan mede.
Dat wjj straks door de groote machten
van de Indische markten verdrongen
zullen worden, moet Nederland zelf
weten, maar dat Indië de rekening moet
betalen en internationaal winstobject zal
woeden is erger, want dat zal ©ns op den
Jongsten Dag aangerekend worden. Ja-
vaansche christenen hebben ook tegen
spr. gezegd, dat er wel donkere tijden
voor hen zouden aanbreken maar dat ze
dat moesten dragen. Afkeurenswaard
acht spr. dat sommige zendelingen nu
de republiek erkennen en meewerken
met Soekarno om uit de situatie te ha
len wat er thans nog in zit. Dat mag
niet, want is voorzienigheid spelen.
Neen, roept spr., houdt moedig stand,
weg met Linggadjati, met deze regee
ring, met Van Mook, herleve Nederland,
opdat het de tweede wereldoorlog winne
ten bate der volken van Indië (applaus).
Na samenzang van een vers van het
Lutherlied, ging dr Zuidema in dank
gebed voor.
53-1 Melk
58-2, 53-3 Melk 3 liter melk
53-1 Vleesch 100 gram vleesch
53-2 Vleesch 400 gram vleesch
58-1 Algemeen
53-2 Algemeen
58-8 Algemeen
58-4 Algemeen
volledige bestuursbevoegdheid. De heer
H. H. Niemeijer wenschte niet als lid
van de Zeilraad herkozen te worden. In
zijn plaats werd benoemd de heer G. S.
Hofstra, in wiens plaats de heer J. G.
Mulder te Groningen tot plaatsvervan
gend lid benoemd werd. De heer L. Stel
wagen te Grouw werd bij acclamatie
herkozen als lid der Techn. Commissie.
Namens het bestuur deelde de voorzit
ter mede, dat de kiel van de 16 M2, zoo-
dra het lood weer vrij komt, van looden
ballast voorzien moet zijn. Door wijzi
ging van de overeenkomst met den heer
H. Bulthuis te Bergum, ontwerper van
de 16 M2, klasse, ztjn diens inkomsten
uit de teekenlngen voor deze klasse ver
hoogd. Verder adviseerde het bestuur
om een eventueele hulpactie voor den
heer Bulthuis te steunen. Dit jaar deed
zich een klein incident voor met de Zeil
vereen. „De Watergeus” te Dokkum, die
internationale wedstrijden organiseerde
zonder toestemming van de N.N.W.B.
en de Nationale autoriteit. Dit incident
werd bevredigend opgelost,
voortaan moet de N.N.W.B.
eerst gekend worden als men dgl. wed
strijden wil houden. De kampioenswed
strijden worden volgend jaar gehouden
op de Ee te Grouw in de Regenboog-
klasse, 30 M2, klasse, 22 M2 klasse,
16 M2 klasse en Larken.
200 gram chocolade en/of
suikerwerken
2 rantsoenen tabaksartikelen
100 gram chocolade en/of
suikerwerken
Bonkaarten MA, MB, MC, MD 701
(strook no. 1)
58-4 Brood 800 gram brood
53-4 Boter 250 gram boter
5 J-4 Margarine 250 gram margarine
of 250 gram vet
5 liter melk
300 gram vleesch
100 gram vleesch